Πολιτικά και εκκλησιαστικά μηνύματα Ιερώνυμου στην Ιεραρχία

Επιμέλεια: Μάνος Χατζηγιάννης 

Πληθώρα μηνυμάτων περιελάμβανε η προσφώνηση του Αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου στη σημερινή πρώτη μέρα της Ιεραρχίας της Εκκλησία της Ελλάδος. Μηνύματα που άπτονται και της πολιτικής κατάστασης της χώρας. Ο Αρχιεπίσκοπος ζήτησε ενότητα του πολιτικού κόσμου αβαντάροντας εν πολλοίς την κυβέρνηση, αφού η γραμμή του Μαξίμου που υπαγορεύει το επιχείρημα “να μην πάνε χαμένες οι θυσίες του λαού” στοιχίζεται πλήρως με τη φράση του Αρχιεπισκόπου “επικρατεί βαθειά αγω­νία για το ενδεχόμενο οι συνεχιζόμενες θυ­σίες του να μεί­νουν εν τέλει χω­ρις αν­τι­κρι­σμα”.

Την εκτίμηση της κυβερνητικής αβάντας ενισχύει και η “λίστα των ευχαριστιών”. Ούτε για ένα ούτε για δύο αλλά για 14(!) πράγματα ευχαρίστησε την κυβέρνηση ο Αρχιεπίσκοπος. Κατά βάση θέματα που είχαν να κάνουν με τη φορολόγηση, την εκκλησιαστική περιουσία και άλλες εισφορές.

Για την οικονομική κρίση κάλεσε τους Ιεράρχες “να μην εγ­κα­τα­λεί­ψουμε τον λαό μας, να στα­θούμε κοντά του”. Ζήτησε κοινή θέση στο ζήτημα αξιοποίησης της εκκλησιαστικής περιουσίας επισημαίνοντας όπως και στην αντίστοιχη περσινή εισήγηση πως “ η οι­κο­νο­μική ανε­ξαρ­τη­σία απο­τε­λεί αναγ­καίο όρο για την απρό­σκο­πτη συ­νε­χεια της δι­α­κο­νίας μας προς τον λαό”, συμπληρώνοντας πως “’χω­ρις οι­κο­νο­μική ανε­ξαρ­τη­σία θα ει­μα­στε δι­αρ­κως ου­ρα­γοί στις εξε­λι­ξεις”.

Όσον αφορά στα αμιγώς εκκλησιαστικά ζητήματα, και συγκεκριμένα για την αλλαγή του τρόπου εκλογής των Αρχιερέων, ο κ. Ιερώνυμος μάλλον προτίμησε το “απελθέτω απ΄εμού το ποτήριον τούτο” αφού διεμήνυσε πως για το θέμα αυτό δεν “απο­τε­λεί όμως απο­κλει­στικά δική μου ευ­θύνη να προβώ αυτή τη στι­γμη σε αλ­λα­γες ούτε αι­σθα­νο­μαι έτοι­μος να δι­α­τυ­πώσω προ­τα­σεις”

Συνάμα ζήτησε και ενότητα μέσα στους κόλπους της Εκκλησίας κάνοντας λόγο για “έριδες” που οδήγησαν σε εθνι­κες κα­τα­στρο­φες.

Μίλησε τέλος και για την κατάσταση στη Μέση Ανατολή επισημαίνοντας πως “πρε­πει να κα­τα­δι­κα­ζον­ται θρη­σκείες και ζη­λω­τες θρη­σκειών που προ­ω­θούν τον φα­να­τι­σμο, τη βία, τη μι­σαλ­λο­δο­ξία, τον πο­λεμο”
 

Ακολουθεί ολόκληρη η προσφώνηση: 

Αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί,

Χα­ριτι Θεού συ­νερ­χε­ται συ­νο­δι­κως η Ιε­ραρ­χία της Εκ­κλη­σίας της Ελ­λα­δος στις αρχές μιάς ακόμη εκ­κλη­σι­α­στικής πε­ριόδου. Κατά τον λο­γο του Με­γα­λου Βα­σι­λείου (Ανε­πι­γρα­φος περί Συ­νο­δου), «Τι γαρ αν γε­νοιτο χα­ρι­ε­στε­ρον, η τους το­σούτω τω πλη­θει των το­πων δι­η­ρη­με­νους τη διά της αγά­πης ενώ­σει κα­θο­ραν εις μίαν με­λων αρ­μο­νίαν εν σω­ματι Χρι­στού δε­δε­σθαι;». Οφεί­λουμε να δο­ξα­ζουμε τον εν Τρι­άδι Θεό που μας αξι­ω­νει αυ­της της ευ­λο­γίας. Θα ήθελα να υπεν­θυ­μίσω ότι το γε­γο­νος αυτό κα­θε­αυτό της συγ­κλη­σεως δεν ει­ναι ιστο­ρι­κως αυ­το­νο­ητο. Η Ιερά Συ­νο­δος της Ιε­ραρ­χίας συ­νερ­χε­ται τα­κτι­κως και ελευ­θε­ρως, κάτι το οποίο δεν ήταν δυ­να­τον για τα πρώτα 70 και πλέον έτη της ιστο­ρίας Της.

