“Το κράτος απέδειξε ότι δεν μπορεί να φροντίσει τους πολίτες του”
Συνέντευξη: Κώστας Παπαγιάννης
Ο μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης Παύλος είχε προειδοποιήσει έγκαιρα για το πραγματικό πρόσωπο της Χρυσής Αυγής. Μιλώντας στην «Αυγή» μετά τις δολοφονίες του Π. Φύσσα και των δύο μελών της Χρυσής Αυγής, ο Παύλος δεν ξεχωρίζει τους δολοφόνους στα δύο περιστατικά μιλώντας για «μια ακόμη έσχατη περιφρόνηση στο ανθρώπινο πρόσωπο».
«Κοινή πηγή και των τριών πρόσφατων δολοφονιών είναι το σκότος, η νοοτροπία του κτήνους» – «Η αλλαγή δεν έρχεται σκοτώνοντας ανθρώπους, αλλά δουλεύοντας με αυτούς»
Σχολιάζοντας τα ζητήματα του κοινωνικού έργου της Εκκλησίας, αλλά και των σχέσεών της με το Κράτος, ο μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης μιλά ανοικτά για την αποτυχία του κράτους να φροντίσει τους πολίτες του και σημειώνει ότι η Εκκλησία δεν θα κάνει το πρώτο βήμα για χωρισμό από το Κράτος, αλλά κι ότι «έχει αποδείξει ότι μπορεί να υπάρχει χωρίς αυτό».
* Πως κρίνετε την κατάσταση μετά τη δολοφονία του Π. Φύσσα και των δύο μελών της Χρυσής Αυγής; Σας προβληματίζει το γεγονός ότι θύτης και θύματα προέρχονταν από τις κατώτερες οικονομικά τάξεις;
Η εξέλιξη της όλης ιστορίας επιβεβαιώνει ότι το αίμα φέρνει κι’ άλλο αίμα και ότι η τυφλή βία δεν φέρνει κανένα απολύτως αποτέλεσμα ούτε επιλύει προβλήματα. Μιά αποτρόπαια δολοφονία δύο νέων ανθρώπων που συγκλονίζει. Μιά ακόμη έσχατη περιφρόνηση στο ανθρώπινο πρόσωπο. Σε ποιό όνομα άραγε; Στο όνομα της εκδίκησης, ακούσαμε στην σχετική προκήρυξη. Κοινή πηγή και των τριών δολοφονιών είναι το σκότος. Κοινή πηγή η νοοτροπία του κτήνους. Σε τι διαφέρουν οι δύο νέοι δολοφόνοι από τον πρώτο; Από το έρεβος του φασισμού και του ναζισμού προέρχονται και οι τρεις. Τελικά «ανθρωπάκια» που το μόνο που ξέρουν καλά είναι να σκοτώνουν γιατί είναι ανίκανοι για το οποιοδήποτε καλό. Δεν πρόκειται να κάνουμε επιλογή τυράννων, τους απορρίπτουμε και τους δύο.
Υπάρχουν άνθρωποι των λεγομένων κατωτέρων κοινωνικών και οικονομικών τάξεων που είναι εξαίρετοι και σπάνιοι άνθρωποι και πολλές φορές πολύ πιο ανθρώπινοι από κάποιους των ανωτέρων λεγομένων τάξεων. Υπάρχουν σ’ αυτές τις κατώτερες τάξεις άνθρωποι με πολιτισμό, με αρχοντιά και με ιδανικά. Η Εκκλησία γνωρίζει πολύ καλά και σήμερα ακόμη ότι, στην διακονία της αγάπης που προσφέρει, σ’αυτούς τους ταπεινούς στηρίζεται. Πιστεύω ότι τους δολοφόνους, και τον ένα και τους άλλους τους έθρεψαν τα κοινωνικά φυτώρια εις τα οποία ανεπτύχθησαν.
* Πως πιστεύετε ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί η κατάσταση; Εκτιμάτε ότι θα μειωθεί στο μέλλον η επιρροή της Χρυσής Αυγής; Πως μπορεί να πραγματοποιηθεί αυτό;
Αυτό που φοβάμαι ότι έχει λείψει από την εποχή μας είναι ο καθαρός λόγος για το κάθε πράγμα. Είναι σημαντικό να εξηγήσουμε με σαφήνεια τι είναι η Χρυσή Αυγή. Είναι σημαντικό να εξηγήσουμε με σαφήνεια τι είναι η τρομοκρατία. Γιατί είναι δρόμοι αδιέξοδοι; Γιά τον απλό λόγο ότι, όταν ένας άνθρωπος τόσο κυνικά φθάνει στο έγκλημα, δεν μπορεί να είναι ικανός για το παραμικρό καλό.
