Γέρων Αρχιμ Σπυρίδων Λογοθέτης
Ακούγεται συχνά και λένε, ότι, «εν τω Άδη ουκ έστι μετάνοια».
Και υποστηρίζουν ότι δεν πρόκειται να σωθούν οι άνθρωποι, που δεν πρόλαβαν να μετανοιώσουν έμπρακτα, για τις αμαρτίες τους, εν όσω ζούσαν ακόμα στην γη.
Όμως, η υπόθεση της σωτηρίας μας έχει δύο όψεις. Αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος. Και θέλει να πεί, ότι, ο άνθρωπος, μετά θάνατον, δεν μπορεί πλέον να κάνει έμπρακτη μετάνοια. Σχετική είναι η παραβολή του φτωχού Λαζάρου, και του κολασμένου πλούσιου, την οποία είπε ο Χριστός, και στην οποία, φαίνεται ο Αβραάμ, που βρισκόταν στον Παράδεισο, να λέει στον πλούσιο, που βρισκόταν στην Κόλαση: «μεταξύ ημών και υμών χάσμα μέγα εστήρικται, όπως οι θέλοντες διαβήναι ένθεν προς υμάς μη δύνωνται, μηδέ οι εκείθεν προς ημάς διαπερώσιν» (Λουκ.16,26), που σημαίνει, «υπάρχει μεταξύ μας ένα μεγάλο χάσμα ώστε να μη μπορούν να μεταπηδήσουν εκείνοι που θέλουν να διαβούν απ’ εδώ σ’ εσάς, ούτε και απ’ εκεί σ’ εμάς».
Εδώ, λοιπόν, στηρίζονται κάποιοι και λένε ότι σωτηρία δεν υπάρχει μετά θάνατον, διότι, ναί μεν, μετάνοιωσε ο πλούσιος, όταν είδε και έζησε τα όσα φοβερά υπάρχουν στην Κόλαση, αλλά δεν ίσχυσε η μετάνοιά του, διότι δεν ήταν έμπρακτη μετάνοια. Καί λένε και ισχυρίζονται, ότι κανένας τέτοιος άνθρωπος δεν πρόκειται να σωθεί. Αλλά, η Ορθόδοξη Πίστη και Παράδοση και η Εκκλησία μας, δεν τα βλέπει μόνο έτσι τα πράγματα. Διότι υπάρχει και η άλλη όψη του νομίσματος, που λέγεται δύναμη και χάρη και έλεος του Θεού. Καί ναί μεν, το χάσμα που λέει ο Αβραάμ, στον κολασμένο πλούσιο, είναι μέγα και κανείς άνθρωπος δεν μπορεί να μεταπηδήσει με τις δυνάμεις του και με την τότε μετάνοιά του, από την μία μεριά στην άλλη. Γνωρίζουμε, όμως, ότι ο Θεός έχει τόση δύναμη, ώστε να κάνει τα αδύνατα-δυνατά. Σίγουρα, για τον άνθρωπο, είναι αδύνατο να μεταπηδήσει από την Κόλαση στον Παράδεισο. Μπορεί όμως, να τον μεταπηδήσει ο Θεός, αν θέλει, ο οποίος Θεός μπορεί να κάνει τα πάντα κι αν θέλει να σώσει κάποιον, τον σώζει.
Στην παραβολή του φτωχού Λαζάρου, και του κολασμένου πλούσιου, δεν λέει ο Χριστός, ότι ο Θεός δεν μπορεί να μεταθέσει κάποιον από την Κόλαση στον Παράδεισο. Λέει ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να μεταπηδήσει, από την Κόλαση στον Παράδεισο.
Αντίθετα, ο ίδιος ο Χριστός, απαντώντας σε ερώτηση των μαθητών του: «Τις άρα δύναται σωθήναι; Εμβλέψας δε ο Ιησούς είπεν αυτοίς· Παρά ανθρώποις τούτο αδύνατόν εστι, παρά δε Θεώ πάντα δυνατά εστι». (Ματθ.19,25), που σημαίνει ««Ποιός, λοιπόν, άραγε, είναι δυνατόν να σωθή;, ο Ιησούς αφού τους εκύτταξε καλά στο πρόσωπο, τους είπε, Στούς ανθρώπους τούτο είναι αδύνατον, αλλά στον Θεόν όλα είναι δυνατά»…
Ο Θεός έβαλε μία τάξη και μία σειρά στα πράγματα. Και μας κάλεσε σε μετάνοια, τώρα, που ζούμε στην γη, για να πάμε, μετά θάνατον, στον Παράδεισο. Αυτή είναι η τάξη. Η «φύσεως τάξις». Όμως, η Ορθοδοξία μας, μας διδάσκει ότι «όπου γαρ βούλεται Θεός νικάται φύσεως τάξις», που σημαίνει ότι «όπου θέλει ο Θεός, καταργείται η τάξη που έβαλε ο Θεός». Και έτσι γίνεται, πάντοτε, όταν και όποτε και όπου θέλει ο Θεός.
Όμως, τι σχέση έχουν αυτά με μας; Διδασκόμαστε από την Ορθόδοξη Πίστη και Παράδοση, ότι η προσευχή, τα Μνημόσυνα και οι καλωσύνες κάποιων συγγενών ή φίλων, υπέρ των ανθρώπων τους, που δεν πρόλαβαν να κάνουν έμπρακτη μετάνοια, έσωσαν κάποιους από αυτούς και η δύναμη και η χάρη του Θεού, τους μεταπήδησε από την μία μεριά στην άλλη.