Κατά τη μα­κρα πε­ρι­οδο μεταξύ των ετών 1834 και 1907 δεν εδί­δετο η άδεια να συγ­κλη­θεί η Ιε­ραρ­χία από την τότε Πο­λι­τει­ακή Αρχή, υπό τον φόβο της δυ­να­μεως και της βα­ρυ­τη­τος που μπο­ρεί να έχει η ενό­τητα, η συ­νο­δι­κο­τητα, η φωνή και η μαρ­τυ­ρία της Εκ­κλη­σίας προς την κοι­νω­νία.

Σας ευ­χα­ρι­στω για την προ­σε­λευσή σας στην πα­ρούσα Συ­νε­δρι­αση, η οποία δεν δι­α­θε­τει, όπως τα τε­λευ­ταία έτη, κεν­τρικό θέμα, έχει όμως παν­τοτε βα­ρυ­νουσα ση­μα­σία. Πε­ρι­λαμ­βα­νει τρεις ει­ση­γη­σεις, τις οποίες ανα­με­νουμε με εν­δι­α­φε­ρον. Τον κυ­κλο τους προ­κει­ται να ανοί­ξει ο Σε­βα­σμι­ω­τα­τος Μη­τρο­πο­λι­της Θεσ­σα­λο­νι­κης κ. Αν­θι­μος με θέμα: «Εκ­κλη­σία και νέος Ελ­λη­νι­σμος». Την επαύ­ριον, ο Σε­βα­σμι­ω­τα­τος Μη­τρο­πο­λι­της Μεσ­ση­νίας κ. Χρυ­σο­στο­μος θα μας ενη­με­ρω­σει «Περί της μελ­λού­σης Αγίας και Με­γα­λης Συ­νο­δου, ήτις θα συ­νέλθη κατά το έτος 2016». Καί τε­λος, ο Σε­βα­σμι­ω­τα­τος Μη­τρο­πο­λι­της Με­σο­γαίας και Λαυ­ρε­ω­τι­κης κ. Νι­κο­λαος θα πα­ρου­σι­α­σει το θέμα: «Ορ­θο­δο­ξος βι­ο­η­θι­κος προ­βλη­μα­τι­σμος».

Θα υπάρ­ξει ικα­νος χρο­νος για συ­ζη­τηση και ανταλ­λαγή από­ψεων. Θα πα­ρα­κα­λούσα μόνον οι το­πο­θε­τη­σεις σας επ’ αυ­των να ει­ναι κατά το δυνατόν και­ριες και συν­το­μες, ώστε να απο­μεί­νει απα­ραί­τη­τος χρο­νος για να κα­τα­λη­ξουμε σε συγ­κε­κρι­με­νες απο­φα­σεις προς υλο­ποί­η­σιν υπό της Δι­αρ­κούς Ιε­ρας Συ­νο­δου. Οι και­ροί υπο­δει­κνυ­ουν την αναγ­και­ο­τητα λη­ψεως απο­φα­σεων, με τις οποίες θα εκ­φρα­σθεί και εν τη πρα­ξει η ενό­τητα της Εκ­κλη­σίας.

Η τέταρτη ημέρα ει­ναι αφι­ε­ρω­μένη στις επι­σκο­πι­κες εκλο­γες προς πλη­ρω­σιν των τριών κε­νω­θει­σων Ιε­ρων Μη­τρο­πο­λεων Γρε­βε­νων, Με­γα­ρων και Σα­λα­μίνος, και Νέας Ιω­νίας και Φι­λα­δελ­φείας. Επιπροσθέτως, η Συ­ν­οδος κα­λεί­ται να κα­λυ­ψει την δημιουργηθείσα θέση βο­η­θού Επι­σκο­που.

Συ­νε­δρι­α­ζουμε για μίαν ει­σέτι φορά σε κρι­σιμη συγ­κυ­ρία για τη χώρα μας. Οι οι­κο­νο­μι­κες δυ­σκο­λίες πα­ρα­με­νουν, η απελ­πι­σία και η ανερ­γία εξα­κο­λου­θούν να μα­στι­ζουν τον αγα­πητό λαό μας. Επικρατεί βαθειά αγω­νία για το ενδεχόμενο οι συνεχιζόμενες θυ­σίες του να μεί­νουν εν τέλει χω­ρις αν­τι­κρι­σμα. Ευ­θύνη της Εκ­κλη­σίας ει­ναι να με­τα­φε­ρει τη φωνή των προ­σφευ­γον­των εις Αυ­την, να δι­α­κη­ρύξει αυτή την αγω­νία για όσα δο­κι­μα­ζουν τον λαό του Θεού, να τον δι­α­κο­νεί και να τον στη­ρι­ζει με όλες Της τις δυ­να­μεις. Η Εκ­κλη­σία δεν μπο­ρεί παρά να εκ­φρα­σει αυτή την αγω­νία, δι­ότι ει­ναι εκείνη που απορ­ροφά όλους αυ­τους τους κρα­δα­σμούς, τον πόνο, τις ανάγ­κες, την από­γνωση των αν­θρω­πων, και προ­σπα­θεί να τεί­νει χείρα βο­η­θείας και να δω­σει δυ­ναμη και ελ­πίδα, να εμ­πνεύ­σει το όραμα. Θέλω να ευ­χα­ρι­στήσω στα προ­σωπά σας όλες τις Ιε­ρες Μη­τρο­πο­λεις για το πο­λυ­σχι­δες έργο τους και να ζη­τήσω να δι­α­βι­βα­σετε και στους κλη­ρι­κούς σας και τους λοι­πούς συ­νερ­γα­τες τις ευ­χα­ρι­στίες και την ανα­γνω­ριση για την υπο­στη­ριξή τους στον κοινό αγώνα της δι­α­κο­νίας. Χω­ρις τη συμ­βολή τους μέσα από τα ζωτικά μας κυτ­ταρα, τις ενο­ρίες ανά την ελ­λη­νική επι­κρα­τεια, τούτο το έργο δεν θα ήταν δυ­να­τον να πρα­γμα­το­ποι­η­θεί.

