“Η διδασκαλία των Παπικών περί του Filioque αποτελεί οδυνηρή κατάλυση του δόγματος της Εκκλησίας περί της Αγίας Τριάδος.”
Τρίτη επιστολή προς τον Καθολικό Αρχιεπίσκοπο Νικόλαο, απέστειλε ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλουπόλεως κ. Ιερεμίας.
Διαβάστε την επιστολή:
1. Έλαβα χθες την σύντομη επιστολή Σας, στην οποία φαίνεσθε δυσαρεστημένος διότι ονομάζω Σας και τους ομοφρόνους Σας «Παπικούς» και όχι «Καθολικούς» και γι᾽ αυτό γράφετε ότι διακόπτετε τον μεταξύ μας διάλογο.
Στην παρούσα μου προς Σας επιστολή, την τελευταία κατά την προτίμησή Σας, θα ήθελα να εξηγηθώ και να απολογηθώ γι᾽ αυτό για το οποίο δυσαρεστηθήκατε· το διατί δηλαδή δεν προσφωνώ Σας και τους ομοφρόνους Σας «Καθολικούς», όπως θέλετε.
Η αλήθεια είναι ότι ναί, όπως δεν δέχομαι ότι αποτελείτε Εκκλησία, έτσι δεν δέχομαι ότι πρέπει να λέγεσθε «Καθολικοί».
Όμως στην πρώτη μου επιστολή προς Σας χρησιμοποιούσα την προσφώνηση «Καθολικός» και «Καθολικοί» για τους ομοφρόνους Σας, γιατί χρησιμοποιείται γενικά η έκφραση αυτή περί των Παπικών, κακώς όμως και αθεολογήτως! Αλλά προχθές την εσπέρα, όταν έγραφα την δευτέρα μου επιστολή προς Σας, η οποία ήδη έχει αναρτηθεί και στο διαδίκτυο, δέχτηκα ένα τηλεφώνημα από ένα πολυσέβαστό μου Αρχιερέα, καλό θεολόγο.
Αυτός με συνεχάρη για την επιστολή μου προς Σας, «αλλά κάνεις ένα λάθος», μου είπε.
Το λάθος, Εντιμότατε κ. Νικόλαε, το οποίο μου επισήμανε ο καλός αυτός θεολόγος Αρχιερεύς, είναι ότι στην επιστολή μου προς Σας ονομάζω τους Παπικούς «Καθολικούς», ενώ «εμείς οι Ορθόδοξοι είμαστε Καθολικοί και όχι αυτοί», μου είπε ο Αρχιερεύς.
Ευχαρίστησα τον Σεβασμιώτατο για την παρατήρησή του και αμέσως στην δεύτερή μου προς Σας επιστολή, που έγραφα και σχεδόν τελείωνα, άρχισα με χαρά να διορθώνω τις προσφωνήσεις «Καθολικός» και «Καθολικοί»..
Είπα «με χαρά», διότι με εξέφραζε απόλυτα η παρατήρηση του Σεβασμιωτάτου. Θέλω δε να προσθέσω ότι ο Σεβασμιώτατος αυτός δεν είναι εκ των φημιζομένων αντιπαπικών Αρχιερέων και ούτε έχει εκφρασθεί ποτέ επίσημα κατά των Παπικών.
Από την αναφορά αυτή, Εντιμότατε κ. Νικόλαε, ας εννοήσετε ότι δεν πρόκειται για «μειονότητα» αντιπαπικών Αρχιερέων, ως γράφετε, όπως και δεν πρόκειται για «μειονότητα» Ιερέων και λαικών, οι οποίοι χαρακτηρίζουν ως αιρετικούς τους Παπικούς. Είναι πλήθος κλήρου και λαού, είναι κύμα θαλάσσης παφλάζον, είναι «κέρας χριστιανών ορθοδόξων»!
2. Στην παρούσα μου αυτή επιστολή θέλω, απολογούμενος, να Σας αποδείξω γιατί δεν θέλουμε εμείς οι Ορθόδοξοι να Σας προσφωνούμε «Καθολικούς» και θα υποστηρίξω, αντίθετα, ότι Καθολικοί είμαστε ημείς οι Ορθόδοξοι, γι᾽ αυτό και την Εκκλησία μας την ονομάζουμε «Καθολικήν Εκκλησίαν» («Εις Μίαν, Αγίαν, Καθολικήν και Αποστολικήν Εκκλησίαν», ομολογούμε με το «Πιστεύω» μας).
«Καθολικός», Εντιμότατε, λέγεται εκείνος ο οποίος δέχεται ΟΛΗ, ΚΑΘ-ΟΛΗ την πίστη της Εκκλησίας.
