του Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου
Η πανδημία του νέου κορωνοιού ανέδειξε πολλά προβλήματα, τα οποία πρέπει να αντιμετωπισθούν, γιατί δεν είναι μόνον η σωματική υγεία, αλλά και η ψυχική και πνευματική υγεία. Ο άνθρωπος δεν είναι μόνο σώμα, σαν μια μηχανή, δεν είναι μόνο ψυχή, αλλά το συναμφότερο, αποτελείται από ψυχή και σώμα.
Βέβαια, από ο,τι λένε οι ειδικοί στην φάση αυτή που βρισκόμαστε με τον νέο ιο, δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα, ήδη γίνεται μια αντιμετώπιση και υπάρχει μια ελπίδα, τα πιο βασικά είναι η καθαριότητα και η παραμονή στο σπίτι, για να μη γίνη πολύς συγχρωτισμός και έτσι να αποφευχθή η μετάδοση του ιού, ώστε και ο άνθρωπος να προφυλαχθή και το σύστημα υγείας να μη καταρρεύση.
Το πρόβλημα, όμως είναι «τι κάνουμε στο σπίτι», ή «πως ζούμε στο σπίτι», ώστε να υπάρχη παράλληλα και η ψυχική και πνευματική υγεία.
Όταν ομιλώ για «ψυχική υγεία» εννοώ την κατάσταση εκείνη «που χαρακτηρίζεται από συναισθηματική ευαιξία, εσωτερική αρμονία, σχετική απουσία άγχους και άλλων διαταραχών, καθώς και ικανότητα σύναψης εποικοδομητικών σχέσεων και αντιμετώπισης των συνηθισμένων απαιτήσεων και εντάσεων της ζωής» (Αναστασία Χουντουμάδη-Λένα Πατεράκη).
Και όταν ομιλώ για «πνευματική υγεία» εννοώ την σχέση του ανθρώπου με τον Θεό, με τον εαυτό του και το περιβάλλον του, όπως την χαρακτηρίζει η Εκκλησία με όλη την παράδοσή της. Φαίνεται, όμως, ότι το «μένω στο σπίτι» είναι δεδομένο, αφού η συντριπτική πλεοψηφία των Ελλήνων έχει ανταποκριθή σε αυτήν την προτροπή, αλλά το «τι κάνω στο σπίτι», «πως ζω στο σπίτι» είναι ζητούμενο.
Στην συνέχεια θα καταγράψω λίγες σκέψεις για το θέμα αυτό, ως μια μικρή παράκληση στους συναθλητές μου στο πνευματικό αυτό αγώνισμα.
1. Ύπαρξη και συνύπαρξη
Τα θέματα που αναφύονται ως προς τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων επικεντρώνονται σε δύο όρους, την «ύπαρξη» ανθρώπων και την «συνύπαρξη» συνανθρώπων. Ο άνθρωπος κατά τον Αριστοτέλη είναι «κοινωνικόν ον» και αναζητά την κοινωνία με τους άλλους ανθρώπους, δηλαδή θέλει την «ύπαρξη» άλλων. Έτσι, αναζητά να βρη ανθρώπους που θα τον συντροφεύουν. Όμως, όταν βρη τέτοιους ανθρώπους, τότε αναφύονται άλλα προβλήματα που σχετίζονται με την «συνύπαρξη», δηλαδή πως να συνυπάρχη με τους άλλους με διαφορετική ιδιοσυγκρασία. Ο Γερμανός φιλόσοφος Χάιντεγκερ, μιλώντας για τον άνθρωπο, έχει καθορίσει τα δομικά στοιχεία της «μέριμνας», η οποία διακρίνεται σε «κοσμομέριμνα», όταν ο άνθρωπος έρχεται σε επαφή με τα όντα, και την «ανθρωπομέριμνα», όταν έρχεται σε επαφή με τον άλλο άνθρωπο.
