Ι.Μ. ΧΙΟΥ – Την 10ην και 11ην Νοεμβρίου 2023 ετελέσθη, με εκκλησιαστική λαμπρότητα, κατάνυξη και ιεροπρέπεια, αλλά και εθνική υπερηφάνεια και συγκίνηση, η Ιερά Μνήμη των Πολιούχων και Ελευθερωτών του νησιού μας Αγίων Μεγαλομαρτύρων Μηνά, Βίκτωρος και Βικεντίου, η οποία συμπίπτει με την απελευθέρωση της Χίου την 11ην Νοεμβρίου 1912.
Εφέτος, η Ιερά Μνήμη των Αγίων Βικτώρων μεγαλύνθηκε με τη μεταφορά, για προσκύνηση και αγιασμό των πιστών, της Ιεράς Εικόνος της Παναγίας Ρουχουνιωτίσσης από την Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Ρουχουνίου Καταρράκτου.
Η Ιερά Εικών μεταφέρθηκε το πρωί της 10ης Νοεμβρίου, στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό σύμφωνα με απόφαση του Σεβ. Μητροπολίτου Χίου, Ψαρών και Οινουσσών κ. Μάρκου όπως στον εορτασμό της ιεράς Μνήμης των Πολιούχων συμμετέχει και ιστορική εικόνα της Παναγίας, μεταφερόμενη στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό από τον Ιερό Ναό ή την Ιερά Μονή όπου φυλάσσεται.
Η υποδοχή της Ιεράς Εικόνος έγινε με εκκλησιαστική λαμπρότητα και ιεροπρέπεια προεξάρχοντος του Σεβ. Μητροπολίτου Χίου, Ψαρών και Οινουσσών κ. Μάρκου πλαισιωμένου υπό Ιερέων και του Αρχιδιακόνου, του Βουλευτού και τ. Υπουργού κ. Παναγιώτου Μηταράκη και πλήθους πιστών. Ακολούθησε Δέησις Προεξάρχοντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Χίου κ. ΜΑΡΚΟΥ.
Κατά τον Αρχιερατικό Μέγα Εσπερινό εχοροστάτησε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Χίου κ. Μάρκος, πλαισιούμενος υπό του συνόλου σχεδόν των Ιερέων της Ιεράς Μητροπόλεως, και του Αρχιδιακόνου και με την συμμετοχή των Αρχών, πλήθους πιστών, κυρίως νέων, μαθητών των Σχολείων, των σπουδαστών των Α.Ε.Ν., των πολιτιστικών Σωματείων, οι οποίοι, από πολύ νωρίς, είχαν κατακλύσει τον Ι. Μητροπολιτικό Ναό.
Εις το θείο Κύρυγμα ο Σεβασμιώτατος Χίου είπε: ”Δοξάζομεν ΄΄του Πατρός και του Υιού την δύναμιν και Πνεύματος Αγίου υμνούμεν την εξουσίαν΄΄, μακαρίζομεν ΄΄την Θεοτόκον και Μητέρα του Φωτός΄΄ και τιμώμεν τους Αγίους της Εκκλησίας μας, διότι μας αξιώνουν να ευρισκόμεθα ΄΄εν τω οίκω Κυρίου΄΄ και να εορτάζομεν την μνήμην των Αγίων μεγαλομαρτύρων Μηνά, Βίκτωρος και Βικεντίου, τους οποίους ο πιστός λαός της Χίου ονομάζει Αγίους Βίκτωρες, νικητές, γιατί αφενός μεν ενίκησαν, προσέφεραν νίκην πνευματικήν, απέναντι στις δυνάμεις των πνευματικώς υπεναντίων και κυρίως του μισοκάλου διαβόλου, αφετέρου δε, διότι την ημέρα της μνήμης τους, απελευθερώθηκε το νησί μας, ύστερα από μακραίωνη δουλεία, κατ’ αρχάς των Λατίνων Γενουατών και, εν συνέχεια, των Οθωμανών Τούρκων.
