ΣΥΝΕΔΡΙΟ-Καραμπελιάς: Το κρυφό σχολείο δεν υπήρξε ‘’εφεύρεση’’ της Εκκλησίας-Χολέβας: Για τον Κολοκοτρώνη η Επανάσταση δεν μοιάζει με κινήματα του Εξωτερικού

Έναρξη του Δ’ Διεθν­ούς Συνεδρί­ου Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος

Ξε­κί­νη­σαν χθες 23 Οκτω­βρί­ου οι ερ­γα­σί­ες του Δ’ Διεθνούς Συνεδρίου, το ο­ποί­ο δι­ορ­γα­νώ­νει η Ι­ε­ρά Σύ­νο­δος της Εκ­κλη­σί­ας της Ελ­λά­δος στο Διορθόδοξο Κέντρο της Ιεράς Συνόδου στην Ιερά Μονή Πεντέλης. Γε­νι­κό θέ­μα του Συνεδρί­ου, το ο­ποί­ο έ­χει θέ­σει υ­πό την αι­γί­δα του ο Μα­κα­ρι­ώ­τα­τος Αρ­χι­ε­πί­σκο­πος Α­θη­νών και πά­σης Ελ­λά­δος κ. Ι­ε­ρώ­νυ­μος, εί­ναι: «Ἑλληνικός καί Εὐρωπαϊκός Διαφωτισμός».

   Αναγνώσθηκε από τον Αρχιγραμματέα της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, Θεοφιλέστατο Επίσκοπο Μεθώνης κ. Κλήμεντα ο χαιρετισμός του Μακαριωτάτου, στον οποίο τονίστηκαν τα εξής: «…Αισθανόμεθα χαρά και τιμή που η Εκκλησία κατορθώνει, στον παρόντα κρίσιμο καιρό, να συγκεντρώσει τόσους λαμπρούς ερευνητές προς τούτον τον κοινό σκοπό. Γνωρίζουμε ότι τα φώτα και τα αγαθά της γνώσεως από μόνα τους δεν αρκούν, αν δεν καλλιεργηθούν με σύνεση˙ χρειάζεται να συναντηθούν και με τη σοφία του Θεού… Η Εκκλησία έχει τη δύναμη να αναγεννά την ιστορία και τους ανθρώπους, εάν εκφράζεται μέσα από φωτισμένες μορφές. Ενώ ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός είχε στο στόχαστρο την Εκκλησία, εδώ οι πνευματικές ζυμώσεις, παρά τις διαφορές, συντελούνται με την Εκκλησία πρωτοστατούσα…. Η συμβολή του Κλήρου στην προαγωγή της παιδείας και του φωτισμού του Γένους υπήρξε καταλυτική. Κάθε εκπαιδευτική προσπάθεια είχε ως αφετηρία και κατευθυντήρια γραμμή την Εκκλησία. Κληρικοί λόγιοι αναδεικνύονται σε πρωταγωνιστές του Ελληνικού Διαφωτισμού… Η Εκκλησία ποτέ δεν αντιστρατεύεται την Επιστήμη, αντιθέτως την επιστρατεύει, για να ανοιγούν νέοι δρόμοι εν Χριστώ. Δεν εγκλωβίζεται στο στενό Της έργο, αλλά ανατροφοδοτείται με νέες σκέψεις, νέες τοποθετήσεις και νέα γλώσσα, βασισμένες στην ίδια αλήθεια, την αλήθεια του Χριστού. Προτιμά πάντα την αλήθεια, όσο κι αν αυτή στοιχίζει, και δεν είναι κτητική ούτε ‘’ζητεί τα εαυτής’’».