Τα δομικά στοιχεία της μέριμνας που συνιστά το «είναι» του ανθρώπου είναι τρία. Πρώτον είναι η «εγκατάλειψη», αφού αισθάνεται ότι βρέθηκε στον κόσμο, δεν γνωρίζει που ήταν προηγουμένως, δεν γνωρίζει που θα πάη, δεν τον ρώτησε κανείς για να επιλέξη αυτήν την ζωή στον κόσμο. Δεύτερον είναι η «έκσταση», που δείχνει ότι ο άνθρωπος συνεχώς εξέρχεται προς τον κόσμο, συνεχώς πάει μπροστά από τον εαυτό του. Τρίτον είναι η «παροντικότητα», που σημαίνει ότι αντιλαμβάνεται ότι η ύπαρξή του ζη πλησίον σε άλλα όντα, που είναι διαφορετικά από αυτόν τον ίδιο.
Έτσι, άλλο είναι η «ύπαρξη» και άλλο η «συνύπαρξη». Αυτό φαίνεται ευδιάκριτα στον γάμο και την οικογένεια, όπως εκδηλώνεται στον χώρο-σπίτι που αναπτύσσεται.
2. Προβλήματα συνύπαρξης στο σπίτι
Αυτά που είπα προηγουμένως φαίνονται στην συμβίωση των ανθρώπων μέσα στον ίδιο χώρο, στο ίδιο περιβάλλον, συγκεκριμένα στο ίδιο το σπίτι, αφού βιώνει κανείς και την «εγκατάλειψη», και την «έκσταση» και την «παροντικότητα» με όλες τις συνέπειές τους, που πολλές φορές προκαλούν πολλά ψυχολογικά και πνευματικά προβλήματα. Για να παρουσιάσω αυτά τα προβλήματα που αναφύονται με την προτροπή «μένω στο σπίτι», θα δανεισθώ μερικούς όρους από τον καθηγητή Ιατρικής στον τομέα Ψυχολογίας στην Αμερική Παύλο Κυμίση. Σήμερα στις κοινωνίες μας παρατηρείται μια «οικολογική συρρίκνωση της οικογένειας» σε μικρούς χώρους διαβίωσης. Οι πλούσιοι έχουν την δυνατότητα να έχουν σπίτια πολλών τετραγωνικών μέτρων και να κινούνται ελεύθερα σε αυτά. Όμως, οι περισσότερες αστικές και αγροτικές οικογένειες ζούν σε μικρούς χώρους, με λίγα δωμάτια, και κατά τεκμήριο η οικογένεια αποτελείται από πολλά μέλη, κάθε ηλικίας, από παππούδες μέχρι νεογέννητα. Αυτή η «οικολογική συρίκνωση» φαίνεται στα μικρά διαμερίσματα μιάς πολυκατοικίας.
Έτσι, δημιουργούνται πολλά προβλήματα συμβίωσης, και μάλιστα όταν υπάρχουν συμπτώματα του ιού και όταν μερικά μέλη είναι ασυμπτωματικά, αλλά όμως είναι φορείς χωρίς να το γνωρίζουν. Οι ειδικοί λένε ότι πρέπει αυτοί που έχουν τέτοια γνωρίσματα να απομονώνονται. Πως, όμως, θα γίνη αυτό όταν συνυπάρχουν πολλοί άνθρωποι σε έναν μικρό χώρο; Ένα πρόβλημα που παρατηρείται στους ανθρώπους είναι το «άγχος της ανυπαρξίας». Πρόκειται για μια κατάσταση που βασανίζει τον ίδιο τον άνθρωπο που δεν βλέπει νόημα ύπαρξης, νόημα για την ζωή, αλλά ούτε βλέπει νόημα στον θάνατο, όποτε συμβή.
