ΣΚΟΝΤΖΟΥ ΛΑΜΠΡΟΥ, Θεολόγου – καθηγητού
Η Παγκόσμια Ύψωση του Τιμίου Σταυρού, ως ανάμνηση του μεγάλου γεγονότος της ευρέσεως και υψώσεως του αγιασμένου ξύλου, όπου καρφώθηκε και πέθανε ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός για χάρη της σωτηρίας μας, αποτελεί ευκαιρία για μας τους πιστούς να συνειδητοποιήσουμε την ακατανίκητη δύναμη που ασκεί στον κόσμο, ως «φύλαξ πάσης της οικουμένης», αλλά και να θεωρήσουμε την άρνηση του κόσμου να δεχτεί την υπέρτατη χάρη του.
Ο λαός του Θεού, με το αλάνθαστο κριτήριό του, προσέρχεται στους ναούς με ευλάβεια, κρατώντας κλώνους ολόδροσου και μυρωδάτου βασιλικού να προσκυνήσει τον Τίμιο Σταυρό, το σύμβολο του Χριστού, για να αντλήσει χάρη και δύναμη, οι οποίες του χρειάζονται για την πνευματική του πορεία.
Ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός, πολύ πριν οδηγηθεί στον επονείδιστο δια του σταυρού θάνατό Του, ομίλησε πολλές φορές για τη σημασία του σταυρού στη ζωή των πιστών, ο οποίος ταυτίζεται με τον καλό αγώνα. Μέσα από την ελεύθερη κλήση τους για σωτηρία καλούνται οι πιστοί να σηκώσουν τον προσωπικό τους σταυρό και να ακολουθήσουν τα ίχνη του Λυτρωτή. «Όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι» (Μαρκ.8,35). Στην αντίθετη περίπτωση «ος ου λαμβάνει τον σταυρόν αυτού και ακολουθεί οπίσω μου, ουκ έστι μου άξιος» (Ματθ.10,38).
Εδώ ο Κύριος, μέσα από την ελεύθερη βούληση, επιτάσσει δύο μεγάλες υποχρεώσεις, οι οποίες αποτελούν το θεμέλιο της νέας εν Χριστώ ζωής και πολιτείας, ήτοι: την απάρνηση του ατομικού θελήματος και εγώ και την εθελούσια αποδοχή της τραχιάς και αγωνιστικής πορείας προς την πραγμάτωση και την καταξίωση της υπόστασής του, ως ανθρώπινο πρόσωπο. Η πορεία της σωτηρίας δεν είναι εύκολη, αλλά δυσκολοδιάβατη. «Εισέλθετε δια της στενής πύλης, ότι πλατεία η πύλη και ευρύχωρος η οδός η υπάγουσα εις την απώλειαν, και πολλοί οι εισερχόμενοι δι’ αυτής, ότι στενή η πύλη και τεθλιμμένη η οδός η υπάγουσα εις την ζωήν, και ολίγοι οι ευρίσκοντες αυτήν» (Ματθ.7,13-14). Η χριστιανική πορεία είναι σταυρική και για τούτο έχει αξία και αποτέλεσμα. Αντίθετα η πτωτική πορεία του αμαρτωλού κόσμου είναι εύκολη, αφού «εν τω κόσμω (τούτω) θλίψιν έξετε» (Ιωάν.16,33), η οποία υπερνικείται με το θάρρος και την υπομονή που χαρίζει ο Χριστός, «θαρσείτε εγώ νενικήκα τον κόσμον» (Ιωάν.16,33).
Ο λόγος του Σταυρού αποτελεί το βάθρο της θεολογίας του αποστόλου Παύλου. Ο θείος απόστολος, ο όποιος βίωνε τη διαρκή προσωπική του σταυρική πορεία, τόνιζε στο κήρυγμά του συνεχώς τη μεγάλη και πρωταρχική σημασία του Σταυρού του Χριστού για τη σωτηρία του κόσμου. Διέκρινε με σαφήνεια τη διαφορετική πορεία του κόσμου και της Εκκλησίας, η ο ποίοι δεν έχουν κανένα σημείο συνάντησης. Αυτό φαίνεται καθαρά από το θρησκευτικό κλίμα της εποχής του. Οι πάμπολλες παγανιστικές θρησκείες συναγωνίζονταν μεταξύ τους ποια θα προσφέρει περισσότερη τέρψη των αισθήσεων στους ανθρώπους.
