«Δεν υπάρχει μεγαλύτερη απόδειξη αγάπης, ανθρωπιάς και αλληλεγγύης από το να μείνω σπίτι να μην μεταδώσω τον κορωνοϊό στο συνάνθρωπό μου και καταλήξει σε κάποιο νοσοκομείο ή ακόμη και το να μπει ολόκληρη η οικογένεια σε μεγάλη περιπέτεια» δηλώνει στη Cyprus Times ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Μεσαορίας κ. Γρηγόριος.
Σε συνέντευξη που μας παραχώρησε με την ευκαιρία του Πάσχα, τονίζει ότι είναι η ώρα για περισσότερη αλληλεγγύη, αλληλοσυμπαράσταση και πολλή αγάπη, η οποία είναι αναστάσιμο δώρο. «Ας βάλουμε κάτω το «εγώ» κι ας πλησιάσουμε το «εμείς», δε μας ζητείται να αποδείξουμε κάτι, δεν υπάρχει μετρητής πίστης απέναντι στην αγάπη μας προς το συνάνθρωπο» τονίζει.
Ποιο είναι το μήνυμα της Ανάστασης ειδικά φέτος, για τον κόσμο που ζει υπό τις συνθήκες του υποχρεωτικού εγκλεισμού;
Χριστός Ανέστη! Αληθώς Ανέστη ο Κύριος! Ευχαριστώ για την πρόσκληση να επικοινωνήσουμε με τους αναγνώστες της Cyprus Times μέσω της παρούσης συνεντεύξεως. Η Αγία Τεσσαρακοστή, που ολοκληρώθηκε την Παρασκευή του Λαζάρου, μας προετοίμασε εφέτος με ένα πρωτόγνωρο τρόπο, για τη γενεά τη δική μας μετά το τραγικό καλοκαίρι του 1974, ένεκα του κορωνοϊού, και μας οδήγησε στη Μεγάλη Εβδομάδα που βιώσαμε «τὴν ἄφατον δι’ ἡμᾶς οἰκονομίαν Του».
Αποκορύφωμα της σημερινής ημέρας η Λαμπρή! Η Ανάσταση του Θεανθρώπου. Το λαμπροφόρο Πάσχα. Η μετάβασή μας από το σκοτάδι στο φως. Από τη λύπη, για τα λάθη μας, στη μόνιμη θεϊκή χαρά, ως δώρο του Θεού. Το μήνυμα της Αναστάσεως του Χριστού είναι μήνυμα αγάπης, χαράς και αισιοδοξίας και χθες και σήμερα και αύριο στη διαρκώς μεταβαλλόμενη ανθρωπότητα. Καμία απόσταση ή εγκλεισμός δεν αφαιρούν από τον άνθρωπο τον πόθο να ενωθεί με το Χριστό. Και τούτο διότι ο αιώνιος Θεός συγκαταβαίνει μέχρι τον Άδη, για να σώσει τον άνθρωπο, ανακαλώντας τον στο αρχαίο κάλλος εν Χριστώ Αναστάντι.
Η ζωή κατισχύει του θανάτου, όπως υπαγορεύει η πίστη μας. Όμως και ο θάνατος είναι ένα νομοτελειακό μέρος της ζωής, δεν είναι;
«Χριστὸς ἀνέστη ἐκ νεκρῶν, θανάτῳ θάνατον πατήσας, καὶ τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι, ζωὴν χαρισάμενος». Η Ανάσταση του Θεανθρώπου τα πλημυρίζει όλα με φως, τα επουράνια, τα επίγεια και τα καταχθόνια. Όλη η κτίση στερεώνεται στο γεγονός της εκ νεκρών εγέρσεως. «Κανείς να μη φοβάται το θάνατο, διότι από τα δεσμά του μας ελευθέρωσε του Σωτήρα ο θάνατος. … Λεηλάτησε τον Άδη, Αυτός που κατέβηκε στον Άδη». Ο άνθρωπος έχει αθάνατη ψυχή, όπως επιβεβαιώνεται και με τη νίκη του Χριστού κατά του θανάτου. Αν και παραμένει πεπερασμένος, φθαρτός και θνητός προσδοκά την αιώνια Βασιλεία του Θεού, η οποία βέβαια ξεκινά από εδώ, σύμφωνα με τη δική του επιλογή, εγρήγορσης ή ραθυμίας, σύμφωνα με τα θεολογικά μηνύματα της Μεγάλης Εβδομάδας. Αυτό βιώνουμε εντός της Αγίας μας Εκκλησίας και ομολογούμε στο Σύμβολο της Πίστεως.
