ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ: Την Πέμπτη 23 Μαρτίου 2023, 10.00 π.μ., τελέσθηκε Δοξολογία στο Καθολικό του Πανιέρου Ναού της Αναστάσεως κατά μετάθεση για την εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου 1821, ως ευχαριστία προς τον Θεό για την εθνική Παλιγγενεσία και απελευθέρωση από του Τουρκικού ζυγού και ως ικεσία για την ανάπαυση των ψυχών των ηρωικώς πεσόντων στα πεδία μαχών του έθνους.
Της Δοξολογίας προεξήρξεν ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων κ. Θεόφιλος, συνιερουργούντων Αυτώ των Αρχιερέων και Ιερομονάχων της Αγιοταφιτικής Αδελφότητος, παρουσία του Γενικού Προξένου της Ελλάδος στα Ιεροσόλυμα κ. Ευαγγέλου Βλιώρα και μελών του Ελληνικού Γενικού Προξενείου, ψάλλοντος του Αρχιεπισκόπου Μαδάβων κ. Αριστοβούλου και του κ. Βασιλείου Γκοτσοπούλου και προσευχομένων των μελών της Ελληνικής Παροικίας και προσκυνητών.
Μετά την Δοξολογία ακολούθησε άνοδος στην αίθουσα του Πατριαρχείου, όπου προσεφώνησε ο Πατριάρχης διά της κάτωθι προσφωνήσεως Αυτού:
««Τι έχω να κάμω με τον Ναπολέοντα; Αν θέλετε όμως στρατιώτας διά να ελευθερώσωμεν την πατρίδα μας, σε υπόσχομαι και 5 και 10 χιλιάδας στρατιωτών· μία φορά εβαπτισθήκαμεν με το λάδι, βαπτιζόμεθα και μίαν με το αίμα και άλλη μίαν διά την ελευθερίαν της πατρίδος μας». Από τα απομνημονεύματα του Γέρου του Μοριά, Θεοδώρου Κολοκοτρώνη.
Εκλαμπρότατε Γενικέ Πρόξενε της Ελλάδος κ. Ευάγγελε Βλιώρα,
Σεβαστοί Άγιοι Πατέρες και Αδελφοί,
Αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί,
Μετ’ απείρου ευγνωμοσύνης προς τον Άγιον Τριαδικόν Θεόν το ευσεβές γένος των Ρωμαίων Ορθοδόξων και το Ελληνικόν έθνος ημών τιμά την επέτειον της 25ης Μαρτίου 1821, την ημέραν δηλονότι του Ευαγγελισμού της εθνεγερσίας αυτού εκ της δουλείας του Οθωμανικού ζυγού.
Το παγκόσμιον ιστορικόν γεγονός της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821 είναι εκείνο, το οποίον κατέδειξεν εμπράκτως το μεγαλείον της δυνάμεως της εν Χριστώ πίστεως αφ’ ενός και του φρονήματος του πνεύματος διά το θεοδώρητον αγαθόν της ελευθερίας και της ανεξαρτήτου πατρίδος αφ’ ετέρου. «Ο Θεός … εποίησέν τε εξ ενός αίματος παν έθνος ανθρώπων κατοικείν επί παν πρόσωπον της γης, ορίσας προστεταγμένους καιρούς και τας οροθεσίας της κατοικίας αυτών», (Πρξ. 17,26) κηρύττει ο θείος Παύλος.
Η ελληνιστική θεώρησις του ανθρώπου ότι «γένος υπάρχοντες του Θεού» (Πρξ. 17,29) και ιδιαιτέρως η αγιογραφική τοιαύτη, ότι εικών εσμεν του Θεού (πρβλ. Α΄ Κορ. 11,7) απετέλει την ανεξάντλητον πηγήν την τροφοδοτούσαν, τόσον την θυσιαστικήν διάθεσιν διά το βάπτισμα του αίματος, όσον και την βεβαίαν ελπίδα διά το βάπτισμα της ελευθερίας της πατρίδος.