Οι πληθώρα των παγανιστικών «θεοτήτων» το μόνο που έκαναν ήταν να προσφέρουν ηδονή, θωπεύοντας τα πιο άγρια πάθη και ένστικτα των πιστών τους. Δεν είναι τυχαίο πως οι πιο δημοφιλείς «θεότητες» στον ελληνορωμαϊκό κόσμο την εποχή αυτή ήταν ο Βάκχος, η Αφροδίτη και η Ίσιδα, στο όνομα των οποίων γινόταν ακατανόμαστες ηθικές παρεκτροπές, ως θρησκευτική λατρεία! Πλάι στη θρησκευτική αθλιότητα σύμπλεε η ελληνική και η ρωμαϊκή σκέψη, η οποία έθετε ως μέτρο σύγκρισης των πάντων και ως υπεραξία, το ατομικό εγώ, γύρω από το οποίο έπρεπε να κινείται όλος ο κόσμος. Μέσα σε αυτό το πνευματικό κλίμα το χριστιανικό κήρυγμα, για απάρνηση του εαυτού και σταυρική πορεία, θεωρήθηκε ως πιο μεγάλη μωρία της ιστορίας. Ως η πιο ανόητη και συνάμα απάνθρωπη θεώρηση της ζωής, αδιαφορώντας τη διαβεβαίωση της Εκκλησίας, πως «ουδέ εμποδίζω τέρπεσθαι, αλλά μετά σωφροσύνης τούτο γίνεσθαι» (Ι. Χρυσοστόμου.Ομιλ.7,7. P.G.57,81).
Αλλά και στον ιουδαϊκό κόσμο τα πράγματα ήταν το ίδιο απελπιστικά. Η σταδιακή απομάκρυνση από το κήρυγμα των προφητών και η πρόσδεση στη φαρισαϊκή νοοτροπία της αναγκαστικής επιβράβευσης του «ευσεβή» από το Θεό, δεν άφηναν περιθώρια για την αποδοχή της σταυρικής πορείας. Γι’ αυτό και το κήρυγμα του Σταυρού ήταν για τους Ιουδαίους το μεγαλύτερο σκάνδαλο όλων των εποχών! Το έγραψε ο μεγάλος απόστολος ξεκάθαρα προς τους κλονισμένους Χριστιανούς της Κορίνθου: ότι «ο λόγος ο του σταυρού τοις μεν απολλυμένοις μωρία εστί, τοις δε σωζομένοις ημίν δύναμις Θεού εστι… (αλλά όμως) ευδόκησεν ο Θεός δια της μωρίας του κηρύγματος (του σταυρού) σώσαι τους πιστεύοντας» (Α΄ Κορ.1,18).
Ο απόστολος των εθνών όρισε ως αφετηρία της πνευματικής ζωής και της εν Χριστώ απολυτρώσεως, τρεις απαραίτητες παραμέτρους: την συσταύρωση, την συνθανάτωση και την συνέγερση με το Χριστό. «Σύμφυτοι γεγόναμεν τω ομοιώματι του θανάτου αυτού αλλά και της αναστάσεως εσόμεθα, γινώσκοντες ότι ο παλαιός ημών άνθρωπος συνεσταυρώθη ίνα καταργηθεί το σώμα της αμαρτίας, του μηκέτι δουλεύειν ημάς τη αμαρτία… ει δε απεθάνομεν εν Χριστώ πιστεύομεν ότι και συζήσωμεν αυτώ, ειδότες ότι Χριστός εγερθείς εκ νεκρών ουκέτι αποθνήσκει, θάνατος αυτού ουκέτι κυριεύει» (Ρωμ.6,5-11). Ζητεί να απεκδυθούμε «τον παλαιόν άνθρωπον εν ταις πράξεσιν και ταις επιθυμίαις» (Κολ.3,9). Να νεκρώσουμε «τα μέλη τα επί της γης, πορνείαν, ακαθαρσίαν, πάθος, επιθυμίαν κακήν και πλεονεξίαν» (Κολ.3,5). Να καταργήσουμε τα έργα της σαρκός «άτινα εισί πορνεία, ακαθαρσία, ασέλγεια, ειδωλολατρία, φαρμακεία, έχθραι, έρις, ζήλος, θυμοί, εριθείαι, διχοστασίαι, αιρέσεις, φθόνοι, φόνοι, μέθαι και κώμοι, και τα όμοια τούτοις» (Γαλ.5,19-21). Να αναιρέσουμε, να καταδικάσουμε σε «σταυρικό θάνατο» την αμαρτία, η οποία ευθύνεται για την καταστροφή μας.
