Του Κωνσταντίνου Χολέβα, Πολιτικού Επιστήμονος
Είχαμε τον Μπερίσα που ονειρευόταν τη «Μεγάλη Αλβανία», τώρα θα έχουμε τον Εντι Ράμα, του οποίου η κυβέρνηση θα στηρίζεται στις ψήφους πέντε Τσάμηδων.
Η εναλλαγή κομμάτων στα Τίρανα ουδέποτε επηρέασε θετικά ή αρνητικά τις ελληνοαλβανικές σχέσεις. Ισως ο αγωγός ΤΑΡ μάς φέρει πιο κοντά. Πάντως, στα ζητήματα των δικαιωμάτων των Βορειοηπειρωτών και τα δύο μεγάλα κόμματα, δημοκρατικό και σοσιαλιστικό, τηρούν σχεδόν την ίδια αρνητική γραμμή.
Απέναντι στα αιτήματα των Τσάμηδων τα δύο κόμματα είναι εξίσου υποστηρικτικά. Η νέα εξέλιξη είναι ότι βλέπουμε μετά τις βουλευτικές εκλογές να αυξάνονται οι έδρες των δύο τσάμικων κομμάτων και τον σοσιαλιστή Εντι Ράμα να σχηματίζει κυβέρνηση με την υποστήριξη πέντε ανθελλήνων Τσάμηδων, οι οποίοι κατόρθωσαν να εκλεγούν στην αλβανική Βουλή.
Με τον όρο «Τσάμης» εννοούμε μια ομάδα μουσουλμάνων που έζησε στη Θεσπρωτία από τον 17ο έως τα μέσα του 20ού αιώνα. Η λέξη είναι παραφθορά του ονόματος «Θύαμις», δηλαδή του ποταμού Καλαμά. Οι Τσάμηδες αποτελούν τους απογόνους των εξισλαμισθέντων ορθόδοξων χριστιανών της Ηπείρου. Πολλοί από αυτούς εξισλαμίστηκαν βιαίως μετά την ατυχή εξέγερση του επισκόπου Διονυσίου Φιλοσόφου (Σκυλοσόφου) στις αρχές του 17ου αιώνος. Η αλλαγή θρησκεύματος οδήγησε γρήγορα στη μεταστροφή της εθνικής συνειδήσεως. Αυτό δείχνει ότι η ορθόδοξη πίστη είναι ένα ισχυρότατο στοιχείο της εθνικής ταυτότητάς μας.
Βάσει των Συνθηκών της Λωζάννης του 1923, οι 23.000 αλβανόφωνοι Τσάμηδες έπρεπε να φύγουν από την Ελλάδα, αλλά η κυβέρνηση του στρατηγού Θ. Πάγκαλου τους κράτησε εδώ, για να δείξει την καλή μας διάθεση απέναντι στο νέο κράτος της Αλβανίας.
Μια κίνηση που δεν εκτιμήθηκε από τις αλβανικές κυβερνήσεις, οι οποίες από τότε έως σήμερα καταπιέζουν τους Βορειοηπειρώτες. Κατά την ιταλική επίθεση του 1940 και τη δραματική περίοδο της Κατοχής οι Τσάμηδες έγιναν οι καλύτεροι συνεργάτες των Ιταλών φασιστών και των Γερμανών ναζί. Με οργανωτή την Αλβανική Εθνική Επιτροπή ΞΙΛΙΑ διέπραξαν σφαγές, λεηλασίες και εμπρησμούς στην ελληνική Ηπειρο.
Οι Τσάμηδες καταδιώχθηκαν από τις ομάδες Εθνικής Αντιστάσεως του ΕΔΕΣ υπό τον Ναπολέοντα Ζέρβα και διέφυγαν στην Αλβανία μαζί με τις οικογένειές τους. Το 1945 το Ειδικό Δικαστήριο Δωσιλόγων Ιωαννίνων καταδίκασε ερήμην 1.930 Τσάμηδες ως εγκληματίες πολέμου, η δε περιουσία τους δημεύθηκε και μοιράσθηκε στους ακτήμονες της περιοχής.
Αμέσως μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος το τσάμικο ζήτημα υιοθετήθηκε από τα δύο μεγάλα κόμματα στα Τίρανα. Την ίδρυση της οργανώσεως Τσαμερία (Τσαμουριά) ακολούθησε η δημιουργία κομμάτων με κύριο αίτημα την επιστροφή των απογόνων των Τσάμηδων στην Ελλάδα και την απόδοση των περιουσιών τους.
Πίσω από αυτό το αίτημα αρχίζει να διαφαίνεται η εδαφική διεκδίκηση της Θεσπρωτίας και άλλων ελληνικών περιοχών. Κατά καιρούς χάρτες που τυπώνονται στην Αλβανία, στο Κόσοβο και στις αλβανόφωνες περιοχές των Σκοπίων περιλαμβάνουν την ελληνική Ηπειρο με το όνομα «Τσαμερία». Στους δρόμους της Κόνιτσας και άλλων ελληνικών πόλεων έχω δει γραμμένα συνθήματα με τα αιτήματα των Τσάμηδων.
Σε έναν βαθμό, βεβαίως, το θέμα διογκώνεται από τα Τίρανα ως αντιπερισπασμός στα αιτήματα των Ελλήνων που ζουν στη Βόρειο Ηπειρο και την υπόλοιπη Αλβανία. Κατά καιρούς το θέμα των Τσάμηδων έχει προβληθεί από την επίσημη ιστοσελίδα του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, αλλά προσωρινά έχει αποσυρθεί λόγω των ελληνικών διαμαρτυριών. Νερό στον μύλο της αλβανικής προπαγάνδας ρίχνουν συχνά μερικοί ανιστόρητοι Ελληνες επιστήμονες και ΜΚΟ, που ανακαλύπτουν ανύπαρκτες μειονότητες.
Μαζί με τις ευχές μας στον Εντι Ράμα για καλή επιτυχία πρέπει να του θυμίσουμε, πρώτον, ότι απορρίπτουμε απερίφραστα την προπαγάνδα των Τσάμηδων και, δεύτερον, ότι θα στηρίξουμε με κάθε τρόπο τη φυσική και πολιτιστική επιβίωση του Ελληνισμού της Αλβανίας.
