ΟΠΕΚΕΠΕ: Η κοινή αγροτική πολιτική (ΚΑΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκεται σε μια σημαντική φάση μεταρρύθμισης, και η Ελλάδα, όπως και άλλες χώρες μέλη της ΕΕ, αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις.
Του Γιάννη Παπανικολάου
News: Η τρέχουσα ΚΑΠ δημιούργησε ήδη κλυδωνισμούς στην ελληνική γεωργία, αλλά οι προοπτικές της επόμενης προγραμματικής περιόδου δείχνουν ότι οι επιπτώσεις θα είναι ακόμη πιο έντονες.
Οι επιδοτήσεις των αγροτών της ΕΕ κινδυνεύουν να μειωθούν έως και 50%, με την ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ να είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες που ενδέχεται να προκαλέσουν αυτή την εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση.
Η εξωτερική σύγκλιση και οι προοπτικές για την Ελλάδα
Η εξωτερική σύγκλιση, δηλαδή η προοπτική να ευθυγραμμιστούν οι επιδοτήσεις των κρατών μελών της ΕΕ με βάση τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, είναι ένα από τα κύρια σημεία της νέας μεταρρύθμισης. Σήμερα, η Ελλάδα βρίσκεται δεύτερη στην ΕΕ όσον αφορά τις άμεσες ενισχύσεις ανά στρέμμα, με 48,7 ευρώ, υπερβαίνοντας τον μέσο όρο της ΕΕ, που είναι μόλις 26,1 ευρώ.
Ωστόσο, χώρες όπως η Σλοβακία, η Βουλγαρία, η Πολωνία και οι Βαλτικές Δημοκρατίες που βρίσκονται κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, πιέζουν για έναν πιο ενιαίο καταμερισμό, επιδιώκοντας είτε αύξηση των δικών τους ενισχύσεων είτε μείωση των επιδοτήσεων για τις πιο «προνομιούχες» χώρες.
Εάν η εξωτερική σύγκλιση προχωρήσει σε πλήρη εφαρμογή, η Ελλάδα ενδέχεται να δει σημαντικές περικοπές στις επιδοτήσεις της, με εκτιμήσεις να κάνουν λόγο για μείωση κατά περίπου 890 εκατ. ευρώ ετησίως.
Οι συνέπειες για τον ελληνικό προϋπολογισμό των επιδοτήσεων
Αν η πλήρης εξωτερική σύγκλιση εφαρμοστεί, ο προϋπολογισμός των άμεσων ενισχύσεων για την Ελλάδα ενδέχεται να μειωθεί στα 1 δισ. ευρώ ετησίως. Αυτό σημαίνει ότι ο συνολικός προϋπολογισμός των άμεσων ενισχύσεων για τη χώρα θα συρρικνωθεί δραματικά, φέρνοντας απώλειες ύψους περίπου 890 εκατ. ευρώ κάθε χρόνο. Αξιοσημείωτο είναι ότι αυτές οι απώλειες δεν λαμβάνουν υπόψη την πιθανή ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ, η οποία μπορεί να μειώσει περαιτέρω το μέσο όρο των επιδοτήσεων στην ΕΕ.
Η ελληνική αντίδραση στις προτεινόμενες αλλαγές
Ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Κώστας Τσιάρας, έχει εκφράσει επανειλημμένα τη διαφωνία του με τις προτάσεις για πλήρη εξωτερική σύγκλιση. Σε συνάντηση του Συμβουλίου Υπουργών Γεωργίας στις 30 Οκτωβρίου, επεσήμανε ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να υποστηρίξει μια τέτοια προσέγγιση, καθώς θα είχε καταστροφικές συνέπειες για τους Έλληνες αγρότες. Αν και η Κομισιόν έχει ήδη ικανοποιήσει κάποιες από τις απαιτήσεις για εξωτερική σύγκλιση στην τρέχουσα περίοδο, η αλλαγή αυτή ενδέχεται να οδηγήσει σε νέες περικοπές για την Ελλάδα.
Η ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ και ο αντίκτυπός της στην ΚΑΠ
Η ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ, με την τεράστια αγροτική της έκταση, προσθέτει ακόμη έναν παράγοντα αβεβαιότητας για το μέλλον της ΚΑΠ. Εκτιμάται ότι η Ουκρανία θα απαιτήσει περίπου 13,8 δισ. ευρώ ετησίως για τις αγροτικές επιδοτήσεις της, ποσό που ενδέχεται να καταστεί αδύνατο να καλυφθεί με τον υπάρχοντα προϋπολογισμό της ΚΑΠ. Η ανάγκη για επιπλέον χρηματοδότηση για την Ουκρανία, που έχει 400 εκατ. στρέμματα γης, μπορεί να προκαλέσει μια οριζόντια μείωση των επιδοτήσεων για όλες τις χώρες της ΕΕ κατά 26%.
