«Λ΄ Παύλεια»: Ολοκληρώθηκε το 30ο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο

Ι.Μ. ΒΕΡΟΙΑΣ – Ολοκληρώθηκαν το μεσημέρι της Παρασκευής, 28ης Ιουνίου 2024, οι εργασίες του 30ου Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου των Παυλείων με θέμα: «Ο Απόστολος Παύλος και η λειτουργική ζωή της Εκκλησίας», που διοργάνωσε η Αποστολική Ιερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας προς τιμήν του ιδρυτού της τοπικής Εκκλησίας, Αποστόλου Παύλου.

Πρόεδρος της πέμπτης συνεδρίας ήταν ο διατελέσας Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. κ. Παναγιώτης Σκαλτσής και εισηγήσεις ανέπτυξαν α) ο κ. Ανέστης Κεσελόπουλος, ομότιμος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ., ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Η λειτουργική ζωή και η λογοτεχνία» και β) η κ. Φλώρα Καραγιάννη, Διδάκτωρ Αρχαιολογίας – Διευθύντρια Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, η οποία ανέπτυξε το θέμα: «Η Λειτουργική ζωή και η βυζαντινή τέχνη».

Κατά την τελευταία, έκτη συνεδρία, προήδρευσε ο ομότιμος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. κ. Ανέστης Κεσελόπουλος και εισηγήσεις ανέπτυξαν α) ο κ. Δημήτριος Παπάζης, Αναπληρωτής Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ., ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Η Λειτουργική ζωή στην περίοδο της Τουρκοκρατίας» και β) ο κ. Χαράλαμπος Ατμζατζίδης, ομότιμος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ., ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Τριάντα χρόνια ΠΑΥΛΕΙΑ».

Στο τέλος της έκτης συνεδρίας βραβεύτηκαν, όπως κάθε χρόνο στο πλαίσιο των Παυλείων, μαθητές και μαθήτριες της Ημαθίας, οι οποίοι διακρίθηκαν σε αθλητικούς, καλλιτεχνικούς και εκπαιδευτικούς διαγωνισμούς σε περιφερειακό, πανελλήνιο ή διεθνές επίπεδο κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς που πέρασε.

Η επιστημονική επιτροπή των «Παυλείων» που αποτελείται από τον Ομ. Καθηγητή του Α.Π.Θ. κ. Χαράλαμπο Ατματζίδη, τον Αν. Καθηγητή του Α.Π.Θ. Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνος κ. Γεώργιο, την Καθηγήτρια του Α.Π.Θ. κ. Αικατερίνη Τσαλαμπούνη, τον Επ. Καθηγητή του Α.Π.Θ. κ. Τιμολέων Γαλάνη και τον Επ. Καθηγητή του Α.Π.Θ. κ. Βασίλειο Τζέρπο, ανακοίνωσε το θέμα που θα εξετάσει το Συνέδριο των ΛΑ’ Παυλείων τον Ιούνιο του 2025, το οποίο θα είναι «Ο Απόστολος Παύλος και η A’ Οικουμενική Σύνοδος».

Όπως ανέφερε ο πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής των Παυλείων Ομοτ. Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. κ. Χαράλαμπος Ατματζίδης επιλέχθηκε αυτό το θέμα καθώς το 2025 συμπληρώνονται 1700 έτη από την Α’ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας.

Το 30ο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο των Παυλείων παρουσίασε όπως κάθε χρόνο ο Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος της Ιεράς μας Μητροπόλεώς Αρχιμ. Δημήτριος Μπακλαγής, ενώ στις εργασίες του συμμετείχαν ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Λαοδικείας κ. Θεοδώρητος (Οικουμενικό Πατριαρχείο), ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Ιππώνος κ. Στέφανος (Πατριαρχείο Αλεξανδρείας), ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Ιεραπόλεως κ. Αρσένιος (Πατριαρχείο Αντιοχείας), ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Ναζαρέτ κ. Κυριακός (Πατριαρχείο Ιεροσολύμων), ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Λίπλγιαν κ. Δοσίθεος (Πατριαρχείο Σερβίας), ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Ουγγαρίας κ. Σιλουανός (Πατριαρχείο Ρουμανίας), ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Στάρα Ζαγόρας κ. Κυπριανός (Πατριαρχείο Βουλγαρίας), ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ζουγκδίδι και Τσαΐσι κ. Γεράσιμος (Πατριαρχείο Γεωργίας), ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Νεαπόλεως κ. Πορφύριος (Εκκλησία της Κύπρου), ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνος κ. Γεώργιος (Εκκλησία της Ελλάδος), ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Απολλωνίας και Φιέρι κ. Νικόλαος (Εκκλησία της Αλβανίας), ο Αρχιμανδρίτης Παντελεήμων Karczewski και ο αξιότιμος Καθηγητής κ. Γεώργιος Betlejko (Εκκλησία της Πολωνίας), καθώς και τοπικοί πολιτικοί και στρατιωτικοί άρχοντες, καθηγητές, προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές και κληρικοί της Ιεράς μας Μητροπόλεως.