Ευ­χα­ρι­στίες οφεί­λον­ται και προς τα μέλη της πα­ρελ­θού­σης Δι­αρ­κούς Ιε­ρας Συ­νο­δου, που συ­νε­βα­λαν κο­πι­ω­δως στην επί­λυση και­ριων προ­βλη­μα­των. Πρε­πει όλοι, η κάθε Ιερά Μη­τρο­πολη, να συμ­βα­λουμε στο με­τρο που μας ανα­λο­γεί, δι­ότι με την κοινή προ­σπα­θεια πι­στεύω ακρα­δαν­τως ότι θα επέλ­θει και ανά­πτυξη στον τόπο αυτό και η πο­λυ­πο­θητη έξο­δος από τον οι­κο­νο­μικό ζυγό που όλα αυτά τα χρο­νια επι­κρε­μα­ται ως σταυ­ρος στους ώμους μας.

Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στις μεταξύ μας σχέσεις. Δι­ότι κατά το πα­ρελ­θον εκ­κλη­σι­α­στι­κες έρι­δες συ­νε­τε­λε­σαν στο να επα­κο­λου­θη­σουν εθνι­κες κα­τα­στρο­φες. Επι­τρέψτε μου να δι­α­τυ­πώσω τη γνώμη ότι στην κρι­σιμη αυτή στι­γμη ο το­πος δεν αν­τε­χει επι­προ­σθε­τους τα­λα­νι­σμούς. Έχει ανάγκη πο­λι­τι­κης στα­θε­ρο­τη­τας του­λα­χι­στον για τα έτη που ακο­λου­θούν. Απαι­τεί­ται πο­λι­τική ενό­τητα για τα επό­μενα χρο­νια εν μέσω των συν­θη­κων που έχουν ανα­πτυ­χθεί γύρω μας. Ο ρο­λος μας και η θέση μας δεν ει­ναι ασφα­λως να πο­λι­τι­κο­λο­γούμε. Δεν νο­ει­ται Εκ­κλη­σία ως θε­σμος προ­σο­μοιος των πο­λι­τι­κων. Δεν γνω­ρι­ζει κομ­μα­τι­κες πα­ρα­τα­ξεις ούτε αναμειγνύεται σε πο­λι­τι­κες αν­τι­πα­ρα­θε­σεις. Δεν δυ­να­ται ωστόσο και να αγνο­η­σει τα πο­λι­τικά δρω­μενα, κλεί­νον­τας τα μα­τια μπρο­στα στα κοι­νω­νικά προ­βλη­ματα. Αν­τι­θε­τως, έχει την απο­στολή να μαρ­τυ­ρεί στην πράξη έναντι των πο­λι­τι­κων αρ­χων, όταν αυ­τες ενερ­γούν εις βα­ρος του λαού ή ερήμην του. Χω­ρις λοι­πον την ενό­τητα των πο­λι­τι­κων μας και τη στα­θε­ρο­τητα των βου­λευ­τι­κων δο­μων, οι θυ­σίες του ελ­λη­νι­κού λαού κιν­δυ­νεύ­ουν να πάνε χαμένες, να πέσουν στο κενό, γε­γο­νος το οποίο θα οξύ­νει έτι πε­ραι­τέρω τις κοι­νω­νι­κες ανι­σο­τη­τες και θα δω­σει χώρο σε όσους επι­βου­λεύ­ον­ται το μελ­λον της χω­ρας μας. Επα­να­λαμ­βάνω ότι η Εκ­κλη­σία, αν και αφί­στα­ται της πο­λι­τι­κο­λο­γίας, δεν δυ­να­ται ωστόσο να απο­στεί και της ευ­θυ­νης της έναντι των αν­θρω­πων, δι­ότι οφείλει να με­τα­φε­ρει τις αγω­νίες του λαού μας στα ώτα των κυ­βερ­νων­των.

Κα­ποιος νέος μου είπε: «Ας κα­νουν ο,τι θε­λουν· γι­ατί υπο­θη­κεύ­ουν όμως το μελ­λον μας; Εμείς απλά θε­λουμε να έχουμε μια ευ­και­ρία να φτι­α­ξουμε τη δική μας Ελ­λάδα». Σε αυ­την ακριβώς την κραυγή αγω­νίας πρε­πει να στα­θούμε. Στο­χος μας δεν ει­ναι να επι­κρι­νουμε, αλλά να ανα­δεί­ξουμε τις αρ­χες και τις αξίες με τις οποίες γαλουχηθήκαμε, του Χρι­στι­α­νι­σμού και του Ελ­λη­νι­σμού, οι οποίες κρα­τη­σαν και πρε­πει να συ­νε­χι­σουν να κρα­τούν αυ­τον τον τόπο ορ­θιο στην ιστο­ρία.

