Ευαγγελισμός της Θεοτόκου: Ψαλλομένη τη 25η Μαρτίου – ΜΙΚΡΟΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ
Ιστώμεν στίχους δ΄ και ψάλλομεν Στιχηρά Προσόμοια. Ήχος δ΄. Ο εξ Υψίστου κληθείς.
Κατοικτειρήσας το ποίημα ο Πλάστης, σπλάγχνοις τοις οικείοις τε κατακαμπτόμενος, Κόρης εν μήτρα Θεόπαιδος, οικήσαι σπεύδει, προς ην ο μέγας ήλθεν Αρχάγγελος. Χαίρε προσφθεγγόμενος, Θεοχαρίτωτε, νύν μετά Σου ο Θεός ημών, μη πτοηθής με, του Βασιλέως τον Αρχιστράτηγον· εύρες γάρ χάριν, ην απώλεσεν, Εύα το πρίν η Προμήτωρ Σου, και συλλήψη και τέξη, του Πατρός τον ομοούσιον.
Ξένος εστί σου ο λόγος και η θέα, ξένα σου τα ῥήματα και τα μηνύματα, η Μαριάμ προς τον Άγγελον, μη με πλανήσης, Κόρη υπάρχω γάμου αμύητος, λέγεις ως συλλήψομαι τον απερίληπτον, και πως χωρήσει η μήτρα μου, Όν τα μεγέθη, των ουρανών χωρήσαι ου δύνανται; Του Αβραάμ Σε διδαξάτω πρίν, η καλύβη, Θεόν η χωρήσασα, προτυπούσα Παρθένε, την Θεόδεκτον γαστέρα Σου.
Εις Ναζαρέτ νύν την Πόλιν επιφθάσας, πόλιν Σε την έμψυχον του Βασιλέως Χριστού, ο Γαβριήλ κατασπάζεται, βοών Σοι· χαίρε, ευλογημένη Θεοχαρίτωτε, έξεις εν νηδύϊ Σου Θεόν σαρκούμενον, και διά Σου το ανθρώπινον, προς το αρχαίον, δι’ ευσπλαγχνίαν ανακαλούμενον· ευλογημένος της κοιλίας Σου, θείος καρπός ο αθάνατος, ο παρέχων τώ κόσμω, διά Σου το μέγα έλεος.
Δόξα. Και νύν. Ήχος α΄.
Τώ έκτω μηνί, ο Αρχιστράτηγος απεστάλη προς Σε την Παρθένον αγνήν, μηνύσαί Σοι τον λόγον της σωτηρίας· άμα δε και καλέσαι Σε· χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά Σού, τέξης Υιόν, τον πρό αιώνων εκ Πατρός, Ός σώσει τον λαόν Αυτού, εκ των πταισμάτων αυτών.
Εις τον Στίχον. Ήχος πλ. δ΄. Ώ του παραδόξου θαύματος.
Άρχων των άνω Δυνάμεων, ο Γαβριήλ καταπτάς, την Παρθένον ασπάζεται, χαίρε λέγων όχημα, καθαρόν της Θεότητος, σε εξ αιώνος Θεός ηγάπησεν, εις κατοικίαν τε ηρετίσατο, δούλος Δεσπότου Σου παρουσίαν πάρειμι, αναβοών, τέξη ούν τον Κύριον, άφθορος μένουσα.
Στ. Ευαγγελίζεσθε ημέραν εξ ημέρας το σωτήριον του Θεού ημών.
Τι σου το είδος το πύρινον, τώ Γαβριήλ η Σεμνή, μετ’ εκπλήξεως έφησε, τι σου το αξίωμα, και των λόγων η δύναμις; Παιδοποιίαν προσεπαγγέλη μοι, εγώ δε πείραν ανδρός ου κέκτημαι, άπιθι πόρῥωθεν, πλανήσης άνθρωπε, ώς περ το πρίν, Εύαν την Προμήτορα, όφις ο δόλιος.
Στ. Άσατε τώ Κυρίω άσμα καινόν, άσατε τώ Κυρίω πάσα η γή.
Πνεύμα Θεού το Πανάγιον, ήξει Αγνή επί Σέ, Θεοχώρητε Δέσποινα, και επισκιάσει Σοι, του Υψίστου η δύναμις, και τέξη παίδα διατηρούντά Σου, την παρθενίαν απαρασάλευτον, ούτος Υιός εστιν, αγενεολόγητος, ούτος οφθείς, σώσει τον λαόν Αυτού, καθώς ηυδόκησε.
Δόξα. Και νύν.Ήχος δ΄.
Τώ έκτω μηνί, απεστάλη ο Αρχάγγελος προς Παρθένον αγνήν, και χαίρειν αυτή προσειπών, ευηγγελίσατο εξ αυτής τον Λυτρωτήν προελθείν. Όθεν δεξαμένη τον ασπασμόν, συνέλαβέ Σε τον προαιώνιον Θεόν, τον αφράστως ευδοκήσαντα ενανθρωπήσαι, εις σωτηρίαν των ψυχών ημών.
Νύν απολύεις, Τρισάγιον, Απολυτίκιον. Ήχος δ΄.
Σήμερον της σωτηρίας ημών το κεφάλαιον, και του απ’ αιώνος Μυστηρίου η φανέρωσις, ο Υιός του Θεού, Υιός της Παρθένου γίνεται, και Γαβριήλ την χάριν ευαγγελίζεται. Διό και ημείς σύν αυτώ τη Θεοτόκω βοήσωμεν· χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά Σού.
Απόλυσις.
ΜΕΓΑΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ
Ευλογήσαντος του Ιερέως ο Προοιμιακός και το Μακάριος ανήρ. Εις δε το Κύριε εκέκραξα ιστώμεν στίχους ς΄ και ψάλλομεν Στιχηρά Προσόμοια. Ήχος πλ. β΄. Όλην αποθέμενοι.
Βουλήν προαιώνιον, αποκαλύπτων Σοι Κόρη, Γαβριήλ εφέστηκε, Σε κατασπαζόμενος, και φθεγγόμενος· Χαίρε γη άσπορε, χαίρε βάτε άφλεκτε, χαίρε βάθος δυσθεώρητον, χαίρε η γέφυρα, προς τους ουρανούς η μετάγουσα, και κλίμαξ η μετάρσιος, ην ο Ιακώβ εθεάσατο· χαίρε θεία στάμνε του Μάννα, χαίρε λύσις της αράς, χαίρε Αδάμ η ανάκλησις, μετά Σου ο Κύριος.
Φαίνη μοι ως άνθρωπος, φησίν η άφθορος Κόρη, προς τον Αρχιστράτηγον, και πως φθέγγη ῥήματα υπέρ άνθρωπον· μετ’ εμού έφης γάρ, τον Θεόν έσεσθαι, και σκηνώσειν εν τη μήτρα μου, και πως γενήσομαι, λέγε μοι χωρίον ευρύχωρον, και τόπος αγιάσματος, του τοις Χερουβίμ επιβαίνοντος; Μη με δελεάσης απάτη· ου γάρ έγνων ηδονήν, γάμου υπάρχω αμύητος, πως ούν παίδα τέξομαι!
Θεός όπου βούλεται, νικάται φύσεως τάξις, φησίν ο ασώματος, και τα υπέρ άνθρωπον διαπράττεται. Τοις εμοίς πίστευε, αληθέσι ῥήμασι, Παναγία υπεράμωμε· η δε εβόησε· γένοιτό μοι νύν ως το ῥήμά σου, και τέξομαι τον άσαρκον, σάρκα εξ εμού δανεισάμενον, όπως αναγάγη, τον άνθρωπον, ως μόνος δυνατός, εις το αρχαίον αξίωμα, διά της συγκράσεως.
Έτερα. Ήχος α΄. Ώ του παραδόξου θαύματος.
Ώ του παραδόξου θαύματος, πως παρθένος αγνή, Γαβριήλ Αρχάγγελος, επέστη εν Ναζαρέτ, μηνύων σύλληψιν, την άσπορον και σεπτήν, του Θεού Λόγου εις πάντων ανάκλησιν, την άσπορον και σεπτήν, του Θεού Λόγου εις πάντων ανάκλησιν, ανθρώπων των επί γής, και προς αυτήν μετά φόβου εβόησε· Κεχαριτωμένη χαίρε, μετά Σου ο Κύριος, ο παρέχων το κόσμω διά Σου το μέγα έλεος.
Βαβαί του Σου μυστηρίου Αγνή, πως Θεόν εν μήτρα, ασπόρως συνέλαβες, και έσχες τη Σή γαστρί, τον απερίγραπτον, εκπλήττει δε πάντα νούν, βροτών και νόων ως λίαν παράδοξον· διό Σοί χαρμονικώς, σύν τώ Αγγέλω τον ύμνον κραυγάζομεν· Κεχαριτωμένη χαίρε, μετά Σου ο Κύριος, ο παρέχων το κόσμω διά Σου το μέγα έλεος.