Στο τέλος ο Ποιμενάρχης μας, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων, παρουσίασε τον τόμο των πρακτικών του περσινού 29ου Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου των Παυλείων (Ιούνιος 2023) και κήρυξε τη λήξη των εργασιών του 30ου Συνεδρίου, εκφράζοντας παράλληλα τις θερμές ευχαριστίες του προς όλους τους συμμετέχοντες, αναφέροντας μεταξύ άλλων: «Ευχαριστώ τω Θεώ μου πάντοτε περί υμών επί τη χάριτι του Θεού τη δοθείση υμίν εν Χριστώ Ιησού, ότι εν παντί επλουτίσθητε εν αυτώ, εν παντί λόγω και πάση γνώσει» (1 Κορ. 1.4).

Θα ήταν δύσκολο να εκφράσω πιο εύστοχα από τον πρωτοκορυφαίο απόστολο Παύλο τα αισθήματα ευχαριστίας και ευγνωμοσύνης προς τον Θεό, για την ολοκλήρωση του Λ´ Διεθνούς Επιστη­μονικού Συνεδρίου, το οποίο διορ­γα­νωσε η Ιερά μας Μητρόπολη στο πλαίσιο των Λ´ Παυλείων.

Γι᾽ αυτό και δανείζομαι τους δικούς του λόγους, με τους οποίους αρχίζει την πρώτη προς Κορινθί­ους επιστολή του, έχοντας βεβαίως συναίσθηση της διαφοράς που μας χωρίζει.

Και η ευχαριστία αυτή δεν αφορά μόνο το φετινό, Λ´ Συνέδριο, αλλά και τα τριάντα Συνέδρια, τα οποία διοργάνωσε και πραγματοποίησε η Ιερά μας Μητρόπολη προς τιμήν του ιδρυτού της, του μεγίστου εν αποστόλοις αποστόλου Παύλου, στη διάρκεια των τριάντα χρόνων, από το έτος 1995, κατά το οποίο αποφασίσαμε να καθιερώσουμε τα «Παύλεια», μέχρι σήμερα που ολο­κληρώνουμε τα τριακοστά «Παύ­λεια».

Η χάρη του Θεού, την οποία έφε­ρε με το κήρυγμα του Ευαγγελίου του Χριστού στην πόλη μας ο πρω­τοκορυφαίος απόστολος Παύλος, δεν πλούτισε μόνο τότε την πόλη μας και τους κατοίκους της. Συνεχίζει να μας πλουτίζει «εν παντί λόγω και πάση γνώσει», και ιδιαιτέρως με τις εισηγήσεις και τις ανακοινώσεις, τις οποίες είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθή­σουμε σε όλα αυτά τα Συνέδρια αλλά και στις λατρευτικές και τις λοιπές εκδηλώσεις προς τιμήν του ιδρυ­του της τοπικής μας Εκκλη­σίας.

Και εάν τα προηγούμενα 29 χρο­νια τα θέματα των Παυλείων αφο­ρούσαν τις απόψεις που εκφράζει ο «κλητός απόστολος» «ως ηλεημέ­νος παρά Κυρίου» σε επί μέρους ζητήματα που απασχολούν τον σύγχρονο άνθρωπο, μερικά από τα οποία ακούσαμε ήδη στην εισή­γη­ση του προέδρου της Επιστη­μονι­κης Επιτροπής του Συνεδρίου μας, του ομοτίμου καθηγητού της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ., κ. Χαράλαμπου Ατματζίδη, φέτος επι­λέξαμε για τα Λ´ Παύλεια και το Συνέδριό τους ένα θέμα, θα έλεγα, συμπεριλη­πτι­κο. Γιατί η λειτουρ­γική ζωή της Εκκλησίας μας, η οποία υπήρξε το θέμα του Λ´ Συνεδρίου μας, που ολοκληρώνε­ται σήμερα, συμπερι­λαμ­βάνει όλα τα θέματα και όλα τα ζητήματα που απασχολούν και ενδια­φέρουν τον άνθρωπο όχι μόνο της εποχής μας αλλά και κάθε εποχής.

