Ουκρανικό: Σε επικίνδυνο ατραπό εισέρχεται η Εκκλησία της Ελλάδος. Εκεί την οδηγεί η απόφαση των Συνοδικών Επιτροπών Δογματικών και Νομοκανονικών Ζητημάτων και Διορθοδόξων και Διαχριστιανικών Σχέσεωνγια το Ουκρανικό.
Οι δύο Επιτροπές συνεδρίασαν από κοινού στις 23 Μαΐου στο Συνοδικό Μέγαρο και συναποφάσισαν να προτείνουν στην Ιεραρχία την αναγνώριση της σχισματικής Εκκλησίας της Ουκρανίας, την οποία μονομερώς και αντικανονικώς το Οικουμενικό Πατριαρχείο ανακήρυξε «Αυτοκέφαλη». Το κείμενο της προτάσεως προς την Ιερά Σύνοδο έχει στα χέρια του ο Μητροπολίτης Διδυμοτείχου κ. Δαμασκηνός, πρόεδρος της Επιτροπής Νομοκανονικών, ο οποίος και ανέλαβε να το παραδώσει στην Ιερά Σύνοδο.
Η συνεδρίαση της 23ης Μαΐου θα μείνει στην εκκλησιαστική ιστορία για τα επιχειρήματα, που ανέπτυξαν τα μέλη της. Τα περισσότερα αναμάσησαν τα γνωστά έωλα γραφέντα από όσους υποστηρίζουν την ενέργεια του Φαναρίου. Ουδέν έθεσε προς συζήτηση τα επιχειρήματα της άλλης πλευράς και τα εκκλησιολογικά ζητήματα που έθιξε δια των επιστολών του προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη ο Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης Αλβανίας Αναστάσιος, αρνούμενος να αναγνωρίσει την σχισματική Εκκλησία της Ουκρανίας ως κανονική και «Αυτοκέφαλη». Ουδέν μέλος σκέφθηκε ότι το κείμενο περί της απονομής του Αυτοκεφάλου ενέκριναν ΟΜΟΦΩΝΩΣ οι κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες και προβλέπει την ΟΜΟΦΩΝΗ απόφαση όλων για να απονεμηθεί.
Οι υπέρ του Φαναρίου ζηλωτές, κληρικοί και λαϊκοί έφτασαν να ισχυριστούν ότι ο Τόμος του 1850 και το ισχύον Σύνταγμα επιβάλλουν στην Εκκλησία της Ελλάδος να ακολουθεί τυφλά και χωρίς δική Της άποψη τις αποφάσεις και τις ενέργειες του Οικουμενικού Πατριάρχου! Φυσικά ούτε ο Τόμος προβλέπει ότι η Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος είναι υποτελής στο Φανάρι, ούτε ότι δεν έχει δική της άποψη. Επίσης το Σύνταγμα στο Άρθρο 3 προβλέπει ότι είναι «δογματικά» ενωμένη με την Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως και «με κάθε άλλη ομόδοξη Εκκλησία του Χριστού», και βέβαια ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΗ και επομένως ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ.
Άλλο μέλος για να πείσει περί της αναγκαιότητας να γίνει αποδεκτή η απόφαση του Οικ. Πατριάρχου για την Εκκλησία της Ουκρανίας επέσεισε την απειλή, πως αν η Εκκλησία της Ελλάδος δεν την εγκρίνει, Αυτός θα Της αποσπάσει τις Νέες Χώρες! Κληρικός, εκ των μελών των Επιτροπών, σημείωσε στον υπογράφοντα: «Δεν έχεις καταλάβει ότι είμαστε μια υποτελής στο Φανάρι Εκκλησία;». Προφανώς αγνοήθηκαν από τον εν λόγω κληρικό και τα υπόλοιπα μέλη των Επιτροπών η περί Επισκόπου και Τοπικής Συνόδου διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας, καθώς και οι Ιεροί Κανόνες και η επί αιώνες πρακτική της Εκκλησίας και έλαβαν την απόφαση να ακολουθήσουν τον Οικ. Πατριάρχη στην απονενοημένη του ενέργεια.
