“Οι άνθρωποι είμεθα οι καταστροφείς της κτίσεως με την απληστίαν μας” αναφέρει μεταξύ άλλων στην Εγκύκλιό του για την 1η Σεπτεμβρίου, ημέρα προσευχής για το Φυσικόν Περιβάλλον ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος.
Ακολουθεί ολόκληρη η εγκύκλιος:
Αγίω Πνεύματι πάσα η κτίσις καινουργείται, παλινδρομούσα εις το πρώτον» (Αναβαθμοί Α΄ ήχου).
«Ευλογητός ει, Κύριε, ο μόνος ανακαινίζων την ποίησιν των έργων σου καθ᾿ εκάστην ημέραν» (Μέγας Βασίλειος).
Αδελφοί συλλειτουργοί και τέκνα ευλογημένα εν Κυρίω,
Ως είναι γνωστόν, η 1η Σεπτεμβρίου εκάστου έτους έχει αφιερωθή πρωτοβούλως υπό του Οικουμενικού Πατριαρχείου -προσφάτως δε και υπό της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας- εις την προσευχήν διά την προστασίαν του φυσικού περιβάλλοντος. Κατ᾿ αυτήν, παρακαλούμεν ιδιαιτέρως τον Ύψιστον όπως φαιδρύνη την δημιουργίαν Του ώστε να είναι ευχάριστος και καρποφόρος η εν αυτή διαβίωσις του ανθρώπου. Εντός αυτού του αιτήματος περιλαμβάνεται ασφαλώς και η παράκλησις όπως αι αναπόφευκτοι φυσιολογικαί κλιματικαί αλλαγαί συμβαίνουν και επιτρέπωνται εντός των ορίων της αντοχής, του μεν ανθρώπου προς επιβίωσιν αυτού, της δε φύσεως προς αειφορίαν αυτής.
Εν τούτοις, ημείς οι άνθρωποι είτε κατά εν μέρος της ανθρωπότητος, είτε ενίοτε και εν τω συνόλω αυτής, συμπεριφερόμεθα αντιθέτως προς το αίτημα τούτο. Καταπιέζομεν την φύσιν κατά τρόπον ώστε να επέρχωνται απρόβλεπτοι και ανεπιθύμητοι κλιματικαί και περιβαλλοντικαί αλλαγαί, δυσμενείς διά την κανονικήν λειτουργίαν αυτής και ως εκ τούτου και διά την ζωήν μας. Το δε αθροιστικόν αποτέλεσμα των ενεργειών επί μέρους ανθρωπίνων προσώπων αλλά και άλλων εκτεταμένων ιδιωτικών και κρατικών προσπαθειών προς αναμόρφωσιν του φυσικού περιβάλλοντος, εις τρόπον ώστε να παράγη περισσότερα αγαθά διά τους εκμεταλλευομένους αυτό, έχει ως μόνον αποτέλεσμα την καταστροφήν της εναρμονίως λειτουργούσης καλής λίαν δημιουργίας του Θεού.
Όσοι αντιλαμβανόμεθα τον διογκούμενον καθημερινώς κίνδυνον της κλιματικής αλλαγής εις τον πλανήτην μας, ένεκα ανθρωπίνων ενεργειών, υψούμεν φωνήν επισημάνσεως αυτού και προσκαλούμεν άπαντας να μελετήσωμεν τι είναι δυνατόν να πράξωμεν «διά να μη εξαφανισθή η ζωή, χάριν του πλούτου» (Διακήρυξις Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών).
Όθεν, ημείς, ο Οικουμενικός Πατριάρχης καταβάλλομεν από ετών προσπαθείας ενημερώσεως των πιστών της Εκκλησίας μας και όλων των καλοπροαιρέτων ανθρώπων περί των μεγάλων κινδύνων τους οποίους συνεπάγεται η ηυξημένη (κατά)-χρήσις των ενεργειακών πηγών, η οποία επαπειλεί μεγάλην κλιματικήν αλλαγήν και θέτει εις κίνδυνον την αειφορίαν του φυσικού περιβάλλοντος.
Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί εδιδάχθημεν υπό των Πατέρων της Εκκλησίας να περιορίζωμεν κατά το εφικτόν τας ανάγκας μας. Εις το ήθος του καταναλωτισμού αντιτάσσομεν το ήθος της ασκητικότητος. Εν ήθος αυτοπεριορισμού των αναγκών εις το απαραίτητον. Τούτο δεν συνεπάγεται στέρησιν αλλά την εκλογίκευσιν της καταναλώσεως και την ηθικήν καταδίκην της σπατάλης. «Έχοντες δε διατροφάς και σκεπάσματα, τούτοις αρκεσθησόμεθα» (Α΄ Τιμ. ς΄ 8), μας προτρέπει ο Απόστολος του Χριστού. Ο ίδιος ο Χριστός μετά τον πολλαπλασιασμόν των πέντε άρτων και τον χορτασμόν εξ αυτών πέντε χιλιάδων ανδρών, εκτός γυναικών και παιδίων, έδωκεν εντολήν να περισυλλεγούν τα περισσεύματα «ίνα μη τι απόληται» (Ιωάν. ς΄ 12). Ατυχώς, αι σύγχρονοι κοινωνίαι εγκατέλιπον την εφαρμογήν της εντολής ταύτης, επιδοθείσαι εις την σπατάλην και την άλογον χρήσιν προς ικανοποίησιν κενοδόξων αισθημάτων ευμαρείας. Αι συμπεριφοραί αύται δύνανται όμως να αλλαγούν προς εξοικονόμησιν πόρων και ενεργείας διά της καταλλήλου αγωγής.
