Η ΕΣΦΑΛΜΕΝΗ ΑΠΟΨΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΑ
Μεταγραφή – Επιμέλεια: Θωμάς Φ. Δρίτσας
Είναι αλήθεια, ότι κάποιοι από εμάς, τόσο λαϊκοί όσο και Κληρικοί, δεν έχουν μελετήσει με προσοχή το εδάφιο αυτό της Π. Διαθήκης που αναφέρει την ανάληψη του Προφήτη Ηλία.
Εάν το μελετήσουν όμως με προσοχή, θα ανακαλύψουν την εκ δύο γραμμάτων αποτελούμενη λέξη «ΩΣ» που θα τους διευκολύνη στον ορθολογισμό τους μια και απορρίπτουν το δογματικό μέρος του Απολυτίκιου του Αγίου που αναφέρει σαφώς· «Ο δεύτερος πρόδρομος της Παρουσίας Χριστού, Ηλίας ο ένδοξος» Oριστε και το κείμενο· «Και εγένετο αυτών πορευομένων, επορεύοντο και ελάλουν (Ηλίας και Ελισσαιέ)· και ιδού άρμα πυρός και ίπποι πυρός και διέστειλεν ανά μέσον αμφοτέρων και ανελήφθη Ηλιού εν συσσεισμώ ΩΣ εις τον ουρανόν» (Δ’ Βασ. Β’ 11).
Αυτό το «ΩΣ εις τον ουρανόν» μας μαρτυρεί, ότι δεν ανέβηκε στον ουρανό. Έχουν όμως παρασυρθεί πολλοί και ερμηνεύουν λανθασμένα, διότι διαβάζουν Παλαιά Διαθήκη παραφρασμένη και όχι το κείμενο. Η παράφραση λέει ότι· «Ανέβη ο Ηλίας με ανεμοστρόβιλον εις τον ουρανόν». Ώστε μόνο αυτό το «ΩΣ» είναι ικανό να λύση το ζήτημα, και να αποδείξει, ότι ο Ηλίας δεν ανέβηκε στον ουρανό. Εις την Ε’ δε Ωδή του δευτέρου κανόνα της Αναλήψεως, υπάρχει το εξής τροπάριο.
«Ξένην Σου η Γέννησις, ξένη Σου η Ανάστασις, ξένη και φρικτή Σου, Ζωοδότα, η εκ του Όρους θεία Ανάληψις, ην εξεικονίζων Ηλιού, τέθριππος ανήρχετο, ανυμνών Σε, Φιλάνθρωπε».
Δηλαδή. Ω φύσει Ζωοδότα Χριστέ, παράδοξος μεν και υπερφυσική υπήρξε η απο της Παρθένου άσπορος και άφθορος Γέννηση Σου· παράδοξος και υπερφυσική υπήρξε η απο του Τάφου Ανάσταση Σου· παράδοξος και φρίκης αξία υπήρξε η από του όρους των Ελαιών γενομένη θεία Σου Ανάληψη. Αύτη δε την φρικτή Σου Ανάληψη προεικόνιζε ο Προφήτης Ηλίας, ο οποίος ανέβηκε με άμαξα πύρινη και με τέσσαρα άλογα πύρινα, όχι όμως στον Ουρανό, αλλ’ «ΩΣ εις τον ουρανόν».
Παρουσιάζει δηλαδή ο υμνωδός στο τροπάριο τούτο, συν τοις άλλοις, ότι η ανάληψη του Προφήτου Ηλιού ήταν τύπος της κατόπιν Αναλήψεως του Κυρίου.