Πόσο η θρησκεία ή καλύτερα η δύναμη της πίστεως, βοηθά τους ανθρώπους σε τέτοιες δύσκολες στιγμές;
Η Πίστη μας είναι η αμετακίνητη πυξίδα. Η ενεργοποίηση των εντός ημών χαρισμάτων, τα οποία μας δώρισε το Άγιο Πνεύμα, είναι η άγκυρά μας. Διαρκής πρέπει να είναι η κατ’ οίκον Εκκλησία και η προσευχή «ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ». Αυτό για να συμβεί, χρειάζεται φωτισμένος νους, καθαρή διάνοια, αγνή ψυχή, με «πνεῦμα σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, ὑπομονῆς καὶ ἀγάπης».
Για να αληθεύουμε πραγματικά είναι αναγκαία και η αγάπη. Ο Απόστολος Παύλος λέει «ἀληθεύοντες ἐν ἀγάπῃ». Στη σημερινή δοκιμασία, όλη μαζί η ανθρωπότητα θέλουμε το συντομότερο να απαλλαγεί ο πλανήτης μας από τη λοιμώδη νόσο. Αλλά δεν υπάρχει μεγαλύτερη απόδειξη αγάπης, ανθρωπιάς και αλληλεγγύης από το να μείνω σπίτι να μην μεταδώσω τον κορωνοϊό στο συνάνθρωπό μου και καταλήξει σε κάποιο νοσοκομείο ή ακόμη και το να μπει ολόκληρη η οικογένεια σε μεγάλη περιπέτεια. Ας βάλουμε κάτω το «εγώ» κι ας πλησιάσουμε το «εμείς», δε μας ζητείται να αποδείξουμε κάτι, δεν υπάρχει μετρητής πίστης απέναντι στην αγάπη μας προς το συνάνθρωπο. Και, φυσικά, όπως είπε και ο Αρχιεπίσκοπος, δεν αναφέρομαι στη θεία κοινωνία, αλλά στην πολυπληθή συνάθροιση του κόσμου στις εκκλησίες. Σε αυτόν τον κίνδυνο αναφέρομαι.
Πώς θα αποτυπωθεί στη μνήμη αυτό το Πάσχα;
Το Πάσχα του 2020 θα καταγραφεί για εμάς τους Ορθόδοξους Χριστιανούς, ως μια ανθρωπίνως οδυνηρή εμπειρία, ένεκα της ακούσιας πρόσκαιρης στέρησης των θεϊκών δώρων της «Δεσποτικής ξενίας» δηλαδή της συμμετοχής μας στο Δείπνο της Αγάπης του Θεού, τη μετάληψη των Αχράντων Μυστηρίων, αλλά και των καθημερινών μας συνηθειών ή των εξωτερικών εθίμων και παραδόσεων τούτων των εορταστικών ημερών. Άλλωστε, σε κάποιο ρεαλιστικό βαθμό, είναι κι αυτά αναγκαία. Εντούτοις, αυτός ο πρόσκαιρος εγκλεισμός, ένεκα υπακοής και πειθαρχίας στους ειδικούς επιστήμονες, δεν μπορεί να μας στερήσει τη θεϊκή χαρά του ανεσπέρου φωτός της Αναστάσεως, το οποίο όλοι πλέον συνειδητοποιούμε ότι λάμπει σταθερά πέρα και πάνω από τα παροδικά φώτα του κόσμου τούτου.
Η πανδημία είναι μια ευκαιρία να εκτιμήσει ο σύγχρονος άνθρωπος εκείνα που συνήθως θεωρεί ως δεδομένα;
Ασφαλώς. Βέβαια, δεν είναι η ώρα για να μιλήσω πλατύτερα, όμως έχει ήδη λεχθεί ότι «κάθε ανθρώπινη τραγωδία φέρνει φόβο, όταν όμως έχουμε να κάνουμε με παγκόσμια πανδημία, είναι αναμενόμενες οι ανατροπές». Ενδεχομένως, οσονούπω θα ζήσουμε πολλές ανατροπές από τα καθιερωμένα των τελευταίων δεκαετιών. Είναι η ώρα για περισσότερη αλληλεγγύη, αλληλοσυμπαράσταση και πολλή αγάπη, η οποία είναι αναστάσιμο δώρο. Ο Παύλος παρουσιάζει ανάγλυφα τη γνήσια και αληθινή αγάπη μεταξύ των ανθρώπων, όπως τη βιώνει και ο ίδιος, αν και δεν είναι αυτόπτης μάρτυρας της Αναστάσεως του Χριστού «ἡ ἀγάπη οὐδέποτε ἐκπίπτει». Ο Ιωάννης ο κατεξοχήν αυτόπτης μάρτυρας του θαύματος μας βεβαιώνει ότι «ἡ τελεία ἀγάπη ἔξω βάλλει τὸν φόβον». Ας αναζητήσουμε το βαθύτερο νόημα και πάλι: «Ἀναστάσεως ἡμέρα, … καὶ ἀλλήλους περιπτυξώμεθα». Είναι σήμερα η ευκαιρία της μεγάλης εντός μας ανατροπής: «Εἴπωμεν ἀδελφοί, καὶ τοῖς μισοῦσιν ἡμᾶς· Συγχωρήσωμεν πάντα τῇ Ἀναστάσει».
