Η πόλη της Χίου είναι γεμάτη από εκκλησάκια ή μεγαλύτερες εκκλησίες διάσπαρτες σε κάθε της σημείο. Στην περιοχή Ατσική της πόλεως υπάρχει ένας ναός αφιερωμένος στον Τίμιο Πρόδρομο.
Ο ναός είναι συνδεδεμένος με ένα θαύμα του Αγίου που συνέβη περί τα μέσα του 18ου αιώνα και καταγράφηκε από τον Άγιο Αθανάσιο τον Πάριο, που, ως γνωστόν, έζησε τα τελευταία τριάντα χρόνια της ζωής του στη Χίο, όπου διετέλεσε σχολάρχης στην περίφημη σχολή της και εκοιμήθη το 1813.
Όπως μάλιστα αναφέρει ο ιερός συγγραφέας, το θαύμα διηγούνταν επί των ημερών του αυτόπτες μάρτυρες, καθώς δεν είχαν περάσει πολλά χρόνια από τότε που είχε συμβεί.
Ήταν το έτος 1740. Η Χίος υπό την οθωμανική κυριαρχία απολάμβανε μεγάλων προνομίων. Όμως ο κυρίαρχος είναι πάντα κυρίαρχος και, αν θέλει να αυθαιρετήσει, μπορεί να βρει τρόπους να το κάνει.
Στην Ατσική, λοιπόν, βρίσκεται ναός επ’ ονόματι του Τιμίου Προδρόμου, «ἔξω τῆς πόλεως, κατὰ τὸ μέρος ὁποῦ ὀνομάζεται Ἀτζική», γράφει αυτολεξεί ο Άγιος Αθανάσιος, αλλά έξω της πόλεως εκείνη την εποχή. Σήμερα πλέον βρίσκεται εντός.
Στην περιοχή κατοικούσαν και κάποιες οικογένειες Οθωμανών αξιωματούχων, οι οποίοι, μη έχοντας κοντά στους πύργους τους κάποιο τζαμί, μετέβαιναν στην πόλη για να προσευχηθούν στα τζαμιά που υπήρχαν, ιδιαίτερα μάλιστα όταν γιόρταζαν το Ραμαζάνι και το Μπαϊράμι τους. Κάποτε η μετακίνηση αυτή τους δυσκόλευε, ίσως όχι αδικαιολόγητα.
Διότι, όπως παρατηρεί ο Άγιος Αθανάσιος, «Ἔχει δυσκολίαν τινὰ τὸ πρᾶγμα, ἐπειδὴ πολλάκις συμβαίνει νὰ εἶναι καὶ κρύα μεγάλα καὶ βροχαὶ πολλαί».
Επτά από τους Τούρκους μπέηδες που κατοικούσαν στους πύργους τους στην περιοχή σκέφτηκαν να καταπατήσουν και να βεβηλώσουν τον Ναό του Τιμίου Προδρόμου και να τον μετατρέψουν σε τζαμί.
Και μάλιστα δεν επρόκειτο για απλούς ιδιώτες, αλλά για υψηλόβαθμους αξιωματούχους, «τῆς πόλεως οἱ πρῶτοι ἀγάδες, κοινῶς μπέηδες καλούμενοι», όπως αναφέρει ο συγγραφέας.
Ωστόσο, δεν ήθελαν να προχωρήσουν αυθαίρετα στο εγχείρημα – πιθανόν λόγω των σχετικών απαγορεύσεων για τέτοιες ενέργειες, λόγω των προνομίων που παραχωρήθηκαν με σουλτανικό αχτιναμέ στη Χίο.
Σκέφτηκαν λοιπόν να λάβουν έγκριση από τον ίδιο τον σουλτάνο και για τον σκοπό αυτόν έστειλαν επιστολές στον Καπουδάν Πασά (αρχηγός του στόλου) και σε επιφανείς παράγοντες που είχαν πρόσβαση στον σουλτάνο, «διὰ νὰ ἠμπορέσουν μὲ τὴν αὐτῶν συνέργειαν νὰ λάβουν τὸ πολυπόθητον φιρμάνι εἰς τὴν μελετωμένην των ὑπόθεσιν».
Ωστόσο, δύο από τους αγάδες, σκεπτόμενοι συνετότερα και πιθανόν έχοντας ακούσει για τη δύναμη των Αγίων της Εκκλησίας, δεν συμφώνησαν με τους υπολοίπους.
