Ο Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαος εξέδωσε την παρακάτω εγκύκλιο, με αφορμή τη συνάντηση του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου με τον Πάπα Φραγκίσκο, στους Αγίους Τόπους.
Ακολουθεί η εγκύκλιος του Μητροπολίτη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαου:“Προς τους ευλαβείς εφημερίους
και τον ευσεβή λαό της καθ’ ημάς ιεράς Μητροπόλεως”.
Αγαπητοί πατέρες και αδελφοί,
Τέλειωσε για φέτος η αναστάσιμη περίοδος, και ζούμε πλέον με την προσδοκία της Πεντηκοστής. Η ψυχή μας παλινδρομεί ανάμεσα στη χαρά της Αναστάσεως του Κυρίου και στην ελπίδα της χάριτος του Αγ. Πνεύματος. «Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν». Εύχομαι σε όλους πλούσια την ευλογία του Παρακλήτου. Ήδη παρήλθε και η εκκρεμότητα των εκλογών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και του Ευρωπαικού Κοινοβουλίου, και όπως πάντα την ένταση των μεταξύ μας διαιρέσεων την διαδέχεται τώρα η πρόκληση της ενότητος και κοινής προσπάθειας, ώστε όλοι μαζί να αντιμετωπίσουμε την επίθεση της δυσβάσταχτης πλέον καθημερινότητος. Είναι τόσο δύσκολα τα προβλήματά μας, που ίσως αυτοί που έχασαν στις εκλογές θα πρέπει να νοιώθουν περισσότερο ανακουφισμένοι από όσους κέρδισαν. Εμείς ευχόμαστε καλή δύναμη και επιτυχία στην αποστολή τους.
Είμαι βέβαιος ότι οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι των τοπικών κοινωνιών με ανανεωμένο τον ενθουσιασμό τους θα κάνουν ο,τι καλύτερο μπορούν όλοι μαζί για να ανακουφίσουν τον τσακισμένο από την γενικευμένη κρίση λαό μας. Κι εμείς ως Εκκλησία, στο μέτρο που μας αναλογεί και στον βαθμό που θα μας ζητηθεί, θα στηρίξουμε κάθε καλή προσπάθεια με όλες μας τις δυνάμεις. Η συνεργασία όλων μας είναι κυρίως σήμερα και αναγκαία και τεράστια σε δύναμη.
Η περασμένη όμως Κυριακή σφραγίσθηκε και από ένα άλλο σημαντικό γεγονός εκκλησιαστικού χαρακτήρος: τη συνάντηση του Οικουμενικού Πατριάρχη μας κ. Βαρθολομαίου με τον Πάπα Ρώμης κ. Φραγκίσκο στα Ιεροσόλυμα, μπροστά στον Πανάγιο Τάφο, 50 χρόνια μετά την άρση των αναθεμάτων.
Τα ΜΜΕ πρόβαλαν το γεγονός και μίλησαν για αγάπη, συμφιλίωση, συγχωρητικότητα, αμοιβαία κατανόηση και πρόοδο στις σχέσεις των εκκλησιών. Κάποιες άλλες φωνές έκαναν λόγο για προδοσία της πίστης, συμβιβασμό και υποταγή σε υποδείξεις της νέας εποχής και του παγκόσμιου συγκρητισμού.
Επειδή πιθανόν όλα αυτά να εκφράζουν το καθένα ξεχωριστά μέρος της αλήθειας αλλά και από μόνα τους να σκεπάζουν το μυστικό της η και να οδηγούν τον λογισμό μας και το αίσθημα της πίστεως σε λάθος κατευθύνσεις, θεώρησα ότι έπρεπε να επικοινωνήσω μαζί σας με την πνευματική ευθύνη μου ως επισκόπου της περιοχής μας.