Σύ των Προφητών το κήρυγμα, και Αγίων Πάντων, κλέος και διάδημα, και πάντων Χριστιανών το καταφύγιον, Παρθένε Μήτηρ Θεού· διό τιμώμεν την θείαν Σου σύλληψιν, σύν τώ κλεινώ Γαβριήλ, χαρμονικώς την ωδήν αναπέμποντες· Κεχαριτωμένη χαίρε, μετά Σου ο Κύριος, ο παρέχων το κόσμω διά Σου το μέγα έλεος.
Δόξα. Και νύν. Ήχος πλ. β΄. Ιωάννου Μοναχού.
Απεστάλη εξ ουρανού Γαβριήλ ο Αρχάγγελος, ευαγγελίσασθαι τη Παρθένω την σύλληψιν· και ελθών εις Ναζαρέτ, ελογίζετο εν εαυτώ, τώ θαύμα εκπληττόμενος· ότι, πως ο εν υψίστοις ακατάληπτος ών, εκ παρθένου τίκτεται! ο έχων θρόνον ουρανόν, και υποπόδιον την γήν, εν μήτρα χωρείται γυναικός! ώ τα Εξαπτέρυγα και Πολυόμματα ατενίσαι ου δύνανται, λόγω μόνω εκ ταύτης σαρκωθήναι ηυδόκησε, Θεού εστι Λόγος ο παρών. Τι ούν ίσταμαι, και ου λέγω τη Κόρη; Χαίρε Κεχαριτωμένη ο Κύριος μετά Σού· χαίρε αγνή Παρθένε, χαίρε Νύμφη ανύμφευτε, χαίρε Μήτηρ της ζωής, ευλογημένος ο καρπός της κοιλίας Σου.
Είσοδος, Φως ιλαρόν, Προκείμενον της ημέρας, Αναγνώσματα.
Γενέσεως το Ανάγνωσμα (Κεφ. κγ΄ 10-17).
Εξήλθεν Ιακώβ από του φρέατος του όρκου, και επορεύθη εις Χαρῥάν, και απήντησε τόπω, και εκοιμήθη εκεί· έδυ γάρ ο ήλιος. Και έλαβεν από των λίθων του τόπου, και έθηκε προς κεφαλής αυτού, και εκοιμήθη εν τώ τόπω εκείνω, και ενυπνιάσθη. Και ιδού κλίμαξ εστηριγμένη εν τη γή, ής η κεφαλή αφικνείτο εις τον ουρανόν· και οι Άγγελοι του Θεού ανέβαινον και κατέβαινον επ’ αυτήν ο δε Κύριος επεστήρικτο επ· αυτής, και είπεν: Εγώ ο Θεός Αβραάμ του πατρός σου, και ο Θεός Ισαάκ, μη φοβού. Η γή, εφ’ ής σύ καθεύδεις επ’ αυτής, σοί δώσω αυτήν και τώ σπέρματί σου. Και έσται το σπέρμα σου ωσεί άμμος της γής, και πλατυνθήσεται επί Θάλασσαν, και Λίβα, και Βορῥάν, και επί Ανατολάς· και ενευλογηθήσονται εν σοί πάσαι αι φυλαί της γής, και τώ σπέρματί σου. Και ιδού εγώ μετά σου διαφυλάσσων σε εν τη οδώ πάση, ού εάν πορευθής, και αποστρέψω σε εις την γην ταύτην, ότι ου μη σε εγκαταλίπω, έως του ποιήσαι με πάντα όσα ελάλησά σοι. Και εξηγέρθη Ιακώβ από του ύπνου αυτού, και είπεν: Ότι έστι Κύριος εν τώ τόπω τούτω, εγώ δε ουκ ήδειν, Και εφοβήθη και είπεν: Ως φοβερός ο τόπος ούτος! ουκ έστι τούτο, αλλ᾿ η οίκος Θεού· και αύτη η πύλη του ουρανού.
Προφητείας Ιεζεκιήλ το Ανάγνωσμα (Κεφ. μγ΄ 27, μδ΄1-4).
Έσται από της ημέρας της ογδόης και επεκείνα, ποιήσουσιν οι Ιερείς επί τα θυσιαστήριον τα ολοκαυτώματα υμών, και τα του σωτηρίου υμών, και προσδέξομαι υμάς, λέγει Κύριος Κύριος. Και επέστρεψέ με κατά την οδόν της πύλης των Αγίων της εξωτέρας, της βλεπούσης κατά ανατολάς· και αύτη ην κεκλεισμένη. Και είπε Κύριος προς με: Η πύλη αύτη κεκλεισμένη έσται, ουκ ανοιχθήσεται, και ουδείς ου μη διέλθη δι᾿ αυτής, ότι Κύριος ο Θεός Ισραήλ, εισελεύσεται δι’ αυτής, και έσται κεκλεισμένη. Διότι ο ηγούμενος ούτος κάθηται επ’ αυτήν, του φαγείν άρτον. Κατά την οδόν του Αιλάμ της πύλης εισελεύσεται, και κατά την οδόν αυτού εξελεύσεται. Και εισήγαγέ με κατά την οδόν της πύλης της προς Βορῥάν, κατέναντι του οίκου· και είδον, και ιδού πλήρης δόξης ο οίκος Κυρίου.
Παροιμιών το Ανάγνωσμα (Κεφ. θ΄ 1-11).
Η Σοφία ωκοδόμησεν εαυτή οίκον, και υπήρεισε στύλους επτά. Έσφαξε τα εαυτής θύματα, και εκέρασεν εις κρατήρα τον εαυτής οίνον, και ητοιμάσατο την εαυτής τράπεζαν. Απέστειλε τους εαυτής δούλους, συγκαλούσα μετά υψηλού κηρύγματος επί κρατήρα, λέγουσα: Ός εστιν άφρων, εκκλινάτω προς με. Και τοις ενδεέσι φρενών είπεν: Έλθετε, φάγετε τον εμόν άρτον, και πίετε οίνον, όν κεκέρακα υμίν. Απολείπετε αφροσύνην, και ζήσεσθε, και ζητήσατε φρόνησιν, ίνα βιώσητε, και κατορθώσητε σύνεσιν εν γνώσει. Ο παιδεύων κακούς, λήψεται εαυτώ ατιμίαν. Ελέγχων δε τον ασεβή, μωμήσεται εαυτόν, οι γάρ έλεγχοι τώ ασεβεί μώλωπες αυτώ. Μη έλεγχε κακούς, ίνα μη μισήσωσί σε· έλεγχε σοφόν, και αγαπήσει σε. Δίδου σοφώ αφορμήν, και σοφώτερος έσται, γνωρίζε δικαίω, και προσθήσει του δέχεσθαι. Αρχή σοφίας, φόβος Κυρίου· και βουλή Αγίων σύνεσις, το δε γνώναι νόμον, διανοίας εστίν αγαθής. Τούτω γάρ τώ τρόπω πολύν ζήσεις χρόνον, και προστεθήσεταί σοι έτη ζωής.
Εις την Λιτήν, Ιδιόμελα.
Ήχος α΄. Βύζαντος.
Τώ έκτω μηνί, ο Αρχιστράτηγος απεστάλη προς Σε την Παρθένον και Αγνήν, μηνύσαί Σοι τον λόγον της σωτηρίας, άμα δε και καλέσαι Σε· χαίρε Κεχαριτωμένη ο Κύριος μετά Σού· τέξη Υιόν, τον πρό αιώνων εκ Πατρός, ός σώσει τον λαόν Αυτού, εκ των πταισμάτων αυτών.
Ο αυτός. Ανατολίου.
Εν τώ μηνί τώ έκτω, απεστάλη ουρανόθεν Γαβριήλ ο Αρχάγγελος, εν πόλει της Γαλιλαίας Ναζαρέτ, κομίσαι τη Κόρη χαράς ευαγγέλια, και προσελθών προς αυτήν εβόησε λέγων· χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά Σού, χαίρε δοχείον της αχωρήτου φύσεως· όν γάρ ουρανοί ουκ εχώρησαν, η νηδύς Σου κεχώρηκεν ευλογημένη· χαίρε Σεμνή, του Αδάμ η ανάκλησις, και της Εύας η λύτρωσις, και χαρά του κόσμου, και αγαλλίασις του γένους ημών.
Ο αυτός.
