“Σπίτι για πολλές εθνοτικές ομάδες που δεν θέλουν να είναι στο “χωνευτήρι” και να χάσουν τις μοναδικές πολιτιστικές και πνευματικές αξίες τους” χαρακτήρισε τη Ρωσία σε ομιλία του κατά τη σύνοδο της ολομέλειας του πανρωσικού επιστημονικού συνεδρίου με θέμα “Πολιτισμική επιλογή των λαών της Ρωσίας” στο Πανεπιστήμιο του Καζάν, ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίων και πρόεδρος του ΤΕΕΣ.
“Ορθόδοξοι Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι στη Ρωσία έχουν δώσει στον κόσμο μέχρι στιγμής ένα υποτιμημένο, κατά τη γνώμη μου, παράδειγμα της συνεργασίας, της ανεκτικότητας και της αμοιβαίας κατανόησης. Αναπτύχθηκε μέσα από πολλούς αιώνες η παραδοσιακή καλή γειτονία μουσουλμάνων και ορθόδοξων. Στη Ρωσία το Ισλάμ ούτε διώκεται ούτε καταπιέζεται.(…) Επιπλέον, στο ρωσικό κράτος, ανά πάσα στιγμή της συνύπαρξης, το Ισλάμ συσχετίζεται με την πολυεθνική ρωσική κουλτούρα στο σύνολό της, κάτι που συμπληρώνει σε μεγάλο βαθμό τη δική τους θρησκευτική αλληλεπίδραση” τόνισε ο κ. Ιλαρίων.
Κατόπιν ο Μητροπολίτης έκανε μια ιστορική διαδρομή από τους Μογγόλους και τους Τατάρους μέχρι και τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο και κατέληξε πως “η φύση του ρωσικού κράτους προσδιορίστηκε από τη στενή αλληλεπίδραση του Ισλάμ με την Ορθοδοξία για αιώνες”..
Τόνισε δε πως ” Η εμπειρία του παρελθόντος σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να ξεχαστεί. Αντιθέτως, είναι σημαντικό να χρησιμοποιηθεί ενεργά ως παράδειγμα αρμονίας και ανοχής. Και ένα από τα πρώτα καθήκοντα που έχουν οι θρησκείες μας είναι μαζί να αντισταθούν στις προσπάθειες για την υποκίνηση θρησκευτικής βίας και την αποσταθεροποίηση της κοινωνίας μας. Επαναλαμβάνω τα λόγια του Πατριάρχη Μόσχας και πασών των Ρωσιών Κύριλλου: Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η ριζοσπαστικοποίηση μεταξύ των θρησκευτικών κοινοτήτων”..
Σε άλλο σημείο της ομιλίας του επισήμανε πως “σήμερα πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο έχουν χάσει την επαφή με την πίστη. Ο θρησκευτικός παράγοντας αγνοείται στη λήψη πολιτικών αποφάσεων. Αυτή η προσέγγιση συνήθως εξηγείται από την επιθυμία να βοηθηθεί η ειρηνική συνύπαρξη των διαφορετικών θρησκειών και μεταξύ τους και η τάση του αθεϊσμού. Στην πραγματικότητα, το αποτέλεσμα είναι η απόλυτη εκκοσμίκευση και ταυτόχρονα η υποβάθμιση του πολιτισμού. Ενέκριναν νόμους ενάντια στην παραδοσιακή ηθική και σε σύγκρουση με τις εντολές του Θεού”.
Στη συνέχεια εξήγησε πως λειτουργεί ο Διαθρησκειακός Διάλογος στη Ρωσία φέρνοντας ως παράδειγμα το Διαθρησκευτικό Συμβούλιο της Ρωσίας, που λειτουργεί περισσότερα από δεκαπέντε χρόνια.
Επανέλαβε πως οι Θρησκευτικές αξίες αποτελούν ένα σημαντικό σημείο εκκίνησης της πολιτισμικής ταυτότητας του κάθε έθνους. “Αποτελούν τον πυρήνα του γενετικού κώδικα του κάθε πολιτισμού, και ιδιαίτερα στη Ρωσία” εξήγησε.
Τέλος υπογράμμισε τη νανάγκη για ειρηνική συνύπραξη των διαφορών θρησκειών λέγοντας πως καθένας πρέπει να καταθέσει “το δικό του παράδειγμα ειρήνης και δικαιοσύνης, της ηθικής και του δικαίου της αλήθειας και της αγάπης”.