Ι.Μ. ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ: Εκτός από όσα έχω ακούσει και έχω διαβάσει για τον μεγάλο μουσικοσυνθέτη Μίκη Θεοδωράκη ακόμη από τα φοιτητικά μου χρόνια, είχα πολυχρόνια προσωπική επικοινωνία μαζί του κυρίως με αφορμή το Χορωδιακό Φεστιβάλ Ναυπάκτου, το οποίο διοργανώθηκε με πρωτοβουλία της Μικτής Χορωδίας Ναυπάκτου σε συνεργασία με τον Δήμο Ναυπάκτου, που άρχισε την λειτουργία του το 2001 και πραγματοποιείται ανά διετία.
Μάλιστα, το έτος 2013 μαζί με τον τότε Δήμαρχο Ναυπάκτου κ. Γιάννη Μπουλέ και τους υπευθύνους του Φεστιβάλ τον επισκεφθήκαμε στο σπίτι του, είχαμε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση και ήταν πραγματικά μια σημαντική εμπειρία.
Με την ευκαιρία αυτή θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά την Μικτή Χορωδία Ναυπάκτου για την αγαστή συνεργασία που έχουμε όλα αυτά τα χρόνια, για τις πολιτιστικές εκδηλώσεις της πόλεώς μας.
Στην συνέχεια θα παραθέσω μερικούς από τους κατά καιρούς χαιρετισμούς του Μίκη Θεοδωράκη στα Διεθνή Χορωδιακά Φεστιβάλ που πραγματοποιήθηκαν στην Ναύπακτο, όπως και δικούς μου χαιρετισμούς, μια επιστολή που του απέστειλα και έναν ποιητικό μου χαιρετισμό για το έργο του, που παραδόθηκε στον ίδιο.
1. Χαιρετισμός μου στο 1ο Διεθνές Χορωδιακό Φεστιβάλ Ναυπάκτου 2001
Εκφράζω την χαρά μου για την διοργάνωση, στην Πόλη μας, του 1ου Διεθνούς Χορωδιακού Φεστιβάλ Ναυπάκτου «Μίκης Θεοδωράκης» και συγχαίρω τους διοργανωτάς, την Μικτή Χορωδία Ναυπάκτου και τους χορηγούς, τον Δήμο Ναυπάκτου και την Νομαρχία Αιτωλοακαρνανίας.
Η χαρά μου οφείλεται στο ότι είναι ένα σημαντικό γεγονός για την Πόλη μας και την περιοχή μας με την τόσο μεγάλη μουσική παράδοση, με τις χορωδίες και τα ’Ωδεία και τις Σχολές Μουσικής. Και γνωρίζουμε καλά ότι η μουσική παιδεία είναι απαραίτητο στοιχείο της παιδείας, ώστε πολλές φορές οι αρχαίοι Έλληνες κατηγορούσαν την απαιδευσία ως μια ζωή που εστερείτο ευρύτητα γνώσεως και μουσικής. Ο Θουκυδίδης ομιλούσε περί «απαιδευσίας και βραχύτητος γνώμης» (στενότητα σκέψεως), ο δε Αιλιανός αναφέρει ότι οι Μυτιληνοί τιμωρούσαν τους αποστάτες από τους συμμάχους με το να μένουν τα παιδιά τους αγράμματα και να μη διδάσκονται την μουσική, γιατί θεωρούσαν ότι «πασών ζημιών βαρυτάτην είναι ταύτην, εν αμουσία και αμαθία ζην». Εμείς εδώ στην Πόλη μας έχουμε μουσική παιδεία, αφού φροντίζουν να μας την προσφέρουν η Μικτή Χορωδία Ναυπάκτου, τα ’Ωδεία και οι Μουσικές Σχολές που λειτουργούν στην Πόλη μας. Σήμερα δε και αύριο ολόκληρη η Πόλη θα γεμίσει από αχους από όλη την Ελλάδα. Μακάριοι όσοι μπορούν να ακούσουν αυτούς τους αχους και τις μουσικές παραδόσεις.
