Ο Κύριος είπε στους μαθητές Του: Όστις θέλει οπίσω μου ελθείν απαρνησάσθω εαυτόν, και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι. Τι σημαίνει τον σταυρόν αυτού; Γιατί αυτός ο σταυρός αυτού, δηλ. ο ωρισμένος για κάθε άνθρωπο, τίθεται παράλληλα με τον σταυρό του Χριστού;
Ο σταυρός μας: λύπες και παθήματα της επίγειας ζωής, που για κάθε άνθρωπο είναι δικά του. Ο σταυρός μας: η νηστεία, η αγρυπνία και οι άλλες ευσεβείς ασκήσεις με τις οποίες ταπεινώνεται η σάρκα και υποτάσσεται, στο πνεύμα. Αυτές οι ασκήσεις πρέπει για τον καθένα να είναι ανάλογες με τις δυνάμεις του και γι’ αυτό για τον καθένα είναι δικές του.
Ο σταυρός μας: οι αμαρτωλές μας κλίσεις ή τα πάθη μας, που για κάθε άνθρωπο είναι δικά του. Με μερικά από αυτά γεννιόμαστε, με άλλα μολυνόμεθα στον δρόμο της ζωής.
Σταυρός του Χριστού είναι η διδασκαλία του Χριστού.
Μάταιος και ανώφελος είναι ο σταυρός μας, έστω και αν είναι βαρύς, αν δεν μεταβληθή σε Σταυρό του Χριστού με το να ακολουθούμε τον Χριστό. Ο Σταυρός του, για τον μαθητή του Χριστού, είναι Σταυρός του Χριστού. Γι’ αυτό ο μαθητής του Χριστού είναι απολύτως πεπεισμένος ότι ο Χριστός άγρυπνα τον παρακολουθεί, ότι ο Χριστός του στέλνει τις θλίψεις σαν απαραίτητη και αναπόφευκτη προϋπόθεσι της χριστιανικής ιδιότητος, ότι καμμιά θλίψις δεν θα τον πλησιάζη, αν δεν σταλή από τον Χριστό, ότι με τις θλίψεις ο Χριστιανός γίνεται του Χριστού, συμμέτοχος του κλήρου Του στη γη και —χάρις σ’ αυτό— στον ουρανό!
Ο σταυρός του, για τον μαθητή του Χριστού, γίνεται σταυρός του Χριστού. Γι’ αυτό ο αληθινός μαθητής του Χριστού θεωρεί ως μοναδικό σκοπό της ζωής του την εκπλήρωσι των εντολών του Χριστού. Αυτές οι αγιώτατες εντολές γι’ αυτόν είναι σταυρός, στον οποίον αυτός συνεχώς ανασταυρώνει τον παλαιόν άνθρωπο συν τοις παθήμασιν αυτού και ταις επιθυμίαις.
Γίνεται λοιπόν φανερό γιατί, για να πάρωμε τον σταυρό μας, χρειάζεται προκαταβολικά να απαρνηθούμε τον εαυτό μας ακόμη και μέχρι σημείου να χάσωμε την «ψυχή» μας. Τόσο πολύ και τόσο γερά εζυμώθη η αμαρτία με την πεσούσα φύσι μας, ώστε ο Λόγος του Θεού δεν παύει να την ονομάζη «ψυχή» του πεπτωκότος ανθρώπου. Για να πάρωμε στους ώμους τον σταυρό, πρέπει πρώτα να απαρνηθούμε το σώμα, ως προς τις κακές του επιθυμίες, και να του χορηγούμε μόνον τα απαραίτητα για τη συντήρησι.
Πρέπει να δούμε την δικαιοσύνη μας μέσω της απάνθρωπης αδικίας ενώπιον του Θεού· το λογικό μας μέσω του τελείου παραλογισμού· και τέλος, αφού με όλη τη δύναμι της πίστεώς μας αφιερωθούμε στον Θεό και στην αδιάκοπη μελέτη και εφαρμογή του Ευαγγελίου, να απαρνηθούμε το θέλημα μας.
