[Με βάση και πηγή το σπουδαίο έργο A CATECHETICAL HANDBOOK OF THE EASTERN ORTHODOX CHURCH του συγγραφέως D.H. Stamatis, έκδοσις Light & Life Publishing Company (συνιστούμε θερμά στους γνώστες της Αγγλικής την απόκτηση του βιβλίου), και με άλλα επίσης βοηθήματα, αρχίζω με την Χάρη του Θεού να δίνω, προφορικώς πρώτα και γραπτώς έπειτα, στον λαό της Ιεράς Μητροπόλεως όπου διακονώ, μία σειρά εβδομαδιαίων κατηχητικών μαθημάτων. Η κατήχηση αυτή θα είναι κατά πολύ πληρέστερη από την άλλη που έγραψα προ πολλών ετών με τον τίτλο ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ και με διαφορετικό τρόπο και περιεχόμενο προς εκείνη γραμμένη.
Τα αγιογραφικά και πατερικά χωρία που θα παραθέτω θα γράφονται στην γλώσσα του κειμένου με την παράκληση να τα διαβάζουν οι αναγνώστες επανειλημμένως, ώστε να τα αποστηθίσουν.]
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
ΤΙ ΝΑ ΠΙΣΤΕΥΟΥΜΕ
(Συνέχεια από το προηγούμενο)
Περί Παλαιάς Διαθήκης
Η Παλαιά Διαθήκη πρέπει να ερμηνεύεται χριστολογικά. Έτσι την ερμήνευσαν οι άγιοι Απόστολοι και οι Πατέρες της Εκκλησίας μας. Πραγματικά η Παλαιά Διαθήκη χωρίς την χριστολογική της ερμηνεία έχει «κάλυμμα», είναι ακατανόητη (βλ. Β´ Κορ. 3,12-16). Όλη την Παλαιά Διαθήκη την βλέπουμε σαν μια προφητεία περί του Χριστού, προφητεία είτε με λόγια είτε με τύπους. Προλαμβάνουν οι τύποι, για να μας γίνει πιστευτή η αλήθεια· ας αναφέρουμε ένα παράδειγμα: Γιά να μην «ξαφνιαστούμε» από το φοβερό γεγονός της Καινής Διαθήκης, το μέγα γεγονός της θυσίας του Υιού του Θεού και μας γίνει, λοιπόν, δυσπαράδεκτο, προλαμβάνουν οι τύποι του στην Παλαιά Διαθήκη, που μας προετοιμάζουν να το δεχτούμε εύκολα· ένας τέτοιος τύπος είναι η θυσία του Ισαάκ από τον πατέρα του Αβραάμ. Ο Θεός σαν να λέει (ας μας επιτραπεί να γράψουμε): Έδωσα τον Υιό μου να θυσιαστεί· αλλά πριν από Μένα το ίδιο έκανε και ο Αβραάμ!!!1
Το θέμα της Παλαιάς Διαθήκης, λοιπόν, όπως και της Καινής, είναι ο ΧΡΙΣΤΟΣ. Με την διαφορά ότι ενώ στην Νέα Διαθήκη ο Υιός του Θεού είναι σαρκωμένος, στην Παλαιά Διαθήκη είναι άσαρκος.
Πρέπει να διαβάζουμε την Παλαιά Διαθήκη. Η θεία αποκάλυψη που περιέχεται στην Αγία Γραφή δόθηκε προοδευτικά. Γιά να σπουδάσουμε, λοιπόν, την αποκάλυψη αυτή, θα πρέπει να αρχίσουμε από τα πρώτα μαθήματά της, που περιέχονται στην Παλαιά Διαθήκη και έπειτα να προχωρήσουμε στα υψηλά της μαθήματα, που περιέχονται στην Καινή Διαθήκη· γιατί, διαφορετικά, θα μας είναι ακατανόητη η υψηλή διδασκαλία της Καινής και δεν θα μπορέσουμε να συλλάβουμε το σχέδιο που έκανε για την σωτηρία μας και που αρχίζει από την Παλαιά Διαθήκη (βλ. Εβρ. 1,1). Η Παλαιά Διαθήκη είναι η βάση της Καινής. Η Εκκλησία μας στηρίζεται στην διδασκαλία των Προφητών και των Αποστόλων, στην Παλαιά δηλαδή και στην Καινή Διαθήκη. Την Κυριακή της Ορθοδοξίας (Α´ Κυριακή Νηστειών) διακηρύσσουμε: «Οι προφήται ως είδον, οι απόστολοι ως εδίδαξαν… ούτω φρονούμεν, ούτω λαλούμεν».
Η Καινή Διαθήκη δεν κατήργησε την Παλαιά, αλλά την συμπλήρωσε. Ο Κύριός μας είπε: «Μη νομίσητε ότι ήλθον καταλύσαι τον νόμον ή τους προφήτας· ουκ ήλθον καταλύσαι αλλά πληρώσαι» (Ματθ. 5,17). Πρέπει να ξέρουμε ότι στην Παλαιά Διαθήκη περιέχονται γενικά τρία πράγματα, τα οποία η Καινή Διαθήκη αντιμετωπίζει με τρεις διαφορετικούς τρόπους: α) Το τελετουργικό μέρος (Λευιτικό). Το μέρος αυτό καταργήθηκε τελείως και δεν έχει καμμία ισχύ. β) Ο,τι αφορά την πίστη και την ηθική. Το μέρος αυτό της Παλαιάς Διαθήκης όχι μόνο δεν καταργείται στην Καινή, αλλά επεκτείνεται και τελειοποιείται· γιατί στην Καινή Διαθήκη έχουμε την τέλεια Αποκάλυψη που κήρυξε ο σαρκωθείς Υιός του Θεού και ο ηθικός τρόπος ζωής τελειοποιείται και αυτός, γιατί η πολυγαμία γίνεται μονογαμία και ισόβια παρθενία και η αντιδικία γίνεται απόλυτη αγάπη. Καί γ) η προφητεία της Παλαιάς Διαθήκης πραγματοποιείται στην Καινή και παραμένει. – Δεν είναι άχρηστη, λοιπόν, η Παλαιά Διαθήκη, επειδή ήλθε η Καινή. Ο Χριστός δεν κατάργησε την Παλαιά, αλλά την συμπλήρωσε: «Τοσούτον ούν κέρδος (της Π.Δ.) φησίν, έλυσεν ο Χριστός; Μη γένοιτο· αλλά και σφόδρα επέτεινε» (Χρυσόστομος).2
[Από το βιβλίο μας Η ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ (περιεχόμενο και θεολογία της), έκδοσις Γ´, Αθήναι 2005, σελ. 11-12.]
(Συνεχίζεται)
1. Παραθέτουμε αυτή την ωραία περικοπή του ιερού Χρυσοστόμου: «Καθάπερ βασιλέως εισιόντος, προτρέχουσι στρατιώται, ώστε μη αθρόον απαρασκευάστως δέξασθαι τον βασιλέα· ούτω και θαύματος μέλλοντος γίνεσθαι παραδόξου, προτρέχουσι τύποι, ώστε ημάς προμελετήσαντας μη καταπλαγήναι αθρόον, μηδέ εκστήναι τω παραδόξω του γινομένου. Τούτο και επί του θανάτου» (του Χριστού) (Εις την ομιλία «Περί μη απογνώσεως και προσευχής κατά εχθρών». Εις Άπαντα Αγίων Πατέρων τ. 20, 357ΑΒ).
2. Εις το κατά Ματθαίον ομιλία ΛΘ´ (Άπαντα Αγίων Πατέρων τ. 66 σ. 267).