Αδελφοί και τέκνα εν τω κοινώ Δημιουργώ Κυρίω ημών,
Οι άνθρωποι είμεθα οι καταστροφείς της κτίσεως με την απληστίαν μας, με την προσήλωσίν μας εις την γην, εις τα επίγεια αγαθά, τα οποία προσπαθούμεν συνεχώς να αυξήσωμεν, ως ο «άφρων πλούσιος» του Ευαγγελίου. Λησμονούμεν το Άγιον Πνεύμα, εν τω Οποίω και ζώμεν και κινούμεθα και εσμέν. Τούτο σημαίνει ότι η αντιμετώπισις της οικολογικής κρίσεως δύναται να επιτευχθή συντετονισμένως, πάντοτε όμως εν Αγίω Πνεύματι, διά της Χάριτος του Οποίου ευλογούνται αι ανθρώπινοι προσπάθειαί μας και πάσα η κτίσις καινουργείται και παλινδρομεί εις το πρώτον, ως εδημιουργήθη «καλή λίαν» υπό του Θεού. Διά τούτο και η ευθύνη του συνδημιουργού και προικισθέντος διά του αυτεξουσίου ανθρώπου εις την αντιμετώπισιν της οικολογικής κρίσεως είναι μεγάλη.
Η γη ομοιάζει με «γιγαντιαίον σωρόν από ακαθαρσίαν» (Πάπας Ρώμης Φραγκίσκος, Εγκύκλιος 2015). Καί αι ακαθαρσίαι αυταί δεν είναι μόνον υλικαί, αλλά πρωτίστως πνευματικαί. Είναι ακαθαρσίαι προερχόμεναι εν τη ουσία από εμπαθή νοήματα του ιδίου του ανθρώπου. Ημείς όμως, οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, με βεβαίαν την πίστιν προς τον Δημιουργόν πάσης της κτίσεως και Παντοκράτορα Κύριον, καλούμεθα να επιτελέσωμεν και εις το θέμα της προστασίας πάσης της κτίσεως έργον ευαγγελιστού, έργον αποστολικόν: να ανα¬ζωπυρώ¬σωμεν, δηλαδή, την χαρμόσυνον ευαγγελικήν αγγελίαν εις τον σύγχρονον ταραγμένον κόσμον και να αφυπνίσωμεν την υπνώτ¬τουσαν πνευματικήν φύσιν του πολλαπλώς, πολυμερώς και πολυτρόπως δοκιμαζομένου ανθρώπου και να μεταδώσωμεν μήνυ¬μα ελπίδος και ειρήνης και πραγματικής χαράς· της ειρή¬νης και της χαράς του Χριστού.
Ταύτα φρονούντες και ταύτα πρεσβεύοντες, και διακηρύττοντες την αλήθειαν ταύτην από των βαθμίδων του Αγιωτάτου Αποστολικού και Πατριαρχικού Οικουμενικού Θρόνου, καλούμεν πάντας εις εγρήγορσιν νοός, εις απαλλαγήν εμπαθών λογισμών και συμφεροντολογικών κινήσεων, ώστε να ζώμεν εν αρμονία προς τον πλησίον και με την λίαν καλώς δημιουργηθείσαν υπό του Θεού κτίσιν, και ευχόμεθα και προσευχόμεθα μετά του «τρανώσαντος την φύσιν των όντων» Βασιλείου του Μεγάλου: «Ευλογητός ει, Κύριε, ο μόνος ανακαινίζων την ποίησιν των έργων σου καθ᾿ εκάστην ημέραν∙ ευλογητός ει, Κύριε, ο κτίσας φως και σκότος και διακρίνας αυτά απ᾿ αλλήλων∙ ευλογητός ει, Κύριε, ο ποιών πάντα και μετασκευάζων, εκτρέπων σκιάν θανάτου και ημέραν εις νύκτα συσκοτάζων∙ ευλογητός ει, Κύριε, ο ποιήσας άνθρωπον κατ᾿ εικόνα σην και ομοίωσιν, ο ποιήσας ημέραν εις έργα φωτός, και νύκτα εις ανάπαυσιν της ανθρωπίνης φύσεως…» .
Τούτο είναι το μήνυμά μας, αυτή είναι η πεποίθησίς μας, αυτή η προτροπή μας προς πάντας: Στώμεν καλώς, στώμεν μετά φόβου, ενώπιον της δημιουργίας του Θεού.
Η δε του Δημιουργού πάσης της κτίσεως, ορατής και αοράτου, Κυρίου ημών Χάρις και το άπειρον Αυτού Έλεος είησαν μετά πάντων και μετά του κόσμου παντός, νυν και εις τους απεράντους αιώνας. Αμήν.
βιε΄ Σεπτεμβρίου α΄
+ Ο Κωνσταντινιουπόλεως