Η ζωηρά επιθυμία της εγκολπώσεως του πολυτιμοτάτου θησαυρού της ελευθερίας, εδικαίωσε πλήρως τον ιερόν αγώνα των υποδούλων Ρωμηών κατά της αποτινάξεως της μακροχρονίου Οθωμανικής τυραννίας. «Άργιε νάλθη εκείνη η ‘μέρα / και ήταν όλα σιωπηλά / Γιατί τάσκιαζε η φοβέρα / και τα πλάκωνε η σκλαβιά» κατά τον ποιητήν Διονύσιον Σολωμόν.
Πανθομολογουμένως η Ελληνική Επανάστασις του 1821 προκαλεί τον θαυμασμόν αλλά και την απορίαν, διότι εις την ιστορίαν της ανθρωπότητος δεν υπάρχει τοιούτον εφάμιλλον γεγονός. Λέγομεν δε τούτο επικαλούμενοι την προκήρυξιν του μεγάλου εθνομάρτυρος Αλεξάνδρου Υψηλάντου από το Ιάσιον την 24ην Φεβρουαρίου 1821, κατά την οποίαν δηλώνει τα εξής: «Είναι καιρός να αποτινάξωμεν τον αφόρητον τούτον Ζυγόν, να ελευθερώσωμεν την Πατρίδα, να κρημνίσωμεν από τα νέφη … να υψώσωμεν το σημείον, δι’ ου πάντοτε νικώμεν, λέγω τον Σταυρόν, και ούτω να εκδικήσωμεν την Πατρίδα και την ορθόδοξον ημών Πίστιν από την ασεβή των ασεβών καταφρόνισιν».
Ουδείς δύνηται να αμφιβάλλη ότι τα κίνητρα των πρωτεργατών και των αγωνιστών του 1821 ήσαν αυθεντικά, τουτέστιν αγνά και αυθόρμητα. Τούτο εξ άλλου επιβεβαιοί, τόσον το σύνθημα του Γέρου του Μοριά Θεοδώρου Κολοκοτρώνη «νυν ο αγών διά την πίστιν του Χριστού την αγίαν και της πατρίδος την ελευθερίαν»· όσον και το γεγονός ότι ο «όρκος εγένετο επάνω εις τον Σταυρόν του Χριστού» κατά την θέλησιν του Ρήγα Φεραίου.
Η εκ της τέφρας της δουλείας αναγέννησις του γένους των Ελλήνων ήτο αποτέλεσμα των αρχών και των ανεξιτήλων πνευματικών αξιών της συναντήσεως της κλασικής πολιτισμικής κληρονομίας και της αγιοπατερικής ελληνορθοδόξου Χριστιανικής παραδόσεως, κατά την οποίαν -συνάντησιν- ο της επινοίας έλλην λόγος παρεχώρησεν την θέσιν του εις τον θείον Λόγον, τον γενόμενον σάρκα και σκηνώσαντα εν ημίν (πρβλ. Ιω. 1,14).
Τούτο σημαίνει ότι η σημερινή επετειακή εορτή της εθνικής παλιγγενεσίας του 1821, δεν αφορά μόνον εις την ιστορικήν μνήμην αυτής αλλά και εις το ηθικόν μέγεθος αυτής, τουτέστιν εις την διαφύλαξιν της παρακαταθήκης του Ευαγγελικού λόγου του Χριστού και δη εν τη συγχρόνω ημών εποχή της ούτω καλουμένης «Νέας τάξεως πραγμάτων», κατά την οποίαν, ως προείπεν ο μέγας Παύλος, «άνθρωποι κατεφθαρμένοι τον νούν και αδόκιμοι περί την πίστιν ανθίστανται τη αληθεία», (πρβλ. Β΄ Τιμ. 3,8).
Αξιοσημείωτος τυγχάνει η συμβολή της Εκκλησίας διά του κλήρου αυτής ανωτέρου και κατωτέρου εις τον «υπέρ πάντων αγώνα» κατά της αφορήτου πλέον δουλείας των αλλοθρήσκων Οθωμανών. Ηγετικαί προσωπικότητες, όπως ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄ και ο Πατριάρχης Κύριλλος Στ΄, ο από Ανδριανουπόλεως, αλλά και ο Αρχιεπίσκοπος της Κύπρου Κυπριανός ποτίζουν το δένδρον της ελευθερίας με το αίμα των. Εκτός του επισκόπου Παλαιών Πατρών Γερμανού, του ευλογήσαντος και υψώσαντος το ιερόν λάβαρον της Επαναστάσεως, ο επίσκοπος Σαλώνων Ησαίας θυσιάζεται εις την Αλαμάνα. Απλοί κλήρικοί, ως ο φλογερός Αθανάσιος Διάκος και ο ιεραπόστολος του γένους αναδειχθείς, άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός αλλά και Αγιοταφίται κληρικοί κοσμούν το μαρτυρολόγιον της Επαναστάσεως του ’21.