Πώς βιώσατε αυτές τις άγιες ημέρες με τους άδειους ναούς;
Χαρμολύπη· χαρά για τις δωρεές του Θεού και λύπη για τα λάθη μου. Περισυλλογή· τα πάντα ανατρέπονται στον κόσμο τούτο. Το μόνο σταθερό η Σοφία του Θεού, δηλ. ο Αναστημένος Ιησούς Χριστός. Αυτοκριτική και μεταμέλεια, εάν ανταποκρίνομαι στην αποστολή μου σήμερα. Σιωπή και άσκηση, γιατί αυτή είναι η ζωή εντός του Θεανθρώπινου καθιδρύματος που λέγεται Εκκλησία.
Εδώ και τώρα, αλλά και στη μετά πανδημίας εποχή, καλούμαστε όλοι όσα πιστεύουμε, όσα ομολογούμε να τα εφαρμόσουμε κάτω από έκτακτες συνθήκες. Με τις ευλογίες του Αρχιεπισκόπου μας κ. Χρυσοστόμου, γίνονται επισκέψεις στα ευαγή ιδρύματα της Αρχιεπισκοπικής περιφέρειας (περίπου 40). Αυτές τις ημέρες τα επισκεφθήκαμε με την προσευχή μας ενώπιον της Αγίας Τραπέζης ενθυμούμενοι άλλοτε επωνύμως και άλλοτε ανωνύμως τους ανθρώπους. Είναι κι αυτό μεγάλη ευλογία. Το ίδιο προσευχόμαστε για τους λειτουργούς υγείας, καθώς και όλους όσοι συμβάλουν στην αυτοβελτίωση του συστήματος υγείας
Έχω επίγνωση ότι οι συνάνθρωποί μας, είτε έχουν μια τακτική εκκλησιαστική ζωή είτε όχι, περίμεναν πώς και πώς, με βαθιά κατάνυξη, για να ζήσουν τα Θεία Πάθη στους ναούς μας, τη Σταύρωση, την Αποκαθήλωση του Κυρίου μας, την περιφορά του Επιταφίου και τη λαμπρή Του Ανάσταση, έκαναν πράξη τη διδαχή του Χριστού, που δεν είναι άλλη από την αγάπη, τη θυσιαστική αγάπη προς το συνάνθρωπο. Γι’ αυτό κι εμείς να βοηθήσουμε όλοι να περιοριστεί η λοιμώδης νόσος και να αποτιμήσομε την αξία της συμμετοχής στις αγιαστικές πράξεις της Εκκλησίας (βλ. Παραβολή του Σπορέως).
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος είπε ότι «δεν είναι η πίστη που κινδυνεύει, αλλά οι πιστοί». Συμφωνείτε με αυτή την προσέγγιση;
Από την πρώτη στιγμή που την άκουσα και διάβασα τη σκέψη αυτή μέσα στο πλαίσιο του μηνύματος του Παναγιωτάτου, την αξιοποίησα σε πολλές ευκαιρίες προς ενίσχυση και παρηγορία των αδελφών μας. Την επανέλαβε και ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας σε Διάγγελμά του. Θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι ο Παναγιώτατος, όπως και ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπός μας κ. Χρυσόστομος μέσα από τη μακρόχρονη πορεία προσφοράς στην Εκκλησία, έχουν ζήσει ανθρωπίνως πολλές και ποικίλες καταστάσεις. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης, ως Πρώτος μεταξύ Ίσων στα Δίπτυχα της Ορθοδοξίας, προσεύχεται κι εκείνος πατρικά και μεριμνά με αγάπη υπέρ των πιστών τόσο της Πρωτόθρονης Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως όσο και ολόκληρης της Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Το παραινετικό πνεύμα του Παναγιωτάτου φανερώνεται και στη σημερινή εγκύκλιο εκ Φαναρίου.