Ποιός θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι η αγάπη, η συγχώρηση και η συμφιλίωση είναι έννοιες που αντιβαίνουν στην ευαγγελική αλήθεια; Σε τι άραγε θα βοηθούσε το να συντηρούνται αναθέματα μιάς περίπου χιλιετίας, που στην ουσία στέρησαν την κοινωνία και απέκοψαν από το ιερό σώμα της αγίας μας Εκκλησίας εκατομμύρια ανυποψίαστους πιστούς του Δυτικού κυρίως κόσμου για ολόκληρους αιώνες μέχρι σήμερα; Από την άλλη, πως να αρνηθούμε ότι το φοβερό σχίσμα του 11ου αιώνος οδήγησε σε μία ανεξέλεγκτη παραγωγή αιρετικών δοξασιών και διδασκαλιών που διαπότισαν ολόκληρη τη ζωή του δυτικού χριστιανισμού και τελικά παραμόρφωσαν το πρόσωπο του Χριστού, αλλοίωσαν το ήθος της πίστεως και αποδόμησαν την αίσθηση του μυστηρίου; Πως να αρνηθούμε το αποτέλεσμα, που ήταν η πίστη να έχει εκφυλιστεί σε παραδοχή χριστιανικών απόψεων, η κοινωνία του Θεού να έχει αντικατασταθεί από τα κοινωνικά έργα, η Εκκλησία να έχει καταντήσει θρήσκευμα, η θεολογία στοχασμός, και η αποκάλυψη του Θεού φραστικό επιχείρημα δίχως ουσιαστικό αντίκρυσμα;
Δεν θα αδικούσαμε την αλήθεια, αν λέγαμε ότι η Δύση μετά την διακοπή της κοινωνίας της με τις Εκκλησίες της Ανατολής, και στην ουσία την απόσχισή της από το εκκλησιαστικό σώμα, αποξενώθηκε, αναπόφευκτα οδηγήθηκε σε πλάνες, νόθευσε την πίστη και ως ομολογία και ως βίωμα και αποδυνάμωσε την ενέργεια της χάριτος, αφού την αντικατέστησε με τον ηθικό αγώνα. υτός είναι ο λόγος που άγιοι όπως ο Γρηγόριος ο Παλαμάς και ο Μάρκος ο Ευγενικός αγωνίστηκαν τόσο για να τονίσουν τη διαφορά της Ορθοδοξίας από τις παπικές κακοδοξίες. Απόδειξη δε ότι η Δύση ανυποψίαστη κολυμπάει μέχρι σήμερα μέσα σε μια θάλασσα αλλοιωμένου ήθους, πλανών και αιρετικών δοξασιών είναι ότι δυσκολεύεται να κατανοήσει τους παραπάνω θεολόγους αγίους, αλλά και την Ορθοδοξία, με συνέπεια η επικοινωνία μας να απαιτεί ατέρμονες διαλόγους με αμφίβολο αποτέλεσμα. Γι΄ αυτό και πρώτιστη ευθύνη μας δεν είναι να αντιπαρατεθούμε εμπαθώς και να καταδικάσουμε τους κληρονόμους της κακοδοξίας, αλλά με αγάπη, πόνο και ταπείνωση να ομολογήσουμε και να καταστήσουμε ενεργό την Ορθόδοξη πίστη μέσα μας.
Αυτό που στην ουσία μας χωρίζει, αγαπητοί μου αδελφοί, δεν είναι η διεκδίκηση κάποιου πρωτείου, ούτε οι θλιβερές συνέπειες ιστορικών εκτροπών όπως οι Σταυροφορίες, ούτε ακόμη και τα βαθειά τραύματα που προκαλεί μέχρι σήμερα η οργανωμένη εξαπάτηση της Ουνίας, ούτε ίσως οι διαφορετικοί τύποι κάποιων λειτουργικών και μυστηριακών πράξεων. Αυτά όλα βεβαίως είναι μεγάλα ατοπήματα που προκάλεσαν βαθύτατα τραύματα, τα οποία όμως θα μπορούσαν κάπως να διευθετηθούν μέσα στην Εκκλησία μας. Γι’ αυτό και πρωτοβουλίες συγχώρησης προς αυτή την κατεύθυνση είναι οπωσδήποτε ευλογημένες, εφόσον δεν προσβάλλουν την ακεραιότητα του Ορθοδόξου ήθους και δόγματος. Το χειρότερο είναι ότι λέξεις όπως μυστήριο, χάρις, ταπείνωση, πίστη, αγάπη, αλήθεια, θεολογία απογυμνώθηκαν από το πνευματικό τους νόημα, στέγνωσαν από περιεχόμενο και εκφυλίστηκαν σε εκκοσμικευμένες εκφράσεις με θρησκευτικό επίχρισμα. Καί το πρόσωπο του Χριστού παραμόρφωσε η αίρεση της Δύσης και το πρόσωπο του ανθρώπου ασχήμισε ως συνέπεια.