Θεωρήσαμε βήμα προόδου την κατάργηση της θανατικής ποινής ακόμη και για τον πιο στυγνό εγκληματία γιατί πιστεύουμε στην αξία του ανθρώπινου προσώπου. Δεν μπορούμε λοιπόν αυτό που αρνηθήκαμε στο οργανωμένο κράτος να το εκχωρήσουμε στον οποιοδήποτε «αναμορφωτή» της κοινωνίας, ο οποίος αναπληρώνει τις μειονεξίες του δολοφονώντας.
Η υιοθέτηση μιάς τέτοιας αντίληψης από την κοινωνία θα ήταν σχιζοφρένεια. Ο ποιητής λέγει ότι χρειάζεται πολλή δουλειά για να ανέβει ο ήλιος πιο ψηλά. Οι δολοφόνοι δεν αντέχουν αυτή τη δουλειά και αναζητούν την εύκολη λύση. Αυτή η δουλειά γίνεται στο χώρο της καρδιάς και αυτού του είδους την εσωτερική εργασία οι δολοφόνοι είναι ανίκανοι να την κάνουν, γιατί δεν έχουν καρδιά.
Η αλλαγή δεν έρχεται σκοτώνοντας τους ανθρώπους αλλά δουλεύοντας με τους ανθρώπους, καλλιεργώντας τους ανθρώπους. Να θυμίσω λίγο, αν τον θυμάμαι καλά τον λόγο του Τσε Γκουεβάρα: «Αν η επανάστασή μας δεν έχει στόχο να αλλάξει τον άνθρωπο, δεν με ενδιαφέρει αυτή η επανάσταση». Όσο θα αυξάνεται η αληθινή παιδεία, όσο η παιδεία θα αγκαλιάζει όλο τον άνθρωπο και όχι μόνο το μυαλό του, όσο θα εμβαθύνουμε στην καλλιέργεια της καρδίας του ανθρώπου, τόσο τέτοια μορφώματα – εκτρώματα θα εξαλείφονται.
* Πρόσφατα στη Σπάρτη απαγορεύτηκε η θρησκευτική κηδεία σε άνθρωπο που είχε τελέσει πολιτικό γάμο. Μήπως τέτοια περιστατικά αποξενώνουν τον κόσμο από την Εκκλησία;
Δεν γνωρίζω ακριβώς το περιστατικό της Σπάρτης. Είναι σημαντικό όμως κάποτε να μπορούμε να συνεννοηθούμε με τα αυτονόητα. Ο Χριστός εκάλεσε τους ανθρώπους επ’ ελευθερία. Αν ένας άνθρωπος με την ζωή του και τη στάση του έχει απορρίψει την Εκκλησία, γιατί τώρα, που λόγω του θανάτου του είναι ανήμπορος να αντιδράσει πρέπει να του επιβάλλουμε μία εκκλησιαστική τελετή; Μήπως η άρνηση της Εκκλησίας φανερώνει σεβασμό στην ελευθερία ενός προσώπου που στην διάρκεια της ζωής του είχε επιλέξει να ζεί έξω και χωρίς την Εκκλησία; Αντιλαμβάνομαι την δύσκολη θέση μιάς οικογένειας που νοιώθει πολύ άβολα κοινωνικά να κηδεύσει ένα μέλος της χωρίς την εκκλησιαστική ακολουθία, αλλά, αν αυτό είχε επιλέξει ο ίδιος στην ζωή του, γιατί τώρα δεν πρέπει να σεβασθούμε τις επιλογές του; Τα πάντα μέσα στην Εκκλησία τελούνται με την χάρη του Αγίου Πνεύματος. Αυτό το ίδιο Άγιο Πνεύμα το δέχομαι στο ένα Μυστήριο και το απορρίπτω στο άλλο;
Νομίζω ότι αυτό που χρειάζεται σε όλους μας είναι περισσότερη σοβαρότητα και περισσότερη συναίσθηση της ευθύνης της ελευθερίας μας. Όταν σε έναν άνθρωπο, που δηλώνει την αθεΐα του έργω και λόγω, εγώ θέλω στο τέλος της ζωής του να του επιβάλω αυτά που εκείνος αρνήθηκε στην ζωή του, τότε προσβάλλω την ελευθερία του. Η άρνηση τότε δεν είναι εκδίκηση, ούτε επίκριση, αλλά σεβασμός στην πίστη ή στην απιστία ενός ανθρώπου. Η συγχώρηση δεν είναι ένας κενός λόγος. Έχει προϋπόθεση την μετάνοια. Ομιλώ γενικά επί του θέματος, γιατί την συγκεκριμένη περίπτωση και τις λεπτομέρειές της δεν τις γνωρίζω.