Ακολούθησε ο χαιρετισμός του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Δημητριάδος καί Αλμυρού κ. Ιγνατίου Προέ­δρου της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος, ο οποίος ευχαρίστησε τα Μέλη της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής καί της Επιστημονικής Επιτροπής, τον Μητροπολίτη Θερμοπυλών κ. Ιωάννη, Καθηγούμενο της Ιεράς Μονής Πεντέλης, τον Βουλευτή Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ κ. Κώστα Γαβρόγλου εκπρόσωπο του Προέδρου της Βουλής του Ελληνικού Κοινοβουλίου κ. Βούτση, τον χορηγό καί εκδοτικό οίκο «ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ», όλους τους παρισταμένους καί τόνισε ότι «…Οι 23 εισηγήσεις, οι οποίες θα εκφωνηθούν, θα μας βοηθήσουν να μελετήσουμε εις βάθος το ζήτημα και – γιατί όχι – να πάρουμε μία γεύση της ποικιλίας προσεγγίσεων και των διϊσταμένων απόψεων που εκφράζονται στην εποχή μας…»

Ακολουθεί ολόκηρη η εισήγηση Ιγνάτιου: 

Μακαριώτατε,

Σεβασμιώτατοι,

Θεοφιλέστατοι,

Ἐλλογιμώτατοι κύριοι Καθηγητές,

Κυρίες καί Κύριοι,

Μέ ἰδιαίτερη χαρά καί συγκίνηση σᾶς ἀπευθύνω αὐτόν τόν χαιρετισμό γιά τήν ἔναρξη τοῦ Δ΄Διεθνοῦς Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου, πού ὀργανώνει ἡ Εἰδική Συνοδική Ἐπιτροπή Πολιτιστικῆς Ταυτότητος, τῆς ὁποίας ἔχω τήν τιμή νά προεδρεύω.

Μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ βρισκόμαστε γιά τέταρτη συνεχῆ χρονιά στόν φιλόξενο χῶρο τοῦ Διορθοδόξου Κέντρου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί αὔριο θά συνεχίσουμε τίς ἐργασίες μας στόν ἐπίσης φιλόξενο χῶρο τῆς Στοᾶς τοῦ Βιβλίου. Στόχος αὐτῆς τῆς προσπαθείας, τήν ὁποία μᾶς ἐμπιστεύθηκε ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερώνυμος καί ἡ Ἱερά Σύνοδος, εἶναι νά ἔχουμε πραγματοποιήσει σύν Θεῷ δέκα ἐπιστημονικά συνέδρια μέχρι τό ἔτος 2021, ὁπότε καί συμπληρώνονται τά διακόσια χρόνια ἀπό τήν Μεγάλη Ἑλληνική Ἐπανάσταση.

Τό φετεινό μας θέμα πιστεύω ὅτι ἔχει μεγάλο ἐνδιαφέρον καί ἄμεση σύνδεση μέ τήν ἐπικαιρότητα. Κάθε χρόνο κατά τόν ἑορτασμό τῆς 25ης Μαρτίου ἀκούγονται διάφορες καί μεταξύ τους ἀντικρουόμενες ἀπόψεις ὡς πρός τήν ἐπίδραση πού ἄσκησαν οἱ ἰδέες τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Διαφωτισμοῦ καί τῆς Γαλλικῆς Ἐπαναστάσεως στόν χῶρο τοῦ Ὀρθοδόξου Ἑλληνισμοῦ κατά τήν περίοδο προετοιμασίας τοῦ 1821. Οἱ 23 εἰσηγήσεις, οἱ ὁποῖες θά ἐκφωνηθοῦν, θά μᾶς βοηθήσουν νά μελετήσουμε εἰς βάθος τό ζήτημα καί – γιατί ὄχι – νά πάρουμε μία γεύση τῆς ποικιλίας προσεγγίσεων καί τῶν διϊσταμένων ἀπόψεων πού ἐκφράζονται στήν ἐποχή μας.