Σοβαρό ζήτημα δημιουργείται με τον «φόβο της σιωπής», που συνδέεται με τον φόβο να συναντήση κανείς τον ίδιο τον εαυτό του. Δεν μπορεί να βρεθή κανείς εύκολα απέναντι στον εαυτό του και να ακούση την φωνή της συνειδήσεώς του. Ακριβώς, για να αποφύγη κανείς αυτόν τον «φόβο της σιωπής» εξαντλείται σε μια ακατάπαυστη δραστηριότητα έξω από το σπίτι, στο οποίο έρχεται μόνο για φαγητό και ύπνο. Όταν, όμως, αυτός ο άνθρωπος υποχρεώνεται να κλειστή μέσα στο σπίτι, και μάλιστα να συνυπάρξη με άλλους, τότε αυτό αποτελεί γι’ αυτόν μια τραγωδία, μια ιδιαίτερης μορφής κόλαση. Συνέπεια αυτού του προβλήματος είναι και το λεγόμενο «συναισθηματικό διαζύγιο», όταν δεν προχωρή κάποιος στην λύση του γάμου, παραμένει όμως στο ίδιο το σπίτι του, χωρίς όμως να έχη κάποια ουσιαστική επικοινωνία με τον ή την σύζυγο. Πρόκειται για μια τραγωδία.
Αυτή η κατάσταση αναπόφευκτα συνδέεται και με την «μολυνση της συναισθηματικής ατμόσφαιρας στο σπίτι». Ένας τέτοιος αγχώδης άνθρωπος, που δεν μπορεί και δεν θέλει να συνυπάρχη με άλλους ή με συγκεκριμένους ανθρώπους, και μάλιστα όταν διατηρή και παράλληλες σχέσεις, που είναι η λεγομένη «τριγωνοποίηση της ζωής του», μολύνει συναισθηματικά την ατμόσφαιρα του σπιτιού. Έτσι, μπορεί ένα σπίτι να μην υπόκειται στην μόλυνση του κορωνοιού, αλλά να είναι ήδη μολυσμένο από τον άρρωστο συναισθηματικό κόσμο, που είναι δραματικότερο από τις μολυσματικές ασθένειες.
Φοβερό είναι το πρόβλημα της «ψυχολογικής ορφάνιας», όταν ο άνθρωπος αισθάνεται ότι είναι μόνος στην ζωή, ότι δεν έχει γονείς, αν και έχει βιολογικούς γονείς, όταν δεν έχη ανθρώπους δίπλα του να τον καταλαβαίνουν, να τον αγαπούν, να ενδιαφέρονται πραγματικά γι’ αυτόν.
Αυτό δημιουργεί ένα ιδιόμορφο πένθος, το οποίο δεν θεραπεύεται με φάρμακα και ψεύτικες συμβουλές. Επί πλέον σε όλες τις περιπτώσεις αναφύεται το «άγχος του θανάτου», αφού ο άνθρωπος καταλαβαίνει ότι δεν είναι μόνιμος κάτοικος της γης, δεν θα ζήση πολλά χρόνια, ενεδρεύουν πολλές ασθένειες που ενδεχομένως είναι θανατηφόρες, και βλεπει τα γηρατειά να έρχονται απειλητικά. Πέρα από όλα αυτά πρέπει να σκεφθούμε ότι αυτός που κλείνεται στο σπίτι έχει την «αγωνία της επιβίωσης», αφού το κατάστημά του είναι κλεισμένο, τα ενοίκια τρέχουν, οι οικονομικές υποχρεώσεις είναι μεγάλες, αισθάνεται υπεύθυνος για την συντήρηση των μελών της οικογενείας του κλπ.
Θα μπορούσα να αναφέρω και άλλα παρόμοια προβλήματα που αναφύονται στην κοινωνία μας, αλλά θα σταματήσω κάπου εδώ. Με αυτά ήθελα να τονίσω ότι το σύνθημα «μένω στο σπίτι» αναχαιτίζει την ταχεία διάδοση του κορωνοιού, αλλά όχι μόνο δεν επιλύει τα υφιστάμενα προβλήματα που ανέφερα, αλλά τα μεγεθύνει. Όσοι έχουν τέτοια προβλήματα στιβάζονται σε ένα μικρό σπίτι, ως «φοβισμένα άτομα» ενώπιον του θανάτου, με αποτέλεσμα να δημιουργείται πανικός, και ο πανικός πολλές φέρνει αναπόδραστα την κατάθλιψη με όλες τις συνέπειές της.
