Η Ιερά Μητρόπολις Σάμου και Ικαρίας προχώρησε στην ίδρυση «ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ», και κατόπιν ενεργειών της που εγκρίθηκαν από την Διαρκή Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος δημοσιεύθηκε το σχετικό διάταγμα σύστασης και λειτουργίας του μη κερδοσκοπικού αυτού εκκλησιαστικού ιδρύματος στο ΦΕΚ 3568, τεύχος Β΄ (31 Δεκεμβρίου 2012).
Σκοπός και αποστολή του Κέντρου είναι κυρίως η οργάνωση της επιστημονικής μελέτης της εκκλησιαστικής παραδόσεως, των κειμηλίων, και της εν γένει ιστορικής πορείας και πολιτισμικής προσφοράς της Ορθοδόξου Εκκλησίας στα νησιά της κανονικής δικαιοδοσίας της Ιεράς Μητροπόλεως, δηλαδή στη Σάμο, στην Ικαρία και στους Φούρνους Κορσεών.
Η μελέτη της πλούσιας λαϊκής θρησκευτικής και λατρευτικής παράδοσης των κατοίκων των τριών νησιών, των εκδηλώσεων και των ιστορικών συνισταμένων τους, ως επίσης και της ιστορικής διαδρομής τους. Επίσης, η μελέτη και προβολή της εν γένει προσφοράς της Ορθοδόξου Εκκλησίας στο Γένος και τον Ελληνισμό, στη διαχρονική της προοπτική.
Στο πλαίσιο αυτό το Κέντρο θα διοργανώνει επιστημονικές διαλέξεις, ημερίδες και επιστημονικά συνέδρια, θα οργανώνει και θα υλοποιεί σχετικά ερευνητικά προγράμματα, σε συνεργασία και με άλλους ανάλογους επιστημονικούς και ερευνητικούς φορείς της Σάμου, της Ελλάδος και του εξωτερικού, και θα εκδίδει αυτοτελείς μελέτες, αλλά και περιοδική επιστημονική έκδοση, η οποία θα αποτελεί την επετηρίδα του.
Το «Κέντρο Εκκλησιαστικών Ιστορικών και Πολιτισμικών Μελετών» αποσκοπεί με συστηματική προσπάθεια να πετύχει τους στόχους του, τόσο με τη συνεργασία των μονών και Ιδρυμάτων των νησιών μας όσο και με την εθελοντική προσφορά επιστημόνων και ερευνητών, να αναπτύξει πρωτοπόρες δράσεις, που θα συσπειρώσουν, θα οργανώσουν και θα δώσουν βήμα και τρόπο έκφρασης στις επιστημονικές και πνευματικές δυνάμεις του τόπου μας. Οι δράσεις αυτές, που θα αρχίσουν τους επόμενους μήνες, πέραν της επιστημονικής μελέτης, θα αποβλέπουν και στην ανάδειξη της ελληνορθόδοξης παράδοσης του λαού μας, η οποία αποτελεί βασικό παράγοντα στήριξής του, αλλά και διατήρησης και ενίσχυσης της θρησκευτικής και πολιτισμικής μας ταυτότητας, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί και αναδειχθεί στο πέρασμα των αιώνων.
Ήδη, με απόφαση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Σάμου και Ικαρίας κ. ΕΥΣΕΒΙΟΥ συγκροτήθηκε, κατά τον κανονισμό λειτουργίας, το Διοικητικό Συμβούλιο του Κέντρου, το οποίο κατόπιν συγκροτήθηκε σε σώμα, αποτελούμενο από τους εξής :
ΠΡΟΕΔΡΟΣ : Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σάμου και Ικαρίας κ. Ευσέβιος
ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ : Ο π. Βασίλειος Λάμπρου
ΤΑΜΙΑΣ : Ο π. Στέφανος Αθανασίου
ΜΕΛΗ : Ο κ. Χρήστος Καζάζης και η κα Γραμματική Διακογιάννη-Κονταξή.
Διευθυντής του Κέντρου ορίστηκε ο κ. Εμμ. Βαρβούνης, Καθηγητής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης.
Νομικός σύμβουλος του Κέντρου ορίστηκε ο δικηγόρος κ. Ιω. Χατζηκωνσταντής και επί του τύπου και της επικοινωνίας σύμβουλος ο δημοσιογράφος κ. Γερ. Κοσμάτος. Χρέη γραμματέως ανατέθηκαν στον κ. Αλέξ. Βαρβούνη, υπάλληλο της Ιεράς Μητροπόλεως.
Ως έδρα των δραστηριοτήτων του Κέντρου ορίστηκε η προσφάτως αναπαλαιωθείσα Ιερά Μονή Αγίας Ζώνης, όπου υπάρχουν εγκαταστάσεις κατάλληλες για την εξυπηρέτηση των σκοπών του, ενώ το γραφείο του θα στεγάζεται στα γραφεία της Ιεράς Μητροπόλεως Σάμου και Ικαρίας. Ελπίζουμε στην καλή συνεργασία όλων των τοπικών παραγόντων και φορέων, ώστε να ευοδωθεί το έργο του «Κέντρου Εκκλησιαστικών Ιστορικών και Πολιτισμικών Μελετών», κατά τους σκοπούς του.