Απεστάλη Άγγελος Γαβριήλ, ουρανόθεν εκ Θεού, προς Παρθένον αμόλυντον, εις πόλιν της Γαλιλαίας Ναζαρέτ, ευαγγελίσασθαι αυτή του ξένου τρόπου την σύλληψιν. Απεστάλη δούλος ασώματος, προς έμψυχον πόλιν και πύλην νοεράν, μηνύσαι Δεσποτικής παρουσίας την συγκατάβασιν. Απεστάλη στρατιώτης ουράνιος, προς το έμψυχον της δόξης παλάτιον, προετοιμάσαι τώ Κτίστη κατοικίαν άληκτον, και προσελθών προς αυτήν εκραύγαζε· χαίρε θρόνε πυρίμορφε, των τετραμόρφων υπερενδοξοτέρα· χαίρε καθέδρα, βασιλική ουράνιε, χαίρε όρος αλατόμητον, δοχείον πανέντιμον· εν Σοί γάρ πάν το πλήρωμα κατώκησε, της Θεότητος σωματικώς, ευδοκία Πατρός αϊδίου, και συνεργεία του Αγίου Πνεύματος· χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά Σού.
Δόξα. Και νύν. Ήχος β΄. Κοσμά Μοναχού.
Ευαγγελίζεται ο Γαβριήλ τη Κεχαριτωμένη σήμερον· χαίρε ανύμφευτε Κόρη και απειρόγαμε, μη καταπλαγής τη ξένη μου μορφή, μηδέ δειλιάσης, Αρχάγγελός ειμι, όφις εξηπάτησεν Εύαν ποτέ, νύν ευαγγελίζομαί Σοι την χαράν, και μενείς άφθορος, και τέξη τον Κύριον Άχραντε.
Εις τον Στίχον, Ιδιόμελα. Ήχος δ΄.
Τώ έκτω μηνί, απεστάλη ο Αρχάγγελος προς Παρθένον αγνήν, και χαίρειν αυτή προσειπών, ευηγγελίσατο εξ αυτής τον Λυτρωτήν προελθείν. Όθεν πιστώς δεξαμένη τον ασπασμόν, συνέλαβέ σε τον προαιώνιον Θεόν, τον αφράστως ευδοκήσαντα ενανθρωπήσαι, εις σωτηρίαν των ψυχών ημών.
Στ. Ευαγγελίζεσθε ημέραν εξ ημέρας το σωτήριον του Θεού ημών.
Γλώσσαν ην ουκ έγνω, ήκουσεν η Θεοτόκος· ελάλει γάρ προς αυτήν ο Αρχάγγελος, του Ευαγγελισμού τα ῥήματα· όθεν πιστώς δεξαμένη τον ασπασμόν, συνέλαβέ Σε τον προαιώνιον Θεόν. Διό και ημείς αγαλλόμενοι βοώμέν Σοι· ο εξ αυτής σαρκωθείς ατρέπτως Θεός, ειρήνην τώ κόσμω δώρησαι, και ταις ψυχαίς ημών το μέγα έλεος.
Στ. Άσατε τώ Κυρίω άσμα καινόν, άσατε τώ Κυρίω πάσα η γή.
Ιδού η ανάκλησις νύν επέφανεν ημίν, υπέρ λόγον ο Θεός τοις ανθρώποις ενούται, Αρχαγγέλου τη φωνή η πλάνη εκμειούται· η Παρθένος γάρ δέχεται την χαράν, τα επίγεια γέγονεν ουρανός, ο κόσμος λέλυται της αρχαίας αράς. Αγαλλιάσθω η κτίσις και φωναίς ανυμνείτω. Ο Ποιητής και Λυτρωτής ημών, Κύριε δόξα Σοι.
Δόξα. Και νύν. Ήχος δ΄. Ανδρέου Ιεροσολυμίτου.
Σήμερον χαράς Ευαγγέλια, παρθενική πανήγυρις· τα κάτω τοις άνω συνάπτεται, ο Αδάμ καινουργείται, η Εύα της πρώτης λύπης ελευθερούται, και η σκηνή της καθ’ ημάς ουσίας τη θεώσει του προσληφθέντος φυράματος, ναός Θεού κεχρημάτικεν. Ώ Μυστήριον! ο τρόπος της κενώσεως άγνωστος, ο τρόπος της συλλήψεως άφραστος· Άγγελος λειτουργεί τώ θαύματι, παρθενική γαστήρ τον Υιόν υποδέχεται, Πνεύμα Άγιον καταπέμπεται, Πατήρ άνωθεν ευδοκεί, και το συνάλλαγμα κατά κοινήν πραγματεύεται βούλησιν, εν ώ και δι’ ού σωθέντες, συνωδά τώ Γαβριήλ, προς την Παρθένον βοήσωμεν· χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά Σού, εξ ής η σωτηρία, Χριστός ο Θεός ημών, την καθ’ ημάς προσλαβόμενος φύσιν, προς εαυτόν επανήγαγεν. Αυτόν ικέτευε, σωθήναι τας ψυχάς ημών.
Νύν απολύεις, Τρισάγιον, Απολυτίκιον. Ήχος δ΄.
Σήμερον της σωτηρίας ημών το Κεφάλαιον, και του απ’ αιώνος Μυστηρίου η φανέρωσις, ο Υιός του Θεού, Υιός της Παρθένου γίνεται, και Γαβριήλ την χάριν ευαγγελίζεται. Διό και ημείς σύν αυτώ τη Θεοτόκω βοήσωμεν· χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά Σού.
Απόλυσις.
ΟΡΘΡΟΣ
Μετά την α΄ Στιχολογίαν, Κάθισμα. Ήχος α΄. Τον τάφον Σου, Σωτήρ.
Ο μέγας Στρατηγός, των αύλων ταγμάτων, εις πόλιν Ναζαρέτ, επιστάς Βασιλέα, μηνύει Σοι Άχραντε, των αιώνων και Κύριον· χαίρε λέγων Σοι, ευλογημένη Μαρία, ακατάληπτον, και ανερμήνευτον θαύμα, βροτών η ανάκλησις.
Δόξα. Και νύν. Το αυτό.
Μετά την β΄ Στιχολογίαν, Κάθισμα. Ήχος γ΄. Την ωραιότητα.
Σήμερον άπασα κτίσις αγάλλεται, ότι το χαίρέ Σοι φωνεί Αρχάγγελος, ευλογημένη Σύ Σεμνή, και Άχραντε πανάμωμε. Σήμερον του όφεως, αμαυρούται το φρύαγμα· αράς γάρ διαλέλυται, του Προπάτορος σύνδεσμος. Διό και κατά πάντα βοώμέν Σοι· χαίρε η Κεχαριτωμένη.
Μετά τον Πολυέλεον, Κάθισμα. Ήχος δ΄. Κατεπλάγη Ιωσήφ.
Γαβριήλ εξ ουρανού, το Χαίρε κράζει τη Σεμνή, ότι συλλήψη εν γαστρί, τον προαιώνιον Θεόν, τον διά λόγου τα πέρατα συστησάμενον· όθεν Μαριάμ απεφθέγγετο· άνανδρός ειμι, και πως τέξω Υιόν; άσπορον γονήν τις εώρακε; και ερμηνεύων έλεγεν ο Άγγελος, τη Θεοτόκω και Παρθένω· ελεύσεταί Σοι Άγιον Πνεύμα και δύναμις Υψίστου επισκιάσει Σοι.
Δόξα. Και νύν. Όμοιον.
Απεστάλη Γαβριήλ, προς την Παρθένον και αγνήν, και εμήνυσεν Αυτή, την ανεκλάλητον χαράν, ότι ασπόρως συλλήψη και ου φθαρήση· τέξη γάρ Υιόν, τον πρό αιώνων Θεόν, ός σώσει τον λαόν, εκ των πταισμάτων αυτών, και μαρτυρεί ο πέμψας με ειπείν Σοι· ευλογημένη το Χαίρε, Παρθένος τίκτεις, και μετά τόκον, πάλιν μένεις Παρθένος.
Είτα οι Αναβαθμοί· το α΄ Αντίφωνον του δ΄ Ήχου.
Προκείμενον. Ευαγγελίζεσθε ημέραν εξ ημέρας το σωτήριον του Θεού ημών.
Στ. Άσατε τώ Κυρίω άσμα καινόν, άσατε τώ Κυρίω πάσα η γή.
Ευαγγέλιον εκ του κατά Λουκάν (Κεφ. α΄ 39-49, 56).