Η νίκη, την οποίαν οι Άγιοι Βίκτωρες, Μηνάς, Βίκτωρ, και Βικέντιος, προσφέρουν στην Εκκλησία είναι η νίκη της Ορθοδόξου Πίστεως και της Ορθοδόξου Θεολογίας, την οποίαν εγκολπώθηκαν ως μέλη της Εκκλησίας του Χριστού, αλλά και την οποίαν συγχρόνως επεσφράγισαν διά του μαρτυρικού τους τέλους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η πορεία του ανθρώπου μέσα στον κόσμο, από την στιγμή που έφυγε από τον Παράδεισο, συνιστά έναν αγώνα, έναν πόλεμο, ένα αόρατο πόλεμο, όπως τον χαρακτηρίζει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, ενάντια στα βέλη του πονηρού, ΄΄τα ηκονημένα συν τοις άνθραξι τοις ερημικοίς΄΄ (Ψαλμ. ριθ΄,4).
Ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος σημειώνει ότι ο πονηρός από τότε που έκανε τον άνθρωπο να εξοριστεί από τον Παράδεισο εξαιτίας της παρακοής, έχει με τους δαίμονές του την δυνατότητα να σαλεύει νοητά, μέρα και νύκτα, το λογιστικό του κάθε ανθρώπου, άλλου λιγότερο, άλλου περισσότερο, άλλου ακόμα πιο πολύ, και το λογιστικό του ανθρώπου δεν μπορεί να οχυρωθεί διαφορετικά παρά μόνο με την ακατάπαυστη μνήμη του Θεού. Αν, δηλαδή με την δύναμη του Σταυρού εντυπωθεί στην καρδιά η θεία μνήμη, σημειώνει ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, θα στερεώσει και θα κάνει ακλόνητο το λογιστικό του.
Σ’ αυτόν τον σκοπό οδηγεί ο νοητός αγώνας, στον οποίο κάθε Χριστιανός αποδύθηκε να αγωνιστεί μέσα στο στάδιο της Πίστεως του Χριστού. Αλλιώς, αγωνίζεται μάταια, αναφέρει ο νηπτικός αυτός πατήρ. Γι’αυτό τον λόγο, Χριστιανοί μου, σ΄αυτόν τον πνευματικό αγώνα οφείλομε, κατά τον λόγο του Αποστόλου Παύλου προς τους Εφεσίους, να ντυθούμε την πανοπλία του Χριστού. Και, συγκεκριμένα, να ζωστούμε με την αλήθεια της Ορθοδόξου Θεολογικής Διδασκαλίας και Πίστεως.
Την αλήθεια, όπως την διετύπωσε ο Ίδιος ο Θεάνθρωπος Ιησούς Χριστός, ο οποίος ολοκάθαρα απήντησε στον Πιλάτο ότι ήρθε στον κόσμο για να μαρτυρήσει την αλήθεια. Την αλήθεια, η οποία αποτελεί κατηγορούμενο του Ίδιου του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, όπως βεβαιώνει ο Θεάνθρωπος στην φράσή Του ΄΄εγώ ειμι η οδός και η αλήθεια και η ζωή΄΄. Την αλήθεια, όπως, με την χάρη του Αγίου Πνεύματος, εκήρυξαν οι θεοφόροι, πνευματοφόροι και θεοκήρυκες Απόστολοι.
Την αλήθεια, που επορφύρωσαν με το αίμά τους οι Μάρτυρες της Εκκλησίας, που εδρόσισαν με τα δάκρυα και τους ιδρώτες τους οι Ασκητές. Την αλήθεια, την οποίαν εκωδικοποίησαν στις Αποφάσεις των Αγίων Επτά Οικουμενικών Συνόδων και των Τοπικών, τις οποίες οι Οικουμενικές επεκύρωσαν, οι θεοφόροι Πατέρες της Εκκλησίας μας.
Καλούμεθα, επίσης, να λάβουμε ως θυρεό, δηλαδή ως ασπίδα, την Πίστη μας. Την Πίστη των Πατέρων μας. Την Πίστη της Εκκλησίας μας. Να φορέσουμε ως περικεφαλαία την ελπίδα της σωτηρίας μας, η οποία ελπίδα δεν καταισχύνεται και μας χαρίζει την σωτηρία, που μόνον ο Ιησούς Χριστός μας προσφέρει. Κι ακόμα, να λάβουμε ως μάχαιρα, την οποίαν δίδει το Άγιον Πνεύμα, τον Λόγον του Θεού, από τον οποίον ΄΄ιώτα εν η μία κεραία΄΄ (Ματθ. ε΄, 18) δεν έχομε το δικαίωμα να αφαιρέσουμε η να τροποποιήσουμε.