Η Γεραρά ημών των Αγιοταφιτών Αδελφότης, στοιχούσα τοις λόγοις του σοφού Παύλου: «τη ελεθερία ούν, η Χριστός ημάς ηλευθέρωσε, στήκετε, και μη πάλιν ζυγώ δουλείας ενέχεσθε» (Γαλ. 5,1) και οφειλετικώς συμμετέχουσα εις τον εορτασμόν της ιεράς μνήμης της Παλιγγενεσίας του ευσεβούς των Ρωμαίων γένους τε και έθνους ημών, κατήλθεν εις τον Πανίερον Ναόν της Αναστάσεως, ένθα ανεπέμψαμεν ευχαριστήριον αίνον και δοξολογίαν τω δι’ ημάς σταυρωθέντι και εκ νεκρών αναστάντι Κυρίω ημών Ιησού Χριστώ. Έτι ικετηρίους εντεύξεις και δεήσεις προσηνέγκαμεν υπέρ αιωνίου αναπαύσεως εν χώρα ζώντων των μακαρίων ψυχών των υπέρ Πίστεως και Πατρίδος ηρωικώς αγωνισαμένων και ενδόξως πεσόντων εν τοις ιεροίς αγώσι του ευσεβούς γένους τε και έθνους των Ρωμαίων Ορθοδόξων και μαρτυρικώς αναιρεθέντων.
Επί δε τούτοις επιτρέψατε Ημίν, όπως υψώσωμεν το ποτήριον ημών και αξιοχρέως αναφωνήσωμεν:
Ζήτω η 25η Μαρτίου του 1821!
Ζήτω το ευσεβές και βασιλικόν γένος των Ρωμαίων Ορθοδόξων!
Ζήτω η Ελλάς!
Ζήτω η Αγιοταφιτική ημών Αδελφότης!
Εν συνεχεία εις την αίθουσαν του Πατριαρχείου ωμίλησεν εκ μέρους της Ελληνικής Πολιτείας ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδος εις τα Ιεροσόλυμα κ. Ευάγγελος Βλιώρας ως έπεται:
“Μακαριώτατε,
Σεβασμιώτατοι αρχιερείς,
Σεβαστοί Πατέρες,
Κυρίες και κύριοι,
Σε κάθε ιστορική περίοδο υπάρχει ένα κομβικό γεγονός που την σημαδεύει, και γίνεται σημείο αναφοράς για όλους εμάς τους μεταγενέστερους. Η 25η Μαρτίου του 1821 αποτελεί αυτό το ορόσημο, για την Ιστορία του Ελληνισμού, των Βαλκανίων και της Ευρώπης, όταν οι Έλληνες, έπαιρναν την ηρωική απόφαση να ξεσηκωθούν, μη λογαριάζοντας τις αντιξοότητες, εναντίον της Οθωμανικής τυραννίας και να διεκδικήσουν την Ελευθερία, καταβάλλοντας, αγόγγυστα, το τίμημα του αίματος.
Αποτελεί συνεπώς για τον Γενικό Πρόξενο της Μητρός Πατρίδος, ξεχωριστή τιμή να απευθύνεται προς τη Γεραρά Αγιοταφιτική Αδελφότητα και τον Ελληνισμό της Αγίας Γης, επ’ ευκαιρία του εορτασμού της Εθνεγερσίας του 1821, ενός αγώνα, υπέρ βωμών και εστιών, σύμβολο για το Ελληνικό Έθνος που σηματοδότησε την αναγέννηση της Δημοκρατίας στην κοιτίδα της και την ίδρυση του σύγχρονου ελληνικού κράτους.