Ανήγαγε επίσης ο μεγάλος απόστολος, τη συσταύρωση με το Χριστό, ως υπέρτατη θυσία λογική. «Παρακαλώ … παραστήσαι τα σώματα υμών θυσίαν ζώσαν, αγίαν, ευάρεστον τω Θεώ, την λογικήν λατρείαν υμών» (Ρωμ.12,1). Σταύρωση, λοιπόν, σημαίνει θυσία. Αλλά «πως αν γένοιτο το σώμα, φησί, θυσία;» απαντά ο ιερός Χρυσόστομος, «Μηδέν ο οφθαλμός βλεπέτω πονηρόν και γέγονε θυσία. Μηδέν η γλώσσα λαλείτω αισχρόν, και γέγονε προσφορά. Μηδέν η χείρ πραττέτω παράνομον και γέγονεν ολοκαύτωμα» (Ι. Χρυσ. Ομιλ.20,1.P.G.60,595). Το ίδιο έλεγε και ο Μ. Αθανάσιος: «Άρωμεν ουν το σώμα τούτο και ποιήσωμεν θυσιαστήριον και επιθώμεν επάνω πάσαν ημών την ενθύμησιν και δεηθώμεν του Κυρίου, ίνα πέμπψη εξ ουρανού το αόρατον και μέγα πυρ, και καταφάγη το θυσιαστήριον και πάντα τα εν αυτώ» (P.G.34,732).
Η απόρριψη του παλαιού πτωτικού ανθρώπου αποτελεί για τον Παύλο νοητή νέκρωση, ένα είδος εκουσίου θανάτου, ως απαραίτητη προϋπόθεση για την εν Χριστώ αναγέννηση. «Πάντοτε την νέκρωσιν του Κυρίου Ιησού εν τω σώματι περιφέροντες, ίνα και η ζωή του Ιησού εν τω σώματι ημών φανερωθεί. Αεί γαρ ημείς οι ζώντες εις θάνατον παραδιδόμεθα δια Ιησού, ίνα και η ζωή του Ιησού φανερωθεί εν τη θνητή σαρκί ημών» (Β΄Κορ.4,10-11). Διότι κατά το άγιο Κύριλλο Αλεξανδρείας:
«κατανεκρούμενοι τη αμαρτία και τον ιερόν τουτονί νοητώς υπομένοντες θάνατον, προσάγωμεν εαυτούς τω Θεώ» (Κυριλ.Αλεξ.Λογ.61. P.G.68,1025) και κατά το Μ. Βασίλειο: «αποκτείνομεν το φρόνημα της σαρκός, το μη δυνάμενον υποταγήναι τω νόμω του Θεού, ίνα το φρόνημα του πνεύματος ισχυρόν ημίν εγγένηται» (Μ. Βασίλειος, P.G.31,424B).