Σ’ αυτόν τον πνευματικόν οπλισμό μας ενάντια στις δυνάμεις του μισοκάλου πονηρού, καλούμεθα, επίσης, να έχουμε σύμμαχο την προσευχή μας. Την συνουσία ανθρώπου και Θεού, όπως εύστοχα το σημειώνει στο θαυμάσιο κείμενό του ο Άγιος Ιωάννης ο Σιναίτης, ο συγγραφεύς της Κλίμακος. Και με αυτήν ακριβώς την πολεμική φορεσιά, είμεθα έτοιμοι να καταγάγουμε νίκας πνευματικάς, νίκας, οι οποίες δεν επιτυγχάνονται με την ισχύν του σώματος, ούτε με την ενέργεια των όπλων, αλλά με την προσευχή και με την τήρηση της Παραδόσεώς μας, όπως αναφέρει στην Παλαιά Διαθήκη η Σοφία Σολομώντος. Νίκες, οι οποίες προέρχονται από την θεοσέβειά μας, που στεφανώνει τους αθλητές της Πίστεως και οι οποίες είναι συνέπεια της ανδρείας, της αρετής και της υπομονής στα βάσανα, ώστε να νικάμε τους πολεμούντες, κατά τον λόγον του Μακκαβαίων Δ΄. Νίκες, οι οποίες νικούν τον κόσμον, γιατί προέρχονται από τον Θεό, κατά τον θεοκήρυκα λόγο του Ευαγγελιστού της Αγάπης, του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, ότι ΄΄παν το γεγενημένον εκ του Θεού νικά τον κόσμον και αύτη εστίν η νίκη η νικήσασα τον κόσμον, η πίστις ημών΄΄(Α΄ Ιωάν. ε΄, 4). Γιατί ΄΄τις εστιν ο νικών τον κόσμον ει μη ο πιστεύων ότι Ιησούς εστιν ο υιός του Θεού; ΄΄΄΄(Α΄ Ιωάν. ε΄, 5).
Χριστιανοί μου ευλογημένοι,
Η νίκη μας σ’ αυτόν τον πνευματικό αγώνα θα μας δώσει και τα βραβεία της νίκης, όπως με πνευματικό τρόπο τα διατυπώνει και πάλι ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος στο βιβλίο της Αποκαλύψεως. Θα μας δώσει τα βραβεία της νίκης που έδωσε στον Άγγελο της Εκκλησίας της Εφέσου: ΄΄Και τω νικώντι δώσω αυτώ φαγείν εκ του ξύλου της ζωής, ο εστιν εν τω παραδείσω του Θεού μου΄΄ (Αποκ. β΄, 7). Θα μας δώσει την γεύση και την κληρονομία της αιωνιότητας.
Όπως βεβαιώνει ο Θεός στον Άγγελο της Εκκλησίας της Σμύρνης: ’’Ο νικών ου μη αδικηθή εκ του θανάτου του δευτέρου.’’ Εκείνος που θα νικήσει δεν θα γνωρίσει δεύτερο θάνατο πνευματικό, που είναι φοβερώτερος και αιώνιος μετά τον σωματικό, τον βιολογικό, συνεπεία της πτώσεως.
Τα βραβεία της νίκης που δίνει στον Άγγελο της Εκκλησίας της Περγάμου ΄΄τω νικώντι δώσω αυτώ του μάννα του κεκρυμμένου΄΄ (Αποκ. β΄, 17), δηλαδή της κοινωνίας του ουρανίου άρτου, που παρέχει ζωήν αιώνιον, και … ΄΄ψήφον λευκήν΄΄(Αποκ. β΄, 17), ψήφον αθωωτική, επάνω στην οποία υπάρχει όνομα υιοθεσίας πολίτου της Ουρανίου Βασιλείας, που το ξέρει μόνον εκείνος ο οποίος το λαμβάνει. Τα βραβεία της νίκης, τα οποία ο Θεός δίνει στον Άγγελο της Εκκλησίας των Θυατείρων, δηλαδή τον αστέρα τον πρωινόν. Την θεία λαμπρότητα και την αίγλη, που τον κάνει να καταυγάζει μέσα στον Παράδεισο.
