Ο Μητροπολίτης Μεσσηνίας Χρυσόστομος ήταν από τα κεντρικά πρόσωπα στη σημερινή συνεδρίαση της Ιεραρχίας καθώς ήταν ο πρώτος από τους Μητροπολίτες που αποχώρησε. Αιτία ήταν ότι δεν του δόθηκε ο λόγος από τον Αρχιεπίσκοπο για μια συνολική τοποθέτηση.
Στη συνέχεια μπορείτε να διαβάσετε την ομιλία, που δεν έκανε ο Μητροπολίτης, τους προβληματισμούς που θα έθετε για τη συμφωνία και μεταξύ άλλων τονίζει πως η κυβέρνηση εξέθεσε τον Αρχιεπίσκοπο.
Αναλυτικά η τοποθέτηση…
Μακαριώτατε,
Σεβασμιώτατοι Άγιοι Αρχιερείς,
Τις ευχαριστίες μου εκφράζω με πολύ σεβασμό προς τον Μακαριώτατο Άγιο Πρόεδρο για την ενημέρωση την οποίαν μας έκανε και με την οποίαν αρκετά σημεία αλλά όχι όλα διευκρινίστηκαν αναφορικά προς την λεγόμενη Συμφωνία μεταξύ του Πρωθυπουργού και Προέδρου της Κυβέρνησης και του Μακαριωτάτου.
Α. Παρά τον διθυραμβικό τρόπο με τον οποίον παρουσιάστηκε αυτή η «ιστορική Συμφωνία» εντούτοις η ίδια η κυβερνητική διαχείρισή της αποδυνάμωσε όλη αυτή την προσπάθεια και φαίνεται ότι απέδειξε και τον επιδιωκόμενο στόχο της.
Όπως έχω ήδη δηλώσει η παρούσα «Συμφωνία» είναι μία απλή καταγραφή (memoradum) θέσεων, απόψεων, προτάσεων και επιδιώ ξεων με πολλές ασάφειες, αδιευκρίνιστες προτάσεις και αβεβαιότητες, η οποία ανοίγει αρκετά νομικά ζητήματα όπως και δημιουργεί νέα νομικά θέματα και για τα οποία ουδεμία επίλυση υποδεικνύεται και δεν μπορεί ούτε να θεωρηθεί ούτε ότι είναι πραγματική Συμφωνία.
Θα μου επιτρέψετε λοιπόν να θέσω ορισμένα ερωτήματα και να κάνω ορισμένες παρατηρήσεις και επισημάνσεις, σε κάθε ένα από τα αναφερόμενα σημεία αυτής της οιωνεί Συμφωνίας.
1) Το Δελτίο Τύπου της 6-11-2018 της Γεν. Γραμματείας του Πρωθυπουργού ομιλεί για διάλογο «πολυετή, αναλυτικό και ειλικρινή… με τα ξυ Πολιτείας και Εκκλησίας». Από πότε δηλαδή υφίσταται ένας τέτοιος διά λο γος, στον οποίον συζητούντο η μισθοδοσία του κλήρου και η αξιοποίη ση της εκκλησιαστικής περιουσίας; Ο Πρωθυπουργός ανέφερε για προ τριετίας.
Ποιος διεξήγαγε από μέρους της Εκκλησίας αυτόν τον διάλογο;
2) Στο ίδιο Δελτίο Τύπου δηλώνεται ότι «στόχος μας είναι να θέσουμε το πλαίσιο διευθέτησης και επίλυσης ιστορικών εκκρεμμοτήτων, αλλά και να ενισχύσουμε την αυτονομία της Εκκλησίας».
Η μόνη ιστορική εκκρεμμότητα είναι ο τρόπος καταγραφής, κατοχύρωσης και αξιοποίησης της εκκλησιαστικής περιουσίας όχι όμως και η μισθοδοσία του κλήρου, για την οποία, ήδη από το 2013 με τον νόμο 4111/2013 (ΦΕΚ. 18/25-1-2013) του Αντώνη Σαμαρά, το θέμα έχει επιλυθεί.
3) Η υπό μορφή νομοθετικής ρύθμισης κατωχύρωση αυτής της «ιστορικής Συμφωνίας μεταξύ Εκκλησίας και Πολιτείας» δεν διασφαλίζει τίποτε από όσα προτείνονται και περιλαμβάνονται σ’ αυτήν.
Γνωρίζετε επίσης Μακαριώτατε ότι κανένας όρος Συμφωνιών δεν έχει τηρηθεί (χρηματική αποζημίωση, δωρεά ακινήτων κ. α).
