H άγνωστη μέχρι σήμερα, τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ των δύο ανδρών, στην οποία το θέμα, φέρεται να έχει λυθεί. Ή καλύτερα να έχει παραπεμφθεί προς επίλυση για χρόνο μεταγενέστερο.
ΝΙΚΟΣ Β. ΤΣΙΤΣΑΣ nbtsitsas@pegasus.gr
Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος: Κύριε πρόεδρε, είναι γνωστό ότι υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις. Πρέπει όμως να εργαστούμε από κοινού για το καλό της χώρας, με διάλογο και συναίνεση. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να συγκρουόμαστε.
Αλέξης Τσίπρας: Εχετε δίκιο. Εμείς υποστηρίζουμε τη μετατροπή των Θρησκευτικών σε μάθημα θρησκειολογίας, αλλά μπορούμε να συνεχίσουμε τον διάλογο για τη διαμόρφωση του προγράμματος σπουδών.
ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ – ΤΣΙΠΡΑΣ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΓΕΡΑ ΘΕΜΕΛΙΑ
Τα Θρησκευτικά δεν ακύρωσαν το… σύμφωνο συμβίωσης
Το μάθημα των Θρησκευτικών παρ’ ολίγον να αποτελέσει την αφορμή για να επέλθει σημαντικό ρήγμα μεταξύ της κυβέρνησης και της Ορθόδοξης Ελληνικής Εκκλησίας, το οποίο αποφεύχθηκε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή χάρη στην ψυχραιμία και την ειλικρινή σχέση που διατηρούν ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος και ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας.
Παρά τις πιέσεις που δέχονται τόσο ο Αρχιεπίσκοπος από τμήμα της ιεραρχίας που ακολουθεί ακραίες πρακτικές όσο και ο πρωθυπουργός από μερίδα του κυβερνώντος κόμματος που για λόγους ιδεολογικούς εκφράζει σημαντικές διαφωνίες με την Εκκλησία, οι δύο άνδρες στη μεταξύ τους επικοινωνία έβαλαν τέλος στα σενάρια της ρήξης μεταξύ κυβέρνησης και Εκκλησίας και συμφώνησαν να συνεχιστεί η συζήτηση για το μάθημα των Θρησκευτικών που ταλανίζει τις σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας τους τελευταίους μήνες.
Ο Αλέξης Τσίπρας και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος επέλεξαν να κρατήσουν ζωντανό το… σύμφωνο συμβίωσης μεταξύ Εκκλησίας και Κράτους αναγνωρίζοντας τις διαφορές που υπάρχουν μεταξύ της κυβέρνησης και της Ορθόδοξης Εκκλησίας κυρίως στα θέματα της θρησκείας.
Στην τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ του πρωθυπουργού και του Αρχιεπισκόπου στις 27 Σεπτεμβρίου επιβεβαιώθηκε η «λειτουργική σχέση» που έχουν αναπτύξει μεταξύ τους. Σύμφωνα με πληροφορίες, η σχέση των δύο ανδρών χρονολογείται από το 2011 και είχε ως αφορμή τη γνωριμία του Αρχιεπισκόπου με τον πατέρα του πρωθυπουργού από το παρελθόν. Ακόμα όμως και αυτή η γνωριμία δεν ήταν αρκετή για να σπάσει την αμοιβαία καχυποψία που υπήρχε μεταξύ των δύο ανδρών από τα πρώτα χρόνια της γνωριμίας τους.
Από την πλευρά του ο Αλέξης Τσίπρας προσέγγισε με σεβασμό και εκτίμηση τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο. Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών είναι γνωστό ότι αντιμετωπίζει τα πράγματα με έναν θεσμικό τρόπο και αναγνωρίζει τον πρωθυπουργό ως κορυφαίο θεσμικό παράγοντα με τον οποίο η Εκκλησία πρέπει να συνεργάζεται με στόχο την αναζήτηση λύσεων και όχι την επιδίωξη συγκρούσεων.
Σκληρές εκφράσεις
Αυτήν τη φορά όμως ο κατά γενική ομολογία μειλίχιος Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος χρησιμοποίησε σκληρές εκφράσεις κατά του υπουργού Παιδείας για τα προγράμματα σπουδών των Θρησκευτικών όπως τα παρουσίασε ο Νίκος Φίλης. Στις 20 Σεπτεμβρίου, μετά τη συνάντηση με τους εκπροσώπους της Πανελλήνιας Ενωσης Θεολόγων, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος έκανε λόγο για απαράδεκτα και επικίνδυνα προγράμματα του υπουργείου Παιδείας.