Δεν είναι άλλωστε λίγες οι περιπτώσεις που οι Αγιοί μας επενέβησαν ολοφάνερα σε μουσουλμάνους, είτε για να τους βοηθήσουν σε κάποιο πρόβλημα για το οποίο τους παρακάλεσαν είτε για να τους αποτρέψουν από ενέργειες κατά των χριστιανών, κάτι που πιθανόν οι διαφωνούντες να είχαν υπόψη τους.
Έτσι, δεν υπέγραψαν στις επιστολές και συμβούλευσαν τους συντρόφους τους να αποφύγουν το εγχείρημα: «Λείψατε ἀπὸ τοιοῦτον ἐγχείρημα, μὴ τύχῃ καὶ γένητε μασκαράδες» τους είπαν.
Εκείνοι, ωστόσο, δεν έλαβαν υπόψη τις προτροπές τους και έστειλαν με έμπιστο άνθρωπο τις επιστολές για να τις παραδώσει στους παραλήπτες τους.
Μα, τα πράγματα εξελίχθηκαν εντελώς διαφορετικά απ’ ό,τι είχαν υπολογίσει, αφού, όπως γράφει ο Άγιος Αθανάσιος, «ἐπέβλεψεν ἐξ οὐρανοῦ ὁ Κύριος, ὁ τῶν ἀδικουμένων καὶ ἀπορούντων κραταιὸς βοηθὸς καὶ ὑπερασπιστὴς τῆς Ἁγίας Του Πίστεως καὶ διεσκέδασε παραδόξως τὴν ἄθεον τῶν ἀσεβῶν βουλὴν καὶ ἐπιχείρησιν».
Η Θεία Δίκη και η αφήγηση του Αγίου Αθανασίου του Παρίου. Γράφει: «Θεϊκής οργής έργον εστάθη εκείνος ο κρημνισμός»
Έφτασε λοιπόν η παραμονή της γιορτής του Τιμίου Προδρόμου και συνέπεσε τη χρονιά εκείνη να γιορτάζουν την ίδια περίοδο και οι μουσουλμάνοι το Ραμαζάνι τους.
Οι αγάδες λοιπόν εκείνοι δείπνησαν και ξεκίνησαν για το τζαμί στην πόλη της Χίου για να κάνουν το ναμάζι τους, τη βραδινή τους προσευχή.
Το ίδιο βράδυ ο ιερέας που τελούσε την ακολουθία του Εσπερινού της γιορτής οι σκευοφύλακες και οι πιστοί που εκκλησιάζονταν ένιωσαν να γίνεται μια ασυνήθιστη ταραχή μέσα στον ναό και τους φάνηκε σαν να άνοιξε η σκεπή της εκκλησίας.
Φόβος μεγάλος τους κυρίευσε. Φαίνεται ότι ο Τίμιος Πρόδρομος φανέρωνε μ’ αυτά τα υπερφυή σημεία ότι άρχιζε τον αγώνα για να προστατεύσει τον ναό του από την επιβουλή των απίστων.
Όταν επέστρεψαν οι αγάδες στην Ατσική, συγκεντρώθηκαν στο αρχοντικό ενός από αυτούς για να συζητήσουν το θέμα. Ο ένας από τους δύο που είχαν διαφωνήσει δεν τους ακολούθησε, μολονότι τον παρακάλεσαν επίμονα.
«Ν’ αφήσω το άλογό μου στο σπίτι», τους είπε, «και θα έλθω». Ο δεύτερος πήγε μαζί τους.
Ο πύργος είχε τρία πατώματα κι εκείνοι κάθισαν στο κάτω μέρος του και συζητούσαν για την υπόθεση της μετατροπής του Ναού του Τιμίου Προδρόμου σε τζαμί.
Μάλιστα ο ένας τους έλεγε με θρασύτητα ότι θα ανέβαινε εκείνος να φωνάξει τα λόγια της προσευχής τους. Και τότε επενέβη η Θεία Δίκη.
Ξαφνικά οι τρεις θολωτές στέγες έπεσαν και τους καταπλάκωσαν. «Ἐξάπινα ἀπώλοντο διὰ τὴν ἀνομίαν αὐτῶν» αφηγείται ο Άγιος Αθανάσιος ο Πάριος, επισημαίνοντας ότι κανένα από τα μέλη του σπιτιού δεν έπαθε τίποτα.
Διότι κατά τα οθωμανικά έθιμα τα καταλύματα των ανδρών είναι ξεχωριστά από τους γυναικωνίτες και, όπως τονίζει ο ιερός συγγραφέας, «δείκνυται ὅτι θεϊκῆς ὀργῆς ἔργον ἐστάθη ἐκεῖνος ὁ κρημνισμός».