Β. Ύστερα από τα παρόντα εισαγωγικά, έρχομαι στην κατ’ άρθρον υπόδειξη των ασαφειών και σκοτεινών σημείων της «Συμφωνίας».
1. Γιατί στο εδάφιο 1 το Ελληνικό Δημόσιο αναγνωρίζει μόνο τον αναγκαστικό νόμο 1731/1939 και όχι και την νομοθετική κατοχύρωση της σύμβασης του 1952 ;
Για ένα και απλό λόγο. Στη συζήτηση για τη Σύμβαση του 1952, η οποία πραγματοποιήθηκε στη Βουλή αναφέρεται και διευκρινίζεται στα Πρακτικά ότι αναλαμβάνει το Ελληνικό Δημόσιο την υποχρέωση της κάλυψης της μισθοδοσίας του κλήρου και τα έξοδα λειτουργίας της εκκλη σια στικής εκπαίδευσης, κάτι για το οποίο δεν υφίσταται ούτε κατά τη συζή τη ση στον αναγκαστικό νόμο του 1939 αλλά και ούτε συμπεριελήφθη στη Σύμβαση του 1952 και πολλώ μάλλον στην Εισηγητική Έκθεση.
Έτσι λοιπόν εδώ έχουμε την πρώτη πράξη διαφοροποίησης της συμβατικής υποχρέωσης του Ελληνικού Δημοσίου για την κάλυψη της μι σθο δοσίας του κλήρου και τα έξοδα λειτουργίας της εκκλησιαστικής εκπαί δευσης που ήταν και η αρχική επιδίωξή σας, όπως γράφετε στο βιβλίο σας για την εκκλησιαστική περιουσία Μακαριώτατε, έναντι του τρόπου αξιο-ποίησης και εκμετάλλευσης της εκκλησιαστι κης περιουσίας, της οποίας έχει πάρει ήδη το 96%, το Ελληνικό Δημόσιο και σε μερική συσχέτιση προς την εκκλησιαστική περιουσία, την οποία θα συνδιαχειριστεί και συνεκμμετα λευ-τεί το Ελληνικό Δημόσιο και η Εκκλησία της Ελλάδος.
2) Στο εδάφιο 2 δηλώνεται : «Το Ελληνικό Δημόσιο αναγνωρί ζει ότι ανέλαβε τη μισθοδοσία του κλήρου, ως με ευρεία έννοια, αντάλλαγμα για την εκκλησιαστική περιουσία που απέκτησε».
Θεωρώ ότι δεν υπάρχει ποιο ασαφές εδάφιο με το οποίο προσπα θεί να μας πεί ότι η «συμβατική υποχρέωση» για το θέμα της μισθοδο σίας του κλήρου και της εκκλησιαστικής περιουσίας είναι «εν ευρεία εννοία» και όχι «συγκεκριμένη», όμως τι σημαίνει νομικά αυτή η έκφραση ; Επίσης η χρήση του ρήματος «ανέλαβε» σημαίνει ότι συνεχίζει και αναλαμβάνει και μετά την Συμφωνία; Για ποια περιουσία ομιλεί, της περιόδου 1920-1935 η και μετά ταύτα;
3) Στο εδάφιο 3 απεμπολείται όχι η δημοσιοϋπαλληλική ιδιό τη τα αλλά η εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου έναντι της μισθοδοσίας του κληρικού, ως θρησκευτικού λειτουργού, γεγονός το οποίο έχει ως συνεπακόλουθο την διαγραφή των κληρικών από την «Ενιαία Αρχή Πληρωμών».
Αυτό όμως Μακαριώτατε είναι μία απεμπόληση κεκτημένου δικαιώματος των κληρικών, για το οποίο αγωνιζόταν η Εκκλησία να το διασφαλίσει ήδη από το έτος 1945 και το πέτυχε το 2013 και η παρούσα «Συμφωνία» ύστερα από 5 χρόνια έρχεται να το διαγράψει.
Δεν ξέρω εάν έχουμε το δικαίωμα εμείς αυτό σήμερα όχι μόνο έναντι της ιστορίας αλλά κυρίως έναντι του μέλλοντος ως προς την επιβίωση της ίδιας της Εκκλησίας.
Επιπλέον η παρούσα διαγραφή από την «Ενιαία Αρχή Πληρω μων» θέτει πολλά ακόμη θέματα ως προς την έννοια του προσώπου και του χαρακτήρος της Εκκλησίας της Ελλάδος, του δημοσιοϋπαλληλικού χαρα κτη ρος της μισθοδοσίας, της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, της ασφάλι σης και του συνταξιοδοτικού των κληρικών, ενώ δεν αναφέρει τίποτε για το υποδεικνυόμενο καθεστώς ως προς το μέλλον των ήδη συνταξιοδοτούμενων κληρικών και των συγγενών τους.