Όποιος δεν την δέχεται όλη, αλλά, τονίζει και υπερτονίζει μια αλήθεια της πίστης σε βάρος της άλλης αλήθειας, δηλαδή όποιος και όποιοι δεν δέχονται την ΚΑΘΟΛΙΚΟΤΗΤΑ της πίστεως, αλλά εκλέγουν μέρη μόνον από αυτήν, αυτοί λέγονται «αιρετικοί».
Καλούνται έτσι από το ρήμα «αιρέομαι-αιρούμαι», το οποίο σημαίνει «εκλέγω», «προτιμώ». Όσοι λοιπόν δεν δέχονται την «ενότητα της πίστεως», αλλά εκλέγουν («αιρούνται») τμήματα μόνο από αυτήν, αυτοί λέγονται «αιρετικοί».
Εμείς οι Ορθόδοξοι, κ. Νικόλαε, πιστεύουμε όλη την διδασκαλία, την οποία παρέδωσε ο Χριστός στους Αποστόλους και οι Απόστολοι στους διαδόχους τους, χωρίς να την παραλλάξουμε ούτε στο παραμικρό, γι᾽ αυτό και είμαστε Καθολικοί.
Σείς οι Παπικοί μπορείτε να καυχηθείτε την καύχηση των Ορθοδόξων ότι δεν παραλλάξατε την διδασκαλία των αγίων Πατέρων των Οικουμενικών Συνόδων;
Δεν το μπορείτε! Γιά να μην επεκταθώ στις πολλές παραποιήσεις και διαφοροποιήσεις που κάνατε, αναφέρομαι σε ένα μόνο: Τι σας λέει το Filioque; Με το Filioque σας δώσατε άλλη Αγία Τριάδα, άλλο τριαδικό δόγμα, διαφορετικό από αυτό που διετύπωσαν οι Πατέρες των Οικουμενικών Συνόδων.
Πραγματικά, η διδασκαλία των Παπικών περί του Filioque αποτελεί οδυνηρή κατάλυση του δόγματος της Εκκλησίας περί της Αγίας Τριάδος.
Γι᾽ αυτόν τον λόγο, και μόνο για το Filioque, οι Παπικοί είστε μεγάλοι αιρετικοί, όπως οι παλαιοί Πνευματομάχοι, και θα Σας το εξηγήσω γιατί: Κατά την θεολογία του Τριαδικού δόγματος δύο είναι τα βασικά και τα κύρια· α) Η ενότητα της θείας Ουσίας και β) τα τρία θεία Πρόσωπα (η τριαδικότητα των Προσώπων ή Υποστάσεων).
Αυτού του δευτέρου, της τριαδικότητας δηλαδή των τριών Προσώπων, το κύριο περιεχόμενο είναι ο τρόπος της υπάρξεως των θείων Προσώπων («υποστατικά των Προσώπων ιδιώματα»). Οι Πνευματομάχοι παλαιά έπληξαν το πρώτο σκέλος του Τριαδικού δόγματος, δηλαδή την θεία Ουσία.
Γι᾽ αυτό και καταδικάστηκαν ως αιρετικοί από την Β´ Οικουμενική Σύνοδο. Σείς οι Παπικοί, με το Filioque, πλήξατε το δεύτερο σκέλος του Τριαδικού δόγματος, τον τρόπο της αιδίου υπάρξεως του Αγίου Πνεύματος, γιατί είπατε και λέτε αμετανόητα μέχρι τώρα ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται και εκ του Υιού (Filioque).
Σας ερωτώ λοιπόν: Κατά ποιά λογική οι παλαιοί Πνευματομάχοι, οι οποίοι κακοποίησαν το πρώτο σκέλος του Τριαδικού δόγματος, την θεία Ουσία, είναι αιρετικοί και άξιοι αφορισμού, και σείς οι Παπικοί, που κακοποιήσατε το δεύτερο σκέλος του Τριαδικού δόγματος, δηλαδή τα υποστατικά ιδιώματα των θείων Προσώπων, με ποιά λογική, λέγω, σείς δεν είστε αιρετικοί και δεν είστε άξιοι αφορισμού;
Το αιρετικό σας δόγμα Filioque είναι καθαρά βλασφημία εναντίον του Αγίου Πνεύματος και θα Σας το πω γιατί, κ. Νικόλαε: Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, θέλοντας να ομιλήσει για την θεότητα του Αγίου Πνεύματος, λέγει το εξής ωραίο, απλό, δυνατό, αλλά και τολμηρό επιχείρημα.
Είναι γνωστό ότι θεούμεθα διά του Αγίου Πνεύματος. Αλλά, λέγει τολμηρά ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος: Εάν το Πνεύμα δεν είναι Θεός, όπως έλεγαν οι Πνευματομάχοι, «ας πάει πρώτα να θεωθεί αυτό και τότε, αφού θεωθεί, να έλθει έπειτα να θεώσει και εμένα τον άνθρωπο»!