Η Εκ­κλη­σία έχει χρέος να στη­ρι­ζει τον λαό και να μη δι­χα­ζει τον λαό. Δι­α­βλέπω ότι τα επό­μενα έτη θα ει­ναι δυ­σκολα. Χρει­α­ζε­ται κα­θείς εξ ημών να ανα­λα­βει την ευ­θύνη που του ανα­λο­γεί και να επι­δεί­ξει ωρι­μο­τητα και δι­α­θεση για συ­νερ­γα­σία. Σε αν­τι­θετη πε­ρι­πτωση η κα­τα­ληξη μπο­ρεί να απο­βεί ολέ­θρια και αντί της εξό­δου από την κρίση να οδηγηθούμε σε απευκταίο τέλμα.

Οφείλω πάντως να ευ­χα­ρι­στήσω την Ελ­λη­νική Πο­λι­τεία για συγκεκριμένα θέματα. Με τη συ­νερ­γα­σία μας και κατά την πα­ρελ­θούσα Συ­νο­δική Πε­ρι­οδο δόθηκαν λύσεις σε πολλές εκκρεμότητες. Καρ­πος αυ­της της συ­νερ­γα­σίας είναι οι νέες νο­μο­θε­τι­κες ρυ­θμι­σεις που ενέ­κρινε η Βουλή προ ολί­γων ημε­ρων. Επι­τρέψτε μου να τις ανα­φέρω επι­γραμ­μα­τικά:

1. Κα­ταρ­γούν­ται τα αν­τα­πο­δο­τικά τέλη ΟΤΑ για όλους τους Να­ούς, ανε­ξαρ­τη­τως θρη­σκείας ή δο­γμα­τος.
2. Επι­τρε­πε­ται η δω­ρεάν πο­λε­ο­δο­μική τα­κτο­ποί­ηση αυ­θαί­ρε­των κα­τα­σκευών και βο­η­θη­τι­κων χω­ρων και για τους Ιε­ρούς Να­ούς που ανή­κουν σε Ιερά Προ­σκυ­νη­ματα, Εκ­κλη­σι­α­στικά Ιδρύ­ματα και Εκ­κλη­σι­α­στικά Μου­σεία.
3. Κα­ταρ­γεί­ται η υπο­χρε­ω­τική συμ­με­τοχή στα Μη­τρο­πο­λι­τικά Συμ­βού­λια Προ­ι­στα­με­νου της ΔΟΥ και δι­κη­γο­ρου του Νο­μι­κού Συμ­βου­λίου του Κρα­τους.
4. Ναοί και πε­ρι­ου­σίες δι­α­λε­λυ­με­νων ή δι­α­λυ­ο­με­νων Μο­νων πα­ρα­με­νουν στην κυ­ρι­ο­τητα της οι­κείας Ιε­ρας Μη­τρο­πο­λεως ή πε­ρι­ερ­χον­ται στην κυ­ρια ή ανα­συ­νι­στω­μενη Μονή.
5. Οι εσω­τε­ρι­κοί και ιδρυ­τι­κοί κα­νο­νι­σμοί των Μο­νων και Ησυ­χα­στη­ρίων ελέγ­χον­ται και εγ­κρι­νον­ται από τον επι­χω­ριο Μη­τρο­πο­λίτη και τη ΔΙΣ.
6. Εκ­κλη­σι­α­στικά ακί­νητα Μη­τρο­πο­λεων, Ενο­ριών, πα­λαιών Επι­σκο­πων ή τέως ορ­θο­δο­ξων χρι­στι­α­νι­κων κοι­νο­τη­των, τα οποία υπά­γον­ται πλέον στην εδα­φική πε­ρι­φε­ρεια νέων Μη­τρο­πο­λεων ή Ενο­ριών, πε­ρι­ερ­χον­ται κατά κυ­ρι­ο­τητα σε αυ­τες χω­ρις άλλη πράξη, συμ­βο­λαιο ή αν­ταλ­λα­γμα.

7. Πα­λαιές Ενο­ρίες, Μο­νες και Ησυ­χα­στη­ρια, που ιδρύ­θη­καν προ της ισχύος του Ν. 590/1977, άνευ εκ­δο­σεως ΦΕΚ ιδρύ­σεως, δυ­ναν­ται να απο­δεί­ξουν τη νο­μιμη υπό­στασή τους με πράξη της ΔΙΣ κα­το­πιν ει­ση­γη­σεως του επι­χω­ρίου Μη­τρο­πο­λι­του.
8. Πρα­ξεις συ­στα­σεως και Κα­νο­νι­σμοί Ιδρυ­μα­των και Προ­σκυ­νη­μα­των που δη­μο­σι­ευ­θη­καν στο δελ­τίο «Εκ­κλη­σία» δυ­ναν­ται πλέον να δη­μο­σι­ευ­θούν στο ΦΕΚ με ανα­δρο­μική ισχύ.
9. Τα δι­α­χω­ρι­στικά δι­α­τα­γματα του ΟΔΕΠ και έτε­ροι πι­να­κες ακι­νη­των απο­τε­λούν εκ του νο­μου τιτ­λους ιδι­ο­κτη­σίας για τις Μο­νες χω­ρις να απαι­τεί­ται η με­τα­γραφή τους στα αρ­μο­δια Υπο­θη­κο­φυ­λα­κεία.
10. Το Πα­νελ­λη­νιο Ιερό Ίδρυμα Ευ­αγ­γε­λι­στρίας Τη­νου παύει να εξαι­ρεί­ται από τις δι­α­τα­ξεις του Ν. 590/1977 για τα Ιερά Προ­σκυ­νη­ματα και τους Ιε­ρούς Να­ούς.
11. Προ­στι­θε­ται στη συγ­κρο­τηση του Πο­λυ­με­λούς Συμ­βου­λίου της Ρι­ζα­ρείου Σχο­λης και εκ­προ­σω­πος της Εκ­κλη­σίας της Ελ­λα­δος άνευ δι­και­ω­μα­τος ψη­φου.
12. Επι­τρε­πε­ται να με­τα­τασ­σον­ται δη­μο­σιοι υπάλ­λη­λοι οι οποίοι είναι θε­ο­λο­γοι εκ­παι­δευ­τι­κοί σε κε­νες θε­σεις εκ­κλη­σι­α­στι­κων υπαλ­λη­λων της Εκκλησίας της Ελλάδος, των Ιερών Μητροπόλεων και στο Δι­ορ­θο­δοξο Κεν­τρο.
13. Δη­μι­ουρ­γούν­ται επι­με­ρους θε­σεις τα­κτι­κων υπαλ­λη­λων σε Ιε­ρες Μη­τρο­πο­λεις.
14. Κα­θι­στα­ται μο­νιμη η Μη­τρο­πολη Γου­με­νισ­σης, Αξι­ου­πο­λεως και Πο­λυ­κα­στρου.