Η 25η Μαρτίου 1821, κορυφαία στιγμή του μακραίωνου εθνικού μας βίου, υπήρξε η αρχή ενός επικού ξεσηκωμού ενάντια στον Οθωμανικό ζυγό, που στηρίχτηκε στο σθένος, την αποφασιστικότητα και τον πατριωτισμό των Ελλήνων. Αντλώντας δύναμη από την κληρονομιά και τη μακρά Παράδοση του Έθνους, η Επανάσταση του 1821 ξεπέρασε τα στενά όρια του χώρου και του χρόνου και αναδείχθηκε σε παγκόσμιο και διαχρονικό σύμβολο της αρετής και του αγώνα για την Πατρίδα και την Ελευθερία.
Σε εκείνους λοιπόν τους καιρούς, όπως σε κάθε δύσκολο καιρό, πολλοί ήταν εκείνοι που ξεπέρασαν εαυτούς και επέδειξαν ηρωισμό, υπεράνω αυτού που ονομάζουμε το καλώς νοούμενο καθήκον. Άνθρωποι απλοί, καθημερινοί, που βρέθηκαν ξαφνικά, στο προσκήνιο της Ιστορίας, χωρίς να ζητήσουν να γίνουν ήρωες κι όμως ανταποκρίθηκαν μέχρι ενός, στο κάλεσμα, χωρίς να κιοτέψουν, χωρίς να λακίσουν, σημαδεύοντας ανεξίτηλα τον ρου, την Ιστορία και τη ζωή του Ελληνισμού.
Με μέσα πενιχρά ή και ανύπαρκτα, με το θάρρος να αναπληροί την έλλειψη οπλισμού, έσπρωξαν για τα καλά το ρου της ιστορικής μας πορείας προς τη δικαιοσύνη και την ελευθερία. Σε αυτόν τον αγώνα όλοι υπηρέτησαν την ιδέα της ελευθερίας, με μοναδική φιλοπατρία, αυτοθυσία και αυταπάρνηση.
Γράφει ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης στα Απομνημονεύματά του: «όταν αποφασίσαμε να κάμωμε την Επανάσταση, δεν εσυλλογισθήκαμε ούτε πόσοι είμεθα, ούτε πως δεν έχουμε άρματα, ούτε ότι οι Τούρκοι βαστούσαν τα κάστρα και τις πόλεις… αλλά ως μία βροχή έπεσε σε όλους μας η επιθυμία της ελευθερίας μας». «Στο θαύμα και όχι στη λογική, χρωστάει την ανάστασή του το γένος», συμπληρώνει ο στρατηγός Μακρυγιάννης.
Αμέτρητα είναι τα παραδείγματα ηρωισμού και θυσίας στη διάρκεια της Εθνεγερσίας μας. Ας σταθούμε όμως για μια στιγμή στο παράδειγμα της γυναίκας, που έμεινε γνωστή στην Ιστορία μας ως “Ψωροκώσταινα”, της Πανωραίας Χατζηκώστα από τις Κυδωνιές της Μικράς Ασίας. Όταν η πόλη της καταστράφηκε από τους Οθωμανούς και ο σύζυγος της σκοτώθηκε, κατέφυγε στο Ναύπλιο.
Την περίοδο εκείνη, η Επανάσταση δοκιμαζόταν από την λαίλαπα του Ιμπραήμ, ο οποίος εκτός από τις άλλες καταστροφές άφηνε στο πέρασμά του και εκατοντάδες ορφανά που συγκεντρώνονταν στο Ναύπλιο. Παρά τα προβλήματά της, η Πανωραία ζήτησε και πήρε υπό την προστασία της παιδιά ορφανά. Για να τα θρέψει, περνούσε από σπίτι σε σπίτι και ζητιάνευε. Είχε παραμελήσει σε τέτοιο βαθμό τον εαυτό της, που τα παιδιά την πείραζαν και την φώναζαν “Ψωροκώσταινα”.