Και τέλος, στον Άγγελο της Εκκλησίας των Σάρδεων, ο οποίος ΄΄περιβαλείται εν ιματίοις λευκοίς, ..και ου μη εξαλείψω το όνομα αυτού εκ της βίβλου της ζωής, και ομολογήσω το όνομα αυτού ενώπιόν του Πατρός μου και ενώπιον των Αγγέλων Αυτού ΄΄ (Αποκ. γ΄, 5): Ο οποίος θα περιβληθεί με λευκή και καθαρή στολή, την οποίαν την αποκτούμε στο Μυστήριο του Βαπτίσματος ΄΄χιτώνά μοι παρασχου φωτεινόν, ο αναβαλλόμενος φως ως ιμάτιον΄΄, και την λαμπρύνουμε κάθε φορά στο Μυστήριο της Μετανοίας, και την πορφυρώνουμε και την καθιστούμε πνευματική αυτοκρατορική αλουργίδα στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Στο Μυστήριο που παρέχει στους πιστούς που κοινωνούν φάρμακο αθανασίας και αφθαρσίας. Και, παράλληλα, θα κερδίσουμε την διαβεβαίωση της ομολογίας του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού ενώπιόν του Θεού και Πατρός, ότι είμεθα δικοί Του κι έχουμε αποκτήσει την κληρονομία των αγαθών, τα οποία έχει επαγγελθεί σε εκείνους που Τον αγαπούν. Ακόμα, βραβεία αυτής της νίκης θα είναι η υπόσχεση στον Άγγελο της Εκκλησίας της Φιλαδελφείας, ΄΄ποιήσω αυτόν στύλον εν τω ναώ του Θεού μου΄΄ (Αποκ. γ΄, 12) θα τον κάνω αυτόν στύλο της Εκκλησίας, πραγματικό Ναό του Θεού, ΄΄και έξω ου μη εξέλθη έτι, και γράψω το όνομα επ’αυτόν το όνομα του Θεού μου και το όνομα της πόλεως του Θεού μου, της καινής Ιερουσαλήμ ..και το όνομά μου το καινόν΄΄ (Αποκ. γ΄, 12), δηλαδή ότι ο Λόγος του Πατρός, ο ενανθρωπήσας, είναι ο Κύριος και ο Θεός μου. Κι ακόμη, θα λάβομε και το βραβείο που επαγγέλθηκε στον Άγγελο της Εκκλησίας της Λαοδικείας, ΄΄δώσω αυτώ καθίσαι μετ’ εμού εν τω θρόνω μου, ως ΄΄καγώ ενίκησα και εκάθισα μετά του πατρός μου εν τω θρόνω αυτού΄΄(Αποκ. γ΄, 21). Θα μας δώσει το δικαίωμα να καταστούμε συμπάρεδροι της Μακαρίας Τριάδος, δικαίωμα κληρονομικό, το οποίον κατά χάριν αποκτήσαμε από την ημέραν της Αναλήψεως, ημέρα κατά την οποίαν ο Κύριος και Θεός και Σωτήρ ημών Ιησούς Χριστός, ο ενανθρωπήσας Υιός και Λόγος του Θεού, ανελήφθη στον Ουρανό μαζί με την ανθρώπινη φύση και εκάθισεν εκ δεξιών του Πατρός, μεταβάλλοντας όχι ποσοτικά αλλά ποιοτικά, τον θρόνο της Αγίας Τριάδος, κατά τον λόγον του καθηγητού κ. Α. Θεοδώρου.
Χριστιανοί μου, αυτής της νίκης Βίκτωρες, νικητές, υπήρξαν οι Πολιούχοι και οι Ελευθερωτές της Χίου, ο Άγιος Μηνάς, ο Άγιος Βίκτωρ, και ο Άγιος Βικέντιος. Και εχάρισαν την νίκην αυτήν στον φιλόχριστο και ευσεβή λαό μας για να ζει το δώρο της Ελευθερίας που του έδωσε ο Θεός, εργαζόμενος την αρετή, εργαζόμενος την πίστη, εργαζόμενος την πορεία προς την αγιότητα, ώστε να αξιωθούμε και των ευεργεσιών της άλλης μεγάλης νίκης, της νικησάσης τον κόσμον, και της Ελευθερίας ΄΄η Χριστός ημάς ηλευθέρωσε΄΄(Γαλ. ε΄ 1). Να αξιωθούμε να ζήσουμε ελεύθερα στην Βασιλεία του Θεού. Αμήν.”