Για πρώτη φορά ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Ελλάδος τόνισε εμφαντικά ότι θα προκαλέσουν ρήξη στη σχέση Εκκλησίας – Πολιτείας και εκτίμησε ότι δεν θα αποδώσουν καρπούς, αλλά μεγάλη ζημία στην Παιδεία και στην κοινωνία και απηύθυνε έκκληση στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα «να σταματήσει αυτήν την προσπάθεια, να αναβάλει καθεμία πρωτοβουλία ενός ή μερικών ανθρώπων και σε μια μεγάλη βάση Εκκλησίας και Πολιτείας να συνεργαστούμε σοβαρά επιτέλους σε έναν τόπο που ακούγονται λόγια, λόγια, λόγια και λείπει ο Λόγος». Στις δηλώσεις του Αρχιεπισκόπου έσπευσε να απαντήσει ο υπουργός Παιδείας, σημειώνοντας με αιχμηρό τρόπο: «Είναι λάθος ένα ώριμο αίτημα όπως η αναβάθμιση του μαθήματος των Θρησκευτικών από ομολογιακό σε μάθημα γνώσης των θρησκειών, με ιδιαίτερη έμφαση στην Ορθοδοξία, να μετατρέπεται σε αφορμή ακατανόητης αντιδικίας και κινδυνολογίας».
Πέντε ημέρες αργότερα και ύστερα από προτροπή του Μαξίμου ο κ. Φίλης ζήτησε συνάντηση με τον Αρχιεπίσκοπο αλλά η απάντηση ήταν αρνητική από την πλευρά της Ορθόδοξης Εκκλησίας ως ενδεικτικό του κλίματος που επικρατούσε μεταξύ των δύο πλευρών. Την ίδια μέρα, ο κ. Φίλης, μιλώντας στο «Βήμα», κατηγόρησε τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο ότι υπαναχώρησε από τα συμφωνηθέντα για τα Θρησκευτικά «κάτω από την πίεση των ακραίων ιεραρχών» και της αντιπαράθεσής του με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και επικαλέστηκε την κάλυψη του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα για το θέμα των Θρησκευτικών.
Η απάντηση κύκλων της Αρχιεπισκοπής ήταν σκληρή καθώς έλεγαν ότι «οι ύβρεις, οι συκοφαντίες και οι κατηγορίες είναι το εύκολο καταφύγιο όσων κάνουν κινήσεις κομματικής τακτικής και στρατηγικής σε ευαίσθητα εθνικά, πολιτισμικά και θρησκευτικά θέματα, επιχειρώντας να χαϊδέψουν τα αυτιά του ακροατηρίου τους. Εξέφραζαν μάλιστα την απορία τους για την ανάμειξη του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Και σημείωναν: «Πόσο μακριά μπορεί να φτάσει κάποιος όταν επιδιώκει τον διχασμό;».
Την αμέσως επόμενη μέρα ο υπουργός Παιδείας κάνει ένα βήμα πίσω και σε συνέντευξή του αναφέρει: «Εάν βοηθάει τη συζήτηση για το μάθημα των Θρησκευτικών να μπει στην άκρη το θέμα αυτό, βεβαίως και το βάζω.
Δεν είμαι εγωιστής ούτε είμαι από εκείνους που θεωρούν ότι είναι αμετανόητοι και συνομιλούν με το υπερπέραν». Παράλληλα παραδέχτηκε ότι αναφέρθηκε σε θέματα που έχουν να κάνουν με την Εκκλησία και τον ρόλο της σε σκοτεινές περιόδους της ελληνικής Ιστορίας, ρίχνοντας κι άλλο λάδι στη φωτιά. Κύκλοι της Ιεραρχίας κάνουν λόγο για ύβρεις και συκοφαντίες από πλευράς Φίλη, τον οποίο χαρακτηρίζουν στο παρασκήνιο ως ιδεοληπτικό.
Το Μέγαρο Μαξίμου προσέφερε κάλυψη στον υπουργό Παιδείας για τη μετατροπή του μαθήματος των Θρησκευτικών σε μάθημα θρησκειολογίας, αλλά δεν συμμερίστηκε τη συζήτηση που άνοιξε ο Νίκος Φίλης για τον ρόλο της Εκκλησίας σε σκοτεινές περιόδους της ελληνικής Ιστορίας χαρακτηρίζοντάς την ανεπίκαιρη. Εκείνες τις ημέρες ξεκινά η επίθεση κατά του Νίκου Φίλη από ιεράρχες γνωστούς για τις ακραίες θέσεις τους, όπως για παράδειγμα ο μητροπολίτης Καλαβρύτων Αμβρόσιος, ο οποίος εξέδωσε φυλλάδιο κατά του υπουργού Παιδείας, επιτέθηκε προσωπικά κατά του κ. Φίλη με ρατσιστικές αναφορές για τα κιλά του ή ακόμα αμφισβητώντας και την εξυπνάδα του.