Ένας εξ όσων μετά πάθους υποστήριξαν τη «συναίνεση» (Σημ. γρ. Πρόκειται περί λάθους. Συναίνεση δίδεται ΠΡΙΝ από την ενέργεια, ΜΕΤΑ δίδεται έγκριση) στην ενέργεια του κ. Βαρθολομαίου ήταν ο καθηγητής κ. Βλ. Φειδάς. Πάλι, κατά τα γνωστά, ανέτρεξε στο παρελθόν για να αποδείξει ότι δεν ισχύει το εκκλησιαστικό καθεστώς στην Ουκρανία που υπάρχει επί τετρακόσια και πάνω χρόνια εκεί και που αποδέχονται όλες οι Ορθόδοξες Εκκλησίες και ο ανήκων εκκλησιαστικά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Μητροπολίτης Διοκλείας Κάλλιστος. Όμως ο ίδιος ο κ. Φειδάς άλλα έχει γράψει στο παρελθόν για την απονομή του αυτοκεφάλου. Συγκεκριμένα σε άρθρο του, με τίτλο «Το Αυτοκέφαλον και το Αυτόνομον εν τη Ορθοδόξω Εκκλησία», το οποίο δημοσιεύτηκε στο «Εκκλησιαστικόν Περιοδικόν Σύγγραμμα ΝΕΑ ΣΙΩΝ» του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων (Τόμος ΟΑ΄ 1979) γράφει, μεταξύ των άλλων, στις «Συμπερασματικές προτάσεις» του (Σελ. 31 – 32):
«Η καθ΄ όλου Ορθόδοξος Εκκλησία, κατά την κανονικήν της διοικητικήν διάρθρωσιν, ανακηρύσσει τοπικήν τινα εκκλησίαν ως αυτοκέφαλον, διο και η αυθαίρετος, η αυτογνώμων, ή η υπό ομάδος αυτοκεφάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών μονομερής ανακήρυξις, μη υπηρετούσα την ενότητα της Ορθοδόξου Εκκλησίας και προσκρούουσα εις την κανονικήν παράδοσιν αυτής, είναι αντικανονική…
Κανονικώς αρμόδιον δια την ανακήρυξιν του “αυτοκεφάλου” όργανον είναι η Οικουμενική Σύνοδος και κατ’ ακολουθίαν δια την Ορθόδοξον Εκκλησίαν η Πανορθόδοξος Σύνοδος, η οποία εφαρμόζουσα την κανονικήν παράδοσιν και ιδία τα ανωτέρω κανονικά κριτήρια προβαίνει δια κανονικής διαδικασίας εις την ανακήρυξιν.
Εις εξαιρετικάς περιπτώσεις είναι δυνατή η κατ’ αρχήν ανακήρυξις εκκλησίας τινός ως αυτοκεφάλου δια της ομοφώνου εκφράσεως του φρονήματος των αυτοκεφάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών, αλλ’ η τοιαύτη κατ’ αρχήν δι’ εφαρμογής της εκκλ. Οικονομίας ανακήρυξις τελειούται μόνον δι’ αποφάσεως Πανορθοδόξου Συνόδου». Κατά την διατυπωθείσα το 1979 άποψη του καθηγητή Φειδά η ενέργεια του Οικ. Πατριαρχείου αποδόσεως αυτοκεφαλίας στους σχισματικούς της Ουκρανίας είναι ΑΝΤΙΚΑΝΟΝΙΚΗ.
ΟΛΑ τα μέλη των δύο Επιτροπών παραμέρισαν πάντως τα όποια επιχειρήματα ανέφεραν και συμφώνησαν ότι πρέπει να στείλουν θετική πρόταση στην Ιεραρχία, επειδή το θέλει ο Πατριάρχης και συμφώνησε πρόσφατα μαζί του ο Αρχιεπίσκοπος! «Μη γελιόμαστε», είπε ένας εκ των συμμετασχόντων στη σύσκεψη, « το ζήτημα ως εκκλησιολογικό έχει ισχυρό αντίλογο, να αποδεχθούμε λοιπόν όλοι μας ότι το θέμα είναι ΠΟΛΙΤΙΚΟ και να το στείλουμε στην Ιεραρχία, η οποία και έχει την αρμοδιότητα να αποφασίσει»…. Βεβαίως οι συμμετασχόντες στη σύσκεψη Μητροπολίτες και καθηγητές Πανεπιστημίου δεν απαλλάσσονται της ευθύνης της πρότασης τους. Δεν είναι δυνατόν η επισκοπική τους ευθύνη και η επιστημονική τους εγκυρότητα να θυσιάζεται στην πολιτική διάσταση του θέματος της Εκκλησίας της Ουκρανίας.
Σε επικίνδυνη ατραπό η Εκκλησία της Ελλάδος
Β΄ Μέρος
Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου
Η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος είναι βέβαιο ότι θα εισέλθει σε επικίνδυνη ατραπό αν εγκρίνει την πρόταση των Συνοδικών Επιτροπών και αποφασίσει την αναγνώριση της «Αυτοκέφαλης Ουκρανικής Εκκλησίας»,. Θα εμπλακεί από μόνη της στην οξεία διαμάχη των Πατριαρχείων Κωνσταντινουπόλεως και Μόσχας και θα καταστεί εκ των αρνητικών πρωταγωνιστών του εν εξελίξει σχίσματος στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Θα εμπλακεί χωρίς να έχει προηγουμένως ερωτηθεί αν εγκρίνει την ενέργεια του κ. Βαρθολομαίου και χωρίς να έχει κανένα λόγο και κανένα συμφέρον να συγκρουσθεί με την Ρωσική Εκκλησία.