Η διαθρυλλούμενη επίσης άποψη ότι «εργοδότης των θρη σκευ τικών λειτουργών είναι όχι το Δημόσιο αλλά οι Μητροπόλεις τους», όπως έχει γραφεί μας επαναφέρει στο μισθολογικό καθεστώς προ του 1945. Ποιος λοιπόν θα είναι ο εργοδότης τους, ο οποίος «θα παραμείνει ο ίδιος»; (!!!) Δεν μπορώ επίσης να φανταστώ με ποιο τρόπο θα επιτευχθεί η συνταγματική διασφάλιση της μισθοδοσίας.
Ερωτώ οι υπάλληλοι των ΔΕΚΟ, Καθηγητές Πανεπιστημίου και άλλοι είναι δημόσιοι υπάλληλοι ως μισθοδοτούμενοι από την «Ενιαία Αρχή Πληρωμών»;
4) Στο εδάφιο 4 επίσης εμφανίζεται μία νέα κατάσταση της μισθοδοσίας. Η καταβολή ετησίως του ποσού που αντιστοιχεί στο κόστος μισθοδοσίας «των εν ενεργεία ιερέων» (όχι των συνταξιούχων ; ) «υπό μορφή επιδότησης» και όχι «ως συμβατική υποχρέωση» ήως «μισθώματα», είναι όμως γνωστό, ότι είναι νομικά ισχυρότερη η «συμβατική υποχρέωση» του Κράτους ως προς την αφηρημένη και ασαφή μορφή της επιδότησης, όπως και απόλυτα δεσμευτική νομικά για το ίδιο το Ελληνικό Δημόσιο. Μπορεί να με διορθώσει κάποιος εάν σφάλλω. Επιδοτήσεις και επιχορηγήσεις δίδονται και σε φορείς του ιδιωτικού δικαίου και σε φορείς του δημοσίου δικαίου (ΔΕΚΟ, ΟΤΑ, ΑΕΙ) όχι όμως για την μισθοδοσία, αλλ’ ως επιπλέον οικονομική ενίσχυση των προϋπολογισμών τους.
5) Δεν νομίζω ότι έχουμε άλλη μορφή διατύπωση παραίτησης δικαιωμάτων της Εκκλησίας ως προς την εκκλησιαστική περιουσία έστω και αν αυτή η απεμπόληση αφορά τα του νόμου του 1939, στο εδάφιο 5.
6) Στο εδάφιο 6 ανακοινώνεται η ίδρυση «Ειδικού Ταμείου της Εκκλησίας» το οποίο θα προορίζεται αποκλειστικά για τη μισθοδοσία των κληρικών.
Ερωτώ : ποια θα είναι η νομική του μορφή ; Από τον καθορι σμο της νομικής μορφής του συγκεκριμένου ταμείου θα εξαρτηθούν ή και θα καθοριστούν και άλλες μελλοντικές νομικές μορφές σχέσεων Εκκλησίας και Κράτους. Από που θα χρηματοδοτείται το συγκεκριμένο Ταμείο; Θα είναι βιώσιμο;
7) Με ποιο τρόπο διασφαλίζεται ο σημερινός αριθμός των ορ γανικών θέσεων των κληρικών της Εκκλησίας της Ελλάδος, όπως και για τους εκκλησιαστικούς υπαλλήλους ; Πόσες είναι αυτές οι οργανικές θέσεις ; Ακόμη δεν έχουμε νομιμοποιήσει τις υφιστάμενες ενορίες και τις εφημερια κες θέσεις που αναλογούν σ’ αυτές με τον Κανονισμό που έχουμε ήδη εγκρί-νει και δεν έχουμε συζητήσει για «σημερινό αριθμό» οργανικών θέσεων. Η έλλειψη νομιμοποίηση των οργανικών θε σεων των εφημερίων είναι δικό μας λάθος, γιατί όταν στην Δ.Ι.Σ. (περιόδου 2012-2013) και στην Ι.Σ.Ι. (Οκτώβριος 2014) ετέθη το θέμα, από τον ομιλούντα και μερικούς άλλους Αδελφούς Αρχιερείς, ως επιτακτική ανάγκη η νομοθετική κατοχύρωσή τους αντέστει τότε ο αείμνηστος Μητροπολίτης Φιλίππων και το σώμα υπαναχώρησε και έθεσε την όλη υπόθεση ad calendam, σήμερα θα κληθούμε να πληρώσουμε αμαρτίες παλαιές.