Το γε­γο­νος επίσης ότι ψη­φι­στηκε νο­μος που δι­νει τη δυ­να­το­τητα στις θρη­σκευ­τι­κες κοι­νο­τη­τες να έχουν εν­νομη σχέση με το ελ­λη­νικό κρα­τος συμ­βαλ­λει οπωσ­δη­ποτε θε­τικά στη δι­ε­θνη ει­κόνα της χω­ρας μας. Ήταν και­ρος να κα­τα­νο­η­σει στην πράξη η Ελ­λη­νική Πο­λι­τεία ότι η συ­νερ­γα­σία με την Εκ­κλη­σία ενέ­χει πολ­λα­πλα οφέλη τόσο εν­τος όσο και εκτός Ελ­λα­δος.

Σας ευ­χα­ρι­στω για την προ­σοχή σας με­χρι στι­γμης. Χω­ρις να θέλω να στε­ρήσω πε­ρισ­σο­τερο πο­λυ­τιμο χρόνο από τον άγιο Θεσ­σα­λο­νι­κης που έχει ση­μερα την ει­ση­γησή του, επι­τρέψτε μου να ανα­φερθώ εν συ­νο­ψει και σε ορισμένα ακόμη φλε­γοντα ζη­τη­ματα.
Πα­ρα­κο­λου­θούμε καιρό τώρα με πόνο ψυ­χης την έκρυ­θμη κα­τα­σταση στην Εγ­γυς Ανα­τολή. Ει­ναι πραγ­ματι εξαι­ρε­τικά οδυ­νηρή η δι­α­πι­στωση ότι όλες αυ­τες οι ανα­τα­ρα­χες, η αι­μα­το­χυ­σία και οι βι­αι­ο­τη­τες με στόχο χρι­στι­α­νούς αδελ­φούς μας, εκτυ­λισ­σον­ται σε επι­φα­νείς ιστο­ρι­κες εστίες του χρι­στι­α­νι­σμού, όπως η Αι­γυ­πτος και η Συ­ρία, σε ιερούς τόπους και λι­κνα της Εκ­κλη­σίας που μας πα­ρε­δω­σαν το όνομα του χρι­στι­α­νού και γεν­νη­σαν πλη­θος αγίων και Πα­τε­ρων με προ­ε­ξαρ­χοντα τον ιερό Χρυ­σο­στομο. Προ­κει­ται για τρα­γω­δία βα­θυ­τατη, της οποίας ακόμη δεν γνω­ρι­ζουμε την κα­τα­ληξη.
Πρε­πει πάση θυ­σία να δρα­σουμε υπευ­θυ­νως, εάν θε­λουμε να πα­ρα­μεί­νουν εν ζωή οι χρι­στι­α­νι­κες κοι­νο­τη­τες των πε­ρι­ο­χων αυ­των.

Η Εγ­γυς Ανα­τολή έχει το παγ­κο­σμιο προ­νο­μιο τρεις μο­νο­θε­ι­στι­κες θρη­σκείες να συ­νυ­παρ­χουν ει­ρη­νικά επί αι­ω­νες στο έδα­φος της: ο χρι­στι­α­νι­σμος, ο ιου­δα­ι­σμος και το ισ­λαμ. Αν εκλεί­ψει ή δι­αρ­ρα­γεί αυτή η τρι­με­ρης ισορ­ρο­πία, το απο­τε­λε­σμα θα ει­ναι τρα­γικό. Από τη γε­ω­στρα­τη­γική της θέση, η πα­τρίδα μας λει­τουρ­γεί ως ου­σι­α­στι­κος πα­ρα­γον­τας για την επι­κρα­τηση της ει­ρη­νης στο ευ­ρυ­τερο χώρο. Αν συ­νε­χι­στούν οι ένο­πλες συρ­ρα­ξεις, με­γα­λος αρι­θμος προ­σφυ­γων και με­τα­να­στων εν­δε­χε­ται να εισ­ρεύ­σει και στη χώρα μας με απρό­βλε­πτες συ­νε­πειες.
Ει­ναι ανάγκη να προ­βλη­μα­τι­στούμε όλοι, να κα­λε­σουμε τον πι­στο λαό να ενώ­σει τη φωνή του μαζί μας και να προ­σευ­χη­θούμε ο Θεός να δι­α­φυ­λα­ξει τους δο­κι­μα­ζο­με­νους αδελ­φούς μας. Οι θη­ρι­ω­δίες που δι­α­πρατ­τον­ται εις βα­ρος τους υπό το νε­φος του πο­λε­μου εφορ­μούν­ται από θρη­σκευ­τικό φα­να­τι­σμο. Αυτή η και­νο­φα­νης νε­ο­ισ­λα­μική απειλή που απλώ­νε­ται από τη Μέση Ανα­τολή ως τα Βαλ­κα­νια πρε­πει να αν­τι­με­τω­πι­στεί και­ρια και με σο­βα­ρο­τητα. Πρε­πει να κα­τα­δι­κα­ζον­ται θρη­σκείες και ζη­λω­τες θρη­σκειών που προ­ω­θούν τον φα­να­τι­σμο, τη βία, τη μι­σαλ­λο­δο­ξία, τον πο­λεμο. Δεν ει­ναι δυ­να­τον θρη­σκείες να γι­νον­ται μέσα προ­βο­λης και προ­κλη­σεως πο­λε­μων, κα­τα­στρο­φης, δι­ω­γμων, υπο­τι­μη­σεως και ευ­τε­λι­σμού της αξίας του αν­θρω­που.

