Πατριάρχης Βαρθολομαίος: Χαιρετισμός του Παναγιωτάτου με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας.
Στην καταλυτική επίδραση της ελληνικής γλώσσας στον παγκόσμιο πολιτισμό και στην εκφραστική της δύναμη, αναφέρθηκε ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος, σε μαγνητοσκοπημένο χαιρετισμό του, ο οποίος μεταδόθηκε κατά τη διάρκεια της διαδικτυακής εκδήλωσης «Σεφέρης – Ελύτης: από την Ελλάδα στον Κόσμο», που διοργάνωσε το Γενικό Προξενείο της Ελλάδος στην Πόλη, σήμερα, 9 Φεβρουαρίου 2021, Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας.
“Δικαίως, η Ελληνική διεκδικεί τον τίτλο της «μητρικής γλώσσας του πνεύματος». Εάν «κλασικό» είναι αυτό που απηχεί τις κοινές αναζητήσεις των ανθρώπων, και υπερβαίνει τα όρια του πολιτισμού μέσα στον οποίο δημιουργήθηκε, τότε η ελληνική γλώσσα είναι πραγματικά κλασική, «κτήμα ες αεί» της ανθρωπότητας”, επισημαίνει, μεταξύ άλλων, ο Παναγιώτατος.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο του Χαιρετισμού της Α.Θ. Παναγιότητος του Οικουμενικού Πατριάρχου για την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας:
Ευγενεστάτη κυρία Γενική Πρόξενε τής Ελλάδος στήν Πόλη,
Ελλογιμώτατε κύριε Συντονιστά Εκπαίδευσης,
Αγαπητοί συμμετέχοντες στή διαδικτυακή αυτή εκδήλωση,
Ανάμεσα στίς πολλές αλλαγές, τίς οποίες έφερε στή ζωή μας η πανδημία, ευρίσκεται καί η καθιέρωση τής διαδικτυακής επικοινωνίας. Ως εκ τούτου, καί σήμερα, στήν Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας, αφιερωμένη εφέτος στούς δύο νομπελίστες Έλληνες ποιητές, τόν Γεώργιο Σεφέρη καί τόν Οδυσσέα Ελύτη, μέ αφορμή δύο επετείους, τά πενήντα χρόνια από τόν θάνατο τού πρώτου καί τά 110 χρόνια από τή γέννηση τού δευτέρου, απευθυνόμαστε σέ εσάς μέσω διαδικτύου. Συγχαίρουμε τούς οργανωτές καί ευχόμαστε καλήν επιτυχίαν σέ αυτή τήν ωραία εκδήλωση.
Η Ελληνική, η γλώσσα τού Ομήρου καί τής Σαπφούς, τών Τραγικών καί τών φιλοσόφων, τού Αριστοφάνους καί τού Θουκυδίδου, τής Καινής Διαθήκης καί τών Πατέρων τής Εκκλησίας, τής Θείας λατρείας καί τής υμνολογίας, είναι μιά γλώσσα ξεχωριστή ανάμεσα στίς 2700 γλώσσες τού κόσμου. Ελληνικές είναι οι κομβικές έννοιες τού παγκόσμιου πολιτισμού: λόγος, διάλογος, δημοκρατία, ηθική, πολιτική, μουσική, φυσική, ιστορία, παιδαγωγική, θεωρία, πράξις, ανθρωπολογία καί αμέτρητες άλλες.
Η γλώσσα εκφράζει τήν ταυτότητα καί τήν ποιότητα τού πολιτισμού στόν οποίον ανήκει. Δέν είναι απλώς μέσον επικοινωνίας, αλλά «φορεύς ηθικών αξιών», όπως σημειώνει ο Ελύτης. Όντως, μέσα από τήν γλώσσα περνά ολόκληρος πολιτισμός. Ως κατεξοχήν «φιλοσοφική γλώσσα», η Ελληνική, κατονομάζει πρωτίστως τήν ουσία, τό είναι, τή διάσταση τού βάθους τών πραγμάτων, καί όχι τή χρησιμότητά τους. Στά ελληνικά έχουν γραφή σπουδαιότατα έργα τής ανθρωπίνης διανοίας. Έχει λεχθή, ότι οι φιλοσοφούντες, όπου γής, «στοχάζονται ελληνικά», καί ότι, όποιος μιλά ελληνικά, είναι «σχεδόν αδύνατον νά μή φιλοσοφή».
Εμείς προσθέτουμε, ότι οι ομιλούντες τήν ελληνική γλώσσα είναι αδύνατον νά μή θεολογούμε. Δέν είναι διόλου τυχαίο τό γεγονός, ότι η Ελληνική κατέστη η αξονική γλώσσα τής χριστιανικής θεολογίας. Χάρη σέ αυτήν, επετεύχθη ένας φιλοσοφικός καί θεολογικός άθλος, τό «καινοτομείν τά ονόματα», η αυθεντική
έκφραση τής εμπειρίας τής εν Χριστώ σωτηρίας, μέ τήν ορολογία τής ελληνικής φιλοσοφίας. Αυτή η σύζευξη Ελληνισμού καί Χριστιανισμού απετέλεσε καθοριστικό σταθμό, όχι μόνον στήν εξέλιξη τής φιλοσοφίας καί τής θεολογίας, αλλά καί, γενικώτερα, στήν ιστορία τού πολιτισμού.