Μέχρι σήμερα η Εκκλησία της Ελλάδος δεν έχει αναγνωρίσει την «Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ουκρανίας», όπως όλες οι υπόλοιπες κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες. Αν την αναγνωρίσει θα είναι η πρώτη και θα προκαλέσει σε βάρος Της την μήνιν όλων των υπολοίπων Εκκλησιών. Όχι μόνο θα κατηγορηθεί ως μη έχουσα οντότητα και εκκληξσιαστικό λόγο, αλλά και θα θεωρηθεί «ψευδοαυτοκέφαλη Εκκλησία». Θα συντελέσει επίσης στο βάθεμα του σχίσματος μεταξύ Ελλήνων και Σλάβων Ορθοδόξων.
Σοβαρότατο ζήτημα θα προκύψει αν, μετά το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το Πατριαρχείο της Μόσχας προχωρήσει σε διακοπή της εκκλησιαστικής κοινωνίας με την Εκκλησία της Ελλάδος. Αυτό θα έχει, σοβαρότατη επίπτωση στις κρατικές σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Ελλάδος και στις σχέσεις των δύο λαών. Επίσης θα προκαλέσει διακοπή των προσκυνημάτων των Ελλήνων στη Ρωσία και των Ρώσων στην Ελλάδα. Πιθανότατα να υπάρξουν και πολιτικές επιπτώσεις για την Ελλάδα, για τις οποίες το ΥπΕξ ανησυχεί.
Είναι προφανές ότι τα πράγματα θα χειροτερεύσουν αν στην διακοπή κοινωνίας με την Εκκλησία της Ελλάδος, μετά τη Μόσχα, προχωρήσουν και άλλες σλαβικές Εκκλησίες. Αν συμβούν όλα αυτά στην εκκλησιαστική ιστορία θα γραφτεί με μελανά γράμματα ότι επί των ημερών του σημερινού Αρχιεπισκόπου η Εκκλησία της Ελλάδος αυτοκατάργησε το αυτοκέφαλό της και συνετέλεσε στο βάθεμα του σχίσματος της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Μητροπολίτης μας εξήγησε ότι στον Προκαθήμενο της Ελλαδικής Εκκλησίας και σε ορισμένα μέλη της
Ιεραρχίας Της επικρατεί η σκέψη πως αν αναγνωρίσουν την «Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ουκρανίας» θα εξασφαλίσουν την ησυχία τους στη σχέση τους με το Φανάρι… Είναι γεγονός ότι ο Οικ. Πατριάρχης πιέζει και τρέχει να προλάβει καταστάσεις, αλλά ουδείς άλλος στην Ορθοδοξία επείγεται να τον ακολουθήσει. Πλην, τώρα, του κ. Ιερώνυμου και μελών της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος…
Οι πολιτικοί λόγοι της ενέργειας του Πατριάρχου συνδέονται με την γεωπολιτική των ΗΠΑ και την επιδίωξή τους η Ουκρανία να περάσει στη σφαίρα επιρροής τους, με την χρησιμοποίηση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, που και εκείνου συμφέρον είναι να έχει υπό την επιρροή του τους πολυπληθείς Ουκρανούς Ορθοδόξους. Μητροπολίτης σχολιάζοντας το γεγονός της χρησιμοποίησης από τις ΗΠΑ της Εκκλησίας για λόγους πολιτικούς είπε στον γράφοντα ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο μπορεί να έχει μιαν εξάρτηση οικονομική από τους Ομογενείς των ΗΠΑ, αλλά πολιτικά δεν έχει προκύψει κανένα απτό κέρδος γι’ αυτό. Όμως η Εκκλησία της Ελλάδος δεν οφείλει τίποτε στις ΗΠΑ, εκτός αν η ηγεσία Της ακολουθεί την πολιτική της απερχόμενης κυβέρνησης και επηρεάζεται η απόφαση της από την χρηματοδότηση από ελληνοαμερικανικές οργανώσεις της «Αποστολής»….