Γιά την οι­κο­νο­μική κρίση –δη­λαδή για την κρίση, όπως εκ­δη­λω­θηκε στην οι­κο­νο­μία– πολλά έχουν ει­πω­θεί. Ένα μόνο ακόμη: να μην εγ­κα­τα­λεί­ψουμε τον λαό μας, να στα­θούμε κοντά του. Αγάπη, καρ­τε­ρία, τα­πει­νο­τητα, συ­νερ­γα­σία και αλ­λη­λεγ­γύη ει­ναι οι αρε­τες που θα λει­τουρ­γη­σουν σω­στικά και θα τον οδη­γη­σουν να δη­μι­ουρ­γη­σει.

Υπο­γραμ­μίζω και ξε­χω­ρίζω μίαν εξ αυ­των, την οποία θα εξα­κο­λου­θήσω να επα­να­λαμ­βάνω όσο ο Θεός μου δι­νει ζωή, την αξία της ενό­τη­τας του λαού μας, η οποία και πρε­πει να ξε­κινά μέσα από τη δική μας ενό­τητα.

Η ενό­τητα συ­νι­στα την ταυ­το­τητα της Εκ­κλη­σίας: το γε­γο­νος ότι τα προ­σωπα που την συ­να­πο­τε­λούν δεν υπάρ­χουν αφ’ εαυ­των, με­μο­νω­μένα, και τα χα­ρι­σματα με τα οποία τους προί­κισε και εξα­κο­λου­θεί να τους παρ­ε­χει ο Θεός ει­ναι κοινά και δεν απο­τε­λούν ατο­μικό κτήμα του κα­θε­νος. Η Χα­ρις του Κυ­ρίου συ­νε­χει την Εκ­κλη­σία, δι­ότι δεν μο­νο­πω­λεί­ται, αλλά εκ­κλη­σι­ο­ποι­ει­ται.

Η οι­κο­δομή λοι­πον της Εκ­κλη­σίας ει­ναι έργο κοινό όλων των με­λων Της. Μέσα από την ποι­κι­λία των χα­ρι­σμα­των και των ενερ­γειών ανα­δει­κνυ­ε­ται η ενό­τητα και η ενο­ποιός λει­τουρ­γία Της. Όλα τα μέλη, έστω κι εάν έχουν δι­α­φο­ρες με­ταξύ τους, συ­νι­στούν το ενω­μένο τη πι­στει, τη αγάπη και τη ομο­λο­γία Σώμα του Χρι­στού.
Λε­γει ο Κυ­ριος εις το κατά Ιω­αν­νην: «Εν τούτω γνω­σον­ται παν­τες ότι εμοί μα­θη­ταί εστε, εάν αγά­πην έχητε εν αλ­λη­λοις» (Ιω. ιγ΄, 35). Χα­ρα­κτη­ρι­στικό γνω­ρι­σμα των Απο­στο­λων δεν ει­ναι η δι­ε­νερ­γεια θαυ­μα­των, ούτε οι θαυ­μα­στοί λο­γοι, αλλά η εν Χρι­στω αγάπη και ενό­τητα.
«Τούτο κε­φα­λαιον της καθ’ ημάς πο­λι­τείας εστί», ση­μει­ω­νει σχετικώς ο ιε­ρος Χρυ­σο­στο­μος, «τούτο γνω­ρι­σμα, το μη τα εαυ­των σκο­πείν μο­νον […]· τούτο δεί­γμα της πι­στεως με­γι­στον· Εν τούτω γαρ γνω­σον­ται, φησί, παν­τες ότι μα­θη­ταί μου εστε, εάν αγα­πάτε αλ­λη­λους. Αγά­πην δε δεί­κνυσι γνη­σίαν ου κοι­νω­νία τρα­πε­ζης, ουδέ προσ­ρη­σις ψιλή, ουδέ κο­λα­κεία ρη­μα­των, αλλά το δι­ορ­θω­σαι και σκο­πη­σαι το συμ­φε­ρον του πλη­σίον, το τον πε­πτω­κότα δι­α­να­στη­σαι, το τω κει­μένω χείρα ορέ­ξαι της οι­κείας αμε­λη­σαντι σω­τη­ρίας, και προ των οι­κείων αγα­θων τα του πλη­σίον ζη­τη­σαι. Τούτο αγά­πης γνη­σίας. Η γαρ αγάπη τα αυ­της ου βλε­πει, αλλά προ των αυ­της τα του πλη­σίον ορά, ίνα δι’ εκεί­νων τα αυ­της ίδη».