Πολύ λυπούμαι διότι στον τόπο που ευρίσκομαι τούτη την ώρα δεν έχω την βιβλιοθήκη μου, διά να Σας παραθέσω το πατερικό χωρίο, αλλά το νόημά του είναι ακριβώς όπως το απέδωσα κατ᾽ έννοιαν. Λοιπόν: Με το Filioque σείς οι Παπικοί παρουσιάζετε αδύναμο το Άγιο Πνεύμα.
Δηλαδή, σαν να μην φτάνει η μια πηγή, ο Πατέρας, από όπου εκπορεύεται το Άγιο Πνεύμα, αλλά το παρουσιάζετε τόσο αδύναμο, ώστε να θέλει και δεύτερη πηγή για να «σταθεί», δηλαδή τον Υιό. Έτσι λέγετε ότι εκπορεύεται «και εκ του Υιού» (Filioque).
Στις προσευχές μας, Εντιμότατε, παρακαλούμε να μας δυναμώσει το Άγιο Πνεύμα στον αγώνα μας κατά των αμαρτωλών παθών και για να αντιμετωπίσουμε τα διάφορα δύσκολα περιστατικά της ζωής μας.
Αλλά αν κανείς εκ των Παπικών διάβασε και κατανόησε καλά το χωρίο του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, που ανέφερα παραπάνω, θα πρέπει να πεί κι αυτός σαν τον Άγιο: Ας πάει πρώτα το Άγιο Πνεύμα να δυναμωθεί το ίδιο (γιατί θέλει δυό πηγές για την ύπαρξή Του) και τότε ας έλθει να δυναμώσει και εμένα τον αδύνατο άνθρωπο!…
Λοιπόν, κ. Νικόλαε, σε τι διαφέρετε οι Φραγκολατίνοι Παπικοί με το Filioque σας από τους καθαρά Πνευματομάχους του 4ου αι., που η Εκκλησία απέκοψε από το σώμα Της ως αιρετικούς;
Εκείνοι έπληξαν το πρώτο σκέλος του Τριαδικού δόγματος και εσείς πλήττετε το δεύτερο.
Καί με την ευκαιρία του λόγου (“by the way”, που λέγουν οι Άγγλοι) να Σας πω ότι Σείς οι Παπικοί είστε αντιφατικοί.
Γιατί, από την μια μεριά έχετε διαρχία στην Αγία Τριάδα (αφού πιστεύετε και ομολογείτε ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται από δύο αρχές, τον Πατέρα και τον Υιό), από δε την άλλη μεριά έχετε την μοναρχία του Πάπα, τον οποίο κηρύξατε εις αλάθητον.
Πω, πω! Άνθρωπος αλάθητος;!…
Ο τελευταίος εκ των Αγίων μας, ο άγιος Ιουστίνος ο Πόποβιτς, Καθηγητής Πανεπιστημίου, ομιλεί για τρεις πτώσεις: Την πρώτη του Εωσφόρου, την δεύτερη του Αδάμ και την τρίτη του Πάπα.
Αυτό το είπε άγιος! Ημείς στα γραπτά και προφορικά κηρύγματά μας επαναλαμβάνουμε τον λόγο του αγίου αυτού Πατρός ομιλούντες για πτώση του Πάπα, παράλληλη με την πτώση του Εωσφόρου.
Σας απέδειξα λοιπόν, Εντιμότατε, από ένα μόνο παράδειγμα, γιατί ημείς οι Ορθόδοξοι είμαστε Καθολικοί και δεν αρμόζει λοιπόν σε σας τους Παπικούς ο χαρακτηρισμός αυτός. Είμαστε οι Ορθόδοξοι Καθολικοί, επαναλαμβάνω, γιατί δεχόμαστε την ΟΛΗ διδασκαλία των αγίων Πατέρων, χωρίς καν να την παραλλάξουμε, να προσθέσουμε ή να αφαιρέσουμε από αυτήν. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με σας. Αν συμβαίνει, ευκαιρία να το αποδείξετε. Αλλά, αντί τούτου, Σείς διακόπτετε τον διάλογο.
3. Στην προηγούμενή μου επιστολή δεν σας απήντησα σε όλα τα σημεία της ιδικής Σας πρώτης επιστολής σε εμένα.
Γι᾽ αυτό και ήθελα πάλι να Σας γράψω μία άλλη εκτενή επιστολή, αναφερόμενος σε όλα τα σημεία της ιδικής Σας. Δεν υπάρχει όμως περιθώριο να το πράξω αυτό, γιατί Σείς διακόπτετε τον διάλογο, αφού εγώ, ερειδόμενος επί της Γραφής και των Πατέρων, το λέγω καθαρά ότι δεν έχω καμμία διάθεση να Σας προσφωνώ «Καθολικούς», όπως το θέλετε και το απαιτείτε για την συνέχιση του διαλόγου.