Το 1826 διεξήχθη έρανος για το Μαρτυρικό Μεσολόγγι στο Ναύπλιο. Η Πανωραία ήταν η πρώτη που κατέθεσε ό,τι της είχε μείνει, την ασημένια βέρα της κι ένα γρόσι, για τον Αγώνα. Μετά την ίδρυση Ορφανοτροφείου στην Αίγινα από τον Ιωάννη Καποδιστρία, προσφέρθηκε, να πλένει τα ρούχα των ορφανών χωρίς καμιά αμοιβή. Στην κηδεία της Πανωραίας Χατζηκώστα, ήταν τα παιδιά του ορφανοτροφείου που τη συνόδευσαν, ως τιμητικό άγημα, στην τελευταία της κατοικία.
Η Επανάσταση του 1821 και η ευτυχής έκβασή της αποτελεί το μεγάλο ιστορικό κατόρθωμα της πατρίδας μας που, κατά τον Οδυσσέα Ελύτη, «είναι μικρή στο χώρο αλλά απέραντη στο χρόνο». «Ένα πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο», κατά τον Γιώργο Σεφέρη, που την άνοιξη του 1821 αψήφησε τα δεδομένα που δεν ευνοούσαν τον αγώνα και ρίχτηκε ολόθυμα στη φωτιά.
Οι εθνικές επέτειοι είναι χρήσιμες για όλους μας και ιδιαίτερα για τους νέους, όταν αντιλαμβανόμαστε την ανάγκη να ανανεώνουμε με παρρησία και αποφασιστικότητα την προσήλωσή μας στα ιδανικά, για τα οποία αγωνίστηκαν οι γεννήτορες της ελευθερίας μας και η συνειδητοποίηση ότι η δικαιοσύνη, η πρόοδος και η ευημερία μας μόνο με τις δικές μας προσπάθειες μπορούν να αποκτηθούν.
Μακαριώτατε,
Σεβασμιώτατοι,
Σεβαστοί πατέρες,
Κυρίες και κύριοι,
Η επανάσταση της 25η Μαρτίου 1821 αποτελεί κορυφαίο σταθμό της σύγχρονης ιστορίας του Γένους και τον ακρογωνιαίο λίθο της εθνικής μας υπόστασης. Ο ηρωισμός, η αυταπάρνηση και η αποφασιστικότητα των Αγωνιστών της Επανάστασης, καθορίζουν το πλαίσιο του αγώνα μας για τη διατήρηση των ηθικών και πνευματικών αξιών, που συγκροτούν μια ελεύθερη, δίκαιη και δημοκρατική Πατρίδα.
Το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, ως συστατικό κομμάτι της Ορθοδόξου πίστεώς μας και της Ελληνικής παρακαταθήκης μας υπήρξε και εξακολουθεί να παραμένει, θεματοφύλακας των ηθικών και πνευματικών αξιών της ελληνικής και ορθόδοξης μαρτυρίας στην Αγία Γη και αποτελεί πολύτιμη πηγή έμπνευσης και τρανό παράδειγμα καρτερίας και προσήλωσης στη διαφύλαξη, εδώ και δυο χιλιετίες, του Παναγίου Τάφου και των Ιερών Προσκυνημάτων της Πίστεώς μας.
Το υψηλό φρόνημα και οι αγώνες του, υπό αντίξοες συνθήκες, μέχρι σήμερα, αποτελούν για όλους μας ανεκτίμητο εθνικό κεφάλαιο και πηγή έμπνευσης και εμψύχωσης.
Για όλους μας, η ξεχωριστή επέτειος αυτή, αποτελεί μια εξαιρετική αφορμή, να αναλογιστούμε τις ευθύνες μας και να ανανεώσουμε την προσήλωσή μας στα ιδανικά, για τα οποία αγωνίστηκαν οι πρόμαχοι της ελευθερίας μας, «…από το χρέος μη κινούντες», ιδανικά για τα οποία πρέπει πάντα να αγωνιζόμαστε και ποτέ να μην τα θεωρούμε ως δεδομένα, μη λησμονώντας ότι το τίμημα της ελευθερίας είναι πάντοτε πολύ υψηλό και ότι η Πατρίδας μας μπορεί να είναι περήφανη, γιατί πάντα βρίσκονται αυτοί που το καταβάλλουν.
Με τις σκέψεις αυτές, καλώ όλους να αναφωνήσουμε:
Ζήτω η 25η Μαρτίου 1821!
Ζήτω η Ελλάδα!»