Εν ταις ημέραις εκείναις, αναστάσα Μαριάμ, επορεύθη μετά σπουδής εις την Ορεινήν, εις πόλιν Ιούδα και εισήλθεν εις τον οίκον Ζαχαρίου και ησπάσατο την Ελισάβετ. Και εγένετο ως ήκουσεν η Ελισάβετ τον ασπασμόν της Μαρίας, εσκίρτησε το βρέφος εν τη κοιλία αυτής. Και επλήσθη Πνεύματος Αγίου η Ελισάβετ και ανεφώνησε φωνή μεγάλη και είπεν· ευλογημένη σύ εν γυναιξί και ευλογημένος ο καρπός της κοιλίας σου. Και πόθεν μοι τούτο, ίνα έλθη η Μήτηρ του Κυρίου μου προς με; Ιδού γάρ, ως εγένετο η φωνή του ασπασμού σου εις τα ώτά μου, εσκίρτησε το βρέφος εν αγαλλιάσει εν τη κοιλία μου. Και μακαρία η πιστεύσασα ότι έσται τελείωσις τοις λελαλημένοις αυτή παρά Κυρίου. Και είπε Μαριάμ· μεγαλύνει η ψυχή μου τον Κύριον και ηγαλλίασε το πνεύμά μου επί τώ Θεώ τώ Σωτήρί μου· ότι επέβλεψεν επί την ταπείνωσιν της δούλης Αυτού. Ιδού γάρ από του νύν μακαριούσί με πάσαι αι γενεαί· ότι εποίησέ μοι μεγαλεία ο Δυνατός και άγιον το όνομά Αυτού. Έμεινε δε Μαριάμ σύν αυτή, ωσεί μήνας τρείς και υπέστρεψεν εις τον οίκον αυτής.
Δόξα. Ταις της Θεοτόκου…
Και νύν. Ταις της Θεοτόκου…
Ιδιόμελον. Ήχος β΄. Κοσμά Μοναχού. Στ. Ελέησόν με, ο Θεός…
Ευαγγελίζεται ο Γαβριήλ τη Κεχαριτωμένη σήμερον· χαίρε ανύμφευτε Κόρη και απειρόγαμε, μη καταπλαγής τη ξένη μου μορφή, μηδέ δειλιάσης, Αρχάγγελός ειμι, όφις εξηπάτησεν Εύαν ποτέ, νύν ευαγγελίζομαί σοι την χαράν, και μενείς άφθορος, και τέξη τον Κύριον Άχραντε.
Ο Κανών, ού η ακροστιχίς, κατά Αλφάβητον. Ποίημα Ιωάννου Μοναχού.
Ωδή α΄. Ήχος δ΄. Ο Ειρμός.
Ανοίξω το στόμα μου και πληρωθήσεται Πνεύματος και λόγον ερεύξομαι, τη Βασιλίδι Μητρί, και οφθήσομαι, φαιδρώς πανηγυρίζων, και άσω γηθόμενος, ταύτης την Σύλληψιν.
Αδέτω Σοι Δέσποινα, κινών την λύραν του Πνεύματος, Δαβίδ ο Προπάτωρ Σου· άκουσον Θύγατερ, την χαρμόσυνον, φωνήν την του Αγγέλου· χαράν γάρ μηνύει Σοι, την ανεκλάλητον.
Ο Άγγελος: Βοώ Σοι γηθομενος· κλίνον το ούς Σου και πρόσχες μοι, Θεού καταγγέλλοντι, σύλληψιν άσπορον· εύρες χάριν γάρ, ενώπιον Κυρίου, ην εύρεν ουδέποτε, άλλη τις Πάναγνε.
Η Θεοτόκος: Γνωσθήτω μοι Άγγελε, των Σών ῥημάτων η δύναμις, πως έσται ο είρηκας; Λέγε σαφέστατα, πως συλλήψομαι, Παρθένος ούσα Κόρη; Πως δε και γενήσομαι, Μήτηρ του Κτίστου μου;
Ο Άγγελος: Δολίως με φθέγγεσθαι, διαλογίζη ως έοικε· και χαίρω θεώμενος, την Σήν ασφάλειαν, θάρσει Δέσποινα· Θεού γάρ βουλομένου, ῥαδίως περαίνεται, και τα παράδοξα.
Έτερος Κανών, Ιαμβικός.
Ωδή α΄. Ήχος α΄. Έσωσε λαόν.
Βάτον εν Σινά, πυρπολουμένην πάλαι, Μωσής εώρα, διατυπούσαν Κόρη, την Σήν υπέρ νούν, λοχείαν ην Γαβριήλ, Σή σκηνή εξ ουρανού προσκομίζει, χαίρε Σοί βοών· υπέρ νούν συλλήψει γάρ.
Ῥάβδος Ααρών, βλαστησαμένη πρώην, σαφώς εδήλου, την σύλληψίν Σου Κόρη, συνέλαβες γάρ, Αγγέλου θεία φωνή, Κόρη πάναγνε, Θεόν Σή εν νηδύϊ, μείνασα ως πρίν, Παρθένος αμίαντος.
Θρόνον Σε Θεού, προβλεπτικώς Προφήτης, Αγνή εώρα, Λόγος εφ’ Όν ιδρύθη, ελθών επί γής, του σώσαι γένος βροτών· όθεν σύλληψιν την Σήν τιμώμεν πάντες, μόνη γάρ Θεόν, ασπόρως συνέλαβες.
Κλίμαξ ην το πρίν, ο Ιακώβ προείδε, Σύ εί Παρθένε, Λόγος δι’ ής κατήλθε, και σάρκα λαβών, αφράστως φύσιν βροτών, πλήν αύθις τώ Πατρί έδειξε ταύτην, σώζων τους την Σήν, γεραίροντας σύλληψιν.
Νέφος ομβρικόν, ο Γεδεών προείδε, Σύ εί Παρθένε, όμβρον Χριστόν ομβρίσαν, και γάρ αληθώς, ομβρίχειν δρόσον πιστοίς· όθεν δρόσισον ημών νύν τας καρδίας, δίψη στυγερά, τηκομένας θλίψεων.
Γέφυραν ημάς, προς ουρανόν Παρθένε, εκ γης τώ όντι, φέρουσαν έγνωμέν Σε, Θεός γάρ εκ Σού, προήλθεν άνευ σποράς, γένους βροτείου περών προς σωτηρίαν, ῥύων τε φθοράς, του αρχαίου πόματος.
Καταβασία.
Ανοίξω το στόμα μου και πληρωθήσεται Πνεύματος, και λόγον ερεύξομαι τη Βασιλίδι Μητρί, και οφθήσομαι, φαιδρώς πανηγυρίζων, και άσω γηθόμενος, ταύτης την Σύλληψιν.
Ωδή γ΄. Ο Ειρμός.
Τους Σούς υμνολόγους, Θεοτόκε, η ζώσα και άφθονος πηγή, θίασον συγκροτήσαντας πνευματικόν, στερέωσον· κάν τη σεπτή Συλλήψει Σου, στεφάνων δόξης αξίωσον.
Η Θεοτόκος: Εξέλιπεν Άρχων εξ Ιούδα, ο χρόνος εφέστηκε λοιπόν, καθ’ όν αναφανήσεται, η των εθνών ελπίς ο Χριστός, Σύ δε πως τούτον τέξομαι, παρθένος ούσα, σαφήνισον.
Ο Άγγελος: Ζητείς παρ’ εμού γνώναι Παρθένε, τον τρόπον συλλήψεως της Σής, αλλ’ούτος ανερμήνευτος· το Πνεύμα δε το Άγιον. δημιουργώ δυνάμει Σοι, επισκιάσαν εργάσεται.
Η Θεοτόκος: Η εμή Προμήτωρ δεξαμένη, την γνώμην του όφεως τρυφής, της θείας εξωστράκισται· διό περ καγώ δέδοικα, τον ασπασμόν τον ξένον Σου, ευλαβουμένη τον όλισθον.
Ο Άγγελος: Θεού παραστάτης απεστάλην, την θείαν μηνύσων Σοι βουλήν, τι με φοβή Πανάμωμε, τον μάλλόν Σε φοβούμενον, τι ευλαβή με Δέσποινα, τον Σε σεπτώς ευλαβούμενον;
Έτερος.
Άννη τη στείρα, αντιζήλω Φαιννάνης, Μητρί τε τη Σή, ταις ατεκνούσαις το πρίν, έφησε Γαβριήλ τη Απειρογάμω, βλέψον και πιστώθητι τοις εμοίς λόγοις, τέξη γάρ Θεόν, ασπόρως σαρκούμενον.
Πλάκαν του νόμου, την θεόγραφον Κόρη, δακτύλω Θεού, εγγεγραμμένην σαφώς, νέαν Σε διαθήκης, έγνωμεν πάντες, νόμον τον του Πνεύματος εισαγομένην, πόθω ούν την Σήν, γεραίρομεν σύλληψιν.
Πύλην Θεού Σε, ην διώδευσε μόνος, Θεός κεκλεισμένην τε, ως πρώην λιπών, πύλας τας ουρανίους αναπετάσαν, άς Εύας απέκλεισεν ημίν το πάλαι, μόνη γάρ υπάρχεις, πιστών το στήριγμα.