Από πολ­λούς αγί­ους Αδελ­φούς έχουν θι­γεί κατά δια­στη­ματα ποικίλα θε­ματα που χρη­ζουν με­λε­της και επε­ξερ­γα­σίας. Φρονώ κυ­ριο με­λημά μας ει­ναι να συνεχί­σουμε την απο­στολή μας, τη δι­α­κο­νία του λαού του Θεού, τη δι­α­κο­νία των αν­θρω­πων, και να δω­σουμε ιδι­αι­τερο βα­ρος στην πνευ­μα­τική καλ­λι­ερ­γεια. Αν­θρω­πος χω­ρις καλ­λι­ερ­γεια και εσω­τε­ρική ανα­φορά στον Θεό δεν μπο­ρεί να αν­τα­πο­κρι­θεί στις δυ­σκο­λίες και τις προ­κλη­σεις της συγ­χρο­νης επο­χης.

Περί του ζη­τη­μα­τος της επα­νε­ξε­τα­σεως του τρο­που εκλο­γης των Αρ­χι­ε­ρέων, για το πως πρε­πει κα­ποιος να οδη­γεί­ται στην δι­α­ποί­μανση μιάς Ιε­ρας Μη­τρο­πο­λεως, έχω το­πο­θε­τη­θεί αρ­κε­τες φο­ρες στο πα­ρελ­θον. Δεν απο­τε­λεί όμως απο­κλει­στικά δική μου ευ­θύνη να προβώ αυτή τη στι­γμη σε αλ­λα­γες ούτε αι­σθα­νο­μαι έτοι­μος να δι­α­τυ­πώσω προ­τα­σεις. Απαι­τεί­ται να πη­γα­σει από όλους μας η τάση για ανα­θε­ω­ρη­σεις στο συγ­κε­κρι­μένο θέμα. Φρονώ ότι ίσως χρειαστεί να αφι­ε­ρω­σουμε μίαν ολό­κληρη Ιερά Συ­νοδο της Ιε­ραρ­χίας προς συ­ζη­τη­σιν. Προς στι­γμην, αυτό που εμείς δι­α­τρα­νω­νουμε και πι­στεύ­ουμε ει­ναι πως ο,τι πρα­γμα­το­ποι­ει­ται εν τη Εκ­κλη­σία συν­τε­λεί­ται με τη Χάρη του Θεού. Χρει­α­ζε­ται να το αν­τι­λη­φθεί και ο λαός μας πλη­ρως αυτό, ότι η Εκκλησία εν πρώτοις συ­νι­στα μυ­στη­ριο, το οποίο τε­λε­σι­ουρ­γεί­ται στο προ­σωπο κα­θε­νος εξ ημών.

Ει­ναι ο ιε­ρος χω­ρος όπου ο αν­θρω­πος κα­ταλ­λασ­σε­ται με τον Θεό, με τον εαυτό του και με τον κο­σμο, μυ­στα­γω­γεί­ται και αγι­α­ζε­ται, βρι­σκον­τας την αλή­θεια, τη γαλήνη και την πλη­ρο­τητα.
Απαι­τεί­ται επί­σης να ομο­νο­η­σουμε στο θέμα της αξι­ο­ποι­η­σεως της Εκ­κλη­σι­α­στι­κης Πε­ρι­ου­σίας. Αρ­κετά βη­ματα έχουν γι­νει προς αυτή την κα­τεύ­θυνση, με πιο προ­σφατο την προ­ει­ρη­μένη τρο­πο­λο­γία, η οποία ερ­χε­ται εις επι­στε­γα­σμα μα­κρας πο­ρείας εδραι­ω­σεως του απα­ραί­τη­του νο­μι­κού πλαι­σίου. Εμ­πι­στευ­ο­μα­στε την Οι­κο­νο­μική μας Υπη­ρε­σία, πρε­πει όμως να ομο­νο­ούμε και με­ταξύ μας, δι­ότι το ζη­τημα θε­λει πολλή προ­σοχή. Η οι­κο­νο­μική ανε­ξαρ­τη­σία απο­τε­λεί αναγ­καίο όρο για την απρό­σκο­πτη συ­νε­χεια της δι­α­κο­νίας μας προς τον λαό. Όσο πιο γρη­γορα λοι­πον δο­θεί η δυ­να­το­της στην Εκ­κλη­σία να απο­κτη­σει οι­κο­νο­μική ανε­ξαρ­τη­σία, τόσο κα­λυ­τερα θα ει­ναι για όλους μας και τον τόπο. Ανα­με­νουμε να δι­α­τυ­πω­θούν προ­τα­σεις από εξει­δι­κευ­μένα προ­σωπα με γνω­μονα το κοινό καλό και όχι με­μο­νω­μένα συμ­φε­ροντα.
Στο ση­μείο αυτό ζητώ τη στη­ριξη και τη συμ­βολή σας. Παρα­καλώ να αφή­σουμε στην άκρη κάθε ίχνος κα­χυ­πο­ψίας, μι­κρο­νοιας και πα­ρα­φι­λο­λο­γίας. Απα­ραί­τη­τος κα­νο­νας ει­ναι η δι­α­φα­νεια και η ενη­με­ρωση πάντων υμών περί πάσης πι­θανής προτάσεως. Δεν γνω­ρι­ζουμε τις επο­χες που θα ελ­θουν. Χω­ρις οι­κο­νο­μική ανε­ξαρ­τη­σία θα ει­μα­στε δι­αρ­κως ου­ρα­γοί στις εξε­λι­ξεις. Στο­χος μας δεν ει­ναι η οι­κο­νο­μική δυ­ναμη, αλλά, δι’ αυ­της, η δι­α­κο­νία και ενί­σχυση του λαού μας. Σας ευ­χα­ρι­στω από την καρ­διά μου, γι­ατί όλη αυτή η εργώδης προ­σπα­θεια δεν θα ήταν δυ­νατή χω­ρις τη δική σας αρωγή. Βο­η­θη­στε λοι­πον να προ­χω­ρη­σουμε και στην υλο­ποί­ηση αυ­των των ορα­μα­τι­σμων.