Στις Ιερές Ακολουθίες έψαλε η Χορωδία του Συλλόγου Ιεροψαλτών Χίου “Ρωμανός ο Μελωδός” σε δύο Χορούς υπό την Διεύθυνση του Πρωτοψάλτου της Ιεράς Μητροπόλεως Χίου, Ψαρών και Οινουσσών και Χοράρχη του Συλλόγου κ. Βασιλείου Χαμέτη, ως και του Λαμπαδαρίου του Ι. Μητροπολιτικού Ναού κ. Αντωνίου Κυδώνη.
Την κυριώνυμη ημέρα της Εορτής, 11ην Νοεμβρίου, εχοροστάτησεν εις τον Όρθρον και Ιερούργησε εις την Θ. Λειτουργίαν ο Σεβ. Μητροπολίτης Χίου, Ψαρών και Οινουσσών κ. Μάρκος.
Εις το πέρας της Θ. Λειτουργίας ετελέσθη, με έντονα συναισθήματα εθνικής συγκινήσεως, η Επίσημη Δοξολογία επί τη απελευθερώσει της πόλεως από τους Τούρκους κατά την οποίαν ο Σεβασμιώτατος ανέπεμψεν την υπ’ αυτού συνταχθείσα σχετική Ευχή:
“Δοξάζομέν Σοι, εν ενί στόματι και μια καρδία, τω ανάρχω Πατρί, τω τα πάντα δημιουργήσαντι δι’ Υιού συνεργεία του Αγίου Πνεύματος, και τω συνανάρχω Υιώ και Λόγω, δι’ ου τον Πατέρα εγνώκαμεν και το Πνεύμα το Άγιον επεδήμησεν εν κόσμω, και τω ακτιστοσυμπλαστουργοσυνθρόνω Αγίω Πνεύματι, τω εκ του Πατρός εκπορευομένω, και εν Υιώ αναπαυομένω, τη μια Υπεραγία, Ομοουσίω, Αδιαιρέτω και Ζωαρχική Τρισηλίω Θεότητι, ότι φιλευσπλάγχνως επέβλεψας εξ Ουρανού, επί την αγιοτρόφον και ηρωοτόκον, ναυπρύτανιν και ναυσικλυτήν νήσον της Χίου, την διά την αμώμητον Ορθόδοξον Χριστιανικήν Πίστιν και την ένδοξον Ελληνικήν Ιστορίαν πυρωσαμένην ως πυρούται το αργύριον, και φοινιχθείσαν, κατά την σεπτήν της Σφαγής αυτής προσενεχθείσαν θυσίαν, ταίς αειρρόοις ρανίσι των τιμίων αιμάτων των ευκλεών αυτής τέκνων, και εξαγαγούσαν εκ των ιερών οστέων αυτών το πολυπόθητον δώρον, δι’ ου, τον κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσίν Σου πλασθέντα άνθρωπον, εκόσμησας, ήτοι την ελευθερίαν∙ ταύτην τη Χίω προ αιώνος επεδαψίλευσας, εν ημέρα, καθ’ ην ετιμάτο η των αριστέων πολιούχων αυτής, Μηνά του θεηγόρου, Βίκτωρος του απροσμαχήτου και Βικεντίου του κλεινού ιεροφάντορος, μνήμη.
Εξ αυτής της ημέρας πάσα η χριστοφόρος νήσος ημών ηγιάσθη, διά των ιερών μορφών του εν Αγίοις Πατρός ημών Νεκταρίου, επισκόπου Πενταπόλεως, και του Οσίου Πατρός ημών Ανθίμου του Χίου, εδοξάσθη διά γενναίων και κραταιών αξιωματικών, εφωτίσθη διά εμβριθών μελετητών και ερευνητών της επιστήμης και των γραμμάτων, ετιμήθη δι’ εξόχων πολιτικών, εκοσμήθη διά φιλοκάλων εκφραστών του πολιτισμού και των τεχνών, προώδευσεν διά φιλοπόνων ανθρώπων της εργασίας και του εμπορίου, εξαιρέτως δε ελαμπρύνθη και επρώτευσεν διά των ανδρών της πρυτανευούσης ανά την οικουμένην Ελληνικής Εμπορικής Ναυτιλίας.