Τράπεζαν άρτου, μυστικήν ο Δεσπότης, Σε μόνην Αγνή, ο Ποιητής του παντός, έδειξε τρέφουσαν, τους πιστούς ενθέως, τείχός τε και στήριγμα και σωτηρίαν· όθεν ως ημών, προστάτην γεραίρομεν.
Χώραν χωρούσαν, τον αχώρητον Λόγον, τροφόν τε ζωής, ανέδειξέ Σε Αγνή, θρέψον τους υμνούντας, την σύλληψιν Σου, άρτω ζωτικώ, καρπού της Σής κοιλίας, άχραντε Σεμνή, πιστών η αντίληψις.
Φρίττουσιν όντως, ουρανών αι δυνάμεις, Συλλήψεως Σής, το υπέρ νούν τελεσθέν, Λόγον γάρ προαιώνιον συλλαβούσα, τέτοκας μητράναδρε ως Υιόν Σου, πρέσβευε σΣμνή, του σώσαι την ποίμνην Σου.
Καταβασία.
Τους Σούς υμνολόγους, Θεοτόκε, η ζώσα και άφθονος πηγή, θίασον συγκροτήσαντας πνευματικόν, στερέωσον· κάν τη σεπτή Συλλήψει Σου, στεφάνων δόξης αξίωσον.
Κάθισμα. Ήχος πλ. δ΄. Αυλών ποιμενικών.
Ο Λόγος του Θεού, επί γης νύν κατήλθεν, ο Άγγελος βοών, τη Παρθένω επέστη· χαίρε Ευλογημένη, η την σφραγίδα μόνη φυλάξασα, εν μήτρα δεξαμένη, τον πρό αιώνων Λόγον και Κύριον, ίνα εκ πλάνης σώση ως Θεός, το γένος των ανθρώπων.
Δόξα. Και νύν. Το αυτό.
Ωδή δ΄. Ο Ειρμός.
Ο καθήμενος εν δόξη, επί θρόνου Θεότητος, εν νεφέλη κούφη, ήλθεν Ιησούς ο υπέρθεος, τη ακηράτω παλάμη και διέσωσε, τους κραυγάζοντας· δόξα Χριστέ τη δυνάμει Σου.
Η Θεοτόκος: Ιεράν τινα Παρθένον, τεξομένην ακήκοα, του Προφήτου πάλαι, τον Εμμανουήλ προθεσπίσαντος, επιποθώ δε του γνώναι, πως Θεότητος, την ανάκρασιν, φύσις βροτών υποστήσεται;
Ο Άγγελος: Κατεμήνυσεν η βάτος, ακατάφλεκτος μείνασα, δεξαμένη φλόγα, Κεχαριτωμένη ανύμφευτε, του κατά Σε Μυστηρίου το απόρῥητον, μετά τόκον γάρ, μενείς Αγνή, αειπάρθενος.
Η Θεοτόκος: Λαμπρυνόμενος τώ φέγγει, του Θεού Παντοκράτορος, αληθείας κήρυξ, λέγε, Γαβριήλ, αληθέστατα, πως, ακηράτου μενούσης της αγνείας μου, Λόγον τέξομαι, μετά σαρκός τον ασώματον;
Ο Άγγελος: Μετά δέους Σοι ως δούλος, τη Κυρία παρίσταμαι, μετά φόβου Κόρη, νύν κατανοείν ευλαβούμαί Σε, ως υετός επί πόκον καταβήσεται, επί Σε Λόγος, ο του Πατρός ως ηυδόκησε.
Έτερος.
Όρος ο είδεν, ο Προφήτης Παρθένε, πάλαι ο θείος, Αββακούμ Σύ υπάρχεις, εξ ού αφράστως, επιφανείς ο Λόγος, θείου Πνεύματος, ενέπνευσε την χάριν, την σύλληψίν Σου, ούν τους τιμώντας σώζε.
Άνανδρε Μήτερ, τον προάναρχον Λόγον, έξης εν μήτρα, ο Αρχάγγελος έφη, Θεού ο Λόγος, μη χωρισθείς των άνω, σάρξ γίνεται, εκ Σου της ανυμφεύτου, θεώσαι ποθών, των βροτών την ουσίαν.
Κάθαρσιν ῥύπων, ψυχής σώματός τε, δίδου τοις πόθω, σύλληψίν Σου υμνούσι, λουτήρ και γάρ Συ, και κολυμβήθρα πέλεις, πάντα πλύνουσα, της αμαρτίας ῥύπον, γενού βοηθός, ασφαλήν Σοίς ικέτας.
Πότισον Κόρη, εκτακέντας τη δίψη, αμπλακημάτων, υμνωδούς Σής λοχείας, κρατήρ ζωής γάρ, της αθανάτου πέλεις, νάμα ῥέον τε, ῥείθρον αειζωΐας, ψυχάς δροσισμού, πρεσβειών Σου εμψύχων.
Θαύμα θαυμάτων, τοκετού Σου του ξένου, πάντως υπάρχεις, Μαριάμ Θεομήτορ, ῥητόρων γλώσσαι, ουκ εξίσχυσε όλως, φράσαι άφραστον Σής συλλήψεως τρόπον, Θεόν γάρ γεννάς, υπέρ νούν θαύμα ξένον!
Πρόστηθι πάντων, των τελούντων εν πόνοις, σκέπουσα πάσης, προσβολής εναντίας, ιδού γάρ ώσπερ, εν πολυκλύστω ζάλη, πάντες ήχθημεν εκ βρόχων αμαρτίας, γενού βοηθός, ασφαλής Σοίς ικέταις.
Καταβασία.
Ο καθήμενος εν δόξη, επί θρόνου Θεότητος, εν νεφέλη κούφη, ήλθεν Ιησούς ο υπέρθεος, τη ακηράτω παλάμη και διέσωσε, τους κραυγάζοντας· δόξα Χριστέ τη δυνάμει Σου.
Ωδή ε΄. Ο Ειρμός.
Εξέστη τα σύμπαντα, επί τη θεία δόξη Σου· Σύ γάρ απειρόγαμε Παρθένε, έσχες εν μήτρα τον επί πάντων Θεόν, και τέτοκας άχρονον Υιόν, πάσι τοις υμνούσί Σε, σωτηρίαν βραβεύοντα.
Η Θεοτόκος: Νοείν σου ου δύναμαι, των λόγων την ακρίβειαν· θαύματα γάρ γέγονε πολλάκις, θεία δυνάμει τερατουργούμενα, σύμβολα και τύποι νομικοί, τέτοκε Παρθένος δέ, απειράνδρως ουδέποτε.
Ο Άγγελος: Ξενίζη Πανάμωμε· και ξένον γάρ το θαύμά σου· μόνη γάρ τον πάντων Βασιλέα, δέξη εν μήτρα σαρκωθησόμενον, και Σε προτυπούσι Προφητών, ῥήσεις και αινίγματα, και του Νόμου τα σύμβολα.
Η Θεοτόκος: Ο πάσιν αχώρητος, και πάσιν αθεώρητος, πως Ούτος δυνήσεται παρθένου, μήτραν οικήσαι, ην Αυτός έπλασε; Πως δε και συλλήψομαι Θεόν, Λόγον τον συνάναρχον, τώ Πατρί και τώ Πνεύματι;
Ο Άγγελος: Προς τον Σόν Προπάτορα, Δαβίδ επαγγειλάμενος, θήσειν εκ καρπού του της κοιλίας, επί τον θρόνον της Βασιλείας αυτού, την του Ιακώβ Σε καλλονήν, μόνην εξελέξατο, λογικόν ενδιαί-τημα.
Έτερος.
Μυστικήν έφησε, Ησαΐας Κόρη, προσφυώς Αγνή, του άνθρακος λαβίδα, φέρουσαν κόλποις, άνθρακα Θεόν Λόγον, φλέγοντα μέν πήματα, γηγενών πάντων, πιστών δε φωτίζοντα τας διανοίας.
Παμφαής μόνη, σεμνή ολκάς εφάνης, μεταφέρουσα πιστούς πάντας προς πόλον, ώ παραδόξου, ξένου τε μυστηρίου, πως εσυλλήφθης, Αρχαγγέλου τώ λόγω, εκπλήττει και νούν, και διάνοιαν πάσαν.
Καθαρόν βλέπων, και φαεινόν δοχείον, ο κλεινός Αγνή, διάκοσμος Αγγέλων, χαίρε Σοί έφη, Κόρη δεδοξασμένη, Θεός μετά Σού, μεγαλεία ποιών Σοι.
Τον Θεόν φέρεις, ως νεογνόν ωλέναις, Μαριάμ ταις φρικταίς Σου υπέρ λόγον, Όν συλλαβούσα, σήμερον ξενοτρόπως, μόνω τώ λόγω, Γαβριήλ Αρχαγγέλου, της Εύας ανάκλησιν, προαγορεύεις.