Επίσης, η χαρά μου είναι μεγάλη γιατί έχουμε την τιμή να ευρίσκεται στην Πόλη μας ο μεγάλος καλλιτέχνης Μίκης Θεοδωράκης. Συνήθως λέγω ότι όλοι οι συγγραφείς και πνευματικοί άνθρωποι έχουν φανερούς και αφανείς μαθητάς. Έτσι και ο Μίκης Θεοδωράκης έχει φανερούς και κρυφούς μαθητάς. Μεταξύ των κρυφών μαθητών συγκαταλέγομαι και εγώ. Κυρίως υπογραμμίζω δύο σημεία επαφής μαζί του. Το πρώτο, όταν την εποχή της χούντας κάθε βράδυ παρακολουθούσα την Ντόϋτσε Βέλλε, κρυφά μέσα στο δωμάτιό μου, και με συγκινούσε το τραγούδι, ο νέος εθνικός ύμνος ελευθερίας, «της δικαιοσύνης ΄Ηλιε νοητέ». Ακόμη και τώρα, όταν το ακούω μεταφέρομαι σε εκείνες τις στιγμές. Και το δεύτερο ήταν, όταν τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης διάβασα μια συνέντευξή του, όταν συνέθεσε την θεία Λειτουργία, και έλεγε ότι τα πρώτα μουσικά ακούσματα τα είχε από το Ψαλτήρι του ΄Αη – Βασίλη Τριπολιτσάς και ότι αισθάνεται πως η Εκκλησία είναι το λίκνο της παραδόσεως και του πολιτισμού.
Για όλα αυτά χαίρομαι, για όλα αυτά συγχαίρω τους διοργανωτάς, ως Μητροπολίτης της περιοχής αυτής, και εύχομαι καλή επιτυχία.
† Ο Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ
2. Χαιρετισμός μου στο 2ο Διεθνές Χορωδιακό Φεστιβάλ Ναυπάκτου 2003
Δεν είναι εύκολο να απευθύνει κανείς χαιρετισμό στην έναρξη των εκδηλώσεων του 2ου Χορωδιακού Φεστιβάλ Ναυπάκτου «Μίκης Θεοδωράκης» μπροστά σε ιεροφάντες της μουσικής και του έντεχνου λαικού ελληνικού Τραγουδιού και μάλιστα μπροστά στον Πρύτανη της σύγχρονης μουσικής με παγκόσμια ακτινοβολία αγαπητό μας Μίκη Θεοδωράκη. Και είναι δύσκολος ένας τέτοιος χαιρετισμός, γιατί σε ένα τέτοιο ακροατήριο ακούγονται και οι παραμικρές παραφωνίες.
Θα αρχίσω με ένα λόγο του Μίκη Θεοδωράκη που διάβασα σε συνέντευξη που έδωσε ο ίδιος στην εφημερίδα «Εμπρός». Είπε μεταξύ των άλλων: «Εάν η Μουσική έχει θεική καταγωγή, τότε αυτό σημαίνει ότι όλοι μας έχουμε βαθιά μέσα μας ένα κομμάτι θεικό. Το πρόβλημα είναι ότι γύρω μας τόσοι και τόσοι προσπαθούν με κάθε τρόπο να το σκεπάσουν με χίλια δυο άχρηστα αρνητικά και καταστροφικά υλικά». Αυτό το «κομμάτι θεικό» έχει ο μουσικοσυνθέτης, αλλά και εκείνος που αποδίδει τις συνθέσεις του μουσικοσυνθέτου, και εκείνος που χαίρεται να ακούσει τις ωραίες μελωδίες.