Γιαυτό, η Ορθόδοξη Εκκλησία μας, πιστεύει πολύ, στα Μνημόσυνα και στις ελεημοσύνες για χάρη εκείνων που πέθαναν. Και οι προσευχές αυτές της Εκκλησίας μας και οι καλωσύνες μας, είναι δυνατόν να πείσουν τον Θεό και να κάνει το θαύμα του και να σώσει Εκείνος, με την δύναμη, την χάρη και το έλεός του, τους ανθρώπους μας.
Ας μην είναι, λοπόν, τόσο απόλυτοι, κάποιοι Κληρικοί, που έγραψαν και δημοσίευσαν κάποια άρθρα, ότι πάει, τέλειωσε η ιστορία του αμαρτωλού, που δεν πρόλαβε να μετανοήσει εδώ στην γη. Διότι η μονομέρειά τους και η απολυτοποίηση μιάς αλήθειας, μπορεί να κρύβει ή να φέρει αίρεση.
Καί επίσης, με αυτά που γράφουν, έρχονται σε αντίθεση με το έλεος, με την δύναμη και με την Χάρη του Θεού, και με την προσευχή υπέρ των τεθνεώτων, με τα Μνημόσυνα και με τις ελεημοσύνες υπέρ αναπαύσεως των κεκοιμημένων ανθρώπων μας. Ας μη βιάζονται να καταργήσουν μια Πίστη και Παράδοση αιώνων. Τα Μνημόσυνα και οι ελεημοσύνες υπέρ αναπαύσεως των κεκοιμημένων, τα έχει κατοχυρώσει από αιώνες η Εκκλησία μας, θεολογικά, θεωρητικά και πρακτικά. Δεν είναι οι κύριοι αυτοί υπεράνω της Πίστεως, της Παραδόσεως της Εκκλησίας, επειδή έχουν τάχα κάποια κρατική εκκλησιαστική εξουσία εδώ στην γη. Δεν είναι πάνω από τον Θεό της αγάπης και του ελέους…
Στην σχετική Ιερή Ακολουθία της Κηδείας ή του Μνημοσύνου ή του Τρισαγίου, διαβάζουμε την ευχή, που λέει στον Θεό και τον παρακαλεί, για οποιονδήποτε αμαρτωλό: «Αυτός Κύριε, ανάπαυσον την ψυχήν του κεκοιμημένου δούλου σου (τάδε), εν τόπω φωτεινώ, εν τόπω χλοερώ, εν τόπω αναψύξεως, ένθα απέδρα οδύνη, λύπη και στεναγμός. Παν αμάρτημα το παρ’ αυτού πραχθέν εν λόγω η έργω η διανοία, ως αγαθός και φιλάνθρωπος Θεός, συγχώρησον· ότι ουκ έστιν άνθρωπος, ος ζήσεται και ουχ αμαρτήσει· συ γαρ μόνος εκτός αμαρτίας υπάρχεις, η δικαιοσύνη σου δικαιοσύνη εις τον αιώνα, και ο νόμος σου αλήθεια».
Πρέπει να υπογραμίσουμε, ότι όταν ο Κληρικός τα διαβάζει αυτά, τα διαβάζει όχι μόνο γι’ αυτούς που μετάνοιωσαν για τις αμαρτίες τους εν ζωή, διότι άλλωστε, αυτοί έχουν μετανοιώσει, έχουν συμμετάσχει στα Μυστήρια και έχουν καθαρισθεί και συγχωρεθεί, από τις αμαρτίες τους πριν να πεθάνουν. Ιδίως αυτοί που Κοινωνούσαν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού «εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν αιώνιον». Οι αμαρτίες τους συγχωρέθηκαν και πήραν την ζωήν την αιώνιον. Τελείωσε η υπόθεση γι’αυτούς.
Ο Ιερέας ή ο Μητροπολίτης τα διαβάζει αυτά, κυρίως για κείνους που δεν μετάνοιωσαν έμπρακτα. Διότι ο συγχωρεμένος δεν έχει ανάγκη από συγχώρηση, ούτε από την ευχή που διαβάζει ο Κληρικός «ως αγαθός και φιλάνθρωπος Θεός, συγχώρησον». Είναι ήδη συγχωρεμένος από πριν, εν όσω ζούσε.
Τελικά, ο Θεός σώζει τον μετανοιωμένο, αλλά ο Θεός σώζει, και όποιον άλλον θέλει. Τι θα κάνει ο Θεός με τους ανθρώπους στην άλλη ζωή, δεν το ξέρουμε. Μόνο ο Θεός ξέρει. Ας μην υποκαθιστούν, λοιπόν, κάποιοι δημοσιογραφούντες Κληρικοί τον Θεόν και ας μη καθορίζουν αυτοί, τι θα κάνει με την σωτηρία των ανθρώπων. Κι ας μη βιάζονται να καταδικάσουν τους ανθρώπους σε αιώνια Κόλαση. Ο Πάνσοφος Θεός ξέρει τι θα κάνει. Δεν χρειάζεται τις δικές τους αποφάσεις…
Ας καταλήξουμε, λοιπόν, στα εξής:
Είναι αλήθεια ότι παντού, ακόμα και στον Άδη, υπάρχει και η δύναμη και η χάρη και το έλεος του Θεού. Εμείς καλά θα κάνουμε να μετανοούμε όσο ζούμε και να αποδεικνύουμε τώρα, έμπρακτα, την μετάνοιά μας. Αυτό είναι το σίγουρο. Όμως, καλά θα κάνουμε να μη καταδικάζουμε κανέναν, στην Κόλαση. Ας ελπίζουμε στα Μνημόσυνα, στα Τρισάγια, στις καλωσύνες υπέρ συγχωρήσεως των αμαρτωλών ανθρώπων μας, που έφυγαν από την ζωή αυτή. Ας ικετεύουμε τον Θεόν γι’αυτούς… Υπάρχει ελπίδα…