Μυστικήν πόλιν, εμψυχωμένην βλέπει, και Σιών Θεού, Αγνή ο Ζαχαρίας, ην ο δεσπόζων, πάσης της οικουμένης, έπηξε μόνος, εν αυτή δε οικήσας, αύθις ανήλθεν, εις σελασφόρον θρόνον.
Εν παντί πάντες, κεκτήμεθα προστάτην, κραταιάν ημών αντίληψιν και σκέπην, Σε Θεομήτορ, υπέρμαχόν τε θείαν, τρέποντες πάσας, δυσμενών παρατάξεις· διό τους τιμώντάς Σε, Δέσποινα σκέπε.
Καταβασία.
Εξέστη τα σύμπαντα, επί τη θεία δόξη Σου· σύ γάρ απειρόγαμε Παρθένε, έσχες εν μήτρα τον επί παντων Θεόν, και τέτοκας άχρονον Υιόν, πάσι τοις υμνούσί Σε, σωτηρίαν βραβεύοντα.
Ωδή ς΄. Ο Ειρμός .
Εβόησε, προτυπών την ταφήν την τριήμερον, ο Προφήτης, Ιωνάς εν τώ κήτει δεόμενος· εκ φθοράς με ῥύσαι, Ιησού Βασιλεύ των δυνάμεων.
Η Θεοτόκος: Ῥημάτων σου, την φωνήν Γαβριήλ, την χαρμόσυνον, δεξαμένη, ευφροσύνης ενθέου πεπλήρωμαι· χαράν γάρ μηνύεις, και χαράν καταγγέλλεις την άληκτον.
Ο Άγγελος: Σοί δέδοται, η χαρά Θεομήτορ η ένθεος, Σοί το χαίρε, πάσα κτίσις κραυγάζει Θεόνυμφε· Σύ γάρ μόνη Μήτηρ, του Υιού του Θεού προωρίσθης Αγνή.
Η Θεοτόκος: Της Εύας νύν, δι’ εμού καταργείσθω κατάκριμα, αποδότω, δι’ εμού το οφείλημα σήμερον, δι’ εμού το χρέος, το αρχαίον δοθήτω πληρέστατον.
Ο Άγγελος: Υπέσχετο, ο Θεός, Αβραάμ τώ Προπάτορι, ευλογείσθαι, ευλογείσθαι, εν τώ σπέρματι τούτου τα έθνη Αγνή· διά Σου δε πέρας, η υπόσχεσις δέχεται σήμερον.
Έτερος.
Σάπφειρον λαμπρόν, του Ιεζεκιήλ Σε, ειδότες ζόφον, λαμπρύνουσαν Παρθένε, ψυχής εμής τε, και ευφροσύνης θείας, πιστούς τηλαυγώς, εμπιπλώσαν τους πίστει, Σύλληψιν θείαν, Σου σεπτώς ευφημούντας.
Πέρας βουλής, του Υψίστου Παρθένε, Σύ μόνη ώφθης, της πάλαι κεκρυμμένης, από των αιώνων, νύν συλλαβούσα ξένως, Πατρός τον Υιόν, και συνάναρχον Λόγον, ξένην εις ανάπλασιν, βροτείου γένους.
Τρέφεις Σοίς μαζοίς, του παντός τον τροφέα, τροφήν γλυκαίνεις, την πάλαι βροτοκτόνον, εμού πικρίαν δέ, της αμαρτίας γεύσιν, τη Σή γλυκερά, προς βροτούς ευσπλαγχνία, Πάναγνε δείξον, ηδονήν σωτηρίας.
Λάμπουσα φωτί, ανεσπέρου ηλίου, λαμπραίς ακτίσι, Παρθένε παρθενίας, λαμπραίς αυγαίς τε, της ταπεινοφροσύνης, γαστρί τον Θεόν, συλλαμβάνεις αρῥεύστως, κόσμον εις λύτρον, και ψυχών σωτηρίαν.
Φύσις γηγενών, εν Θεώ ευφραινέσθω, στιλπνών χαρίτων, τυχούσα παραδόξως, αγνής Μητρός νύν, του Θεανθρώπου Λόγου, δι’ ής ουρανών ευκλεώς Βασιλείας, τέτευχεν όντως, σύν Αγγέλων χορείαις.
Φόβω Γαβριήλ, και χαρά Σοι επέστη, βουλήν Υψίστου, την πάλαι κεκρυμμένην, πρό των αιώνων, υπερφυώς Παρθένε, βροτών εις καινήν, εις ανάπλασιν λέγων, έξεις εν μήτρα, του τεκείν Θεόν Λόγον.
Καταβασία.
Εβόησε, προτυπών την ταφήν την τριήμερον, ο Προφήτης, Ιωνάς εν τώ κήτει δεόμενος· εκ φθοράς με ῥύσαι, Ιησού Βασιλεύ των δυνάμεων.
Κοντάκιον. Ήχος πλ. δ΄.
Τη υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια, ως λυτρωθείσα των δεινών ευχαριστήρια, αναγράφω Σοι η Πόλις σου Θεοτόκε· αλλ’ ως έχουσα το κράτος απροσμάχητον, εκ παντοίων με κινδύνων ελευθέρωσον, ίνα κράζω Σοι· χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.
Ο Οίκος.
Άγγελος πρωτοστάτης, ουρανόθεν επέμφθη, ειπείν τη Θεοτόκω το χαίρε· και σύν τη ασωμάτω φωνή, σωματούμενόν Σε θεωρών Κύριε, εξίστατο και ίστατο, κραυγάζων προς Αυτήν τοιαύτα·
Χαίρε, δι’ ής η χαρά εκλάμψει·
χαίρε, δι’ ής η αρά εκλείψει.
Χαίρε, του πεσόντος Αδάμ η ανάκλησις·
χαίρε, των δακρύων της Εύας η λύτρωσις.
Χαίρε, ύψος δυσανάβατον ανθρωπίνοις λογισμοίς·
χαίρε, βάθος δυσθεώρητον και Αγγέλων οφθαλμοίς.
Χαίρε, ότι υπάρχεις Βασιλέως καθέδρα·
χαίρε, ότι βαστάζεις τον βαστάζοντα πάντα.
Χαίρε, αστήρ εμφαίνων τον Ήλιον·
χαίρε, γαστήρ ενθέου σαρκώσεως.
Χαίρε, δι’ ής νεουργείται η κτίσις·
χαίρε, δι’ ής βρεφουργείται ο Κτίστης.
Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.
Συναξάριον.
Τη ΚΕ΄ του αυτού μηνός, ο Ευαγγελισμός της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας.
Στίχοι·
Ήγγειλεν Υιόν Άγγελος τη Παρθένω,
Πατρός μεγίστης Βουλής μέγαν.
Γήθεο τη Μαρίη έφατ’ Άγγελος εικάδι πέμπτη.
Αυτώ η δόξα και το κράτος εις τους αιώνας. Αμήν.
Ωδή ζ΄. Ο Ειρμός.
Ουκ ελάτρευσαν, τη κτίστει οι Θεόφρονες, παρά τον Κτίσαντα, αλλά πυρός απειλήν, ανδρείως πατήσαντες, χαίροντες έψαλλον· Υπερύμνητε, ο των Πατέρων Κύριος, και Θεός ευλογητός εί.
Η Θεοτόκος: Φως το άϋλον, μηνύων ύλη σώματος, ενωθησόμενον, δι’ ευσπλαγχνίαν πολλήν, φαιδρόν Ευαγγέλιον, θεία κηρύγματα, νύν κραυγάζεις μοι· ευλογημένος Πάναγνε, ο καρπός της Σής κοιλίας.
Ο Άγγελος: Χαίρε Δέσποινα· Παρθένε χαίρε πάναγνε· χαίρε δοχείον Θεού· χαίρε λυχνία φωτός, Αδάμ η ανάκλησις, Εύας η λύτρωσις, όρος άγιον, περιφανές αγίασμα, και νυμφών αθανασίας.
Η Θεοτόκος: Ψυχήν ήγνισε, και σώμα καθηγίασε, ναόν ειργάσατο, χωρητικόν με Θεού, σκηνήν Θεοκόσμητον, έμψυχον τέμενος, η επέλευσις, του Παναγίου Πνεύματος, και ζωής αγνήν Μητέρα.
Ο Άγγελος: Ως πολύφωτον, λαμπάδα και θεότευκτον, παστάδα βλέπω Σε, νύν ως χρυσή Κιβωτός, του Νόμου τον πάροχον, δέχου Πανάμωμε, ευδοκήσαντα, την των ανθρώπων ῥύσασθαι, διά Σου φθαρτήν ουσίαν.
