Αναφορές από το Άγιον Όρος μέχρι την Σοβιετική Ένωση και το προλεταριάτο, αλλά και τον καπιταλισμό περιλαμβάνει η ηχηρή παρέμβαση του Μητροπολίτου Πειραιώς Σεραφείμ με αφορμή τα οικονομικά σκάνδαλα στη χώρα μας.
“Θα επιθυμούσαμε με ένα τρόπο μαγικό να γυρίσουμε το χρόνο πίσω, στην εποχή πριν τη κρίση, τότε που οι μισθοί, τα δικαιώματα, τα κεκτημένα μας και τα θελήματά μας παρέμεναν αλώβητα, χωρίς να κρίνουμε αναγκαίο να αλλάξουμε τίποτα, χωρίς να μετανιώσουμε για κάτι. Τούτο είναι το αληθινό τραγικό, τούτο είναι που γεννά τα σκάνδαλα και τους σκανδαλοποιούς.”, τονίζει με νόημα….
Ολόκληρη η παρέμβασή του έχει ως εξής;
«…δυσκόλως πλούσιος εισελεύσεται εις την βασιλείαν των ουρανών, πάλιν δε λέγω υμίν, ευκοπώτερον εστί κάμηλον διά τρυπήματος ραφίδος διελθείν ή πλούσιον εις την βασιλείαν του Θεού εισελθείν». (Ματθ. ιθ΄, 23-24)
«Μη θησαυρίζετε υμίν θησαυρούς επί της γης, όπου σης και βρώσις αφανίζει, και όπου κλέπται διορύσσουσι και κλέπτουσι, θησαυρίζετε δε υμίν θησαυρούς εν ουρανώ, όπου ούτε σης και βρώσις αφανίζει, και όπου κλέπται ου διορύσσουσιν ουδέ κλέπτουσιν». (Ματθ. ς΄, 19-21)
« …Μη πλανάσθε … άρπαγες βασιλείαν Θεού ου κληρονομήσουσι». (Α΄Κορ. ς΄, 9-10)
Με την οδύνη της κακοδαιμονίας του λαού μας και της ανθρωπότητος από την καταδολίευση και την νόσφιση και την απληστία και το έγκλημα του «λευκού κολλάρου» που γεννά σαν αποτρόπαιους καρπούς ο υλισμός του καπιταλισμού και της κεφαλαιοκρατίας έχομε ιερό χρέος να επαναλάβωμε με στεντώρεια φωνή αυτό που διαχρονικά καταγγέλει το Ευαγγελικό μήνυμα σαν ύβρη προς τον Δημιουργό της ζωής και προς την ιερή εικόνα του, τον άνθρωπο.
Η αρπαγή των υλικών αγαθών που προορίζονται για την διαβίωση της ανθρώπινης οικογένειας και προσφέρονται αφειδώλευτα από τον Πατέρα των φώτων, η ληστρική νόσφιση τους και ο εγκληματικός αποθησαυρισμός τους προσβάλλει κατά τρομακτικό τρόπο την προς τον πλησίον αγάπη στην οποία όλες οι θείες εντολές ανακεφαλαιούνται (Ρωμ. ιγ΄9). Ο αποκαλυφθείς Θεός εν τω προσώπω του Θεανθρώπου Χριστού επαναλαμβάνει την εντολή του δεκαλόγου «ου κλέψεις» (Ματθ. ς΄20, ιθ18, Μαρκ. ι΄9, Λου. ιη20, Α΄Πετρ. δ΄15) και κατατάσσει το κακούργημα της αρπαγής των υλικών αγαθών στην κατηγορία των θανασίμων εκείνων αμαρτημάτων όπως ο φόνος, η μοιχεία, η πορνεία, ο δόλος, η ασέλγεια, ο πονηρός οφθαλμός, η βλασφημία, τα οποία μολύνουν και αποξενώνουν τον άνθρωπον από την κοινωνία και την ένωση με το πρόσωπο του αγαπώντος Θεού (Ματθ. ιε΄9, Μαρκ. ζ΄21-22).
Τα καταγγελόμενα κακουργήματα που μένουν και ατιμώρητα της ουσιαστικής εκποίησης του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου με «μποναμά» πέντε δισεκατομμύρια Ευρώ και της Αγροτικής Τραπέζης με επτά δισεκατομμυρία Ευρώ αποδεικνύουν την τραγική χυδαιότητα του καπιταλιστικού συστήματος που ποδοπατά αναίσχυντα την διαχρονική και καθημερινά επιβεβαιουμένη ρήση του Χριστού «άφρων ταύτη τη νυκτί την ψυχήν σου απαιτούσι από σού α δε ητοίμασας τίνι έσται;» (Λουκ. ιβ΄20). Ο καπιταλισμός δεν είναι ποτέ φίλος της Εκκλησίας και εκ του αποτελέσματος και της πρακτικής του ταυτίζεται με τον άθεο κομμουνισμό που δανείζεται μεν τις αρχές του ανθρωπισμού, της αλληλεγγύης και της κοινωνίας από την Εκκλησία αλλά τις συμπνίγει και τις δολοφονεί στον ενδοκοσμικό του χωροχρόνο.