Γ. Έρχομαι τώρα στα εδάφια που αναφέρονται στο λεγόμενο «Ταμείο Αξιοποίησης Εκκλησιαστικής Περιουσίας».
α) Με το όλο πλαίσιο ίδρυσης του συγκεκριμένου «Ταμείου» ανοίγονται νέες μορφές σχέσεων Εκκλησίας και Πολιτείας με τις οποίες όμως δεν διασφαλίζεται τίποτε όχι μόνο ως προς την διαχείριση και αξιο ποίη ση της εναπομεινάσης εκκλησιαστικής περιουσίας αλλά και ως προς την κατοχύρωσή της.
β) Στο εδάφιο 11 η «Συμφωνία ομιλεί για διαχείριση και αξιο ποίη ση των από το 1952 και μέχρι σήμερα ήδη αμφισβητουμένων μεταξύ Ελ ληνικού Δημοσίου και Εκκλησίας της Ελλάδος περιουσιών αλλά και κάθε άλλου περιουσιακού στοιχείου. Έχουμε δηλαδή μία συνδιαχείριση θεσμική πλέον της εκκλησιαστικής περιουσίας, από το Ελληνικό Δημόσιο και την Εκκλησία της Ελλάδος, όχι όμως και οποιασδήποτε άλλης περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου.
γ) Θέλετε να σας θυμίσω τι έγινε κατά το παρελθόν με ανάλο γους εκκλησιαστικούς οργανισμούς (Γενικό Εκκλησιαστικό Ταμείο, ΟΔΕΠ, ΤΑΚΕ…) και με τις περιουσίες τους ; Νομίζω, ότι όλοι θυμώμαστε τι έγινε με την κινητή και ακίνητη περιουσία του ΤΑΚΕ όταν νομοθετικά καταργήθηκε και μάλιστα μονομερώς από την Ελληνική Πολιτεία!!!
Στο τέλος θα χάσουμε και την περιουσία που έχουμε σήμερα και την οποία ούτε έχουμε καταγράψει και γιαυτό δεν μπορούμε ούτε να την εκτιμήσουμε–κοστολογήσουμε, ούτε να την αξιολογήσουμε, να την κτημα-τολογήσουμε και να την αξιοποιήσουμε.
δ) Δεν υπεισέρχομαι στα εδάφια 12,13, και 14 γιατί η εφαρμογή τους προϋποθέτει ένα ιδανικό πλαίσιο σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ Εκκλησίας και Πολιτείας.
ε) Το τελευταίο εδάφιο της «Συμφωνίας» (15), είναι ο,τι ποιο ασαφές, διολισθαίνον, επικίνδυνο και ανασφαλές.
Ήθελα μόνο να ερωτήσω :
α) Η εκκλησιαστική αυτή περιουσία στο σύνολό της είναι ικανή ώστε από την εκμετάλλευσή της από το ΤΑΕΠ θα αποδίδει ετησίως ως κέρδος 420.000.000 ευρώ περίπου, ώστε το 50% να πηγαίνει για την μισθοδοσία και το άλλο 50% στο Ελληνικό Δημόσιο, έστω και μετά παρέλευση δεκαετίας;
Την απάντηση την δίνει βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και πρ. υπουργός, ο οποίος φαίνεται ότι στηρίζει την παρούσα «Συμφωνία». Αναφέρει: «και όσο και αν είναι κουραστικό, ας αναρωτηθούμε για άλλη μία φορά αν υπάρ χει οικονομοτεχνική μελέτη που να αποδεικνύει ότι από την αξιοποίηση αυτής της περιουσίας μπορούν να προκύψουν κέρδη 200.000.000 € ετησίως, για την κάλυψη της μισθοδοσίας των 10.000 κληρικών. Ας μας προβληματί σει το γεγονός ότι μόνο δύο μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις, κι’ αυτές όχι σε σταθερή βάση, καταφέρνουν να έχουν κέρδη πάνω από 200.000.000 € ετησίως». (Nik. Φίλης).