Έτερος.
Σύ το όφλημα, της Προμήτορος Εύας, Άχραντε απέτισας τη Σή λοχεία· νύν δε του χρέους Δέσποινα εγκλημάτων, Σούς δούλους ημάς, λύτρωσαι τους τιμώντας, σύλληψιν την σεπτήν Σου Θεοκυήτορ.
Νύμφη πάναγνος, ου παρήλθεν εκ τόκου, άνευθεν γονής Πατρός ουδαμώς πάλαι, βρέφος δε κλείθρα, λύσαν ώφθη Παρθένου, ώ πως Αγνή Σύ, των δε νύν Θεοδόχε, Δέσποινα πειραθείσα μένεις Παρθένος.
Πόλις άφθιτος, Ναζαρέτ η αγία, σκίρτα τέρπου χόρευε, εισδεχομένη, Λόγον τώ λόγω πάντα εκ του μη όντος, τεκτήναντα νύν, παρθενική νυδύϊ, είκοντα ενοικήσαι κόσμου εις λύτρον.
Ῥόδον εύοσμον, Ωσηέ ως προέφη, ήνθησεν ιδού, η Θεόπαις Μαρία, πάντας οσφραίνον, μύρω τώ πανευώδει,ώ νύν εν γαστρί είληφεν ανεκφράστως, λάμψασα τοις ποθούσι την σωτηρίαν.
Νύν δεδώρηται, προς Θεού η Παρθένος, νίκη κατ’ εχθρών, πιστοίς και σωτηρία, νίκης βραβεία, κατά των ακαθέκτων, διδούσα παθών, όντως των πολυστόνων, οία μεσίτης, ευδιάλακτος μόνη.
Ως τον πλάσαντα, συλλαβούσα νηδύϊ, έδειξας ώ Δέσποινα της πρίν εικόνος, όντως κάλλος, αύθις ωραϊσμένον, ως φως προσηνές, λάμψασα τοις ποθούσι, Δέσποινα και τιμώσι την σύλληψίν Σου.
Καταβασία.
Ουκ ελάτρευσαν, τη κτίστει οι θεόφρονες, παρά τον Κτίσαντα, αλλά πυρός απειλήν, ανδρείως πατήσαντες, χαίροντες έψαλλον· Υπερύμνητε, ο των Πατέρων Κύριος, και Θεός ευλογητός εί.
Ωδή η΄. Ο Ειρμός.
Ο Άγγελος: Άκουε Κόρη Παρθένε αγνή, ειπάτω δή ο Γαβριήλ, βουλήν Υψίστου αρχαίαν αληθινήν. Γενού προς υποδοχήν ετοίμη Θεού· διά Σου γάρ ο αχώρητος, βροτοίς αναστραφήσεται· διό και χαίρων βοώ· ευλογείτε, πάντα τα έργα Κυρίου τον Κύριον.
Η Θεοτόκος: Έννοια πάσα ηττάται βροτών, αντέφησεν η Παρθένος, ζητούσα άπερ μοι φθέγγη παράδοξα.Ήσθην σου τοις λόγοις, αλλά δέδοικα, θαμβηθείσα μη απάτη με, ως Εύαν πόρρω πέμψης Θεού, αλλ’ όμως ίδε βοάς· ευλογείτε, πάντα τα έργα Κυρίου τον Κύριον.
Ο Άγγελος: Ίδε Σοι το άπορον λέλυται, φησί προς ταύτα ο Γαβριήλ· καλώς γάρ έφης το πράγμα δυστέκμαρτον. Λόγοις Σών χειλέων πειθαρχούσα λοιπόν, μη αμφίβαλλε ως πλάσματι, ως πράγματι δε πίστευε· εγώ γάρ χαίρων βοώ, ευλογείτε, πάντα τα έργα Κυρίου τον Κύριον.
Η Θεοτόκος: Νόμος ούτος θεόθεν βροτοίς, η άμεμπτος αύθις φησί, ξυνού εξ έρωτος τόκον προέρχεσθαι. Ουκ οίδα συζύγου παντελώς ηδονήν. Πως ούν λέγεις ότι τέξομαι; φοβούμαι μη απάτη λαλής, αλλ᾽ όμως ίδε βοάς· ευλογείτε, πάντα τα έργα Κυρίου τον Κύριον.
Ο Άγγελος: Ῥήματα άπερ μοι φθέγγη Σεμνή, ο Άγγελος πάλιν βοά. Συνήθους πέλει λοχείας ανθρώπων θνητών, τον όντως Θεόν Σοι επαγγέλομαι. Υπέρ λόγον τε και έννοιαν, σαρκούμενον ως οίδεν εκ Σού· διό καίχαίρων βοώ· ευλογείτε, πάντα τα έργα Κυρίου τον Κύριον.
Η Θεοτόκος: Φαίνη μοι αληθείας ῥήτωρ, κατέθετο η Παρθένος· χαράς κοινής γάρ ελήλυθας Άγγελος. Ψυχήν ούν επεί καθήγνισμαι Πνεύματι. Ως το ῥήμά σου γενέσθω μοι· σκηνούτω εν εμοί ο Θεός, προς Όν βοώ μετά Σού· ευλογείτε, πάντα τα έργα Κυρίου τον Κύριον.
Έτερος.
Μήτραν σεπτήν Σου, οι τρισάριθμοι Παίδες, το πρίν προεικόνιζον μέσον καμίνου, ξενοπρεπώς άφλεκτοι διασωθέντες, ούτως εν μήτρα, Σύ Θεόν συλλαβούσα, πυρί αΰλω, ουδαμώς κατεφλέχθης.
Λόγου παστάδα, ουρανίαν Παρθένε, του πάντων Θεού, επιστάμεθα Κόρη, και Σολομώντος ελεφαντίνην κλίνην, Κτίστης ο πάντων, εν η επανεπαύθη, πιστοίς παρέχων, την καθάρσιον χάριν.
Έκτω μηνί Σοι, ο Αρχάγγελος Κόρη, άφνω επιστάς, την χαράν προμηνύει· Θεός θέλων γάρ, σώσαι τους πρίν φθαρέντας, μήτραν την Σήν ώκησεν, αφράστω τρόπω, του σώσαι πάντας, τη φθορά βεβυσμέ-νους.
Όλην πεσούσαν, την βροτησίαν φύσιν, όλος κενωθείς, ο προάναρχος Λόγος, θεανδρικώς λύτρωσιν, τοις πρίν δεσμίοις, νύν εν Σή μήτρα, ουσιωθείς αφράστως, δωρείται πάσι, απαλάττων και σώζων.
Άστρον εν κόσμω, ανεφάνης Παρθένε, φαίνον τοις πιστοίς, το τρισήλιον σέλας, φωταγωγούν άπαντας, τους εν τώ σκότει, πρώην σκιά τε, θανάτω καθημένους, υμνούντας πόθω, σύλληψίν Σου την ξένην.
Φάνηθι φάος, οίς ζοφώδης αιτία, ώδινε ημίν, ψυχικήν αβλεψίαν, παναληθές γάρ, Σύ Φως ως τετοκυία, φαίνεις Παρθένε, τοις ζόφω καθειργμένοις, δι’ ής περώμεν, προς αείφωτον τρίβον.
Καταβασία.
Άκουε Κόρη Παρθένε αγνή, ειπάτω δή ο Γαβριήλ, βουλήν Υψίστου αρχαίαν αληθινήν. Γενού προς υποδοχήν ετοίμη Θεού· διά Σου γάρ ο αχώρητος, βροτοίς αναστραφήσεται· διό και χαίρων βοώ· ευλογείτε πάντα τα έργα Κυρίου τον Κύριον.
Ωδή θ΄.
Ευαγγελίζου γη χαράν μεγάλην, αινείτε ουρανοί Θεού την δόξαν.
Ο Ειρμός.
Ως εμψύχω Θεού κιβωτώ, ψαυέτω μηδαμώς χείρ αμυήτων. Χείλη δε πιστών τη Θεοτόκω ασιγήτως, φωνήν του Αγγέλου αναμέλποντα, εν αγαλλιάσει βοάτω· χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά Σού.
Ευαγγελίζου γη χαράν μεγάλην, αινείτε ουρανοί Θεού την δόξαν.
Υπέρ έννοιαν συλλαβούσα Θεόν, της φύσεως θεσμούς έλαθες Κόρη. Σύ γάρ εν τώ τίκτειν τα μητέρων διέδρας. Ῥευστή φύσις περ καθεστηκυία· όθεν επαξίως ακούεις· χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά Σού.
Ευαγγελίζου γη χαράν μεγάλην, αινείτε ουρανοί Θεού την δόξαν.