Ἤδη ἔχουμε ἐκδώσει τά Πρακτικά τῶν τριῶν προηγουμένων Συνεδρίων καί ἐλπίζουμε, μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ, νά ἔχουμε ὅλοι μας ὑγιεία καί δύναμη, ὥστε τό 2021 νά παραδώσουμε σέ κάθε ἐρευνητή καί μελετητή μία σειρά δέκα τόμων, στούς ὁποίους οἱ ὁμιλητές θά ἔχουν καταθέσει τόν προϊόν τῆς ἔρευνας καί τοῦ προβληματισμοῦ τους. Στόχος μας δέν εἶναι νά ἐπιβάλουμε μονολιθικές ἀπόψεις, ἀλλά νά ἐνισχύσουμε τόν δημοκρατικό διάλογο καί τόν σεβασμό πρός τήν ἀλήθεια, ὅπως αὐτή τεκμηριώνεται ἀπό τίς πηγές.

Θεωρῶ ὑποχρέωσή μας νά εὐχαριστήσω τόν Μακαριώτατο γιά τήν συνεχῆ ὑποστήριξη πού παρέχει στόν θεσμό τῶν Συνεδρίων αὐτῶν. Τόν Πανιερώτατο Μητροπολίτη Θερμοπυλῶν κ. Ἰωάννη, Διευθυντή τοῦ Διορθοδόξου Κέντρου, ὁ ὁποῖος μᾶς φιλοξενεῖ ἐδῶ στήν Πεντέλη. Τόν Πρόεδρο τῆς Ἐπιστημονικῆς Ἐπιτροπῆς, Ἀκαδημαϊκό κ. Κωνσταντῖνο Σβολόπουλο, καί τούς συνεργάτες του, γιά τήν πολύτιμη βοήθειά τους στήν ἐπιλογή τῶν Ὁμιλητῶν. Τά μέλη τῆς Εἱδικῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Πολιτιστικῆς Ταυτότητος καί ἰδιαιτέρως τόν Γραμματέα μας, Ἀρχιμανδρίτη Βαρθολομαῖο Ἀντωνίου – Τριανταφυλλίδη γιά τήν κοπιώδη ὀργανωτική του μέριμνα καί βεβαίως τόν ἐκδοτικό Οἶκο «ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ», χάρη στήν προσφορά τοῦ ὁποίου δίδεται σέ ὅλους μας κατ’ ἔτος ἡ εὐκαιρία νά ἔχουμε στήν διάθεσή μας τά Πρακτικά τῶν Συνεδρίων. Τέλος εὐχαριστῶ ἐκ βαθέων ὅλους σᾶς, πού μᾶς τιμᾶτε μέ τήν παρουσία σας.

Εὔχομαι καλή ἐπιτυχία καί πρῶτα ὁ Θεός τοῦ χρόνου νά ξαναβρεθοῦμε μέ τήν καρποφόρο Εὐλογία Του γιά τό Ε΄ Διεθνές Ἐπιστημονικό Συνέδριο, τό θέμα τοῦ ὁποίου θά ἀνακοινωθῇ αὔριο τό ἀπόγευμα, κατά τήν λήξη τοῦ ἐφετινοῦ Συνεδρίου.

Στη συνέχεια έ­λα­βε χώ­ρα η πρώτη συ­νε­δρί­α με πρόε­δρο τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Κίτρους Κατερίνης καί Πλαταμώνος κ. Γεώργιο. 

Η πρώ­τη Ει­σή­γη­ση εί­χε ως θέ­μα: «Η πρόσληψη της αρχαιότητας στον ελληνικό 18ο αιώνα: μία νέα ανάγνωση μέσω του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού». Η ει­ση­γήτρια, Ελ­λο­γι­μωτάτη κ. Άννα Ταμπάκη, Καθηγήτρια του τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, πα­ρου­σί­α­σε πτυ­χές του θέ­μα­τoς, τονίζοντας μεταξύ άλλων τα ε­ξής: «Στόχος της ανακοίνωσής μου είναι η επισήμανση καί η ανάλυση των νέων στοιχείων που προσκομίζει το διαφωτιστικό ρεύμα, μέσω των ευρωπαϊκών επιδράσεων, σε μια σχέση τόσο οικεία καί διαρκή στην παιδεία του Γένους, όπως είναι αυτή της κλασικής αρχαιότητας καί του στοχασμού της».