* Μπορεί μεν να αποτελεί αποστολή της Εκκλησίας το να συνδράμει όσους χρειάζονται βοήθεια, μήπως όμως για την σημερινή κατάσταση εξαθλίωσης χιλιάδων συμπολιτών μας που προστρέχουν στην Εκκλησία υπάρχουν και σοβαρές ανεπάρκειες από τη μεριά του κράτους;
Το έργο της προσφοράς και της Διακονίας των ανθρώπων η Εκκλησία το έκανε πάντοτε αθορύβως, γιατί πηγάζει από τη φύση της. Στην ενορία μου, τον Άγιο Ιωάννη Χαλκίδος, στα χρόνια της ευμάρειας, για την ακρίβεια της ουσιαστικής κρίσης, ετοιμάζαμε καθημερινά φαγητό για 55 ανθρώπους. Τώρα που η οικονομική κρίση οδήγησε στην εξαθλίωση πλήθος ανθρώπων, το έργο αυτό φαίνεται. Εάν μάλιστα αυτό το έργο δεν υπήρχε, τότε θα είχαμε προ πολλού κοινωνική έκρηξη.
Οι ευθύνες του Κράτους είναι τεράστιες. Το λεγόμενο κοινωνικό κράτος έχει πλέον καταλυθεί. Όχι μόνο δε έχει καταλυθεί, αλλά πιέζει ασφυκτικά και με την άδικη φορολογία του τους οικονομικά ασθενέστερους και τους έχει οδηγήσει στην εξαθλίωση. Καθώς το Κράτος είναι ανίκανο να επισημάνει τους φοροδιαφεύγοντας, δηλαδή τους έχοντας, φορτώνει τα βάρη στους αδυνάτους και τους συνθλίβει.
Υπό τις σημερινές συνθήκες η φοροδιαφυγή αποτελεί έγκλημα εσχάτης προδοσίας για την πατρίδα, συνιστά μεγίστη αμαρτία. Οι φοροδιαφεύγοντες δεν αδικούν το κράτος, αδικούν τους αδελφούς τους, τους συνέλληνες. Πλουτίζοντας παρανόμως φορτώνουν τα δικά τους βάρη στις πλάτες των πτωχών.
* Πρόσφατα υπήρξαν δηλώσεις του αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου για προσπάθεια οικονομικής αυτοτέλειας της Εκκλησίας σε σχέση με το κράτος. Είναι το πρώτο βήμα προς ένα «συναινετικό διαζύγιο» η μήπως η Εκκλησία παίρνει αποστάσεις από ένα κράτος που σταδιακά απαξιώνεται στα μάτια του πολίτη;
Ο Μακαριώτατος έχει πολλές φορές δηλώσει ότι η Εκκλησία δεν θα κάνει το πρώτο βήμα για να ζητήσει χωρισμό, όχι γιατί φοβάται, αλλά γιατί οι σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας στην χώρα μας δομήθηκαν μέσα στην ιστορία και τη ζωή και στις πιο κρίσιμες ώρες της πορείας αυτού του τόπου. Τότε που η κρατική οντότητα είχε καταλυθεί, η Εκκλησία λειτουργούσε ως η γρηγορούσα συνείδηση των σκλαβωμένων και η ορθόδοξη πίστη ως το πνευματικό σύνορο που χώριζε τους κατακτητές από τους σκλάβους.
Αν όμως η Πολιτεία και ο λαός το επιθυμούν, δεν θα θελήσει να γίνει αναγκαστικός συνοδοιπόρος. Η Εκκλησία έχει αποδείξει ότι μπορεί να υπάρχει χωρίς το Κράτος. Το Κράτος και δη το σημερινό απέδειξε ότι δεν μπορεί να φροντίσει τους πολίτες του. Διερωτώμαι αν τελικά δεν ήταν λάθος το ότι η Εκκλησία εμπιστεύτηκε το Κράτος! Αν είχε κρατήσει την περιουσία της και την είχε αναπτύξει μόνη της, θα ήταν ικανή, το αποδεικνύει η σύγχρονη συγκυρία, να διακονήσει αποτελεσματικότερα τις ανάγκες του λαού μας.