Περί αυτού δε υπάρχει και λόγος του Μεγ. Αθανασίου, που καθαρίζει πιο καλά τα πράγματα, κατά τον οποίο·
«Συ δε μοι λοιπόν, αγαπητέ, της λέξεως την ακρίβειαν σκόπησον, της ΩΣ, και μη σε διαλάθη συλλαβής Γραφικής περιουσία κ α ι δύναμις (της μικρής συλλαβής «ΩΣ» δηλαδή) · μηδέ τη της λέξεως παραδρομή (το ανελήφθη δηλαδή) τω Δεσπότη τον οικέτην νομίσης ισότιμον· ΟΥ ΓΑΡ ΕΙΣ ΟΥΡΑΝΟΝ ΗΛΙΑΣ ΑΝΕΡΧΕΤΑΙ, ουδέ διαδραμών το στερέωμα, τοις εκείσε χωρίοις αυλίζεται· άλλ’ άκουσον τι φησίν ο αναγών· «Εν δε τω ανάγειν Κύριον τον Ηλίαν ΩΣ εις τον ουρανόν· ιδού μικρά λέξις (το ΩΣ) έστησε τον Ηλίαν προς τα άνω φερόμενον· αρκεί γαρ τω Προφήτη τιμηθήναι τω τύπω· προ γαρ του Δεσπότου τον οικέτην ουρανός ουχ υποδέχεται· ουδείς γαρ αναβέβηκεν εις τον Ουρανόν, ειμή ο Υιός του ανθρώπου ο ων εν τω Ουρανώ· ετηρείτο γαρ τη των ανθρώπων απαρχή δια τον των ανθρώπων Ποιητήν ο Ουρανός. Ούτω μεν ουν τοις περί τον Ενώχ και Ηλίαν ο Θεός αγαθή ελπίδι εύφρανε τους ανθρώπους, δι’ ων ανθρώποις ούσι τον του αέρος δρόμον ιππήλατον ήπλωσε» (Λογ. Β’ εις την Ανάληψιν).
Δηλαδή, μας προτρέπει ο στύλος της Ορθοδοξίας μας, ο Μέγας Αθανάσιος, να προσέξουμε (μη διαλάθη) τη μικρή συλλαβή ΩΣ, (συλλαβής Γραφικής περιουσίας και δύναμις) διότι αύτη μας μαρτυρεί, ότι ο Ηλίας δεν ανέβει στον Ουρανό. Ακόμη μας λέγει, ότι κανείς δεν ανέβει εις τον Ουρανόν παρά μόνο αυτός που και κατέβηκε, ως ο Κύριος είπε: «Ουδείς αναβέβηκεν εις τον ουρανόν ειμή ο εκ του ουρανού καταβάς, ο υιός του ανθρώπου ο ων εν τω ουρανώ» (Ιωάν. γ’ 13). Και ακόμη, ότι ο ουρανός τηρείτο για τον Κύριον, τον Δεσπότην και Ποιητήν και όχι για τον δούλο· (μηδέ τη της λέξεως ανελήφθη, παραδρομή, τω Δεσπότη τον οικέτην νομίσης ισότιμον). Η Ανάληψις λοιπόν του Ηλιού, και η μετάθεση του Ενώχ, δεν ήσαν τίποτε άλλο παρά ένας προάγγελος της Αναλήψεως του Κυρίου και εν συνεχεία της ιδικής μας.
Ο δε Πατέρας μας Επιφάνειος περί της Αναλήψεως του Ηλιού λέει τα εξής:
«Και ανελήφθη Ηλίας εν συσσεισμώ, (Συσσεισμός = κούνημα δυνατόν, εκ του συσσείω = κουνώ δυνατά ή απ’ όλα συγχρόνως τα μέρη συγκλονώ) ΩΣ εις τον Ουρανόν· το δε, ΩΣ εις τον Ουρανόν, αμφίβολον έχει την έννοιαν· το δε, ΕΙΣ τον Ουρανόν, τρανήν δείκνυσι την αλήθειαν».