Ο Ελλογιμώτατος κ. Χαρίτων Καρανάσιος, α­νέ­πτυ­ξε το θέ­μα: «Η διάσπαση του Λόγου στον Νέο Ελληνισμό: Αντίθεση, συνύπαρξη καί συμπόρευση πολιτικού, προφητικού καί ορθού λόγου». Ο Ει­ση­γη­τής με­τά τη δι­α­τύ­πω­ση εμ­πε­ρι­στα­τω­μέ­νων ε­πι­στη­μο­νι­κών θέ­σε­ων ε­τό­νι­σε ότι: «Έως τα μέσα του 18ου αιώνα η ελληνορθόδοξη παράδοση αποτελούσε το κυρίαρχο στοιχείο της ταυτότητας του νέου Ελληνισμού. Με την εισαγωγή όμως στην ελληνική εκπαίδευση του ευρωπαϊκού νεωτεριστικού καί επιστημονικού πνεύματος κατά την εποχή του ευρωπαϊκού καί νεοελληνικού Διαφωτισμού, παρατηρούνται αντιθέσεις στον λόγο καί στο ήθος του νέου Ελληνισμού, με αποτέλεσμα τον κίνδυνο διάσπασης του νέο-ελληνικού λόγου καθώς καί σύγχυσης στην ταυτότητα του Γένους».