Δεν υπάρχει τίποτε το οποίο να ενδιαφέρει τον άνθρωπο, να τον απασχολεί, να τον προβλη­ματίζει, να τον κάνει να ανησυχεί, το οποίο να μην μπορεί να το εμπι­στευθεί στον Θεό διά της προ­σευ­χης ή, αν θέλετε, για το οποίο να μην υπάρχει μία αίτηση ή μία μνεία μέσα στη θεία λατρεία.

Ο λόγος του αποστόλου Παύλου προς τους πρεσβυτέρους στην Έφε­σο κλείνει με τη φράση «και τα νυν παρατίθεμαι υμάς τω Θεώ και τω λόγω της χάριτος αυτού», και η φράση αυτή έχει την αντί­στοιχή της, θα μπο­ρούσαμε να πούμε, στην κατά­ληξη της πιο συχνής ίσως δεήσεως μέσα στη θεία λατρεία «εαυτούς και αλλή­λους και πάσαν την ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ παραθώ­μεθα».

Και αυτό δεν είναι τυχαίο, όπως ακούσαμε στην εναρκτήρια εισή­γη­­ση του Συνεδρίου μας, σχετικά με τη συνεισφορά του αποστόλου Παύλου στη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας.

Η συνεισφορά του αποστόλου αποδεικνύεται καθαρά από τις αναφορές που υπάρχουν στις επι­στολές του σε στοιχεία της λει­τουρ­γικής ζωής της πρωτοχριστια­νικής Εκκλησίας, στο περιεχόμενο της λατρείας αλλά και τη λατρευ­τική συνάφεια των επιστολών του.

Η λειτουργική ζωή αρχίζει να διαμορφώνεται πολύ νωρίς στην Ορθόδοξη Εκκλησία, όπως προ­κυ­πτει από τις πέντε θείες λει­τουρ­γίες, για τις οποίες ακούσαμε στη δεύτερη εισήγηση της πρώτης Συνε­δρίας. Κάποιες από αυτές, μάλιστα, φέρονται με τα ονόματα αποστόλων, παρουσιάζουν όμως, σύμφωνα με τα πορίσματα της έρευνας, η κάθε μία ιδιαίτερα χαρα­κτηριστικά και προβλήματα γνησιότητος.

Στη δεύτερη Συνεδρίαση ακούσα­με τρεις εισηγήσεις, οι οποίες αφο­ρούσαν τρεις διαφορετικούς το­μείς. Η πρώτη αφορούσε στην Υμνο­γραφία, η οποία, με δια­φο­ρετικές μορφές, αποτελεί από τους πρώτους αιώνες μέχρι σήμερα συ­στατικό στοιχείο της θείας λατρεί­ας. Ο πλούτος της χριστιανικής Υμνογραφίας και η αξία του ανα­δείχθηκε στην εισήγηση μέσα από το έργο του μεγάλου Υμνο­γράφου της εποχής μας και συγ­χρόνου αγίου, του οσίου Γερασίμου του Μικραγιαννανίτου.

Με τη δεύτερη εισήγηση περάσα­με σε ένα από τα κεντρικά, θα μπορούσαμε να πούμε, στοιχεία της θείας λατρείας, στο ευχαρι­στια­κο δείπνο της χριστιανικής κοινότητας.

Ο απόστολος Παύλος, όπως ακού­σαμε, αναφέρεται στο τελευταίο δείπνο του Χριστού με τους μαθη­τες του, στο οποίο κάνει ιδιαίτερη αναφορά ο απόστολος, που συμ­βάλλει στη διαμόρφωση μιάς λειτουργικής παραδόσεως, στην οποία ο λεγόμενος «Μυστι­κος Δείπνος» συνδέεται με την ευ­χα­ρι­στιακή εμπειρία των πιστών.

Το θέμα της τρίτης εισηγήσεως αφορούσε στη χρήση της Παλαιάς Διαθήκης στη λατρευτική παρά­δο­ση της Ρουμανικής Εκκλησίας, η οποία όμως είναι διαδεδομένη και στην ελληνόφωνη λατρευτική παρά­­δοση.