3. Δημιουργική παραμονή στο σπίτι
Παλαιότερα το κέντρο της οικογένειας ήταν το σπίτι, όπου κατά βάση επικρατούσε η αγάπη, η συγχώρηση, δηλαδή να χωρούνε όλοι στο ίδιο μέρος, όχι μόνον σωματικά, αλλά και ψυχικά, μπορούσαν να συνυπάρχουν με δημιουργικό και θετικό τρόπο. Όμως ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει κέντρο το κατάστημα, το εργοστάσιο, το καφενείο, την καφετέρια, την αγορά, την πλατεία, το Σχολείο με το φροντιστήριο, τις διαρκείς μετακινήσεις κλπ. Έτσι, ο άνθρωπος όταν απότομα περιορίζεται στο σπίτι με όλα τα προβλήματα που ανέφερα προηγουμένως, δεν γνωρίζει πως να ζήση στο σπίτι, και αυτό είναι μια πρωτόγνωρη γι’ αυτόν κατάσταση. Πρέπει, λοιπόν, το Κράτος με τα θεσμικά του όργανα να αναλάβη δράση για να βοηθήση τους ανθρώπους, γιατί διαφορετικά τους προφυλάσσουν μεν από τον ιο, θα τους οδηγήσουν δε σε άλλες οδυνηρότερες καταστάσεις.
Είναι ανάγκη κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι, ψυχοθεραπευτές, παιδαγωγοί να βοηθήσουν τους ανθρώπους αυτήν την περίοδο. Θα αναφέρω ένα παράδειγμα. Τα παιδιά που ζούν σε ένα προβληματικό οικογενειακό περιβάλλον, είχανε την δυνατότητα ένα μεγάλο μέρος της ζωής τους να το περνούν στο Σχολείο, όπου συναντούσαν τους φίλους τους και τους καθηγητές ή δασκάλους τους, στους οποίους εύρισκαν συνήθως συμπληρωματική γονεική υποστήριξη, αφού τους δασκάλους-καθηγητές τους αισθάνονται ως άλλους γονείς. Όταν όμως στερούνται και αυτή την αποτελεσματική βοήθεια και παραμένουν κλεισμένα σε ένα στενό χώρο, που ενδεχομένως τους πληγώνει, τότε τα προβλήματα είναι μεγάλα. Μερικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, ο έντυπος και ηλεκτρονικός τύπος, κάπως συνειδητοποίησαν αυτήν την ανάγκη, γι’ αυτό δημοσιεύουν άρθρα και αναλύσεις ειδικών επιστημόνων για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που αναφύονται από την προτροπή «μένω στο σπίτι».
Εκείνο που γνωρίζω, από την πλευρά μου, είναι ότι η Εκκλησία με τους Ιεράρχες, τους Ιερείς και τους μοναχούς ασκούν μια τέτοια ευρύτατη ποιμαντική δραστηριότητα για να βοηθήσουν τους ανθρώπους. Κάθε Μητροπολίτης και Επίσκοπος, κάθε Ιερέας και μοναχός έχει αναπτύξει ένα τέτοιο δίκτυο ψυχικής και πνευματικής βοήθειας, που γίνεται με διαφόρους τρόπους. Η Εκκλησία ασκεί μεγάλη στην βοήθεια των ανθρώπων που το ζητούν. Η δράση των Κληρικών δεν περιορίζεται μόνον στις λειτουργικές ανάγκες στον Ναό, αλλά επεκτείνεται και εκτός του Ναού. Το ερώτημα, όμως, που τίθεται είναι: τι μπορούν να κάνουν οι «φοβισμένοι» άνθρωποι μέσα στο σπίτι και πως πρέπει να ζούν μέσα σε αυτό. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να κάνη κανείς την παραμονή του στο σπίτι ευχάριστη. Θα τονίζω μερικούς από αυτούς.
