Ρεπορτάζ για το Ραδιόφωνο της Εκκλησίας: Μάκης Αδαμόπουλος
Φωτογραφίες: Χρήστος Μπόνης
Δέηση για την επέτειο της Μικρασιατικής Καταστροφής ανέπεμψε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος στον Ιερό Ναό Αγίας Ειρήνης Αιόλου.
Παρόντες ήταν υφυπουργοί, βουλευτές, ο αντιπρόεδρος της Βουλής, εκπρόσωποι του Στρατού, της Ελληνικής Αστυνομίας και συλλόγων Μικρασιατών.
Ο αναπληρωτής Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Μάξιμος Χαρακόπουλος μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στο διαχρονικό ρόλο του επίσημου Τουρκικού κράτους στη διενέργεια διώξεων, στις τραγικές συνέπειες της εκριζώσεως του ελληνικού στοιχείου από την καθ’ ημάς Ανατολή και την ολέθρια ροπή των Ελλήνων στις εσωτερικές έριδες. Κατέληξε με τις καταβαλλόμενες προσπάθειες διεθνούς αναγνώρισης της γενοκτονίας του Μικρασιατικού ελληνισμού προς αποφυγήν μελλοντικής επαναλήψεως αντίστοιχων ανθρωπιστικών καταστροφών. Βασικό ρόλο προς αυτήν την κατεύθυνση θα διαδραματίσει η διαφύλαξη και προστασία της ιστορικής μνήμης μας, η οποία το τελευταίο χρονικό διάστημα υφίσταται επιθέσεις.
Η τραγωδία της καταστροφής της Σμύρνης αποτέλεσε το αντικείμενο αναρίθμητων μελετών και αναλύσεων και απασχολεί ακόμη και σήμερα τα μεγαλύτερα ειδησεογραφικά πρακτορεία παγκοσμίως.
Το Σεπτέμβριο του 1922 επτά ημέρες μετά την αποχώρηση και του τελευταίου ελληνικού στρατιωτικού τμήματος από τη Μικρά Ασία ξεκίνησε η σφαγή του ελληνικού και αρμενικού πληθυσμού της Σμύρνης από τους Τούρκους, καθώς και η πυρπόληση της πόλης. Με τη βοήθεια του ανέμου και της βενζίνης με την οποία οι Τούρκοι ράντιζαν τα σπίτια, η φωτιά, που διήρκεσε από τις 13 έως τις 17 Σεπτεμβρίου του 1922, κατέκαψε όλη την πόλη, εκτός από τη μουσουλμανική και την εβραϊκή συνοικία.
Στις 11 Σεπτεμβρίου του 1922, είχε εκδηλωθεί στρατιωτικό κίνημα στη Χίο και τη Μυτιλήνη, με συνέπεια σχεδόν όλος ο ελληνικός στόλος με το σύνολο των επίτακτων πλοίων να τεθεί υπό τους κινηματίες για τη μεταγωγή του ελληνικού στρατού προς το Λαύριο. Το ελληνικό θωρηκτό Κιλκίς που ναυλοχούσε και είχε ως βάση τη Σμύρνη, με την έκρηξη του κινήματος και υπό τον κυβερνήτη πλοίαρχο Δεμέστιχα μετέβη στη Σάμο όπου και παρέμεινε προκειμένου να επιβάλει την επανάσταση παρότι οι καπνοί της καταστροφής, (κατά την ημέρα), και το φέγγος της πυρκαγιάς, (κατά τη νύχτα), ήταν ορατά τόσο από τη Χίο όσο και από τη Σάμο.
Στις 15 Σεπτεμβρίου κατά την τρίτη ημέρα της καταστροφής της Σμύρνης το θωρηκτό Κιλκίς απέπλευσε και ενώθηκε με το θωρηκτό Αβέρωφ, μεταξύ Χίου και Σάμου, που κατερχόταν ολοταχώς το Αιγαίο προς Πειραιά, προερχόμενο από την Κωνσταντινούπολη, αφού προηγουμένως είχε σημειωθεί ανταρσία και είχε αποχωρήσει από τη Διασυμμαχική Ανταντική Ναυτική Δύναμη, που ναυλοχούσε στο Βόσπορο, (στην οποία είχε ενταχθεί μετά την υπογραφή της ανακωχής του Μούδρου), υπό τον κινηματία κυβερνήτη Αντιπλοίαρχο Γ. Χατζηκυριάκο.
Ανάμεσα στο πλήθος των μαρτύρων της Μικρασιατικής καταστροφής ξεχωρίζουν οι μορφές Αρχιερέων, Ιερέων και Διακόνων, μεταξύ αυτών οι Χρυσόστομος Σμύρνης, Γρηγόριος Κυδωνιών, Αμβρόσιος Μοσχονησίων, Προκόπιος Ικονίου και Ευθύμιος Ζήλων, που συνελήφθησαν από τους Τούρκους και βρήκαν μαρτυρικό θάνατο.