«Ὁ Χριστός εἶναι “ὁ πᾶσαν νόσον ἰώμενος καί ἐκ τοῦ θανάτου λυτρούμενος”. Εἶναι ὁ παθών δι᾿ ἡμᾶς, ὁ ἀποκαλύψας τοῖς ἀνθρώποις ὅτι ὁ Θεός εἶναι ὁ “ἀεί ὑπέρ ἡμῶν”, ὅτι εἰς τήν Ἀλήθειαν τοῦ Θεοῦ ἀνήκει οὐσιωδῶς ἡ φιλανθρωπία Του. Αὐτή ἡ εὐκταία φωνή τῆς θείας ἀγάπης ἀντηχεῖ εἰς τό “θάρσει, τέκνον” τοῦ Χριστοῦ πρός τόν παραλυτικόν …».
«Ἡ πίστις εἰς τήν Ἀνάστασιν τοῦ Χριστοῦ καί εἰς τήν ἰδικήν μας συνανάστασιν δέν ἀρνεῖται τήν ἐπώδυνον παρουσίαν τοῦ θανάτου, τοῦ πόνου καί τοῦ σταυροῦ εἰς τήν ζωήν τοῦ κόσμου. Δέν ἀπωθοῦμεν τήν σκληράν πραγματικότητα, οὔτε ἐξασφαλίζομεν εἰς τόν ἑαυτόν μας, διά τῆς πίστεως, ψυχολογικήν κάλυψιν ἀπέναντι εἰς τόν θάνατον».
Υπήρξαν ιερωμένοι που παραβίασαν τα απαγορευτικά μέτρα. Ποια είναι η δική σας θέση;
Υπακοή στις αποφάσεις της Εκκλησίας. Όπως ανέφερε πολλές φορές αυτές τις ημέρες ο Μακαριώτατος Προκαθήμενός μας, δεν υπάρχει άλλη επιλογή εκτός από τη συνεργασία και πειθαρχία στις οδηγίες της πολιτείας και των ειδικών επιστημόνων, για το καλό ολόκληρης της κοινότητας.
Ας δούμε το φαινόμενο ευρύτερα, έχοντας πάντα συνείδηση ότι ίσταμαι ως το έσχατο μέλος της καθ’ ημάς Ιεράς Συνόδου. Αν διατυπωθεί ένα δόγμα (πίστη) ή έστω άποψη που δεν συμβαδίζει με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, αυτό δεν γίνεται δεκτό από την Εκκλησία. Ταυτόχρονα, έχουμε και πολλά άλλα θέματα στην καθημερινή ρύθμιση των πραγμάτων εντός της Εκκλησίας και όλα αυτά πάντα με φιλανθρωπία για τη σωτηρία του ανθρώπου. Αυτά τα δεύτερα ζητήματα δεν είναι δύσκολο κάποιος να τα στηρίξει αγιογραφικά και πατερικά και ασφαλώς αποβαίνουν ορθά. Ακόμη, αυτή η διαδικασία μπορεί να εφαρμοστεί και διαβαθμισμένα σε τριτεύοντα θέματα. Το ερώτημα όμως παραμένει. Έχουμε μια έκτακτη ανάγκη και θα πρέπει να ληφθούν άμεσες και οδυνηρές αποφάσεις. Ενδεχομένως να υποβληθούμε σε θυσίες και στερήσεις για το όλο (δηλ. για όλη την κοινότητα). Τότε τι και πώς κινούμαστε; Τι και πώς καθοδηγούμε το ποίμνιο; Ιδιαίτερα στην εποχή των πολυμέσων και του διαδικτύου; («Και δεν υπάρχει κανένα κτίσμα αφανές και αόρατο ενώπιον του Θεού, αλλ’ όλα είναι γυμνά και ξέσκεπα εις τα μάτια αυτού»). Όμως, ζούμε μέσα στην κοινωνία και είναι όλα ανθρώπινα. Κατεξοχήν η Εκκλησία είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Ο ένας για όλους και όλοι για τον ένα. Η Εκκλησία είναι θεραπευτήριο για όλους μας, όλα τα μέλη της. Διότι «φιλότιμος γαρ ων ο Δεσπότης, δέχεται τον έσχατον καθάπερ και τον πρώτον», «και τα έργα δέχεται και την γνώμην ασπάζεται· και την πράξιν τιμά και την πρόθεσιν επαινεί». Όλα εξαρτώνται από το κίνητρο και τις προθέσεις μας.
Κατακλείδα: Χριστός Ανέστη! Η Ανάσταση του Χριστού να σημάνει και τη δική μας λύτρωση και ελευθερία από όλα δεσμά του κόσμου τούτου, με υγεία και απελευθέρωση του τουρκοκρατούμενου τμήματος της πατρίδας μας και ταυτόχρονα ειρήνη και ευημερία στο νησί μας και σε όλο τον κόσμο.