Αυτός που απαρνήθηκε τον εαυτό του κατ’ αυτόν τον τρόπο, είναι ικανός να λάβη τον σταυρό του. Με υποταγή στον Θεό, επικαλούμενος τη βοήθεια του Θεού να του ενισχύση τις ασθενείς δυνάμεις, κοιτάζει άφοβα και χωρίς να σαστίζη την θλίψι που πλησιάζει, ετοιμάζεται μεγαλόψυχα και ανδρεία να την υπομείνη, ελπίζει ότι δι’ αυτής θα γίνη κοινωνός των παθημάτων του Χριστού, θα φθάση να ακολουθή μυστικά τον Χριστό, όχι μόνο με τον νου και την καρδιά, αλλά και με τα έργα και με όλη του τη ζωή.
Ο σταυρός είναι βαρύς, όσο εξακολουθεί να είναι «ο σταυρός μας». Όταν μεταβληθή σε «σταυρό του Χριστού» γίνεται ασυνήθιστα ελαφρός: Ο ζυγός μου χρηστός εστι και το φορτίον μου ελαφρόν, είπε ο Κύριος. Ο μαθητής του Χριστού παίρνει στους ώμους του τον σταυρό, όταν ομολογή ότι του άξιζαν οι θλίψεις που του έστειλε η θεία Πρόνοια.
Ο μαθητής του Χριστού τότε και μόνον τότε βαστάζει τον σταυρό του όπως πρέπει, όταν παραδέχεται, ότι αυτές ακριβώς οι θλίψεις που του έστειλε ο Θεός και όχι άλλες, είναι απαραίτητες για την κατά Χριστόν μόρφωσί του και την σωτηρία του. Το να βαστάζη κανείς τον σταυρό του με υπομονή, αυτό σημαίνει ότι βλέπει σωστά και έχει επίγνωσι της αμαρτίας του. Στην επίγνωσι αυτή δεν υπάρχει κανένα στοιχείο αυταπάτης. Εκείνος που παραδέχεται ότι είναι αμαρτωλός, και ταυτόχρονα γογγύζει και φωνάζει για τον σταυρό του, δείχνει ότι με την επιπόλαιη επίγνωσι της αμαρτίας του απλώς κολακεύει τον εαυτό του και αυταπατάται.
Το να βαστάζη κανείς τον σταυρό του με υπομονή, αυτό είναι η αληθινή μετάνοια. Ενώ είσαι καρφωμένος στον σταυρό, εξομολογήσου στον Κύριο επί τα κρίματα της δικαιοσύνης αυτού, πρόλαβε την κρίσι του Θεού, κατηγόρησε τον εαυτό σου, και θα λάβης άφεσι των αμαρτιών σου. Ενώ είσαι καρφωμένος στον σταυρό, ομολόγησε τον Χριστό, και θα σου ανοιχθούν οι πύλες του παραδείσου.
Από τον σταυρό σου δοξολόγησε τον Κύριο, διώχνοντας μακρυά σου κάθε σκέψι γογγυσμού και πικρίας, θεωρώντας τα σαν έγκλημα και βλασφημία.
Από τον σταυρό σου ευχαρίστησε τον Κύριο για το ανεκτίμητο δώρο, για τον σταυρό σου, για την μεγάλη ευλογία σου, για την ευλογία να γίνης μιμητής του πάθους του Χριστού.
Από τον σταυρό θεολόγησε: Ο σταυρός είναι το αληθινό και μοναδικό σχολείο. Το φυλακτήριο και ο θρόνος της αληθινής θεολογίας. Χωρίς σταυρό δεν υπάρχει ζώσα γνώσις του Χριστού. Μη ζητάς την χριστιανική τελειότητα στις ανθρώπινες αρετές! Δεν βρίσκεται σ’ αυτές! Είναι κρυμμένη στον σταυρό του Χριστού!
