Την Τρίτη 16 Ιουνίου 2015 και ώρα 9:00 μ.μ., ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλιώτιδος κ. Τιμόθεος παρευρέθηκε στην εκδήλωση του Μορφωτικού Συλλόγου Σοφάδων με ειδική θεματική ενότητα: «Το μυστικό πίσω από τον καθρέφτη-προσφυγιά στην Ελλάδα».
Ο Σεβασμιώτατος στην ομιλία του επικεντρώθηκε στο σύγχρονο φαινόμενο των προσφυγικών ροών, το οποίο έχει ήδη λάβει χαρακτηριστικά ανθρωπιστικής κρίσης.
Παραθέτουμε την ομιλία του ως έχει:
Με ιδιαίτερη χαρά και συγκίνηση ευρίσκομαι απόψε κοντά σας, προκειμένου να μοιρασθούμε από κοινού ιστορικές ενθυμήσεις, αλήθειες, απόψεις, συναισθήματα, εικόνες του παρελθόντος που μπορεί ακόμη να στοιχειώνουν τις ψυχές μας, αλλά και εικόνες του παρόντος εξ αιτίας του σύγχρονου φαινομένου των προσφυγικών ροών.
Αλήθεια, πως μπορεί κανείς να περιγράψει την οδύνη της προσφυγιάς; Άραγε, πως αποτυπώνεται ο ξεριζωμός και η απώλεια της πατρίδας στην ανθρώπινη ψυχή; Η προσφυγιά δεν έχει ούτε χρώμα, ούτε φυλή η εθνικότητα, ούτε θρησκεία. Έχει όμως ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: τον φόβο. «Αχ ο τρόμος! Όποια γλώσσα κι αν μιλάς, λόγια δεν θα βρείς να τόνε περιγράψεις», γράφει η Διδώ Σωτηρίου στο πολύ γνωστό μυθιστόρημά της «Ματωμένα Χώματα». Όλες οι προσφυγικές τραγωδίες που κατεγράφησαν στις μελανές σελίδες της ανθρώπινης ιστορίας έχουν κοινό παρονομαστή τον πόλεμο και τα θύματα.
Το θέμα του βίαιου ξεριζωμού συνανθρώπων μας από τις πατρογονικές τους εστίες μας απασχολεί δυστυχώς ακόμη και σήμερα. Κύματα προσφύγων κυρίως από την εμπόλεμη περιοχή της Συρίας καταφθάνουν καθημερινά στην πατρίδα μας, η οποία λειτουργεί ως χώρα υποδοχής, όπως άλλωστε είχε κάνει και στο παρελθόν κατά τον 19ο αιώνα και τον 20ο.
Δεν θα αναφερθώ αναλυτικά σε ιστορικά ντοκουμέντα και δεδομένα, τα οποία όλοι γνωρίζουμε λίαν καλώς, απλά θα σημειώσω πως η Μικρασιατική Καταστροφή και η έλευση των προσφύγων στην Ελλάδα αποτελεί μία μεγάλη τομή στη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Τόσο για το μεγάλο τραύμα που επέφερε με τη βίαιη αποκοπή των προσφύγων από τις εστίες τους, όσο και για την εγκατάστασή τους εδώ που μπόλιασε με νέο δυναμικό τη χώρα. Η Μικρασιατική Τραγωδία παραμένει ανεπούλωτη πληγή στον προσφυγικό Ελληνισμό και οι έννοιες του ξεριζωμού, καθώς και της γενοκτονίας των Ποντίων ποτέ δεν θα πάψουν να μας ταλανίζουν.
Είναι γεγονός αδιαμφίσβητο πως το προσφυγικό στοιχείο αντιμετωπίσθηκε κατά κάποιον τρόπο σαν ξένο. Το ίδιο μπορεί να υποστηρίξει κανείς πως ισχύει και σήμερα, εξ αιτίας της πολιτισμικής ετερότητας των μεταναστών που έρχονται στη χώρα μας με την ελπίδα μίας καλύτερης ζωής. Η αλήθεια είναι ότι δοκιμάζονται σκληρά και οι αντοχές των μεταναστών, αλλά και όλων των υπολοίπων που καλούνται να συνυπάρξουν αρμονικά μαζί τους. Μάλιστα, αποδεικνύεται στην πράξη πλέον πως οι δομές υποδοχής των προσφυγικών ροών δεν επαρκούν και σε ορισμένες περιπτώσεις είναι σχεδόν ανύπαρκτες!
Ξεριζωμός, κακουχίες, εξάντληση, πείνα, δίψα, πένθος και κυρίως φόβος. Σχεδόν καθημερινά γινόμαστε θεατές στο ίδιο έργο. Άνθρωποι με μοναδική τους προίκα τον πόνο και την δυστυχία προσπαθούν μακριά από τον τόπο τους να μαζέψουν τα κομμάτια τους και με «σκιά στη ψυχή τους», όπως χαρακτηριστικά λέγει ο Δημαράς, να ορθοποδήσουν και να συνεχίσουν τη ζωή τους σε έναν ξένο γι’ αυτούς τόπο, που θα αγκαλιάσουν και θα τον αποκαλούν «πατρίδα». «Δύσκολο, δύσκολο πολύ η ψυχή να ξεκολλήσει από την πατρίδα, βουνά, θάλασσες, αγαπημένοι άνθρωποι, φτωχό αγαπημένο σπιτάκι, ένα χταπόδι είναι η ψυχή και όλα τούτα οι πλόκαμοί της» (απόσπασμα από το έργο του Νίκου Καζαντζάκη «Αναφορά στον Γκρέκο»).
Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στην δημοσιότητα η Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. ο αριθμός των ανθρώπων μέχρι στιγμής εφέτος που έχουν αφιχθεί στα ελληνικά νησιά άγγιξε τους 48.000. Συγκεκριμένα, η Λέσβος συνεχίζει να δέχεται τον μεγαλύτερο αριθμό αφίξεων αγγίζοντας σχεδόν τις 19.000. Πάνω από το 90% των αφίξεων αυτών προέρχεται από χώρες προσφυγικών πληθυσμών όπως η Συρία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ, η Σομαλία και η Ερυθραία. Παράλληλα, 1.850 πρόσφυγες ανάμεσά τους και μωρά έχασαν τη ζωή τους η αγνοούνται στη θάλασσα.
Ο μεγάλος αριθμός των προσφύγων που φτάνει κυρίως στα νησιά της χώρας μας έχει προκαλέσει μεγάλη συμφόρηση, καθώς οι αρχές καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες να ταυτοποιήσουν, να καταγράψουν και να δακτυλοσκοπήσουν τους νεοεισερχόμενους. Οι υπάρχουσες οργανωμένες δομές στη Λέσβο, τη Χίο και τη Σάμο έχουν υπερφορτωθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Το τραγικότερο της υπόθεσης είναι ότι δεν υπάρχει τακτική παροχή φαγητού η πόσιμου νερού προς τους πρόσφυγες, εκτός εάν ευρίσκονται σε εγκαταστάσεις υπό την ευθύνη της αστυνομίας. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφέρουμε, ότι σε ορισμένα από τα νησιά μας ντόπιοι εθελοντές έχουν οργανωθεί αυθόρμητα και έχουν ζητήσει από τοπικά εστιατόρια και φούρνους δωρεές φαγητών, ώστε να μοιρασθούν στους ανθρώπους που κοιμούνται στο δρόμο η σε εγκαταλελειμμένα κτίρια μέσα σε ανθυγιεινές συνθήκες. Αυτό για κάποιους που υποστηρίζουν ότι έχει χαθεί η ανθρωπιά από τη ζωή μας…
Γιά τους λόγους αυτούς κι επειδή το προσφυγικό φαινόμενο έχει αποκτήσει πλέον χαρακτηριστικά ανθρωπιστικής κρίσης από τον Ιούλιο του 2014 και εξής, η Ύπατη Αρμοστεία κάνει έκκληση για επείγουσα ενίσχυση του προσωπικού και των πόρων όλων των κρατικών υπηρεσιών και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που εμπλέκονται στην υποδοχή των προσφύγων.
Τα μεταναστευτικά ρεύματα μετέτρεψαν τις κοινωνίες σε πολυπολιτισμικές. Η πολυπολιτισμικότητα είναι κομμάτι της ζωής μας και η ετερότητα κομμάτι της ταυτότητάς μας. Εμείς οφείλουμε να προσεγγίζουμε τον τρόπο σκέπτεσθαι και τις αξιακές επιλογές του «άλλου» με σεβασμό και ανεκτικότητα. Το πρόσωπο λειτουργεί μόνο με «κοινωνία» και όταν η κοινωνία δεν αντιλαμβάνεται τη σημασία της διαφορετικότητας και την αναγκαιότητά της, τότε πολύ απλά καταντά να είναι «απρόσωπη». Αλίμονο, εάν φτάσουμε να προσδιορίζουμε τη διαφορά με διαίρεση. Αλίμονο, εάν διαιρούμε τη ζωή μας και τους συναθρώπους μας με βάση τις διαφορές μας…
Ολοκληρώνοντας αυτές τις απλές σκέψεις μου θα δανεισθώ φράση του Νορβηγού θεατρικού συγγραφέα, σκηνοθέτη και ηθοποιού Ερρίκου Ίψεν: «Σαν πρόσφυγας δεν έζησα, μα νιώθω πρόσφυγας και τάσσομαι στο πλευρό εκείνων που πατρίδα χρειάζονται».
Από καρδιάς ευχαριστώ όλους εσάς για την αποψινή αλληλόδραση που έχουμε για το προσφυγικό ζήτημα. Επιτρέψτε μου να απευθύνω τα θερμά μου συγχαρητήρια στον δραστήριο Μορφωτικό Σύλλογο Σοφάδων και ιδιαίτερα στο πρόσωπο της προέδρου αυτού κ. Κατερίνας Σταθοπούλου, καθώς και στους εκλεκτούς συνεργάτες της, που αναλαμβάνουν παρόμοιες πρωτοβουλίες, στις οποίες έρχόμαστε αρωγοί και συμπαραστάτες».