Η τρίτη Συνεδρίαση απετελείτο από δύο εισηγήσεις. Η πρώτη μας παρουσίασε στοιχεία και πληροφο­ρίες για τη λειτουργική ζωή της πρώτης Εκκλησίας, τα οποία ανι­χνεύονται τόσο στις Πράξεις των αποστόλων όσο και στις επιστολές του πρωτοκορυφαίου αποστόλου Παύλου, και αφορούν στον τόπο και τον χρόνο των λειτουργικών συνάξεων, στον αριθμό των συμ­μετεχόντων, και στο επιμέρους λει­τουργικό υλικό.

Η δεύτερη εισήγηση μας παρου­σίασε την υπέρβαση των διαφορών των ανθρώπων μέσα στην Εκκλη­σία, η οποία επιτυγχάνεται με την έξοδο του ανθρώπου από τον εαυτό του και τη συνάντηση με τον άλλο, όπως την προσδιορίζει ο από­­στολος Παύλος στην προς Γα­λα­τας επιστολή του, συνάντηση που πραγματοποιείται κατ᾽ εξοχήν μέσα στη θεία λατρεία.

Δύο εισηγήσεις περιλάμβανε και η τέταρτη Συνεδρία. Στην πρώτη ο εισηγητής μας παρουσίασε τον εκ­κλη­σιολογικό χαρακτήρα του μυ­στη­­ρίου της Εξομολογήσεως, ο οποίος αποτελεί, με βάση τη χειρό­γραφη παράδοση των λει­τουρ­γικών κειμένων της και τη θεολο­γία των μυστηρίων, τον σύνδεσμο της ιεράς εξομολογήσεως με το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας. Με τον τρόπο αυτό, σύμφωνα με τον εισηγητή μας, η Εξομολόγηση δεν λειτουρ­γεί μυστικά και ατομι­κα αλλά στο πλαίσιο της εκκλη­σιαστικής κοινό­τητος.

Η δεύτερη εισήγηση ανέδειξε τον τρόπο με τον οποίο τιμά η Εκ­κλησία μας στη λατρευτική της ζωή τον πρωτοκορυφαίο απόστολο Παύλο, αλλά και τους ποικίλους τρόπους με τους οποίους εκφρά­ζεται η τιμή αυτή διαχρονικά στην επαρχία μας.

Στην πέμπτη Συνεδρία, σήμερα το πρωί, είχαμε τη χαρά να ακούσου­με δύο εισηγήσεις που είχαν ως αντικείμενο τη λειτουργική ζωή. Ο πρώτος εισηγητής μας μας έδωσε σημαντικά στοιχεία για τη λειτουργική ζωή, όπως αποτυπώ­νεται και αξιοποιείται στη νεοελ­ληνική λογοτεχνία, ενώ η δεύτερη εισηγήτρια μας παρου­σίασε τη βυζαντινή τέχνη ως λει­τουργική τέχνη, καθώς αυτή απο­τυ­πώνει και αποδίδει εικαστικά βασικά στοιχεία της θείας λατρεί­ας.

Ξεκινήσαμε το Συνέδριό μας με την παρουσίαση της λειτουργικής ζωής της πρώτης Εκκλησίας, και φθάσαμε με την προτελευταία εισήγηση, η οποία μας παρουσίασε ένα λειτουργικό χειρόγραφο του 19ου αιώνος, στη λειτουργική ζωή την εποχή της Τουρκοκρατίας, κλείνοντας έτσι έναν ολόκληρο κύκλο από την εποχή του ουρανο­βάμονος αποστόλου Παύλου, τον οποίο τιμούμε και με αυτό το Συνέ­δριο, μέχρι σήμερα.

Σήμερα όμως κλείνουμε με τη χάρη του Θεού και έναν άλλο κυ­κλο, αυτόν των τριάντα ετών Συνεδρίων των Παυλείων.

Ήδη, όπως είπα και στην αρχή, ο πρόεδρος της Επιστημονικής Επι­τρο­­πης του Συνεδρίου μας, ο οποίος συμμετείχε από τα πρώτα Συνέδρια στην Επιστημονική Επι­τρο­πη, μας έδωσε με την εισήγησή του, με την οποία και ολοκλη­ρω­θηκε το Συνέδριό μας, μία επισκό­πηση όλων των Επιστημο­νικών Συνεδρίων των Παυλείων και της προσφοράς τους στην Εκ­κλησία αλλά και στην Παύλεια βιβλιο­γρα­φία.

Φέτος προσθέτουμε έναν ακόμη τόμο: τα Πρακτικά του 29ου Συνε­δρίου, που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο χρόνο, με θέμα «Ο από­στολος Παύλος και η κληρο­νομιά του ελληνιστικού κόσμου», τον οποίο έχω την χαρά και την τιμή να σας παρουσιάσω.