Ο «σταυρός σου» μεταβάλλεται σε «σταυρό του Χριστού», όταν ο μαθητής του Χριστού τον βαστάζη με πραγματική επίγνωσι της αμαρτωλότητός του που της πρέπει τιμωρία. Όταν τον βαστάζη με ευγνωμοσύνη προς τον Χριστό, με δοξολογία του Χριστού. Η δοξολογία και ευχαριστία δίνουν στον πάσχοντα πνευματική παρηγοριά. Η ευχαριστία και η δοξολογία γίνονται η υπεράφθονη πηγή της απρόσιτης και ακήρατης χαράς, που υπερπλημμυρίζει την καρδιά, ξεχύνεται στην ψυχή, ξεχύνεται ακόμη και στο σώμα.
Ο Σταυρός του Χριστού και μόνον κατά το σχήμα του είναι για τα σαρκικά μάτια στάδιο σκληρό. Για τον μαθητή όμως και οπαδό του Χριστού είναι το αγώνισμα που δίνει τη μεγαλύτερη δυνατή πνευματική ηδονή. Τόσο είναι μεγάλη αυτή η ευχαρίστησις, ώστε η θλίψις καταπίνεται εντελώς από την ευχαρίστησι, και ο οπαδός του Χριστού στις πιο σκληρές δοκιμασίες δοκιμάζει μόνον ευχαρίστησι.
Η νεαρά άγια Μαύρα έλεγε στον νεαρό σύζυγο της Τιμόθεο, που υπέμενε τα φρικώδη βασανιστήρια και την προσκαλούσε να λάβη μέρος στο μαρτύριο: «Φοβούμαι, αδελφέ μου, μη δειλιάσω, όταν θα ιδώ τα φρικτά βασανιστήρια και τον ηγεμόνα να θυμώνη· μήπως λόγω της ηλικίας μου δεν αντέξω και δεν υπομείνω».
Της απάντησε ο μάρτυς: «Έλπισε στον Κύριο μας Ιησού Χριστό, και τα βασανιστήρια θα γίνουν για σένα λάδι, που θα αλείφη το σώμα σου, και δροσερό αεράκι, που θα ανακουφίση όλους τους πόνους σου». Ο Σταυρός είναι η δύναμις και η δόξα όλων των απ’ αιώνος αγίων. Ο Σταυρός είναι ο ιατρός των παθών, ο όλεθρος των δαιμόνων.
Θανατηφόρος είναι ο σταυρός για κείνους, που δεν μετέβαλαν τον «σταυρό τους» σε «σταυρό του Χριστού», που όταν έχουν σταυρό γογγύζουν κατά της θείας Προνοίας, την βλασφημούν, απελπίζονται και απογοητεύονται. Οι αμετανόητοι αμαρτωλοί που δεν θέλουν να συναισθανθούν την αξία του σταυρού τους, πεθαίνουν τον αιώνιο θάνατο και στερούνται, εξ αιτίας της ανυπομονησίας τους, την αληθινή ζωή, την ζωή με τον Θεό.
Γι’ αυτούς η αποκαθήλωσίς τους γίνεται μόνον για να κατεβούν με την ψυχή τους στον αιώνιο τάφο, στην φυλακή του άδου. Ο Σταυρός του Χριστού, τον μαθητή του Χριστού που σταυρώνεται επάνω του, τον ανυψώνει από τη γη.
Ο μαθητής του Χριστού, ο σταυρωμένος στον δικό του σταυρό, φρονεί τα υψηλά, με τον νου και την καρδιά του κατοικεί στον ουρανό και αξιώνεται να θεωρή τα μυστήρια του Πνεύματος εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών. Όστις θέλει οπίσω μου ελθείν —είπεν ο Κύριος— απαρνησάσθω εαυτόν, και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι. Αμήν.