Όθεν, χάριτας έχοντες δι’ απάσας τας εν τοις ύπερθεν διαλαμβανομένας δωρεάς, τας ευεργεσίας, ας υπερεκένωσας εις ημάς, κηρύττομεν και μεγαλύνομεν, και χείρας ικέτιδας επαίροντες, Σου δεόμεθα και Σε παρακαλούμεν, ίνα τας ψυχάς των υπέρ της Χιακής Ελευθερίας ευκλεώς αγωνισαμένων και ενδόξως πεσόντων εν τη χορεία των εκλεκτών Σου κατατάξης, ημάς δε τους τω εκείνω θανάτω επί έτη ένδεκα και εκατόν ελευθέρους νυν ζώντας κατά το ιερόν Σου Ευαγγέλιον αξιώσης διάγειν και πολιτεύεσθαι, ώστε τηρείν απαρασαλεύτως το θέλημά Σου και φυλάττειν τας εντολάς Σου και Σοι την δόξαν αναπέμπομεν τω Πατρί και τω Υιώ και τω Αγίω Πνεύματι, τω μόνω κραταιώ και ισχυρώ Θεώ, εις τους αιώνας. ΑΜΗΝ!”
Τον Πανηγυρικό της ημέρας εξεφώνησε ο Φιλόλογος Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Χίου κ. Μάρκος, ο οποίος έχει ως κάτωθι:
“Δώρον του Θεού προς τον άνθρωπον είναι η ελευθερία. Συμφώνως προς την διδασκαλίαν της Εκκλησίας μας, ο άνθρωπος εδημιουργήθη «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» του Τρισαγίου Θεού. Το «κατ’ εικόνα» συνιστούν μία σειρά θείων χαρισμάτων προς τον άνθρωπον, μεταξύ των οποίων είναι και η ελευθερία. Συνέπεια, όμως, της παρακοής εις το θέλημα του Θεού και της πτώσεως του ανθρώπου υπήρξεν η δουλεία του εις το κράτος της φθοράς και του θανάτου. Από αυτήν την δουλείαν ηθέλησε να σώση το πλάσμα Του ο Θεός και ήλθεν εις τον κόσμον διά να του χαρίση την ελευθερίαν «η Χριστός υμάς ηλευθέρωσεν».
Η θεολογική αυτή προσέγγισις του αγαθού της ελευθερίας δεικνύει την μεγάλην αξίαν της και εις τα Έθνη. Διά την υπεράσπισιν ή την απόκτησίν της ηγωνίσθησαν ανδρείως και εθυσιάσθησαν ενδόξως χιλιάδες Ελλήνων κατά την μακραίωνα Ιστορίαν της Πατρίδος μας. Οι δέλτοι της Ιστορίας έχουν αφιερώσει πολλάς σελίδας διά την αφήγησιν και την εξύμνησιν των κατορθωμάτων των ηρώων μας.
Εις τον εθνικόν αυτόν πυρρίχιον σημαντική υπήρξεν και η Χιακή παρουσία. Το έδαφος της αγιοτόκου και μυροβόλου νήσου μας έχει ποτισθή από των Χίων ηρώων το αίμα, το οποίον το δένδρον της ελευθερίας αρδεύει και έχει σπαρή από «τα κόκκαλα τα ιερά», των οποίων οι τύμβοι «τα όρια της πατρίδος γης φυλάττουσι». Οι θυσίες, όμως, αυτές εδικαιώθηκαν την 11ην Νοεμβρίου 1912, όταν ο Ελευθερωτής Στρατός μας, τον οποίον, κατά την φράσιν του τότε Δημάρχου Χίου Κουβελά «που είσαστε ρε παιδιά, σας επεριμέναμε τετρακόσια χρόνια», εχάριζε εις το νησί την πολυπόθητον ελευθερίαν, την ημέραν ακριβώς της μνήμης των Τριών Πολιούχων της Χίου, Μηνά, Βίκτωρος και Βικεντίου.