Στην πραγματικότητα η κεφαλαιοκρατική διαδικασία που δικαίως ονομάζεται δημιουργική καταστροφή υπονομεύει και τους κοινωνικούς δεσμούς μπαίνοντας σφήνα ανάμεσα στην παθολογία της συσσώρευσης και την αίσθηση της κοινότητας. Το πόσο γελοίες είναι και ανεδαφικές οι θεωρίες του Trickle-Down (ενστάλαξη προς τα κάτω) που προωθούν φορολογική ασυλία για τα ανώτατα ειδοδηματικά στρώματα με το επιχείρημα ότι δήθεν ο αυξανόμενος πλούτος στην κορυφή της κοινωνικής εισοδηματικής πυραμίδας θα «κυλήσει» αναπόφευκτα προς τα κάτω, ευνοώντας το σύνολο της κοινωνίας, αποδεικνύεται από τις υπερφορτωμένες θυρίδες των Τραπεζών και τα δισεκατομμύρια των καταθέσεων που αποτελούν την πλέον κραυγαλέα απόρριψη του Ευαγγελικού μηνύματος και της εν Χριστώ ζωής.
Στον τόπο μας, πλέον εδώ και αρκετά χρόνια, οι άνθρωποι δοκιμάζονται καθημερινά, στην προσπάθειά τους να επιβιώσουν μέσα στη δίνη της λεγόμενης οικονομικής κρίσης. Δεν είναι λίγοι που βρέθηκαν εν μία νυκτί σε κατάσταση απόλυτης ανέχειας και ταπείνωσης. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που στερούνται σήμερα τα αναγκαία και απαραίτητα. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που έχουν χάσει το κουράγιο τους, τις ελπίδες και την πίστη τους.
Σ’ αυτή την τραγική συγκυρία για το λαό μας, θλίψη, μα και αγανάκτηση, προκαλούν όπως αναφέραμε οι συνεχείς και αλλεπάλληλες αποκαλύψεις σκανδάλων οικονομικών. Τεράστια ποσά έχουν διακινηθεί με αδιαφάνεια και δολιότητα.
Πολλοί είναι εκείνοι που ενώ η πολιτεία τους διόρισε σε αξιώματα υψηλά για να προασπίζουν τα δικαιώματά της, χρησιμοποίησαν τις θέσεις τους για να αποκομίσουν ίδια οφέλη. Πολλοί είναι εκείνοι που ενώ και πλούτο διέθεταν και εξουσία είχαν, εκμεταλλεύτηκαν τις χρόνιες δυσλειτουργίες του κρατικού μηχανισμού για να μεγεθύνουν τα κέρδη τους και να αυξήσουν τις περιουσίες τους λες και πρόκειται να τους συνοδεύσουν στον τάφο τους ή λες και επιδιώκουν να αυξήσουν τους κατά το βυζαντινορωμαικό δίκαιο αποκαλουμένους «χάσκοντες κληρονόμους».
Αλήθεια πόσο ρεαλιστική είναι μια ταπεινή επιγραφή κάπου στο Άγιον Όρος που αναφέρει: «Κελλίον μου, κελλίον μου σήμερον εμού, αύριον ετέρου και ουδέποτε ουδενός». Πολλοί τέλος είναι εκείνοι που ενώ εκλέχθησαν από τον λαό για να υπηρετούν το κοινό καλό, υποτάχθηκαν σε συμφέροντα αλλότρια και ξένα προς την πατρίδα ποδοπατώντας τιμή, αξιοπρέπεια, ελευθερία, ήθος, αιωνιότητα, συνείδηση.
Αν κανείς όμως μείνει, δημοσιογραφικώ τω τρόπω, στην καταγγελία και στην καταδίκη των συμβαινόντων, κινδυνεύει να μην εμβαθύνει ποτέ στις αιτίες των φαινομένων. Στην προοπτική αυτή θα θέλαμε να κάνουμε λίγες επισημάνσεις.