Κι αυτό γιατί, όπως επεξηγεί, η κατάρρευση των θόλων έγινε μόνο στον ανδρωνίτη και όχι στον γυναικωνίτη, όπου βρίσκονταν οι ανυποψίαστες γυναίκες και τα αθώα παιδιά.
Δεύτερον, και αυτό είναι το πιο παράδοξο, κατά την κατάρρευση εκείνη δυο μεγάλες πλάκες, σαν να είχαν ρυθμιστεί από κάποια έλλογη δύναμη, ενώθηκαν η μια με την άλλη σε σχήμα γωνίας και κάτω από αυτές εκείνος που είχε διαφωνήσει μαζί τους διασώθηκε σώος και αβλαβής.
Όταν ανέσυραν τους νεκρούς από τα χαλάσματα, ακούστηκε η φωνή του που καλούσε σε βοήθεια και έτσι τον απεγκλώβισαν, για να διαπιστώσουν πως δεν είχε πειραχτεί ούτε καν η ενδυμασία του.
Ο δεύτερος που διαφωνούσε με την ασεβή απόφαση δεν είχε επιστρέψει από το σπίτι του, οπότε διέφυγε κάθε κίνδυνο.
Και σχολιάζει ο Άγιος Αθανάσιος: «Και ποία ἄλλη μεγαλυτέρα ἀπόδειξις ἠμπορεῖ νὰ γένῃ ἀπὸ ταύτην, πῶς ὁ θεῖος Πρόδρομος ἀπώλεσεν ἐκείνους τους ἀσεβεῖς, ὁποῦ μὲ τόσον παράδοξον τρόπον ζῶντα καὶ ἀβλαβῆ τὸν ἀθῶον ἐκεῖνον ἐφύλαξε;»
Ο δίκαιος εκείνος Οθωμανός έζησε άλλα τριάντα χρόνια μετά το γεγονός. Αλλά και ο δεύτερος ομόφρονός του, ονόματι Τοπτζίμπασης, έφυγε από τη ζωή μόλις λίγα χρόνια προτού καταγράψει ο Άγιος το θαυμαστό γεγονός και όλοι μιλούσαν για τον παράδοξο τρόπο που γλίτωσε τον θάνατο τότε.
Όμως ο Τίμιος Πρόδρομος, «κάμνων τέλειον τὸ ἔργον του», δεν άφησε ούτε τα γράμματα να φτάσουν στον προορισμό τους, γιατί το πλοίο στο οποίο επέβαινε ο γραμματοκομιστής βυθίστηκε και ο ίδιος πνίγηκε.
Το επόμενο πρωί, μετά την κατάρρευση των κουμπέδων του πύργου, το νέο διαδόθηκε σε όλη την πόλη της Χίου, προκαλώντας συναισθήματα εκ διαμέτρου αντίθετα: «Εἰς μὲν τοὺς ἀσεβεῖς θρῆνος καὶ κλαυθμός, καὶ οὐαὶ πολύ, μετὰ πολλῆς καὶ μεγάλης αἰσχύνης καὶ ἐντροπῆς».
Οι Χριστιανοί, αντίθετα, χάρηκαν και δόξασαν τον Θεό και τον Τίμιο Πρόδρομο για την επέμβασή τους και εφαρμόστηκε, λέει ο ιερός συγγραφέας, το ψαλμικό: «Τὸ ἑσπέρας αὐλισθήσεται κλαυθμὸς καὶ τὸ πρωΐ ἀγαλλίασις».
Δεν κατοικήθηκε ποτέ πια
Ο πύργος εκείνος δεν κατοικήθηκε ποτέ πια. Μόνον οι τέσσερις τοίχοι του έστεκαν όρθιοι για κάποιες δεκαετίες, ένα θέαμα τερπνό και ευχάριστο για τους ευσεβείς, ενώ οι αλλόθρησκοι, βλέποντάς το, πλημμυρίζονταν από αισθήματα φόβου, ντροπής και πένθους.
Γιατί, όπως παρατηρεί ο Άγιος Αθανάσιος ο Πάριος, ήταν και για τους μεν και για τους δε μια ζωντανή επαλήθευση του προφητικού λόγου του Ιερού Ψαλμωδού: «Γεννηθήτω ἡ ἔπαυλις αὐτῶν ἠρημωμένη καὶ ἐν τοῖς σκηνώμασιν αὐτῶν μὴ ἔστω ὁ κατοικῶν» και συγχρόνως μια μαρτυρία εις το διηνεκές ότι: «Κύριος διασκεδάζει βουλὰς ἐθνῶν».
Γιάννης Ζάννης
*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Ορθόδοξη Αλήθεια”