Όμως η Ελευθερία της Χίου έχει από τα βάθη των αιώνων την δική της καλλιτεχνική αξία.
Χαλκεύεται στον οικισμό της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού πάνω από το λιμάνι του Εμπορειού, από τους αρχαιότερους οικισμούς στο Αιγαίο, απ’ όπου μεταδόθηκε ο δυτικός πολιτισμός μετά τη γέννησή του στη Μεσοποταμία.
Μελωδείται στα αρχαία ιερά του Απόλλωνα στα Κάτω Φανά και στο λιμάνι του Εμπορειού, λαμπρά μνημεία της κλασσικής αρχαιότητος.
Σεμνύνεται στο ιερό της Αθηνάς στον Εμπορειό, στην ακρόπολη του οικισμού των πρώιμων ιστορικών χρόνων στον λόφο του Προφήτη Ηλία.
Αιμοδοτείται στο μεγάλο παλαιοχριστιανικό προσκύνημα του Αγίου Ισιδώρου, του παλαιότερου χριστιανού μάρτυρα στο Αιγαίο, που ενέπνευσε τα σημαντικά ψηφιδωτά στο παρεκκλήσι του στον Άγιο Μάρκο της Βενετίας, εκεί όπου οδηγούσαν όλοι οι θαλάσσιοι δρόμοι στην Αναγέννηση.
Θεώνεται στο περίφημο αυτοκρατορικό μοναστήρι της Νέας Μονής που κτίσθηκε από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνο Μονομάχο, στον 11ον αιώνα, σήμερα μνημείο παγκόσμιας σημασίας.
Αγιάζεται στις οκταγωνικές εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου, της Παναγίας Κρήνας, της Παναγίας Σικελιάς, των Αγίων Αποστόλων στο Πυργί, σταθμοί στην εξέλιξη της Βυζαντινής αρχιτεκτονικής και τέχνης.
Φρυκτωρείται στα 33 φρυκτώρια, στις βίγλες, που φυλούσαν τον γύρο του νησιού και το προστάτευαν από τους πειρατές.
Κεντάται στα καστροχώρια της νότιας Χίου όπου καλλιεργούνταν και συλλεγόταν το μοναδικό προιόν του νησιού, το μαστίχι, που έκανε τη Χίο διάσημη και πλούσια.
Οχυρώνεται στο περήφανο γενοβέζικο Κάστρο, με το πολύβουο λιμάνι του όπου έφθαναν καράβια και εμπορεύματα απ’ όλη τη Μεσόγειο και την Ανατολή, με τις εκκλησίες του, τα μέγαρά του και τα πολυτελή ταφικά μνημεία των Μαονέζων ηγεμόμων.
Κατανύσσεται στα μεταβυζαντινά μοναστήρια σε όλο το νησί, με σπουδαιότερη τη Μονή Μουνδών στη βόρεια Χίο, και τα μεταβυζαντινά εκκλησάκια που είναι διάσπαρτα σε όλη την ύπαιθρο, μάρτυρες της ευλάβειας των Χιωτών.
Υμνείται στο Ιερό της Κυβέλης, όπου ο Όμηρος εδίδασκε τα έπη.
Επαίρεται για τα αρχοντικά Αργέντικο – Αντουάνικο στο Κάμπο της Χίου.
Αγαπητοί μου!
Η χάρις του Θεού επέτρεψε να εορτάζωμεν εφέτος τα εκατό ένδεκα χρόνια από την «κλητήν και αγίαν» εκείνην ημέραν, με την ευχήν ο Τριαδικός Θεός «ο συντρίβων πολέμους εν υψηλώ βραχίονι», διά πρεσβειών της Υπεραγίας Θεοτόκου και πάντων των Αγίων της Χίου, να μας χαρίζη δώρα αγιότητος, ελευθερίας και ειρήνης, «ίνα εν γαλήνη ήρεμον και ησύχιον βίον διάγωμεν εν πάση ευσεβεία και σεμνότητι»”.
Ακολούθως, ο Σεβ. Μητροπολίτης Χίου κ. Μάρκος ετέλεσε «Τρισάγιον» στο ηρώο της πόλεως και στη συνέχεια παρακολούθησε τη μαθητική και στρατιωτική παρέλαση με τους λοιπούς επισήμους και πλήθους κόσμου.