1. Το κίνημα του διαφωτισμού υποσχέθηκε την απαρχή μίας νέας εποχής, όπου ο άνθρωπος θα τοποθετηθεί υπεράνω όλων των αξιών. «Η θρησκεία του μέλλοντος θα είναι ο καθαρός άνθρωπος – δηλαδή η λατρεία όλων αυτών που προέρχονται από τον άνθρωπο» εξήγγειλε ο γάλλος φιλόσοφος Ερνέστ Ρενάν. Γεννήματα τούτης της θεώρησης στο πεδίο των οικονομικών θεωριών είναι τόσο ο φιλελευθερισμός όσο και ο κομμουνισμός. Τα δύο αυτά αντίθετα, εκ πρώτης όψεως, ρεύματα κατά τον 20ο κυρίως αιώνα εφαρμόσθησαν σε διάφορες κοινωνίες, φανερώνοντας απροκάλυπτα πως ο άνθρωπος ως πρόσωπο ελάχιστο ενδιαφέρον τους προκαλεί. Στο επίκεντρο τόσο της καπιταλιστικής όσο και της μαρξιστικής σκέψης βρίσκεται η ίδια η οικονομία, ως αξία απόλυτη, ως ο μόνος ρεαλισμός. Η οικονομία ερμηνεύει τα του παρελθόντος, καθορίζει τα του παρόντος, προφητεύει τα μελλούμενα.
Τα άτομα αποτελούν γρανάζια ενός μηχανισμού που οφείλει να λειτουργεί αψεγάδιαστα για το καλό της ιδεολογίας και τελικά για το κέρδος. Τραγικά αποδεικνύεται πως ο ουμανισμός της νεωτερικότητας, πολλώ δε μάλλον της μετανεωτερικότητας δεν διστάζει να εξαθλιώσει ακόμα και να αφανίσει τον άνθρωπο προκειμένου να επιτευχθεί η ευημερία των αριθμών. Η σειρά των ονομάτων Κίρωφ, Τρότσκι, Κάμενεφ, Ζηνόβιεφ, Μπουχάριν, Σμιρνώφ, Γιάκοντα, Γιεζώφ, Μπέρια, βουτηγμένων στο αίμα μέχρι το λαιμό που δολοφονούσαν ο ένας τον άλλο με πρόταγμα την δήθεν ευημερία του «προλεταριάτου», δεν διδάσκει και δεν προβληματίζει τουλάχιστον;
2. Ο σύγχρονος άνθρωπος προσπάθησε να χειραφετηθεί από οτιδήποτε του έθετε όρια. Γιά το λόγο αυτό άλλωστε, άλλοτε συνειδητά και άλλοτε ασυνείδητα, απώθησε την έννοια της ηθικής από τη σκέψη και τη ζωή του. Οι παρεκτροπές και οι παραβατικές συμπεριφορές των ατόμων πιστεύθηκε ότι είναι δυνατόν να αντιμετωπιστούν με την παιδεία και το δίκαιο. Το υψηλό μορφωτικό επίπεδο των πολιτών από τη μία και ακριβές νομοθετικό πλαίσιο από την άλλη θα μείωνε την λανθάνουσα παραβατικότητα και εγκληματικότητα των ατόμων.
Το πλήθος όμως των σκανδάλων που έχουν συντελεστεί στην εποχή μας φανερώνει πως οι τελέσαντες αυτά ήταν άτομα υψηλού μορφωτικού επιπέδου, τα οποία συχνά καταφέρνουν να κλέβουν «νομότυπα» ενώ σε άλλες περιπτώσεις χρησιμοποιούν τους νόμους για να πετύχουν τους άνομους στόχους τους.
Αυτό που δεν έλαβε υπ’ όψιν της η θεώρηση περί ανθρώπου του επικρατούντος πολιτισμού, είναι πως το κάθε πρόσωπο, ακόμα και εκείνο που έχει κατακτήσει τη γνώση, ακόμα και εκείνο που έχει προοδεύσει στο πνεύμα, κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή, όπως και οι λοιποί θνητοί, να ολισθήσει σε ατοπήματα, παραπτώματα, ακόμα και εγκλήματα, χωρίς κανένας εξωτερικός κανόνας να είναι από μόνος του ικανός να σταματήσει την τάση αυτή.