Θα χρησιμοποιήσω στην συνέχεια ένα λόγο του Ουμπέρτο Έκκο που έλεγε για κάθε συγγραφέα, αλλά ισχύει και για τον μουσικοσυνθέτη, καθώς και τον ερμηνευτή των έργων του. « Όποιος γράφει μόνον για τον εαυτό του είναι ικανός συγγραφεύς. Υπάρχει πάντα κάποιος στον οποίο θέλουμε να παραδώσουμε το μήνυμα που είναι μέσα στο μπουκάλι. Κάθε συγγραφεύς δημιουργεί τον αναγνώστη του….. Η συγγραφή είναι πάντα μια πράξη αγάπης» (Ελευθεροτυπία 15-9-2003).
Σήμερα και αύριο θα έχουμε στην πόλη μας μουσικοσυνθέτας, μουσικούς, δασκάλους, χορωδούς που ερμηνεύουν τα μουσικά κομμάτια για μας που αγαπούμε την μουσική και τον λόγο, που μεταφέρουν, ιδίως με το «έντεχνο λαικό ελληνικό τραγούδι» τον πόνο και τους καϋμούς μας και την αναζήτηση της ελευθερίας και της αγάπης. Θα γεμίσει η πόλη αυτές τις ημέρες από φωνές, μουσικές και καρδιές.
Θερμά συγχαρητήρια στην Μικτή Χορωδία Ναυπάκτου για την προσφορά της αυτή στην Πόλη μας.
3. Χαιρετισμός του Μίκη Θεοδωράκη στο 5ο Χορωδιακό Φεστιβάλ Ναυπάκτου
«Χαιρετίζω το 5ο Χορωδιακό Φεστιβάλ Ναυπάκτου και εύχομαι η λάμψη του να φτάσει και να ξεπεράσει όλα τα προηγούμενα.
Η χαρά και η συγκίνησή μου είναι πολύ μεγάλη και δεν βρίσκω λόγια να ευχαριστήσω πρώτα απ’ όλα την ιστορική και πανέμορφη Ναύπακτο και τον λαό της, που το αγκάλιασε, αλλά και τους φίλους μου, τον αγαπητό μου Δήμαρχο, τον εμπνευστή και δάσκαλο Τέοντορ Καμπακτσιεφ, τους επι κεφαλής των Χορωδών και όλα τα μέλη τους, που κατέβαλαν τόσο κόπο και περιέβαλαν και περιβάλλουν με τόση αγάπη αυτή την ξεχωριστή προσπάθεια.
Τέλος να υποβάλω τα σέβη μου στον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη σας, που τόσο με τιμά με την εκτίμηση του και με συγκινεί με την αγάπη του για ένα θεσμό που λάμπει σαν φάρος μέσα στην πολιτιστική σκοτεινιά της εποχής μας.
Με όλη μου την αγάπη και τις ευχές,
Μίκης Θεοδωράκης»
4. Χαιρετισμός του Μίκη Θεοδωράκη στο 6ο Διεθνές Χορωδιακό Φεστιβάλ Ναυπάκτου 2012
«Για μια ακόμα φορά χαιρετίζω το Χορωδιακό Φεστιβάλ Ναυπάκτου.
Όπως τόνισα και την πρώτη φορά που με προσκαλέσατε στην πανέμορφη και ιστορική πόλη σας, δεν βρίσκω λόγια για να σας ευχαριστήσω όλους εσάς που στο πρόσωπό μου τιμάτε την αληθινή Ελλάδα.
Που τιμάτε τις Πολιτιστικές μας ρίζες, την παράδοση αιώνων, τον αγώνα των πνευματικών μας δημιουργών για μια πολιτιστική αναγέννηση της Πατρίδας.
Να είστε βέβαιοι ότι αισθάνομαι σαν να βρίσκομαι μαζί σας, με αγαπημένους φίλους όπως ο Γιάννης Σπανός, ο Ηλίας Ανδριόπουλος, ο Δημήτρης Τυπάλδος, ο Κώστας Μακεδόνας, και ο Γιώργος Λογοθέτης.
Σας ευχαριστώ από καρδιάς και σας εύχομαι Καλή Δύναμη τούτες τις κρίσιμες ώρες.
Υποβάλω επίσης τα σέβη μου στον εμπνευσμένο Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη, που με περισσή αγάπη στηρίζει ένα θεσμό που λάμπει σαν φάρος στην πολιτιστική σκοτεινιά της εποχής μας.
Με όλη μου την αγάπη.
Αθήνα, 25 Μαίου 2012
Μίκης Θεοδωράκης».
5. Επιστολή μου προς τον Μίκη Θεοδωράκη
Ναύπακτος, 4 Ιουλίου 2012
Κύριον Μίκη Θεοδωράκη, Αθήνα
Αγαπητέ μου Μίκη,
Κατά την έναρξη του Διεθνούς Φεστιβάλ «Μίκης Θεοδωράκης» στην Ναύπακτο, ο φίλος σας κ. Λογοθέτης διάβασε το μήνυμα μέσα στο οποίο αναφερόσασταν και στο πρόσωπό μου και αισθάνομαι την ανάγκη να σας ευχαριστήσω θερμά, τόσο για τα καλά σας λόγια, όσο και για την εκτίμηση την οποία έχετε για μένα.
Εννοείται, βέβαια, ότι η εκτίμηση αυτή είναι αμοιβαία και σας αγαπούσα και πριν σας γνωρίσω. Μεγάλωσα με την μουσική σας, αλλά και με τον στιβαρό, ειλικρινή και αυθόρμητο λόγο σας, που κινείται πέρα από ποικιλόμορφες αγκυλώσεις.
Είσθε μια μουσική μεγαλοφυία, παγκόσμιας κλάσης, αλλά και μια ζωντανή ιστορία, αφού πάνω σας, όχι μόνον στο μυαλό και την ψυχή σας, αλλά και στο σώμα σας, αποτυπώθηκε η πρόσφατη πολυτάραχη ιστορία του τόπου μας. Λυπάμαι που δεχθήκατε διωγμούς, εξορίες και ποικίλες ταλαιπωρίες στο σώμα σας και στην ζωή σας γενικότερα.
Από την προσωπική σας ιστορία φαίνεται καθαρά ότι ο, τι είναι ειλικρινές και αληθινό, αντέχει στην ιστορία και στον χρόνο, και παραμένει ανεξίτηλο στην μνήμη και την ευαισθησία του λαού μας.
Θα ήθελα να σας παρακαλέσω να παραμείνετε σταθερός στην αισιοδοξία σας, να μην αποκάμνετε, να μην απογοητευθήτε, αλλά να περνάτε την φάση αυτή της ζωής σας με θάρρος, αγωνιστικότητα και πίστη.
Εύχομαι να έχετε δύναμη στον υπόλοιπο χρόνο της ζωής σας και να εμπνέετε με το έργο και τον λόγο σας τις νεότερες γενιές. Επίσης εύχομαι σε αυτήν την περίοδο, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, να εμπνέεσθε από την ατμόσφαιρα του αναλογίου του Ναού του Αγίου Βασιλείου Τριπολιτσάς, όπου ως παιδί ψάλλατε τις μελωδίες της εκκλησιαστικής μας μουσικής!!
Με πολλή αγάπη
† Ο Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιερόθεος.
6. Ποιητικός χαιρετιμός μου προς τον Μίκη Θεοδωράκη (2005)
Ηλεκτροφόρα ξερονήσια
Στο κέντρο της γιορτής
ο άρχοντας της νιότης
και των γηρατειών
των αείζωων Ρωμηών.
Αι γεννεαί πάσαι
υμνούν και δοξολογούν.
Όλοι τραγουδούν τα κάλλη
της ζωής και του θανάτου.
Είναι λέξεις αιματηρές, ηλεκτρικές,
όχι απλώς δεξιές κι αριστερές,
αλλά βγαλμένες απ’ τις οδύνες
που πλέκονται με μουσική ξοδιαστική.
Ξόδι που σφύζει από ζωή.
Τόνοι βαρείς και υψηλοί,
ήχοι χαρούμενοι και μελαγχολικοί,
όλοι ένδοξοι κι αγωνιστικοί.