Σε λι­γους μη­νες ευ­ελ­πι­στούμε να έχουμε έτοιμο τον νόμο για την Εκ­κλη­σι­α­στική Εκ­παί­δευση. Όλα τα αρ­μο­δια Συ­νο­δικά ορ­γανα κα­λούν­ται να συν­το­νι­στούν και να εν­τεί­νουν την προ­ση­λωσή τους, ώστε να κα­τα­λη­ξουμε σε αι­σιο και ου­σι­α­στικό απο­τε­λε­σμα. Οι και­ροί επι­τασ­σουν την αναγ­και­ο­τητα επεν­δυ­σεως στον τρόπο ανα­δεί­ξεως αξίων κλη­ρι­κων, με ζήλο Θεού και γνώση, οι οποίοι να δυ­ναν­ται να αν­τα­πο­κρι­θούν στα συγ­χρονα προ­βλη­ματα. Συ­χνα η Εκ­κλη­σία χρη­σι­μο­ποι­ει­ται ως ευ­κολο θύμα κατά τη δι­α­θεση των κυ­βερ­νων­των, με στόχο την πα­ρα­πλη­ρο­φο­ρηση του λαού από τις εκά­στοτε δυ­σα­ρε­στες πο­λι­τι­κες εξε­λι­ξεις και άλλα ανα­φυ­ο­μενα ζη­τη­ματα. Δεν ει­ναι ώρα μι­κρο­ψυ­χίας και προσ­κολλήσεως σε προ­κα­τα­λη­ψεις. Απαι­τεί­ται να υπο­στη­ρι­ξουμε το υπό ψη­φι­σιν σχε­διο νο­μου και να αφο­σι­ω­θούμε στην ορθή εκ­κλη­σι­α­στική παι­δεία των υπο­ψη­φίων κλη­ρι­κων μας.

Αι­σθα­νο­μαι ότι σας έχω κου­ρα­σει και ότι έθεσα πολλά θε­ματα στη δι­α­θεση της αγά­πης σας. Ασφαλώς θα στα­θούμε στις προ­γραμ­μα­τι­σμε­νες ει­ση­γη­σεις των αγίων Αρ­χι­ε­ρέων, θα τις πα­ρα­κο­λου­θη­σουμε με προ­σοχή και θα τις σχο­λι­α­σουμε με συν­το­μία και σα­φη­νεια, για να οδη­γη­θούμε σε σω­στες κα­τευ­θυν­σεις και απο­φα­σεις για τη δι­α­κο­νία, την ενό­τητα και την οι­κο­δομή του εκ­κλη­σι­α­στι­κού σω­μα­τος.

Πε­ραί­νον­τας, νι­ώθω την ανάγκη να επα­νέλθω στις θε­με­λι­ω­δεις αρ­χες, στην κοινή μας πι­στη ότι η Εκ­κλη­σία της Ελ­λα­δος, ως αυ­το­κε­φαλο τμήμα της ευ­ρυ­τε­ρης Ορ­θο­δο­ξίας, έχει κατά πάντα τις δυ­να­το­τη­τες και τις προ­ο­πτι­κες να πο­ρευ­θεί στο μελ­λον. Ως ανώ­τατο θε­σμικό Της ορ­γανο, η Ιερά Συ­νο­δος της Ιε­ραρ­χίας έχει χρέος να μη στα­μα­τη­σει να προ­βαλ­λει προς τους εγ­γυς και τους μα­κραν την οι­κου­με­νι­κο­τητα του μη­νυ­μα­τος του Ευ­αγ­γε­λίου – την ενοποιό αγάπη, την ει­ρη­νική συ­νυ­παρξη και πρω­τι­στως την πίστη ότι η Εκ­κλη­σία ει­ναι ο ευ­διος λι­μην όπου οι αν­θρω­ποι μπο­ρούν να βρούν εγ­γυ­ηση και σω­τη­ρία.
Ευ­χο­μαι οι ερ­γα­σίες της πα­ρού­σης Συ­νο­δου να ευ­ο­δω­θούν αι­σίως και δη­μι­ουρ­γι­κως εν Χρι­στω και ο Θεός να ενι­σχύσει τον κα­θένα στο έργο του εν­τος και εκτός αυ­της της αι­θού­σης.
Σας ευχαριστώ.