Η ροπή προς την αμαρτία είναι δυστυχώς χαρακτηριστικό της πεπτωκυίας φύσεώς μας και όποιος το αγνοεί η το απωθεί βρίσκεται πάντα προ οδυνηρών εκπλήξεων. Εν τέλει δεν πρέπει να θεωρείται παράδοξο το ότι ο πολιτισμός εκείνος που απώθησε την ηθική από τον ατομικό και τον συλλογικό μας βίο, συνταράσσεται από αήθεις συμπεριφορές αφού χωρίς Θεό όλα επιτρέπονται και αφού μεθοδικά διδάσκεται ότι ψυχή δεν υπάρχει, κι ακόμη ότι ο άνθρωπος προέρχεται από το πουθενά και το τίποτα και πηγαίνει στο πουθενά και στο τίποα, ότι όλο το σύμπαν είναι προιόν ασυνείδητης και άλογης τυχαιότητος και η ζωή ένας ανερμάτιστος παραλογισμός. Έτσι αδυσώπητα και αναπόδραστα τίθεται το ερώτημα αν ο άνθρωπος πρόκειται να εκμηδενισθεί μετά τα λίγα χρόνια της γήινης πορείας του για ποιό λόγο να είναι δίκαιος και ηθικός και γιατί να μην μιμείται την εφιαλτική πραγματικότητα της ζούγκλας και γιατί να μην ενστερνίζεται το φασιστικό ιδεολόγημα περί «υπερανθρώπου» του Νίτσε;
3. Θα ήταν τουλάχιστον άστοχο, να στρέψουμε τη προσοχή μας σε τούτη την συγκυρία, μόνο προς τα πρόσωπα εκείνα τα οποία με οιονδήποτε τρόπο υπέπεσαν σε αδικήματα και σε πράξεις κολάσιμες εκ του ποινικού νόμου, χωρίς να ασχοληθούμε με το ποιά είναι η μήτρα εκείνη που κυοφόρησε και γέννησε τούτα τα δεινά. Με άλλα λόγια, αν θέλουμε να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων, δεν πρέπει να αποφύγουμε την εξέταση του ίδιου μας του εαυτού, των δικών μας λαθών, των δικών μας αστοχιών, των κατά δικών μας ευθυνών.
Η πατρίδα μας πολλές δοκιμασίες έχει περάσει στη νεώτερη ιστορία της, και γι’ αυτό δεν είναι παράδοξο το ότι οι Έλληνες θελήσαμε να αποκτήσουμε την ποιότητα ζωής που οι άλλοι λαοί του δυτικού κόσμου είχαν κατακτήσει. Όμως χωρίς να το πολυκαταλάβουμε, το όραμα για μία καλύτερη ζωή κατάφερε να αλλοιώσει τον εσώτερο εαυτό μας. Απωλέσαμε χαρακτηριστικά που για αιώνες σημείωναν την ιδιοπροσωπεία μας. Η ευφυία, το πολυμήχανο, ο ηρωισμός, το φιλότιμο, η ελευθερία, η πίστη, η αλήθεια εμοίαζαν εργαλεία άχρηστα στις νέες μας επιδιώξεις για ευζωία.
Έτσι αρχίσαμε να ονομάζουμε αναγκαίο καθετί που επιθυμούσαμε· επιζητούσαμε το εύκολο και γρήγορο κέρδος· κάναμε το χρήμα το απόλυτο κοινωνικό κριτήριο· μάθαμε τα παιδιά μας να μην αναζητούν την κλίση τους, να μην ονειρεύονται το τι θα κάνουν στη ζωή τους, αλλά το πως θα εξειδικευτούν σε προσοδοφόρα επαγγέλματα· αφήσαμε τη γη των πατέρων μας χέρσα και ακαλλιέργητη, μα περισσότερο άγονη κατήντησε η ψυχή μας στην οποία ο σπόρος του ευαγγελικού λόγου πλέον δεν καρποφορεί.
Οι λόγοι του Κυρίου: «δυσκόλως οι τα χρήματα έχοντες εισελεύσονται στην βασιλεία του Θεού» και «όπου εστί ο θησαυρός ημών, εκεί και η καρδία ημών έσται» παραθεωρήθηκαν και ο βίος μας οδηγήθηκε σε οδύνη και πόνο, όχι ως άνωθεν τιμωρία, αλλά ως φυσική εξέλιξη των επιλογών μας.
Το τραγικό στις ημέρες που διανύουμε φρονούμε ότι δεν συναντάται μόνο στα προσωπικά δράματα των δοκιμαζομένων αδελφών μας, αλλά επεκτείνεται σε όλους εμάς οι οποίοι θα επιθυμούσαμε με ένα τρόπο μαγικό να γυρίσουμε το χρόνο πίσω, στην εποχή πριν τη κρίση, τότε που οι μισθοί, τα δικαιώματα, τα κεκτημένα μας και τα θελήματά μας παρέμεναν αλώβητα, χωρίς να κρίνουμε αναγκαίο να αλλάξουμε τίποτα, χωρίς να μετανιώσουμε για κάτι. Τούτο είναι το αληθινό τραγικό, τούτο είναι που γεννά τα σκάνδαλα και τους σκανδαλοποιούς.
+ ο Πειραιώς ΣΕΡΑΦΕΙΜ