β) Μας διαφεύγει ότι η μισθοδοσία του κλήρου και όλα τα εργατικά δικαιώματα (περίθαλψη, αφάλεια, σύνταξη) έχουν να κα νουν με το 96 % της εκκλησιαστικής περιουσίας που έχει ήδη πάρει το Ελλη νι κο Δημόσιο. Τώρα με αυτήν την «ιστορική Συμφωνία» απαλλάσεται το Ελ ληνικό Δημόσιο, από την υποχρέωση κάλυψης της μισθοδοσίας και την μισθοδοσία του κλήρου θα αναλάβει εξολο κλη ρου η ίδια η Εκκλησία, έστω και σε βάθος χρόνου εικο σαετίας (!!!) με το 50% από το σύνολο του ποσού αξιοποίησης της υφιστάμενης εκκλησιαστικής περιουσίας.
Για όλους αυτούς τους λόγους θεωρώ ότι η «Συμ φωνία» είναι γεμάτη ασάφειες, κενά, δημιουργεί νέα νομικά θέματα και δεν διασφαλίζει τίποτε από τα ήδη κεκτημένα. Είναι μία πρόχειρη και επι πόλαια γραμμένη «Συμφωνία», με την οποία ωφελείται μονομερώς το Ελληνικό Δημόσιο.
Δ. Η πρόταση μου Μακαριώτατε είναι η εξής :
Η «Συμφωνία» είναι απορριπτέα, ήδη το σημείο 15 μας δίνει αυτήν την δυνατότη τα, μέχρι να διορθωθεί από ομάδα νομικών Μητρο-πολιτών, έχουμε αρκετούς, και έγκριτους νομικούς εντός και εκτός της Ιεράς Συνόδου, και να έρθει σε μία προ σεχή Ιεραρχία για περαιτέρω επεξεργα-σία, και ύστερα να τεθεί στη βάσανο του διαλόγου με την Πολιτεία.
Σε όλη αυτή την διαδικασία διόρθωσης της «Συμφωνίας» από μέρους της Εκκλησίας δεν θα πρέπει να εξαιρεθεί ο εφημεριακός λόγος και οι τοποθετήσεις τους για τα θέματα, αφού είναι και αυτοί άμεσα θιγόμενοι, όπως και οι εκκλησιαστικοί υπάλληλοι.
Επίσης θα πρέπει να τεθεί ένα πλαίσιο ότι:
α) Δεν αλλάζει το υφιστάμενο μισθολο γικό καθεστώς των κληρικών και των εκ κλησιαστικών υπαλλήλων ως και τα εργα σια κα και συνταξιοδοτικά τους δικαιώματα.
β) Μέχρι την τελική ολοκλήρωση της καταγραφής της εκκλησιαστικής περιουσίας, την κτηματολογική της και την κοστολόγησή της δεν συζητούμε για ίδρυση Τ.Α.Ε.Π. Τα απογοητευτικά αποτελέσματα του ΤΑΙΠΕΔ δεν μας δίνουν και πολλά περιθώρια αισιοδοξίας (βλ. αξιοποίηση «Ελληνικού»).
Εκφράζω τη λύπη μου για τον τρόπο με τον οποίο χρησι μο ποίησε την παρούσα «Συμφωνία» η Κυβέρνηση, ως επικοινωνικό πυροτέ χνη μα.
Λυπάμαι για την έλλειψη σοβαρότητας απέναντι στην Εκκλησία και στο πρόσωπό Σας Μακαριώτατε κυβερνητικών παραγόντων, οι οποίοι με τις δηλώσεις τους Σας εξέθεσαν και δεν Σας προφύλαξαν, αλλάν μάλλον υπονόμευσαν την «Συμφωνία».
Τέλος θα Σας παρακαλούσα με όλο το σεβασμό προς το προ σω πο Σας και ως Αρχιεπισκόπου Αθηνών, ο λαικός συνερ γάτης της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών κ. Κων/νος Δήμτσας να πάψει να αναμειγνύεται και να διαμορφώνει την στάση της κυβερνήσεως έναντι των θεμά των αυτών και να αποτελεί τον «διαμεσολαβητή» και να περιοριστεί στα καθήκοντα, τα οποία του έχει παραχωρήσει η Εκκλησία και ο Αρχιεπίσκοπος, και στα υψηλά καθήκοντα που του έχει αναθέσει η Ελληνική Πολιτεία.
Εάν επιθυμείτε να αποκτήσετε διαύλους επικοινωνίας με τον πολιτικό κόσμο νομίζω ότι και πρόσωπα εκκλησιαστικά υπάρχουν και τον τρόπο γνωρίζετε.
Σας ευχαριστώ και ζητώ συγχνώμη από το Ιερό Σώμα για την καταπόνηση και για όσα είπα, πιθανώς δυσάρεστα.
† ο Μεσσηνίας Χρυσόστομος