Δηλαδή κάνει μία διάκριση, ο Άγιος Πατέρας, μεταξύ της αναλήψεως του Προφήτου, και της Αναλήψεως του Κυρίου. Διότι πράγματι, ενώ στην ανάληψη του Ηλιού υπάρχει η μικρή συλλαβή «ΩΣ» (που αμφίβολον έχει την έννοιαν) στην Ανάληψη του Κυρίου υπάρχει η μικρή συλλαβή «ΕΙΣ» (που τρανήν δείκνυσι την αλήθειαν). Διότι στα Γραφικά χωρία της Αναλήψεως του Κυρίου βρίσκουμε το «ΕΙΣ τον Ουρανόν» και όχι «ΩΣ εις τον Ουρανόν» ως εξής:
α) «Τι εστήκατε εμβλέποντες εις τον Ουρανόν; Ούτος ο Ιησούς ο αναληφθείς αφ’ υμών εις τον Ουρανόν, ούτως ελεύσεται ον τρόπον εθεάσασθε αυτόν πορευόμενον ΕΙΣ τον Ουρανόν». (Πράξ. α’ 11)
β) «Εξήγαγε δε αυτούς (τους μαθητάς) έξω έως εις Βηθανίαν και επάρας τας χείρας αυτού ευλόγησεν αυτούς· και εγένετο εν τω ευλογείν αυτόν αυτούς διέστη απ’ αυτών και αναφέρετο ΕΙΣ τον Ουρανόν». (Λουκ. κδ’ 50-51)
γ) «Ο μεν ουν Κύριος μετά το λαλήσαι αυτοίς (τοις μαθηταίς) ανελήφθη ΕΙΣ τον Ουρανόν και εκάθησεν εκ δεξιών του Θεού». (Μάρκ. ιστ’ 19)
Όπως βλέπουμε λοιπόν, στα τρία αυτά Γραφικά χωρία που ομιλούν για την Ανάληψη του Κυρίου, υπάρχει η λέξη ΕΙΣ, ενώ στην ανάληψη του Προφήτη, υπάρχει η λέξις ΩΣ. Και ο ιερός Θεοφύλακτος Βουλγαρίας ερμηνεύοντας το (κδ’ 50-51) του Λουκά, λέει:
«Ηλίας μεν γαρ ΩΣ εις Ουρανόν· ωσανεί γαρ εδόκει εις ουρανόν αναφέρεσθαι ο δε Σωτήρ ΕΙΣ τον ουρανόν, αυτός πρόδρομος πάντων ανελήλυθε μετά της αγίας σαρκός αυτού, εμφανισθήναι των προσώπω του Θεού και σύνεδρον αυτήν αποδείξαι τω Πατρί».
Αγαπητοί φίλοι, ας μη θαυμάζουμε και ας μη σκανδαλιζόμαστε· υπάρχει διαφορά μεταξύ αναλήψεως Ηλία και Κυρίου, όπως υπάρχει διαφορά και μεταξύ Αναστάσεως Κυρίου και άλλων αναστάσεων. Ο Θεσσαλονίκης Γρηγόριος λέει ότι:
«Ώσπερ δε αναστάσεις προ της του Κυρίου αναστάσεως πολλαί γεγόνασι, (εξ), ούτω και πολλαί αναλήψεις προ της αυτού αναλήψεως· και Ιερεμίαν γαρ τον Προφήτην ανέλαβε Πνεύμα, και τον Αββακούμ Άγγελος, και τον Ενώχ ανέλαβεν ο Θεός· μάλιστα δε των άλλων ο Ηλίας άρματι πυρός αναληφθείς αναγέγραπται· αλλ’ ουδ’ ούτος (ο Ηλίας) υπερέβη την περίγειον λήξιν, αλλ’ οίόν τις μετάθεσις ην η εκάστου τούτων ανάληψις, από γης αίρουσα και των περί γην ουκ εξάγουσα· καθάπερ και οι αναστάντες εκείνοι πάλιν εις την γην υπέστρεψαν, τελευτήσαντες άπαντες» (Λογ. α’ εις την Ανάληψιν).
Ώστε από όσα παραθέσαμε μέχρι εδώ φαίνεται σαφώς, ότι ο Ηλίας δεν πήγε στον Ουρανό, ούτε στον Παράδεισο όπως λένε ορισμένοι.
Δ. Παναγόπουλου, «Ο Δεύτερος Πρόδρομος της Παρουσίας Χριστού»