Δεν μπορώ όμως από τα εσφαλμένα της πρώτης Σας επιστολής να μη θίξω ένα το πολύ σοβαρό ημαρτημένο που γράφετε. Λέγετε ότι αν ζούσε σήμερα ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός και ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς και άλλοι παλαιοί Πατέρες, δεν θα μιλούσαν όπως μίλησαν τότε, αλλά, «είμαι βέβαιος – λέγετε – πως θα μιλούσαν όπως μιλούν οι σημερινοί Άγιοι και Πατέρες της Εκκλησίας».
Αυτός ο λόγος Σας, Εντιμότατε, είναι φρικτός και κρύβει άλλη μεγάλη αίρεση. Δηλαδή παρουσιάζετε ως διαφωνούντας μεταξύ τους τους αγίους Πατέρες, άλλοι Πατέρες της παλαιάς εποχής και άλλοι της νέας εποχής και ότι αν ζούσαν οι παλαιοί Πατέρες σήμερα θα διαφοροποιούσαν την διδασκαλία τους, για να την προσαρμόσουν προς τα σημερινά δεδομένα.
Από αυτόν τον λόγο Σας συλλαμβάνουμε και πιάνουμε από το αυτί τους λεγομένους «Νεοπατερικούς», γιατί βρήκαμε την φύτρα τους!
Η φύτρα τους, κατά τον παρατεθέντα λόγο Σας, είστε σείς, οι Παπικοί.
Όχι, Εντιμότατε, η Ορθόδοξη Εκκλησία μας δεν δέχεται διαφωνία των αγίων Πατέρων. Δέχεται την ομοφωνία τους. Καί αυτό το εκφράζουμε συμβολικά στην ορθόδοξη αγιογραφία μας, όπου οι μορφές των Αγίων παριστάνονται να ομοιάζουν περίπου η μία με την άλλη.
Καί δηλώνεται με αυτό η αλήθεια ότι ο ένας Άγιος παρέλαβε την παράδοση από τον προηγούμενο Άγιο και την παρέδωσε, ακριβώς την ίδια, στα πνευματικά του τέκνα, για να γίνουν και αυτά άγια με αυτήν την παράδοση. Το πως όμως τώρα αυτή η παλαιά παράδοση, χωρίς να παραλλαχθεί, λύει τα προβλήματα της συγχρόνου εποχής, χωρίς να γίνει «νεοπατερική», αυτό, Εντιμότατε, αποτελεί ένα ωραίο κεφάλαιο της Πατρολογίας μας, το οποίο πόσο θα ωφελούνταν οι αναγνώστες μας, εάν το διαλεγόμασταν!
4. Με την προηγούμενη επιστολή Σας δηλώσατε σαφώς ότι διακόπτετε τον διάλογο, και το πρόβλημά Σας είναι ο τίτλος «Καθολικός».
Εγώ όμως Σας λέγω και Σας παρακαλώ να μου ανατρέψετε τα όσα Σας έγραψα περί του «Καθολικός» στην παρούσα μου επιστολή και, αν το πετύχετε, εγώ δεν θα επιμένω φανατικά στις θέσεις μου, αφού θεολογικά και επιστημονικά μου τις ανατρέψατε και θα Σας προσφωνώ βεβαίως στο εξής ως «Καθολικό» και τους ομόφρονές Σας ως «Καθολικούς».
Ανατρέψτε μου λοιπόν την παρούσα μου επιστολή, αποδεικνύοντας την ομοφωνία σας με τις αποφάσεις των Οικουμενικών Συνόδων ή την βιβλικότητα και πατερικότητα του Filioque, ως ένα παράδειγμα που ανέφερα παραπάνω, και εγώ έπειτα, επαναλαμβάνω, θα σας προσφωνώ «Καθολικούς», ως δεχομένους απαραλλάκτως όλη την πίστη των Πατέρων.
Πάντως, το γε νυν έχον, τα κείμενα και η Εκκλησιαστική ιστορία αποδεικνύουν ότι δεν κρατείτε ΟΛΗΝ την διδασκαλία των Οικουμενικών Συνόδων, γι᾽ αυτό δεν είστε «Καθολικοί».
Πως να σας ονομάσω; Είστε Παπικοί! Αποδείξτε μου, αν μπορείτε, από τα κείμενα την καθολικότητά σας, συνεχίζοντας και μη διακόπτοντας τον διάλογο!
Σας χαιρετώ, Εντιμότατε, με τιμή και αγάπη Χριστού. Έρρωσθε.
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας
