Μνημόσυνο για τα θύματα της Μικρασιατικής καταστροφής στην Βέροια

Ι.Μ. ΒΕΡΟΙΑΣ: Την Κυριακή 17 Σεπτεμβρίου (μετά της Υψώσεως) το πρωί ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων λειτούργησε και κήρυξε το θείο Λόγο στον Μητροπολιτικό Ιερό Ναό των Αγίων Πέτρου και Παύλου Βεροίας.

Στο τέλος της θείας Λειτουργίας τέλεσε μνημόσυνο για τα θύματα της Μικρασιατικής καταστροφής, με την παρουσία των τοπικών πολιτικών και στρατιωτικών αρχών. Εν συνεχεία εκφώνησε ομιλία εντός του Ιερού Ναού και αμέσως μετά μετέβη στο προσφυγικό μνημείο στην περιοχή Τσερμένι όπου τέλεσε τρισάγιο υπέρ αναπαύσεως των θυμάτων και ακολούθησε κατάθεση στεφάνων.

ΚΗΡΥΓΜΑ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

«Όστις θέλει οπίσω μου ακολου­θείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι».

Δύο προϋποθέσεις θέτει στο σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα ο Κύριός μας. Δύο προϋποθέσεις, τις οποίες οφείλει να πληροί ο άνθρωπος, προκειμένου να επιτύ­χει τον σκοπό της ζωής του, προ­κειμένου να είναι γνήσιος ακόλου­θος του Κυρίου μας και να κληρο­νομήσει την αιώνιο ζωή. Οι προϋ­πο­θέσεις αυτές δεν αφορούν μόνο τους μαθητές και αποστόλους του Χριστού, αλλά κάθε άνθρωπο, τον καθένα δηλαδή από εμάς, οι οποίοι βαπτισθήκαμε και φέρουμε το όνο­μα του. Και αυτό γίνεται προφανές από την εισαγωγική φράση που προ­ηγείται της ευαγγελικής περι­κο­πης.

Τι λέγει ο ιερός ευαγγελιστής; «Και προσκαλεσάμενος» ο Ιησούς «τον όχλον συν τοις μαθηταίς αυ­του είπεν αυτοίς».

Δεν απευθύνεται, λοιπόν, ο Κυ­ριός μας μόνο στους δώδεκα μαθη­τες του, και δεν θα είχε ιδιαίτερο νόημα να απευθύνεται μόνο σε αυ­τους, διότι αυτοί είχαν ήδη αφήσει τα πάντα πίσω τους και είχαν αρ­νηθεί και γονείς και συζύγους και τέκνα και συγγενείς και τον είχαν ακολουθήσει από την πρώτη στιγ­μη που τους κάλεσε. Απευθύνεται κυρίως στο πλήθος των ανθρώπων που άκουε τη διδασκαλία του, αλλά συγχρόνως υπενθυμίζει και στους μαθητές του τις προϋπο­θε­σεις που απαιτούνται.

Και το κάνει αυτό ο Χριστός για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι για να μην θεωρήσουμε ότι οι προϋποθέ­σεις αφορούν μόνο ένα περιορι­σμε­νο κύκλο ανθρώπων, των μα­θητών του τότε, των κληρικών και των μοναχών στις ημέρες μας, ενώ οι υπόλοιποι άνθρωποι μπορούν να θεωρούνται μαθητές του, χωρίς να έχουν την υποχρέωση να τις τηρούν.

Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η τη­ρηση των προϋποθέσεων αυτών δεν είναι μία στιγμιαία πράξη, αλλά είναι τρόπος ζωής. Η τήρηση τους θα είναι διαρκής, και αυτό δεν θα πρέπει να ξεχνούμε.

Ποιες είναι όμως οι δύο προϋπο­θε­σεις αυτές τις οποίες καλούμεθα να τηρήσουμε στη ζωή μας, εάν θέλουμε να είμαστε πράγματι μα­θη­τες του Χριστού και μέλη της Εκκλησίας του;

Η πρώτη είναι η απάρνηση του εαυτού μας. Κανείς δεν μπορεί να ακολουθήσει τον Χριστό, να βαδί­σει δηλαδή στη ζωή του σύμφωνα με τις εντολές και το θέλημά του, εάν δεν είναι έτοιμος να παραμερί­σει τα δικά του θέλω και τις δικές του αδυναμίες, για να κάνει αυτό που ζητά ο Χριστός.

Κανείς δεν μπορεί να ακολουθή­σει τον Χριστό, εάν θεωρεί ότι άλλα πράγματα και πρόσωπα, αλ­λες απασχολήσεις και επιδιώξεις έχουν στη ζωή του μεγαλύτερη αξία και σημασία από Εκείνον.

Κανείς δεν μπορεί να ακολουθή­σει τον Χριστό, εάν απαρνείται τον εαυτό του μόνο στιγμιαία, μόνο επάνω στον ενθουσιασμό του, και στη συνέχεια ζει τη ζωή του, ακο­λουθεί τις δικές του επιλογές και επιθυμίες και ξεχνά τον Χριστό. Ή ακόμη προσπαθεί να συμβιβάσει τα δικά του θέλω με το θέλημα του Χριστού, να κάνει ο,τι μπορεί, ο,τι τον βολεύει, ο,τι δεν του ακυρώνει το πρόγραμμα που έχει ο ίδιος για τη ζωή του.

Όλα αυτά όμως δεν είναι απάρ­νηση του εαυτού μας και δεν συμ­βιβάζονται με την ιδιότητα του μαθητού και ακολούθου του Χρι­στού. Γιατί ο Χριστός δεν μας ζητά μόνο να απαρνηθούμε τον εαυτό μας αλλά και να σηκώσουμε τον σταυρό μας προκειμένου να τον ακολουθήσουμε και να βαδίσουμε με συνέπεια στα ίχνη του.

Ο σταυρός, λοιπόν, είναι η δεύ­τερη προϋπόθεση την οποία πρέπει να τηρήσουμε, και μας υπενθυμίζει ότι το να ακολουθήσουμε τον Χρι­στο δεν είναι μία εύκολη υπόθεση, αλλά συνοδεύεται και από θλίψη και από πόνο και από δυσκολίες και προβλήματα, τα οποία καλού­με­θα να αντιμετωπίσουμε με υπο­μονή και με καρτερία για την αγάπη του Χριστού.

Για να σηκώσουμε όμως τον σταυ­ρο μας θα πρέπει να έχουμε απαλ­λαγεί από το βάρος του δικού μας θελήματος και των δικών μας επι­διώξεων και αδυναμιών, διότι δια­φορετικά δεν θα μπορέσουμε να αντέξουμε το βάρος και να σηκώ­σουμε ως γνήσιοι μαθητές του Κυ­ρίου μας.

Και αυτό καλούμεθα να κάνουμε και εμείς, όπως έκαναν τόσο η αγία μάρτυς Σοφία και οι θυγατέρες της Πίστη, Αγάπη και Ελπίδα, όσο και οι ιερομάρτυρες και εθνομάρτυρες Μητροπολίτες Χρυσόστομος Σμυρ­νης, Αμβρόσιος Μοσχονησίων, Γρη­γόριος Κυδωνιών, Προκόπιος Ικονίου, Ευθύμιος Ζήλων και οι συν αυτοίς αναιρεθέντες κατά τη μικρασιατική καταστροφή, των οποίων τη μνήμη επιτελούμε ση­με­ρα.

Αν κατόρθωσαν να σηκώσουν τον σταυρό τους, και μάλιστα ένα σταυρό βαρύτερο από κάθε άλλο, γιατί ήταν σταυρός μαρτυρίου και θυσίας της ζωής τους, ήταν γιατί προηγουμένως είχαν απαρνηθεί τον εαυτό τους και είχαν αποφα­σίσει να ακολουθήσουν τον Χρι­στο, όπου και αν τους οδηγούσε. Και μπορεί να υπέμειναν φοβερά και πολυώδυνα βασανιστήρια, μπο­ρεί να θυσίασαν την πρόσκαιρη επίγεια ζωή τους, κέρδισαν όμως την αιώνια ζωή, την οποία υποσχέ­θηκε ο Χριστός στους εκλεκτούς του, και καλούν και εμάς, που τιμούμε σήμερα τη μνήμη τους, να ακολουθήσουμε την προτροπή του Κυρίου μας και το παράδειγμά τους, ώστε να βαδίσουμε στη ζωή μας ως γνήσιοι μαθητές του Χρι­στού και να φθάσουμε και εμείς με τη χάρη του και τις πρεσβείες τους στο ποθητό τέρμα, στη βασιλεία του Θεού.

ΟΜΙΛΙΑ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΕΤΑ ΤΟ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ

Tον περασμένο Σεπτέμβριο τιμή­σαμε την επέτειο των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική καταστροφή, από τη μεγαλύτερη εθνική κατα­στρο­φη που έπληξε τον Ελληνισμό στα νεώτερα χρόνια, και μάλιστα πριν ακόμη να ολοκληρώσει την απελευθέρωση της πατρώας γης από τον Τουρκικό ζυγό.

Από τα 3 σχεδόν εκατομμύρια Ελ­λήνων που κατοικούσαν στη Μι­κρα Ασία, 1.500.000 αναγκάσθηκαν βίαια να εγκαταλείψουν τα σπίτια και τη γη τους και να γίνουν προσ­φυγες. Σε 600.000 χιλιάδες ανέρχο­νται οι νεκροί που έμειναν πίσω, έχοντας υπομείνει φοβερά μαρτύ­ρια και βασανιστήρια, ενώ πολλοί άφη­σαν την τελευταία τους πνοή στον δρόμο προς την Ελλάδα και κάτω από τις τραγικές συνθήκες διαβιώ­σεως υπό τις οποίες έζησαν, όταν έφθασαν στην Ελλάδα.

Άνδρες, γυναίκες, παιδιά, ηλι­κι­ω­μένοι, ασθενείς και αδύναμοι, κληρικοί και λαικοί, άρχοντες και πτωχοί, έζησαν τη φρίκη της μα­νίας και του μίσους των Τούρ­κων, που βρίσκοντας αφορμή την αποτυ­χημένη εκστρατεία του ελ­λη­­νικού στρατού στην Ιωνία θε­λη­­σαν να αφανίσουν οριστικά τον Ελληνισμό από τον τόπο όπου έζησε και μεγαλούργησε επί 2.500 χρόνια.

Έτσι έσφαξαν, έκαψαν, βασάνι­σαν με κάθε απάνθρωπο τρόπο που μπορούσε να επινοήσει το μίσος τους για ο,τι ελληνικό, όχι μόνο για να τους εκδικηθούν αλλά και για να τρομοκρατήσουν και τους υπόλοιπους και να επιτύχουν αυτό που αιώνες δεν είχαν κατορθώσει, να τους κάνουν να αρνηθούν την πίστη τους και την εθνική τους ταυ­τότητα.

Οι συνθήκες ήταν για τον Ελ­λη­νισμό της Μικράς Ασίας δύσκο­λες, τραγικές. Διώκοντο μέσα στον ίδιο τους τον τόπο, χωρίς να είναι υπαί­τιοι κανενός εγκλήματος. Όμως δεν υποχωρούσαν, δεν συμ­βι­βαζό­ταν, γιατί αντλούσαν θαρ­ρος και δύναμη από τη στάση των ιεραρ­χων και του κλήρου, των πνευμα­τικών τους ποιμένων, οι οποίοι όχι μόνο τους στήριζαν, τους παρηγο­ρούσαν και τους ενίσχυ­αν, αλλά προσπα­θούσαν να ανταπο­κρι­θούν και σε κάθε ανάγκη τους.

Και εκεί­νοι, οι πατέρες και οι μη­τέρες μας στη Μικρά Ασία αισθανό­ταν την Εκκλησία μητέρα τους και τους ναούς δεύτερα σπίτια τους.

Ποιος μπορεί να μην θυμηθεί τον μαρτυρικό επίσκοπο της Σμύρνης, τον άγιο Χρυσόστομο, που είχε ανοίξει τις πύλες του καθεδρικού ναού της πόλεως και της Μητρο­πόλεώς του για να φιλοξενήσει χιλιά­δες απροστάτευτους και αδύ­να­μους ανθρώπους, που διωγμένοι από την ενδοχώρα της Μικράς Ασί­ας, πριν να ολοκληρωθεί η κατα­στρο­φη, ζητούσαν καταφύγιο, ζη­του­σαν τόπο για να μείνουν με τις οικογέ­νειες και τα παιδιά τους.

Η θαρραλέα στάση των ιεραρχών, οι οποίοι θα μπορούσαν να φύγουν για να αποφύγουν το μαρτύριο και να γλυτώσουν τη ζωή τους, ήταν αυτή που ενίσχυε περισσότερο από κάθε τι άλλο τον Μικρασιατικό Ελ­ληνισμό.

«Είναι παράδοση του ιερού μας κλήρου», είχε πεί στον καθολικό αρχιεπίσκοπο Σμύρνης, ο άγιος Χρυ­σο­στομος, εκφράζοντας και τους άλλους ιεράρχες των Μικρα­σια­τικών πόλεων, «αλλά και υπο­χρέωση του καλού ποιμέ­νος να παραμένει με το ποίμνιό του», με όποιο κόστος, ζωντανός ή νεκρός.

Και αυτό έκαναν όλοι οι ιεράρχες και οι κληρικοί της Μικράς Ασίας, και όσοι υπέστησαν τη θηριωδία των Τούρκων και μαρτύρησαν, αλλά και όσοι συνόδευσαν το ποί­μνιό τους στον δρόμο της προσφυ­γιάς και των ατρύτων κόπων και πόνων τους οποίους υπέφεραν.

Στα πρόσωπα των κληρικών και των ιεραρχών οι Έλληνες της Μι­κρας Ασίας έβλεπαν τους αγω­νι­στες όχι μόνο της πίστεως αλλά και του Γένους. Έβλεπαν τη συνέ­χεια και την ενότητα του Ελληνι­σμού που αγωνιζόταν για την ελευ­θερία. Έβλεπαν την ανιδιοτε­λη αγάπη τους για κάθε άνθρωπο που είχε ανά­γκη και ήταν το στήριγμα και η προστασία κάθε αδικουμένου και διωκομένου χρι­στια­νού.

Και ακόμη γνώριζαν οι Μικρα­σιά­τες ότι η Εκκλησία και οι λειτουρ­γοί της ήταν το σημείο ανα­φοράς τους σε κάθε στιγμή, σε κάθε δυ­σκολία, σε κάθε ανάγκη. Χάρη σε αυτούς είχαν διατηρήσει όχι μόνο την πίστη τους αλλά και τη γλώσσα τους, και αυτοί, οι κληρικοί, οι επί­σκοποι, ήταν εκεί­νοι που τους υπερασπιζόταν θαρ­ραλέα από τις αδικίες των Τουρκι­κων αρχών και οι μόνοι που τους επισκεπτόταν, όταν φυλακιζόταν άδικα, χωρίς να υπολογίζουν τι συνέπειες μπορεί να είχε γι᾽ αυτούς μια τέτοια στάση.

Γνώριζαν όμως οι Έλληνες πόσο επικίνδυνο ήταν αυτό που έκαναν οι Μητροπολίτες και οι ιερείς τους, γιατί γινόταν και αυτοί με τη σειρά τους μάρτυρες των δικών τους διώ­ξεων από τους Τούρκους. Δεν ήταν άλλωστε λίγες οι φορές που το Οικουμενικό Πατριαρχείο ανα­γκα­ζόταν να τους μεταθέσει σε αλ­λη Μητρόπολη είτε μετά από απαί­τηση των Τούρκων είτε για να εξο­μα­λυνθούν οι τεταμένες σχέσεις που επικρατούσαν.

Γνώριζαν όμως και οι Τούρκοι τη σημασία και τον ρόλο της Εκκλη­σίας και του κλήρου, γι᾽αυτό και οι πρώτοι, στους οποίους ξεσπούσαν την οργή τους με κάθε ευκαιρία, ήταν οι επίσκοποι και οι κληρικοί. Ιδιαίτερα στα χρόνια αυτά των διωγμών των Ελλήνων της Μι­κρα­σίας πολλοί ήταν εκείνοι που υπέμειναν θάνατο μαρτυρικό, με πρώτο τον ηρωικό Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομο, ο οποίος δεν υπέμεινε μόνο φρικτά βασανιστή­ρια, αλλά και το ιερό λείψανό του υπέστη την πιο ανόσια βεβήλωση, την οποία ήταν αδύνατο να συλλά­βει ποτέ ανθρώπινος νού.

Κοντά σ᾽ αυτόν τον γενναίο ιε­ραρ­­χη και ο συνεργάτης του από τη διακονία τους στη Μακεδονία και στη Δράμα, ο Μητροπολίτης Κυδω­νιών άγιος εθνοιερομάρτυρας Γρη­γο­ριος, ο οποίος στις κρίσιμες ώρες πριν από την καταστροφή προσπά­θησε να πείσει όσο περισσότερους Ελ­λη­νες μπορούσε να φύγουν προς τη Μυτιλήνη και με την επιμ­ονή του κατόρθωσε να έλθουν ελληνι­κα πλοία με αμερικανική σημαία στο Αιβαλί, στα οποία επιβιβάσθηκαν 20 από τις 35 χιλιάδες Ελλήνων της επαρχίας του και σώθηκαν.

Ο ίδιος παρέμεινε στην πόλη, στο Αιβαλί, συνελήφθη μαζί με δεκά­δες ιερείς και προκρίτους και σφα­για­σθηκε.

Μαρτυρικό τέλος είχε και ο Μη­τροπολίτης Μοσχονησίων Αμβρό­σιος, βοηθός αρχικά του Μητροπο­λι­του Σμύρνης που τον χειροτό­νη­σε επίσκοπο, εξελέγη Μητροπολί­της Μοσχο­νησίων μόλις τον Φε­βρου­άριο του 1922. Η συνεργασία και ο σύνδεσμός του με τον Μη­τροπο­λίτη Σμύρνης ήταν αφορμή για τον μαρτυρικό θάνατό του. Συνελήφθη και αυτός από τους Τούρκους στις 15 Σεπτεμβρίου και μαζί με άλλους ιερείς τον έθαψαν ζωντανό σε έναν λάκκο έξω από τις Κυδωνιές.

Συνεργάτης του ηρωικού Μητρο­πολίτη Καστορίας Γερμανού Καρα­βαγ­γέλη ο τρίτος άγιος ιεράρχης, ο Επίσκοπος Ζήλων Ευθύμιος ανέ­πτυξε με μεγάλη εθνική δράση στον Πόντο και όπου αλλού δια­κόνησε. Συνελήφθη και αυτός, φυλα­κίσθηκε και υπέμεινε φρικτά βασανιστήρια στη φυλακή, όπου και άφησε την τελευ­ταία του πνοή.

Οι Τούρκοι όμως δεν περιορίσθη­καν σ᾽ αυτό και κρε­μασαν το ιερό λείψανό του από ένα δένδρο στην πλατεία της Αμα­σεί­ας για παρα­δειγ­μα­τισμό.

Σημαντικότατη ήταν και η προσ­φορά του αγίου Προκοπίου, μητρο­πολίτου Ικονίου.

Από το 1911, οπότε εξελέγη Μη­τρο­πολί­της Ικο­νίου, αφού είχε ποιμάνει προη­γου­μένως τη Φιλα­δελ­φεια, το Δυρρά­χιο και αρκετές πόλεις της Μακε­δονίας, μερίμνησε ιδιαίτερα για την ίδρυση σχολείων και την τόνωση των ελληνικών κοι­νοτή­των. Ιδιαίτερα σθεναρή ήταν η αντίστασή του στην προ­σπα­θεια των Τούρκων να παρα­πλα­νήσουν τους χριστιανούς ιδρύ­οντας ένα ψευ­δεπίγραφο πατριαρ­χείο.

Για τη δράση του εξορίστηκε από τους Τούρκους και τελικά πέθανε από τις κακουχίες και τις ταλαιπω­ρίες.

Τους πέντε αυτούς μαρτυρικούς ιεράρχες μαζί με δεκάδες κληρι­κούς και τους λοιπούς μαρτυρικώς τελειωθέντες κατά τη Μικρασια­τική καταστροφή ανέγραψε η Εκκλησία μας στις αγιολογικές της δέλτους πριν από 30 ακριβώς χρο­νια, για να τους τιμά ως αγίους και μάρτυρες και να μνημονεύει τη θυσία και το μαρτύριό τους για την πίστη στον Χριστό.

Το μαρτύριό τους αποτελεί όχι μο­­νο για τους Μικρασιάτες, οι οποίοι δικαίως τους τιμούν, έχο­ντας δώσει τα ονόματά τους σε πολ­λες οδούς των τόπων όπου εγ­κα­ταστάθησαν, αλλά και για όλο τον Ελληνισμό, την πιο ισχυρή ανά­­μνηση της μεγάλης αυτής εθνι­κης καταστροφής αλλά και της γεν­ναιότητος αυτών των εθνο­ιε­ρο­­­μαρτύρων, χάρη στους οποίους η Μικρά Ασία δεν είναι μία χαμένη πατρίδα, αλλά είναι η πατρίδα που μένει ζωντανή στην ψυχή μας και θα παραμένει αλησμόνητη όσες γε­νιές και αν περάσουν.

Γιατί κανείς δεν θα μπορέσει να ξεχάσει όσα φοβερά υπέστη άδικα και αναίτια ο Μικρασιατικός Ελ­ληνισμός, αλλά και όσα πολλά προσέφεραν οι άγιοι που τιμούμε σήμερα και όλοι οι μαρ­τυρικώς τελειωθέντες κατά τη Μικρασιατι­κη καταστροφή για τη διατήρηση του Μικρασιατικού Ελ­λη­νισμού στις πατρογονικές εστί­ες, ώστε να μην σβύσουν οι λυχνίες των Εκ­κλησιών της Αποκαλύ­ψε­ως, που καίνε πλέον και θα καίνε στις ψυχές μας.

ΓΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