Η «μωρία» και το «σκάνδαλο» του κηρύγματος του Σταυρού θα αποτελεί σοβαρό διαχρονικό πρόβλημα αποδοχής του Χριστού από τον πτωτικό κόσμο. Η πλειοψηφία των αιρέσεων είναι στην ουσία άρνηση της σταυρικής πορείας και δημιουργία ανώδυνης, δηλαδή ασταύρωτης θρησκείας. Περισσότερο αρνητική είναι η κοσμική νοοτροπία, η οποία προτιμά την ευρύχωρο οδό «την υπάγουσαν εις την απώλειαν» (Ματθ.7,13). Αυτό το βλέπουμε εντονότερο στους έσχατους αποκαλυπτικούς καιρούς μας, όπου η άρνηση και η ασέβεια είναι ο κανόνας της σύγχρονης ζωής.
Η μανία της ηδονοθηρίας του σύγχρονου ανθρώπου, καθώς και η αποθέωση του εγωκεντρισμού όχι μόνο δεν αφήνουν περιθώρια για σταυρική διάθεση, αλλά εγκαθιστούν κοινωνία δαιμονικής νοοτροπίας και πρακτικής. Τα άθλια διδάγματα του δυτικοευρωπαϊκού «διαφωτισμού» αφιονίζουν τις μάζες με εωσφορική έπαρση, θεωρώντας την αρετή του αυτοπεριορισμού ως «χριστιανική πανώλη», ως «αυτοπαραίτηση από τη ζωή», ως «ιδίωμα των αδυνάτων, το οποίο αναστέλλει την πρόοδο» (Νίτσε)! Το κυριαρχούν επίσης σήμερα παγκόσμιο αποκρυφιστικό πνεύμα της λεγομένης «Νέας Εποχής του Υδροχόου» έσβησε και την παραμικρή διάθεση για «σταύρωση» του νεοεποχίτη ανθρώπου, διδάσκοντάς του το «ευαγγέλιο του όφεως», ότι δήθεν αυτός είναι ο θεός και δεν έχει ανάγκη κανενός άλλου Θεού!
Η ασταύρωτη πορεία του κόσμου γεύεται ήδη τους φαρμακερούς καρπούς της αποστασίας. Ως Έθνος και ως ανθρωπότητα «μετράμε μέρες» για την επερχόμενη βεβαία αυτοκαταστροφή μας. Δε χρειάζεται να είναι κάποιος «καταστροφολόγος» για να διαπιστώσει την ολέθρια πορεία του κόσμου, η οποία κατακρημνίζεται στην άβυσσο της καταστροφής. Υπάρχει ελπίδα; Ναι! Είναι ο Σταυρός του Χριστού, η σταυρική ζωή της θυσίας και της αρετής! Η «σταύρωση» του παλαιού κακού και διεφθαρμένου εαυτού μας, ο οποίος αποτελεί το πρωταρχικό κύτταρο διαφθοράς της κοινωνίας.
Η «σταύρωση» της αμαρτίας, ως η πιο θανατερή νόσος, της ανθρώπινης φύσης μας, είναι επιτακτική ανάγκη, ώστε να μη μπορεί να κυριαρχεί αυτή, κατά το απόστολο Παύλο, «εν τω θνητώ υμών σώματι εις το υπακούειν ταις επιθυμίαις αυτού» να μην είναι «τα μέλη υμών όπλα αδικίας τη αμαρτία, αλλά (παραγγέλλει) παραστήσατε εαυτούς τω Θεώ ωσεί εκ νεκρών ζώντας και τα μέλη υμών όπλα δικαιοσύνης τω Θεώ» (Ρωμ.12,1). Αυτή είναι η πραγματική σταυρική πορεία, την οποία καλούμαστε να ακολουθήσουμε και η οποία οδηγεί ασφαλώς στη νίκη, το θρίαμβο και την ανάσταση, σε αντίθεση με την κατά κόσμον «μωρία» του Σταυρού, η οποία οδηγεί αποδεδειγμένα στον όλεθρο, την καταστροφή και το θάνατο!
Ας μη λησμονούμε στιγμή την προτροπή του Μ. Βασιλείου: «επιμελού ψυχής, πράγματος αθανάτου» (P.G.31,204), διότι «τι ωφελήσει άνθρωπον εάν κερδήση το κόσμον όλον και ζημιωθή την ψυχήν αυτού; ή τι δώσει άνθρωπος αντάλλαγμα της ψυχής αυτού;» (Μαρκ.8,36)!