Η τρίτη Ει­σή­γη­ση εί­χε ως θέ­μα: «Νεοελληνικός Διαφωτισμός καί παιδική ηλικία». Η Εισηγήτρια, Ελλογιμωτάτη κ. Ελένη Αγγελομάτη Τσουγκαράκη, Ομότιμη καθηγήτρια του Ιονίου Πανεπιστημίου, υπογράμμισε ότι: «Η πίστη του διαφωτισμού στη φύση, στον λόγο, την ηθική φιλοσοφία καί τη δύναμη της γνώσης είχε ως αποτέλεσμα μεταξύ άλλων την σε θεωρητικό επίπεδο επανεξέταση της παιδικής ηλικίας. Οι θεωρίες της αισθησιοκρατίας καί του εμπειρισμού επηρέασαν άμεσα την αντίληψη για την παιδική ηλικία…Οι θεωρητικές αναζητήσεις εκφράστηκαν με διάφορες παιδαγωγικές θεωρίες καί αντίστοιχες πρακτικές παιδαγωγικές μεθόδους».
Μετά την ολοκλήρωση της τρίτης εισηγήσεως ακολούθησε διάλογος επί των αναπτυχθέντων θεμάτων.
Η τέταρτη Ει­σή­γη­ση εί­χε ως θέ­μα: «Ιδεολογικές καί κοινωνικο-πολιτικές τάσεις του Ευρωπαϊκού καί Νεοελληνικού Διαφωτισμού». Ει­ση­γητής ήταν ο Ελλογιμώτατος καθηγητής κ. Κωνσταντίνος Κοτσιόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Κοινω-νιολογίας του Χριστιανισμού της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. O εισηγητής τόνισε: «Στον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό είναι πολύ έντονο το αντιθρησκευτικό πνεύμα, λόγω εξουσιαστικών καί καταπιεστικών χαρακτηριστικών της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, ενώ κυριαρχεί ο ορθολογισμός, η εκκοσμίκευση, ο ηδονισμός καί η φυσική θρησκεία ως άρνηση της αποκάλυψης του Θεού. Στον Νεοελληνικό Διαφωτισμό δεν υπάρχει κυρίαρχο αντιθρησκευτικό πνεύμα λόγω κυρίως του φιλολαϊκού, αντιθεοκρατικού καί δημοκρατικού χαρακτήρα της Ορθόδοξης Ανατολής. Οι σύγχρονες συνέπειες του Διαφωτισμού είναι η εμπορευματοποίηση καί ο ατομικισμός σε κοινωνικό επίπεδο, η φυσιοκρατία καί ο αγνωστικισμός σε φιλοσοφικό επίπεδο, ενώ επικρατεί η κυριαρχία των ατομικών δικαιωμάτων σε πολιτικό επίπεδο».
Η πέμπτη εισήγηση είχε ως θέμα: «Ο Νεοελληνικός καί ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός στα σύγχρονα σχολικά βιβλία». Εισηγητής ήταν ο κ. Κωνσταντίνος Χολέβας, Πολιτικός Επιστήμων, Αρχισυντάκτης του περιοδικού «ΕΚΚΛΗΣΙΑ» καί μέλος της Ε.Σ.Ε. Πολιτιστικής Ταυτότητος, ο οποίος τόνισε με γλαφυρότητα τα εξής: «Υπάρχουν τρείς τάσεις στα σύγχρονα βιβλία Ιστορίας. Άλλα παραδέχονται τη σύνθεση της Ελληνορθόδοξης Παράδοσης καί του ‘’Ρωμαίϊκου’’ με κάποιες ιδέες που ήρθαν έξωθεν. Άλλα βιβλία αρνούνται τον ρόλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας καί λησμονούν ακόμα καί τον Άγιο Κοσμά. Υπάρχει καί μία τρίτη ομάδα βιβλίων. Εκείνα που παραθέτουν κείμενα καί Εκκλησιαστικών ανδρών καί Νεοελλήνων Διαφωτιστών καί αφήνουν τα παιδιά να βγάλουν το συμπέρασμα. Πάντως ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης διακηρύσσει ότι η Ελληνική Επανάσταση δεν μοιάζει με κινήματα του Εξωτερικού».
Η τελευταία εισήγηση είχε ως θέμα: «Το κρυφό Σχολειό, οι Έλληνες διαφωτιστές του 19ου αιώνα και η αποδομητική ιστοριογραφία της ύστερης μεταπολίτευσης». Ο εισηγητής, κ. Γεώργιος Καραμπελιάς, εκδότης καί αρχισυντάκτης του διμηνιαίου περιοδικού «Άρδην», τόνισε με ενάργεια τα εξής: «Το κρυφό σχολείο δεν υπήρξε ‘’εφεύρεση’’ της Εκλλησίας, όπως υποστηρίζουν οι αποδομητές ιστορικοί, αλλά αντίθετα οι διαφωτιστές διανοούμενοι των αρχών του 19ου αιώνα Κωνσταντινός Κούμας, Στέφανος Κανέλλος, καί Ιάκωβος Ρίζος – Νερουλός υπήρξαν οι πρώτοι που αναφέρθηκαν σε αυτό ανοικτά…Για πρώτη φορά παρουσιάζονται σήμερα μαρτυρίες, από τον ηγέτη του Αγγλόφιλου κόμματος καί μετέπειτα πρωθυπουργό Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο καί τον ακραίο δημοτικιστή καί ποιητή Αθανάσιο Χριστόπουλο…Όσοι αρνούνται τον σωστικό ρόλο της Ορθοδοξίας για τον Ελληνισμό της Τουρκοκρατίας, όσοι χαρακτηρίζουν ληστές τους Σουλιώτες, μύθο τον ‘’χορό του Ζαλλόγγου’’, όσοι έχουν μεταβάλει τον Ρήγα Βελεστινλή σε μετενσάρκωση Γάλλου Ιακωβίνου καί έχουν αναγορεύσει μια από τις πιο απάνθρωπες εξουσίες της Ιστορίας στην ανεκτική Οθωμανική Αυτοκρατορία», οι ίδιοι επιθυμούν να αποδομήσουν τον ‘’μύθο’’ του κρυφού σχολειού».
Στη συ­νέ­χεια πα­ρα­τέ­θη­κε στο Διορθόδοξο Κέντρο της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας δείπνο προς τι­μήν των ει­ση­γη­τών και συ­νέ­δρων.
Σημειώνεται ότι, οι εργασίες του Διεθνούς αυτού Συνεδρίου καλύπτονται ζωντανά από το Διαδικτυακό κανάλι «intv.gr».