Παναγία Αγιογαλούσαινα – ΧΙΟΣ

Ο ναός της Παναγίας Αγιογαλόυσαινας βρίσκεται μετά το χωριό Άγιο Γάλας το οποίο παλαιότερα ονομαζόταν Άγιος Θαλελαίος. Μετονομάστηκε σε Άγιο Γάλας εξαιτίας του σπηλαίου της περιοχής όπου υπάρχει σταλακτίτης σε σχήμα μαστού και στάζει λευκό σταλακτικό υγρό.

Σύμφωνα με την παράδοση, λεπρή κόρη βασιλιά βρέθηκε στο χωριό Άγιος Θαλελαίος και ακολουθώντας τις οδηγίες μίας μαυροφορεμένης γυναίκας που είδε στο όνειρο της, έφτασε στο σπήλαιο. Χρησιμοποιώντας το νερό της πηγής και θεραπευμένη από την αρρώστια της ζήτησε από τον πατέρα της να χτίσει μία εκκλησία σε αυτό το σημείο. Το έδαφος ήταν ανώμαλο και ενώ οι τεχνίτες άρχιζαν να χτίζουν την εκκλησία στην απέναντι πλευρά, κάθε πρωί έβρισκαν τα εργαλεία τους στην πλευρά του σπηλαίου.

Τελικά η εκκλησία χτίστηκε το 13ο ή 14ο αιώνα στην είσοδο του σπηλαίου. Στον άλλοτε πλούσιο εσωτερικό διάκοσμο του ναού πλέον σώζεται μόνο η παράσταση της Πλατυτέρας και το αξιόλογο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1721. Ο ναός καταλήγει σε σπήλαιο και στο βάθος υπάρχει μικρό παρεκκλήσι με αγίασμα