Πως πηγάζεις γάλα Παρθένε αγνή; Ου φέρει εξειπείν γλώσσα βροτεία· ξένον γάρ φύσεως επιδείκνυσαι πράγμα. Νομίμου γονής όρους υπερβαίνον· όθεν επαξίως ακούεις· χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά Σού.
Ευαγγελίζου γη χαράν μεγάλην, αινείτε ουρανοί Θεού την δόξαν.
Μυστικώς ταις ιεροτεύκτοις Γραφαίς, λαλείται περί Σού, Μήτερ Υψίστου. Κλίμακα γάρ πάλαι Ιακώβ Σε προτυπούσαν, ιδών έφη· βάσις Θεού αύτη· όθεν επαξίως ακούεις· χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά Σού.
Ευαγγελίζου γη χαράν μεγάλην, αινείτε ουρανοί Θεού την δόξαν.
Θαυμαστόν τώ Ιεροφάντη Μωσεί, η βάτος και το πύρ έδειξε τέρας. Ζητών δε το πέρας εις διάβασιν χρόνου, εν Κόρη αγνή, έφη κατοπτεύσω· η ως Θεοτόκω λεχθείη· χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά Σού.
Ευαγγελίζου γη χαράν μεγάλην, αινείτε ουρανοί Θεού την δόξαν.
Δανιήλ Σε όρος καλεί νοητόν· γεννήτριαν Θεού ο Ησαίας· βλέπει δε ως πόκον Γεδεών, ο Δαυίδ δέ, Αγίασμα φάσκει, πύλην δε Σε άλλος· ο δε Γαβριήλ Σοι κραυγάζει· χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά Σού.
Έτερος.
Μεγάλυνον ψυχή μου, της αγνής Παρθένου, την σύλληψιν την θείαν.
Ύμνον μέν ουδείς, Σοί επάξιον Κόρη, σθένει ενεγκείν, ως θέμις Θεομήτορ· αίνων γάρ πάντων, συντόνων υπερέχεις, σιγήν ούν ημών, αντί των ύμνων δέχου, λόγων γάρ εστίν, η προαίρεσις πλέον.
Μεγάλυνον ψυχή μου, της αγνής Παρθένου, την σύλληψιν την θείαν.
Γλώσσαν ην ουκ εγίνωσκες έγνως, την του Γαβριήλ, φωνούντός Σοι το χαίρε, έξεις εν μήτρα, τον Λόγον απορῥήτως, Αγνή Σύ έφη, μένεις δε φθοράς δίχα, ως ευδόκησεν, εις βροτών σωτηρίαν.
Μεγάλυνον ψυχή μου, της αγνής Παρθένου, την σύλληψιν την θείαν.
Δεύρο Προφητών, Ησαΐα και φράσον, του Εμμανουήλ, την άσπορον λοχείαν, πως η Παρθένος, φωνή θείου Αγγέλου, εν μήτρα έσχε, Θεόν απειρογάμως· ώ ξένον τέρας, και ανήκουστον πάνυ!
Μεγάλυνον ψυχή μου, της αγνής Παρθένου, την σύλληψιν την θείαν.
Νίκην κατ’ εχθρών, δυσμενών και βαρβάρων, έχει Σε λαός, Παντάνασσα και κράτος, άπας ο λάτρης, του τόκου Σου Παρθένε, και νύν βοηθός, αρῥαγεστάτη μόνη, τούτω γένοιο, δυσχερών ῥυομένη.
Μεγάλυνον ψυχή μου, της αγνής Παρθένου, την σύλληψιν την θείαν.
Ξένον και φρικτόν! Πως ο είς της Τριάδος, νύν εγκατοικεί, εν μήτρα της Παρθένου, ίνα αναπλάση, την βροτείαν ουσίαν, φθαρείσαν δεινώς, κλοπή καρπού του ξύλου, Όν σύν Πατρί και Πνεύματι προσκυνούμεν.
Μεγάλυνον ψυχή μου, της αγνής Παρθένου, την σύλληψιν την θείαν.
Ώ Χριστιανών, αρῥαγής προστασία, μόνη των πιστών, βεβαία σωτηρία, ύμνον χειλέων, ανάγνων δεξαμένη, παράσχου την λύσιν, ημών πλημμελημάτων, πόθω σύλληψιν, των την Σήν ανυμνούντων.
Καταβασία.
Ως εμψύχω Θεού κιβωτώ, ψαυέτω μηδαμώς χείρ αμυήτων. Χείλη δε πιστών τη Θεοτόκω ασιγήτως. Φωνήν του Αγγέλου αναμέλποντα, εν αγαλλιάσει βοάτω· χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά Σού.
Εξαποστειλάριον. Τοις Μαθηταίς συνέλθωμεν.
Αγγελικών δυνάμεων, Στρατηγός απεστάλη, εκ Θεού Παντοκράτορος, προς Αγνήν και Παρθένον, ευαγγελίσασθαι ξένον, και απόρρητον θαύμα, ότι Θεός ως άνθρωπος, εξ Αυτής βρεφουργείται, άνευ σποράς, αναπλάττων βρότειον άπαν γένος· λαοί ευαγγελίζεσθε, την ανάπλασιν κόσμου.
Έτερον. Όμοιον.
Χαίρε κατάρας λύτρωσις, του Αδάμ Θεοτόκε· χαίρε σεμνή Μητρόθεε· χαίρε έμψυχε βάτε· χαίρε λαμπάς· χαίρε θρόνε· χαίρε κλίμαξ και πύλη· χαίρε το θείον όχημα· χαίρε κούφη νεφέλη· χαίρε ναέ· χαίρε στάμνε πάγχρυσε· χαίρε όρος· χαίρε σκηνή και τράπεζα· χαίρε Εύας η λύσις.
Έτερον. Εν Πνεύματι τώ Ιερώ.
Βουλήν την προαιώνιον, πέρας δέδωκας Λόγε, Θεός υπάρχων άναρχος, επ’ εσχάτων των χρόνων, ανθρώποις θέλων ωράθης, ως βροτός δι’ άφατον, και άπειρον ευσπλαγχνίαν, τη Παρθένω οικήσας, την χαράν κομισαμένης, δι’ Αγγέλου το χαίρε.
Εις τους Αίνους ιστώμεν στίχους δ΄ και ψάλλομεν Στιχηρά Προσόμοια. Ήχος α΄. Τών ουρανίων Ταγμάτων.
Τών ουρανίων αψίδων, ο Γαβριήλ καταπτάς, εις Ναζαρέτ επέστη, προς Παρθένον Μαρίαν, βοών αυτή το Χαίρε· συλλήψη Υιόν, του Αδάμ αρχαιότερον, τον ποιητήν των απάντων και λυτρωτήν, των βοώντων Σοι το Χαίρε Αγνή.
Ο Γαβριήλ τη Παρθένω, το Ευαγγέλιον, εξ ουρανού κομίσας, ανεβόα το Χαίρε· συλλήψη εν γαστρί Σου τον Σοί χωρητόν, και τώ κόσμω αχώρητον, και κυοφόρος οφθήση του εκ Πατρός, πρό Εωσφόρου ανατείλαντος.
Ο συναίδιος Λόγος, του προανάρχου Πατρός, μη χωρισθείς των άνω, νύν επέστη τοις κάτω, δι’ άκραν ευσπλαγχνίαν οίκτον λαβών, του καθ’ ημάς ολισθήματος, και του Αδάμ την πτωχείαν αναλαβών, εμορφώθη το αλλότριον.
Ο εκ Πατρός αϊδίως, και εκ Μητρός χρονικώς, φανερωθείς τώ κόσμω, υπερούσιος Λόγος, μορφήν δούλου λαμβάνει και γίνεται σάρξ, μη εκστάς της Θεότητος· και του Αδάμ αναπλάττει εν τη γαστρί, της ασπόρως συλλαβούσης Αυτόν.
Δόξα. Και νύν. Ήχος β΄. Θεοφάνους.
Το απ’ αιώνος μυστήριον, ανακαλύπτεται σήμερον, και ο Υιός του Θεού, Υιός ανθρώπου γίνεται, ίνα του χείρονος μεταλαβών, μεταδώ μοι του βελτίονος. Εψεύσθη πάλαι Αδάμ, και Θεός επιθυμήσας ου γέγονεν· άνθρωπος γίνεται Θεός, ίνα Θεόν τον Αδάμ απεργάσηται. Ευφραινέσθω η κτίσις, χορευέτω, η φύσις, ότι Αρχάγγελος Παρθένω μετά δέους παρίσταται, και το Χαίρε κομίζει, της λύπης αντίθετον. Ο διά σπλάχνα ελέους ενανθρωπήσας, Θεός ημών δόξα Σοι.
Δοξολογία Μεγάλη και Απόλυσις.