ΟΠΕΚΕΠΕ: Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται η διαδικασία τεκμηρίωσης για την ενεργοποίηση του Μέτρου 23, ενός ειδικού εργαλείου ενίσχυσης ύψους 142,8 εκατομμυρίων ευρώ, που έρχεται να καλύψει τις σοβαρές απώλειες παραγωγής από ακραία καιρικά φαινόμενα εντός του 2024.
Του Γιάννη Παπανικολάου
News: Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων σε συνεργασία με τον ΕΛΓΑ και τις κατά τόπους ΔΑΟΚ, αξιολογεί κατά πόσο οι επιπτώσεις σε βασικές καλλιέργειες υπερβαίνουν το κρίσιμο όριο του 30% ζημιάς.
Η τελική λίστα των επιλέξιμων καλλιεργειών παραμένει υπό διαμόρφωση, με μόνο το βαμβάκι να θεωρείται δεδομένο. Στο τραπέζι βρίσκονται και τα καλαμπόκι, ηλίανθος, καπνός, σταφύλια, σύκα, φιστίκια και αμύγδαλα, χωρίς ωστόσο να έχει ξεκαθαριστεί ακόμη ο τελικός κατάλογος. Την ίδια ώρα, σε δημόσιες δηλώσεις του ο υπουργός κ. Τσιάρας διαβεβαίωσε πως οι αιτήσεις των παραγωγών θα ξεκινήσουν τον Μάιο και θα ολοκληρωθούν οι εντάξεις έως το τέλος Ιουνίου 2025, σύμφωνα με τις κοινοτικές υποχρεώσεις της χώρας.
Η ελαιοκομία ωστόσο παραμένει εκτός σχεδιασμού, καθώς τα διαθέσιμα κονδύλια κρίνονται ανεπαρκή για να καλύψουν τις εκτεταμένες ζημιές, προκαλώντας αντιδράσεις σε ελαιοπαραγωγικές περιοχές. Η επιλογή αυτή έρχεται σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στην Κύπρο, η οποία εφαρμόζει πιο ευέλικτο και τεκμηριωμένο σύστημα αποζημιώσεων, με βάση το ποσοστό ζημιάς και το μέσο εισόδημα ανά καλλιέργεια.
Το παράδειγμα της Κύπρου – Ανταγωνιστικό και διαφανές μοντέλο
Η Κυπριακή Δημοκρατία, με πόρους εθνικούς και ευρωπαϊκούς, έχει ήδη ενισχύσει 11 κατηγορίες καλλιεργειών, με αποζημιώσεις που κυμαίνονται από 40 έως 150 ευρώ/στρέμμα, αναλόγως της εκτιμώμενης ζημιάς και του επαγγελματικού status του δικαιούχου. Η ελαιοκομία, τα φρούτα, τα λαχανικά και τα αμπέλια περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα, σε αντίθεση με την Ελλάδα που εφαρμόζει περιοριστικά κριτήρια και πιθανή εξαίρεση μη επαγγελματιών αγροτών, κατά το πρότυπο του Μέτρου 21.
Μια απλή σύγκριση με την Κύπρο δείχνει ξεκάθαρα ότι το μοντέλο αποζημιώσεων που βασίζεται σε παραγωγικά στοιχεία και πραγματικά δεδομένα έχει μεγαλύτερη αξιοπιστία και απήχηση. Εκεί όπου η ελληνική γραφειοκρατία καθυστερεί τις αιτήσεις και τις εντάξεις, η Κύπρος έχει ήδη χορηγήσει προκαταβολές.
Για περισσότερες πληροφορίες για τις ενισχύσεις αγροτών λόγω ζημιών και τα μέτρα ανακούφισης, επισκεφθείτε τον επίσημο ιστότοπο του Οργανισμού Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων (ΟΠΕΚΕΠΕ), που αποτελεί τον φορέα εφαρμογής κοινοτικών ενισχύσεων στην Ελλάδα.
Εαρινός παγετός: Εξαγγελίες χωρίς κάλυψη και χωρίς προκαταβολές
Την ίδια ώρα, ο παγετός του Μαρτίου 2024 έχει ήδη προκαλέσει μεγάλες ζημιές στις πιο όψιμες ποικιλίες κερασιών, ροδάκινων, αμυγδαλιών και άλλων δενδρωδών καλλιεργειών, με τη ζημιά να διαπιστώνεται ακόμα και στο προανθικό στάδιο, όπως καταγγέλλουν οι παραγωγοί. Παρά τις αυτοψίες και την αρχική κινητοποίηση, ο ΕΛΓΑ δεν έχει καταβάλει ακόμη ούτε μία προκαταβολή, αφήνοντας τους αγρότες να παλεύουν με την αβεβαιότητα και την έλλειψη ρευστότητας.
Η κατάσταση επιβαρύνεται από την έλλειψη προσωπικού στον ΕΛΓΑ, κάτι που ήδη έχει καταγγείλει με ερώτηση στη Βουλή και ο Τομεάρχης Αγροτικής Ανάπτυξης της Αντιπολίτευσης, κάνοντας λόγο για ανεπαρκή θεσμική ανταπόκριση και «επικίνδυνη αδράνεια».
Το κλίμα μεταξύ των παραγωγών είναι βαρύ, καθώς οι εξαγγελίες για αποζημιώσεις “σε 2-3 μήνες” δεν επαρκούν για να καλύψουν το κόστος καλλιέργειας, τα ασφαλιστικά βάρη, ούτε να εξασφαλίσουν την επανασπορά. Σύμφωνα με στοιχεία που συνέλεξαν οι ανταποκριτές της Agrenda, το πρόβλημα αφορά τουλάχιστον πέντε μεγάλες περιφέρειες, με τους παραγωγούς να ζητούν πλέον καθαρές δεσμεύσεις και χρονοδιάγραμμα πληρωμών.
Η πολιτεία καλείται να προχωρήσει σε άμεσες προκαταβολές, όπως δίνει η δυνατότητα ο Κανονισμός του ΕΛΓΑ, ο οποίος όμως παραμένει απαρχαιωμένος και ανεπαρκής μπροστά στις σύγχρονες προκλήσεις της κλιματικής κρίσης.
Η ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί
Το Μέτρο 23, παρά τις δυσκολίες και τις καθυστερήσεις, μπορεί να αποτελέσει σημείο καμπής στη μετάβαση προς ένα πιο δίκαιο και τεκμηριωμένο σύστημα αποζημιώσεων. Χρειάζεται όμως πολιτική βούληση, διαφάνεια και ξεκάθαρα κριτήρια. Η Ελλάδα δεν μπορεί να υστερεί απέναντι σε κράτη όπως η Κύπρος, που ήδη δίνουν το παράδειγμα.
Την ώρα που η αγροτική παραγωγή βάλλεται από παγετούς, καύσωνες και ακραία φαινόμενα, αυτό που χρειάζονται οι παραγωγοί δεν είναι λόγια, αλλά εργαλεία με ουσία. Και το Μέτρο 23 είναι ένα από αυτά — αν εφαρμοστεί σωστά, με σεβασμό στους κόπους της γης.