«Με αποκαλεί φίδι και έχει ένα γνωμικό -δεν ξέρω πού το βρήκε- ότι όλοι οι χοντροί είναι βλάκες. Τόσο προσβλητική επίθεση. Οχι απέναντι σε μένα. Απέναντι στους ανθρώπους που είναι υπέρβαροι. Προσβλητική επίθεση στους ανθρώπους με υπνική άπνοια. Μια αντιχριστιανική εκστρατεία προς το άτομο» είπε ο κ. Φίλης για το φυλλάδιο. Υπενθυμίζεται ότι στο παρελθόν ο κ. Φίλης είχε χαρακτηρίσει τον μητροπολίτη Καλαβρύτων ως «ορθόδοξο τζιχαντιστή». Η επιστολή που απέστειλε ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος στις 27 Σεπτεμβρίου στον Αλέξη Τσίπρα ήταν η απαρχή της εκτόνωσης της μίνι κρίσης μεταξύ της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδας και του υπουργείου Παιδείας.
«Το αίτημά μας για ανοικτό και ουσιαστικό διάλογο παραμένει σε εκκρεμότητα, αλλά με προαπαιτούμενο την έναρξή του από μηδενική βάση», τονίζει ο κ. Ιερώνυμος, ο οποίος επεξηγεί ότι η επιστολή στάλθηκε ύστερα από έρευνα σχετικά με το εκπαιδευτικό υλικό και τις οδηγίες που είχαν δοθεί σε δασκάλους και θεολόγους καθηγητές.
Ο διάλογος
Ο πρωθυπουργός επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον Αρχιεπίσκοπο την ίδια μέρα, αξιοποιώντας την πρόταση του κ. Ιερώνυμου. Ο διευθυντής του Γραφείου Τύπου, Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών Χάρης Κονιδάρης διέψευσε δημοσιεύματα που έκαναν αναφορά για συνάντηση των δύο ανδρών: «Ουδεμία συνάντηση πραγματοποιήθηκε μεταξύ του Αρχιεπισκόπου και του πρωθυπουργού. Αμέσως μετά την παραλαβή της επιστολής του Αρχιεπισκόπου την Τρίτη 27 Σεπτεμβρίου, υπήρξε τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ των δύο ανδρών». Ενδεικτικός του καλού κλίματος μεταξύ των δύο ανδρών είναι ο διάλογος που παρουσιάζει το «Εθνος της Κυριακής».
Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος: Κύριε πρόεδρε, είναι γνωστό ότι υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις. Πρέπει όμως να εργαστούμε από κοινού για το καλό της χώρας, με διάλογο και συναίνεση. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να συγκρουόμαστε.
Αλέξης Τσίπρας: Εχετε δίκιο. Εμείς υποστηρίζουμε τη μετατροπή των Θρησκευτικών σε μάθημα θρησκειολογίας, αλλά μπορούμε να συνεχίσουμε τον διάλογο για τη διαμόρφωση του προγράμματος σπουδών.
Τη συμφωνία μεταξύ των δύο ανδρών σφράγισε στις 28 Σεπτεμβρίου ο υπουργός Εθνικής Αμυνας και επικεφαλής των ΑΝΕΛ Π. Καμμένος, ο οποίος συναντήθηκε με τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο. Στο διάλογο που είχαν μπροστά στις κάμερες, ο Πάνος Καμμένος τόνισε ότι το πρόγραμμα που θα εκπονηθεί για την Παιδεία «θα είναι κατόπιν συμφωνίας με την Εκκλησία».
Σημαντικό ρόλο στις σχέσεις κυβέρνησης και Εκκλησίας διαδραματίζουν από τη μία πλευρά ο υπουργός Εσωτερικών Παν. Κουρουμπλής, ο οποίος διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με την Ορθόδοξη Εκκλησία, καθώς και ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Πάνος Καμμένος. Οπως αναφέρει στο «Εθνος της Κυριακής» ο κ. Κουρουμπλής αφήνοντας αιχμές για άλλα μέλη της κυβέρνησης: «Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει τον διαχρονικό ρόλο της Ορθοδοξίας στην ελληνική Ιστορία. Δεν μπορούν να εμφιλοχωρούν ακραίες απόψεις στην κυβέρνηση. Είμαι βέβαιος ότι υπάρχει η διάθεση να αποφύγουμε παρεξηγήσεις και να συζητήσουμε με την Ορθόδοξη Εκκλησία».