Δεν μοιάζουν με τους άλλους,
τους μικρούς και τους μεγάλους
που μελαγχολούν και μεγαλαυχούν.
Λέξεις και μουσικές
βγαλμένες απ’ τις κακοτοπιές,
τις ηλεκτροφόρες και ηλεκτρικές,
της φυλακής και της εξορίας,
μέσα απ’ τα δυο ξερονήσια.
Το ένα στη θάλασσα των αφρών
και των κυμάτων.
Σύμβολα όχι απλής ιδεολογίας,
αλλά θυσίας και λεβεντιάς,
ζωής καρδιακής και νεανικής.
Το μακρύ νησί είναι στενό.
Πάσχει από στενότητα μυαλού,
σφύζει από άπλωμα αγωνιστικό.
Ευεργέτημα αυτή η φυλακή.
Από τις άλλες διαφορετική.
Το πνεύμα δεν φυλακίζεται,
τραγουδά την εξορία,
πυρώνει την ελευθερία.
Έκφραση σταθερή
στην θάλασσα την ασταθή,
που γονυπετεί και γλύφει το νησί,
το ξερό και μακρύ,
ή μάλλον προσκυνά της Ελλάδας τα παιδιά.
Στεριώνει την ελπίδα
των ονείρων γεννήτρα.
Διάρκειας πομπός,
αείρροος ποταμός,
ηλεκτροφόρος και ηλεκτρικός.
Όχι απλώς αίματος βιολογικού,
αλλά γέννημα ποιητού,
εμφάνιση ποίησης αγωνιστικής,
γεννήτρας φωτιάς και ήχων
χρωμάτων και ασμάτων.
Το δεύτερο ξερονήσι
μέσα σε κρανίο ζωντανό.
Ξερονήσι στη θέα,
πυρφόρο στην εμπειρία
μάνα και νερομάνα
στη σημερινή ξηρότητα
και κρυάδα.
Η πηγή των χρωμάτων και των ασμάτων
στού νησιού το κέντρο.
Πηγάζει απ’ αυτό νερό
γάργαρο και θαλερό.
Η θάλασσα η αλμυρή
το ξερονήσι προσκυνά και φιλεί.
Η πηγή του νησιού
χύνεται ειρηνική
στη θάλασσα την αλμυρή.
Την γλυκαίνει και την ζωογονεί.
Τραγούδια ζωής και λεβεντιάς
βγαλμένα από τον κλάδο της ελιάς
που φυτρώνει στα ξερονήσια
και τρέφεται
από τα ξηρά του αγώνα
και της λευτεριάς.
Στην πόλη μας δεχόμαστε και πάλι
το πολυύμνητο κεφάλι
που έζησε στο νησί
το μακρύ και το μικρό
της ιδεολογίας και της πάλης,
του εθνικισμού
και της ανθρώπινης της ζάλης.
Έχει μέσα του το ξερό νησί
που βγάζει το καλό το λάδι,
τον μούστο του αμπελιού
που δεν χρειάζεται ποσότητα νερού,
αφού ποτίζεται από το αίμα
το πυκνό και το γερό.
Στην ψηλή κορυφή του
πομπός οικουμενικός,
αδελφικός.
Θα τραγουδήσει
η χορωδία μας η μικτή,
το άξιον εστί
του ποιητή
και του συνθέτη
της Ρωμηοσύνης,
των φτωχών και των πλουσίων
των αληθινών αρχόντων
που ξέρουν από θυσία,
αγώνες και ελευθερία,
από πυρφόρα γη
και ένδοξη θανή,
ηλεκτρική και χρωματική.
Τιμούμε τον ποιητή
και τον συνθέτη της γιορτής,
των αληθινών Ρωμηών.
Ευχαριστίες στην χορωδία την μικτή,
άξιόν εστι
στων όλων ποιητή
έπαινο στον δοξασμένο
συνθέτη και υμνητή.