Δικαίως, η Ελληνική διεκδικεί τόν τίτλο τής «μητρικής γλώσσας τού πνεύματος». Εάν «κλασικό» είναι αυτό πού απηχεί τίς κοινές αναζητήσεις τών ανθρώπων, καί υπερβαίνει τά όρια τού πολιτισμού μέσα στόν οποίο δημιουργήθηκε, τότε η ελληνική γλώσσα είναι πραγματικά κλασική, «κτήμα ες αεί» τής ανθρωπότητας.
Μέ αυτήν τήν έννοια, δέν προκαλεί έκπληξη τό γεγονός, ότι τήν πολιτισμική ταυτότητα καί ιδιοπροσωπία τού Γένους μας συγκροτούν η ελληνική γλώσσα καί η Ορθόδοξη πίστη, στήν ουσιαστική αλληλοπεριχώρησή τους. «Μονάχα μέσα από τήν πίστη καί τή γλώσσα μας σωθήκαμε ως σήμερα, καί μονάχα μέσα από αυτά τά δύο θά σωθούμε αύριο», γράφει ο Ζήσιμος Λορεντζάτος.
Αγαπητοί φίλοι,
Αποτίουμε σήμερα φόρον τιμής στήν ελληνική γλώσσα, στή μεγάλη προσφορά της στόν παγκόσμιο πολιτισμό, στά γράμματα καί τίς επιστήμες, στή δημοκρατία καί τήν επικοινωνία. Καί τιμούμε τούς δύο μεγάλους ποιητές μας, τόν Σεφέρη καί τόν Ελύτη, γιά τό έργο τους, τό ποιητικό, τό μεταφραστικό, τά υπέροχα δοκίμιά τους, τήν ξεχωριστή παρουσία τους στήν πνευματική ζωή, τό άφθαστο κάλλος τού λόγου τους. Συνέβαλαν στήν ανάδειξη τής εκφραστικής δύναμης τής σύγχρονης ελληνικής γλώσσας, μιάς γλώσσας «ζωντανής, εύρωστης, πεισματάρας καί χαριτωμένης», όπως έγραφε ο Σεφέρης, «κόρης από μεγάλη γενιά». Όλα αυτά ισχύουν, πέρα από τίς «κατασκευασμένες πολώσεις» μεταξύ αρχαΐζουσας καί δημοτικής, αφού η γλώσσα πρέπει νά τρέφεται από τίς ρίζες της, «τίς ρίζες τών χιλιάδων ετών πού προηγούνται». «Μετά 3000 χρόνια», σημειώνει ο Ελύτης, «ο ίδιος λαός στήν ίδια γή, εξακολουθεί νά ομιλεί τήν ίδια γλώσσα, μέ
τήν έννοια, ότι καί ο λιγότερο εγγράμματος, κυρίως αυτός, ο οπωροπώλης καί ο αρτοποιός, εξακολουθεί νά λέει τόν ουρανό ουρανό καί τήν θάλασσα θάλασσα».
Μέσα στόν σύγχρονο κόσμο τής τεχνοκρατίας, τού οικονομισμού, τών αριθμών καί τών ποσοτικών κριτηρίων, ηχεί ο λόγος τών ποιητών μας γιά τίς απαράμιλλες αξίες τής παράδοσής μας, γιά τήν Ευρώπη, γιά τόν πολιτισμό, γιά τήν τέχνη, η οποία μεγαλώνει τό μυστήριο τού κόσμου, οξύνει τό αισθητήριο γιά τήν ομορφιά καί τήν αλήθεια τών πραγμάτων.
Στήν ομιλία του, στή Στοκχόλμη, κατά τήν τελετή απονομής τού βραβείου Νόμπελ λογοτεχνίας, στίς 10 Δεκεμβρίου 1979, ο Οδυσσέας Ελύτης, αφού υπενθύμισε ότι στήν ιστορία τής ελληνικής γλώσσας, «στό μάκρος είκοσι πέντε αιώνων, δέν υπήρξε ούτε ένας, πού νά μή γράφτηκε ποίηση», πρόσθεσε μέ νόημα: «Τότε όμως η Ποίηση; Τί αντιπροσωπεύει μέσα σέ μιά τέτοια κοινωνία; Απαντώ: τόν μόνο χώρο, όπου η δύναμη τού αριθμού δέν έχει πέραση».
Μέ αυτές τίς σκέψεις, επαινούμε ακόμη μιά φορά όλους εκείνους πού είχαν τήν πρωτοβουλία τής σημερινής διαδικτυακής εκδήλωσης καί τήν ευθύνη γιά τήν πραγματοποίησή της, καί ευχόμαστε σέ όλους εσάς τούς συμμετέχοντες όλα τά καλά τού Θεού.