Κλείνοντας, λοιπόν, θα ήθελα να ευχαριστήσω πρωτίστως τον κ. Πρόεδρο της Επιστημονικής Επι­τρο­πης αλλά και τα μέλη της, για τον κόπο και την ουσιαστική συμ­βολή τους τόσο στο φετινό, Λ´ Συνέδριο, όσο και στα προη­γούμενα Συνέδρια, στα οποία συνέ­πραξαν μαζί με τους παλαιούς μας καθηγητές, τους αείμνηστους διδα­σκάλους μας Ιωάννη Γαλάνη και Ιωάννη Καραβιδόπουλο, οι οποίοι «τον δρόμον τελέσαντες» αναμένουν τον δίκαιο έπαινο για την προσφορά τους.

Εκφράζουμε τις ολοκάρδιες ευχα­­ριστίες και την ευγνωμοσύνη μας στους Προκαθημένους των πρεσβυγενών και νεωτέρων Πα­τριαρ­χείων και των κατά τόπους Αυτοκεφάλων Εκκλησιών για τα σεπτά μηνύματά τους, τα οποία και ανέγνωσαν οι Σεβασμιώτατοι και Θεεοφιλέστατοι εκπρόσωποί τους, τους οποίους επίσης από καρδίας και εν ευγνωμοσύνη πολλή ευχαριστούμε.

Θερμές ευχαριστίες ανήκουν ακόμη στον Πρόεδρο του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. για την παρουσία του αλλά και την τιμή που μου επε­φύλαξε το Τμήμα Θεολογίας.

Εκφράζω ακόμη τις ευχαριστίες μου σε όλους τους ελλογιμωτά­τους καθηγητές και ειση­γητές για την παρουσία τους και την επιστη­μονική συνεισφορά τους στην ανά­δειξη του τόσο σημαντικού θε­μα­τος του Λ´ Συνεδρίου μας, αλλά και στα μέλη της Οργανωτικής Επι­τρο­πης, της Γραμματείας και της ομάδος υποστηρίξεως του Συνε­δρίου, που μερίμνησαν για την απρόσκοπτη και άψογη διεξα­γωγή του, με πρώτον τον Πρωτοσύγκελλό μας, τον π. Αθηναγόρα, και όλο το επιτελείο του, όλους τους πατέρες.

Ιδιαιτέρως ευχαριστώ τον Δη­μαρ­­χο μας, τον Δήμο Βεροίας και το Διοι­κητικό Συμβούλιο του «Χω­ρου Τεχνών», για την ευγενή φιλοξε­νία που μας προσέφεραν, και φέτος αλλά και τα προηγού­μενα χρόνια, με την παραχώρηση της ωραίας αυτής αιθούσης και της αιθούσης της Αντωνιαδείου Στε­γης, τόσο για το Συνέδριο όσο και για τη μεγάλη καλλιτεχνική εκδή­λωση που πραγματοποιήθηκε χθες το βράδυ, αφιερωμένη στην Κύπρο μας.

Ευχαριστώ από καρδίας και όλους όσους τίμησαν με την παρουσία και τη συμμετοχή τους το Λ´ Συνέδριο και τον ιδρυτή της τοπικής μας Εκκλησίας ουρανοβάμονα από­στο­­λο Παύλο: τις πολιτικές και στρα­τιωτικές αρχές, τους κληρι­κούς, τους μοναχούς, και τον ευσεβή λαό της Βεροίας και της επαρχίας μας, που εκφράζει πάντο­τε τον σεβασμό και την αγάπη του προς τον μέγιστο απόστολο Παύλο.

Ευχαριστώ θερμά και τον εκκλη­σιαστικό τηλεοπτικό σταθμό 4Ε και τον τηλεοπτικό σταθμό της Εκ­κλη­­σίας της Ρουμανίας που κάλυ­ψαν το Λ´ Διεθνές Επιστη­μονικό Συνέδριο των Παυλείων, και θα μεταφέρουν το μήνυμά του, μήνυμα του πρωτοκορυφαίου απο­στόλου και αποστόλου των Εθνών Παύ­λου, τοις εγγύς και τοις μακράν, ώστε να τιμάται και να δοξάζεται ο μέγας απόστολος και για τους πολλούς υπέρ του Χριστού και της Εκκλησίας κόπους του αλλά και για όσα προσφέρει στην τοπική μας Εκκλησία, την οποία αυτός έπηξε και για την οποία συνεχίζει να μεριμνά και να πρεσβεύει πάντοτε.

ΓΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