Η Εκκλησία της Ελλάδος, αν προχωρήσει στην αναγνώριση της αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας των σχισματικών της Ουκρανίας, θα το πράξει την ώρα που στο εσωτερικό της συγκεκριμένης χώρας αλλάζει η πολιτική έναντι των υπό το Πατριαρχείο της Μόσχας και τον Μητροπολίτη Ονούφριο Ουκρανών Ορθοδόξων! Ο νέος Ουκρανός Πρόεδρος Βλαδίμηρος Ζελένσκι ακολουθεί διαφορετική πολιτική από τον προηγούμενο Πρόεδρο Ποροσένκο. Στις προγραμματικές του δηλώσεις ΟΥΔΕΝ είπε περί της Εκκλησίας στην Ουκρανία. Ούτε περί της αυτοκεφαλίας, ούτε περί ενώσεως «όλων των κλάδων της Ορθοδοξίας», ούτε ότι το ζήτημα της εκκλησίας είναι ζήτημα «ασφαλείας του κράτους», όπως σε όλα αυτά είχε στηρίξει την αντιρωσική προπαγάνδα του ο Ποροσένκο. Σημειώνεται ότι προεκλογικά είχε προβάλλει αφίσες που παρουσίαζαν τον Ζελένσκι με τα χαρακτηριστικά του Πούτιν…
Άλλο σημείο αλλαγής πολιτικής ήταν η επίσκεψή του Ζελένσκι στον Επιφάνιο και στον Ονούφριο. Στον προκαθήμενο της «Αυτοκέφαλης Ουκρανικής Εκκλησίας» η επίσκεψη ήταν λιγόλεπτη και τυπική. Αντίθετα, στον επικεφαλής της Κανονικής Ορθόδοξης
Ουκρανικής Εκκλησίας ήταν εγκάρδια και υπήρξε μεταξύ τους ουσιαστική συζήτηση διάρκειας περίπου δύο ωρών. Δεν πρέπει επίσης να είναι τυχαίο το γεγονός ότι το ανώτατο δικαστήριο της Ουκρανίας ανέστειλε την απόφαση της κυβέρνησης Ποροσένκο να επιβάλει τη μετονομασία της υπό τον Ονούφριο Εκκλησίας, ώστε να γίνεται εμφανές ότι εκκλησιαστικά εξαρτάται από το Πατριαρχείο της Μόσχας…. Σημειώνεται ότι ο Ζελένσκι επιχειρεί να βελτιώσει τις σχέσεις της χώρας του με τη Ρωσία και με τους ρωσόφωνους και ρωσόψυχους Ουκρανούς.
Υπάρχει ακόμη και μία άλλη εξέλιξη στα εκκλησιαστικά της «αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ουκρανίας», που πρέπει να ληφθεί υπόψη από τους Ιεράρχες της Ελλαδικής Εκκλησίας. Η Εκκλησία του Επιφανίου δεν έχει ακόμη εδραιωθεί εκκλησιαστικά στην ίδια την Ουκρανία! Ο «Επίτιμος (!!!) Πατριάρχης Κιέβου και πάσης Ουκρανίας» Φιλάρετος απειλεί τον Επιφάνιο με σχίσμα! Δηλαδή μπορεί να υπάρξει σχίσμα μεταξύ των σχισματικών! Ο Φιλάρετος με δηλώσεις του δεν δέχεται τον Τόμο της αυτοκεφαλίας που συνέταξε το Φανάρι και επέδωσε ο κ. Βαρθολομαίος στον Επιφάνιο τον περασμένο Ιανουάριο, δεν δέχεται, όπως είπε, « να φύγουν οι Ουκρανοί από την εξάρτηση των Ρώσων και να τεθούν υπό την εξάρτηση των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης», δεν δέχεται η διασπορά των Ουκρανών να ανήκει εκκλησιαστικά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο….
Ένα άλλο γεγονός άξιο μνημόνευσης είναι ότι όλη αυτή η καταπίεση που άσκησε τα τελευταία χρόνια ο Ποροσένκο στους Ορθοδόξους, που παραδοσιακά ανήκουν στην υπό τον Πατριάρχη Μόσχας Ουκρανική Εκκλησία, έχει συσπειρώσει τους πιστούς Της. Αυτοί με την όλη συμπεριφορά τους δείχνουν ότι δεν δέχονται να τους επιβάλουν οι Αμερικανοί και οι άλλοι ξένοι το σε ποια Εκκλησία θα ανήκουν…. Ξύπνησε δηλαδή μέσα τους η ψυχή και η παράδοση των Ρως.
Το πρόβλημα που άνοιξε ο Οικουμενικός Πατριάρχης στην Ουκρανία είναι πολύπλοκο και μια χαίνουσα πληγή για την Ορθοδοξία. Η Ιεραρχία της Ελλαδικής Εκκλησίας έχει υπό συζήτηση την πρόταση να εμπλακεί σε αυτό. Περιττό είναι να τονισθεί ότι οι Συνοδικοί Αρχιερείς έχουν την ιστορική ευθύνη της απόφασής τους. Αν αποφασίσουν να εγκρίνουν την ενέργεια του Οικ. Πατριάρχου εις τίποτε ουσιαστικά δεν θα τον ωφελήσουν, όμως θα βλάψουν οπωσδήποτε την ενότητα της Ορθοδόξου Εκκλησίας και θα υπονομεύσουν την αυτοκεφαλία της Εκκλησίας της Ελλάδος.