Πως λοιπόν αυτά να τα παραγνωρίσουμε; Ούτε μπορούμε ούτε πρέπει. Δίπλα όμως σε όλα αυτά υπάρχει μια τραγική αλήθεια. Εξίσου τραγική προς την πλάνη της Δύσεως είναι και η εκτροπή της Ανατολής.
Η Δύση έχασε την πίστη της. Η Ανατολή μέχρι σήμερα κρατά μεν την Ορθόδοξη πίστη, αλλά διερωτώμαι πόσο εμείς οι Ορθόδοξοι την ζούμε. Κι αν η ζωή μας είναι ξένη προς την Ορθόδοξη πίστη μας, μήπως τελικά είμαστε χειρότεροι από αυτούς που επειδή την έχασαν, την αγνοούν;
Αντί να φωνάζουμε σε υβριστικούς τόνους κατά των Δυτικών, μήπως θα έπρεπε στόχος του ελέγχου μας να είναι ο εαυτός μας; Αλήθεια, σε τι ωφελεί όταν υποστηρίζουμε μια πίστη που δεν την επιβεβαιώνει η ζωή μας; Τι καλό έχει ένας δριμύς έλεγχος των άλλων που έτσι γεννήθηκαν κι έτσι μορφώθηκαν, όταν δεν υπάρχει ένας αντίστοιχος έλεγχος για τη δική μας ασυνέπεια; Σε τελική ανάλυση, ίσως αυτό που κυρίως χρειάζεται στις διαχριστιανικές σχέσεις, δεν είναι ο αδυσώπητος έλεγχος της «Δυτικής πλάνης», ούτε οι πληθωρικές εκδηλώσεις ανώριμης φιλίας, όσο η ευθαρσής ομολογία της Ορθόδοξης πίστης μας και η ταπεινή πρόσκληση προς τους Δυτικούς, μήπως τελικά αυτοί ζήσουν με περισσότερη συνέπεια ο,τι εμείς κρατήσαμε ως πίστη, αλλά δεν επιβεβαιώσαμε με τη ζωή μας, ο,τι αυτοί αγνοούν ως ήθος και διδασκαλία, αλλά ενδεχομένως αναζητούν ως αλήθεια.
Αυτό που χρειαζόμαστε είναι η εν ταπεινώσει ενότητα των Ορθοδόξων και η εν αγάπη ομολογία μας στον κόσμο των ετεροδόξων. Όχι τόσο ο έλεγχος των άλλων για τις πλάνες τους, όσο η δική μας μετάνοια για το έλλειμμα της βιωμένης μαρτυρίας μας. Αν δεν βλέπουν τη διαφορά στη ζωή μας, τότε πως να την αναγνωρίσουν στα δόγματά μας;
Αν αφ’ ενός μεν η Δύση δεν ομολογήσει ταπεινά τη δογματική εκτροπή της και δεν αισθανθεί την ανάγκη της επιστροφής της «εις πάσαν την αλήθειαν», αφ’ ετέρου δε η Ορθόδοξη Ανατολή δεν ζήσει την ευλογία του θεολογικού πλούτου της ως ευθύνη, αλλά και δεν διακρίνει την ανάγκη της μετανοίας για την ασυνεπή μαρτυρία της, τότε οι διάλογοι, οι πρόωρες συμπροσευχές και οι κοινές συναντήσεις θα έχουν χαρακτήρα μόνο κοσμικό και επικοινωνιακό, ενώ στην ουσία θα βαθαίνουν τη σύγχυση και θα απομακρύνουν όλους μας από την μία και σώζουσα αλήθεια.
Αδελφοί, «γρηγορείτε, στήκετε εν τη πίστει, ανδρίζεσθε, κραταιούσθε, πάντα υμών εν αγάπη γινέσθω» (Α΄ Κορ. ιστ΄ 13, 14).
Μετ’ ευχών και πολλής της εν Κυρίω αγάπης
† ῾Ο Μεσογαίας και Λαυρεωτικής ΝΙΚΟΛΑΟΣ”