Τα προβλήματα για την ΚΑΠ και οι προειδοποιήσεις της Επιτροπής Προϋπολογισμού
Η Επιτροπή Προϋπολογισμού της ΕΕ προειδοποιεί για «σημαντικές προκλήσεις» στην ΚΑΠ και για τη μείωση των επιδοτήσεων σε όλες τις χώρες λόγω της ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ. Σε περίπτωση που δεν αυξηθεί ο συνολικός προϋπολογισμός της ΚΑΠ, οι χώρες μέλη θα πρέπει να διαπραγματευτούν για τη διανομή των διαθέσιμων πόρων, γεγονός που ενδέχεται να θέσει σε κίνδυνο ακόμη και τις ελάχιστες εγγυημένες επιδοτήσεις.
Οι αγροτικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία και οι επιδοτήσεις τους
Στην Ουκρανία, οι μεγαλύτερες αγροτικές επιχειρήσεις, όπως η Kernel και η Ukrlandfarming, διαχειρίζονται τεράστιες εκτάσεις γης και ενδέχεται να λάβουν σημαντικές επιδοτήσεις από την ΕΕ. Υπολογίζεται ότι η Kernel μπορεί να λάβει 148 εκατ. ευρώ ετησίως, με τη MHP να δικαιούται 97,8 εκατ. ευρώ. Παρά τις ανησυχίες για την αγροτική πολιτική της ΕΕ, οι Ουκρανοί αγρότες επισημαίνουν τη σημασία των μεγάλων αγροτικών εκμεταλλεύσεων για την οικονομία της χώρας τους και τονίζουν ότι αυτές δεν απαιτούν άμεσες πληρωμές για να είναι ανταγωνιστικές στην ευρωπαϊκή αγορά.
Το ζήτημα του «ενεργού αγρότη» και οι αλλαγές στον ορισμό του
Η ΚΑΠ ορίζει τους «ενεργούς αγρότες» ως αυτούς που μπορούν να λάβουν τις άμεσες ενισχύσεις, όμως ο ορισμός αυτός έχει προκαλέσει αντιδράσεις και μπορεί να τροποποιηθεί. Ειδικά στην Ελλάδα, υπάρχει ανησυχία ότι η αλλαγή του ορισμού για τους «ενεργούς αγρότες» θα μειώσει τις επιδοτήσεις προς τους μικρότερους αγρότες και θα ευνοήσει τους μεγάλους επιχειρηματίες, μειώνοντας παράλληλα τον αριθμό των επιλέξιμων στρεμμάτων για την κατανομή των πόρων της ΚΑΠ.
ΠΛΗΡΩΜΕΣ ΟΠΕΚΕΠΕ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2024
Οι πληρωμές του ΟΠΕΚΕΠΕ που θα πραγματοποιηθούν τον Δεκέμβριο του 2024 περιλαμβάνουν μια σειρά από ενισχύσεις και αποζημιώσεις για τους αγρότες και κτηνοτρόφους.
- Άμεσες Ενισχύσεις (ΠΚΠ):
- Ενιαία Ενίσχυση (Δικαιώματα Βασικής Ενίσχυσης): Αυτή η πληρωμή αφορά τη βασική ενίσχυση που καταβάλλεται στους αγρότες για την καλλιέργεια των γης τους και τη διαχείριση των αγροτικών εκμεταλλεύσεων.
- Πράσινες Ενισχύσεις: Αυτή η πληρωμή αφορά τις ενισχύσεις για την εφαρμογή περιβαλλοντικών πρακτικών, όπως η προστασία της βιοποικιλότητας και η βιώσιμη γεωργία.
- Ενίσχυση Νέων Αγροτών: Πληρωμές για την υποστήριξη νέων αγροτών που ξεκινούν τις δικές τους αγροτικές επιχειρήσεις.
- Αποζημιώσεις από τον ΕΛΓΑ:
- Ο ΕΛΓΑ καταβάλλει αποζημιώσεις για φυσικές καταστροφές, όπως πλημμύρες και πυρκαγιές, που επηρεάζουν τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις.
- Ειδικές Ενισχύσεις:
- Καταβολή ενισχύσεων για την υποστήριξη συγκεκριμένων γεωργικών τομέων, όπως η ελαιοκαλλιέργεια και η παραγωγή βαμβακιού.
Οι πληρωμές αυτές εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθούν έως τα τέλη του Δεκεμβρίου 2024, με στόχο τη στήριξη του αγροτικού εισοδήματος.