Κατ’ αρχάς να βρη κανείς την ευκαιρία να γνωρίση τους ανθρώπους με τους οποίους τους συνδέει το ίδιο αίμα. Δυστυχώς, δεν τους γνωρίζουμε, τους αγνοούμε, και όταν κάποτε θα τους χάσουμε, τότε θα κλαίμε απαρηγόρητα, όπως συνήθως γίνεται μετά τον θάνατο ενός αγαπημένου μας ανθρώπου, που δεν τον είχαμε καταλάβει και μας λείπει μετά τον θάνατό του. Έπειτα, πρέπει να βρούμε τρόπο να ανακαλύψουμε ή να αξιοποιήσουμε τα χαρίσματά μας, που μπορεί να είναι η ζωγραφική, η μουσική, η αγιογραφία, κλπ. Φυσικά, έχουμε την ευκαιρία να διαβάσουμε τα αγαπημένα μας βιβλία που δεν είχαμε χρόνο να το κάνουμε όσο μας αποσπούσε την προσοχή μας η εξωτερική δραστηριότητα.
Ακόμη, έχουμε την δυνατότητα να σκεφθούμε σε συνθήκες ηρεμίας τον τρόπο της ζωής μας, να αναθεωρήσουμε πολλές πράξεις μας και πολλά άστοχα που κάναμε στο παρελθόν και να λάβουμε σοβαρές αποφάσεις για το μέλλον. Συνήθως πολλοί πολιτικοί ή επιστήμονες όταν θέλουν να λάβουν κάποια σοβαρή απόφαση στην ζωή τους απομονώνονται για λίγες ημέρες, ώστε να ξεθολώση το μυαλό τους από την εξωτερική δραστηριότητα και να αποφασίσουν με ψυχραιμία και νηφαλιότητα. Επίσης, έχουμε την δυνατότητα να προσευχηθούμε, μόνοι μας ή με την οικογένειά μας, να μάθουμε να επικοινωνούμε με τον Θεό, όταν ξυπνάμε το πρωί, όταν πρόκειται να κοιμηθούμε το βράδυ. Η προσευχή είναι η αναπνοή της ψυχής μας, με την οποία δεχόμαστε καθαρό πνευματικό αέρα στα πνευμόνια μας. Όποιοι έχουν ανακαλύψει την αξία των Ψαλμών του Δαυίδ, ευφραίνονται πνευματικά, γιατί αυτοί οι Ψαλμοί, αναφέρονται σε όλες τις δύσκολες, ευχάριστες και πειρασμικές καταστάσεις της ζωής μας.
Για διαφόρους λόγους έκλεισαν Ναοί, αλλά έχουμε την δυνατότητα να μετέχουμε με ένα προσευχητικό τρόπο στις ακολουθίες που μεταδίδονται από ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς Σταθμούς και από ιστοσελίδες. Όταν σε αυτές τις ώρες διαμορφώσουμε έναν κατάλληλο χώρο στο σπίτι, εννοείται με την συναίνεση και των άλλων μελών της οικογένειας, τότε συμμετέχουμε στην ζωή της προσευχής της Εκκλησίας, γιατί η Εκκλησία, κατά τον ιερό Χρυσόστομο δεν είναι «τοίχος και οροφή, αλλά βίος και ζωή». Πολλά μπορούμε να κάνουμε για να ζήσουμε σωστά ως άνθρωποι και ως Χριστιανοί και να μετατρέψουμε μια δύσκολη κατάσταση σε δημιουργική ζωή. Άλλωστε, ώριμος άνθρωπος, από πλευράς συναισθηματικής και πνευματικής, είναι εκείνος που κάθε τραγική κατάσταση την μετατρέπει σε ωφέλιμη.
4. Η μετατροπή μιάς φυλακής σε ησυχαστήριο
Μέσα στην Αγία Γραφή υπάρχουν πολλά παραδείγματα που δείχνουν πως μια δύσκολη κατάσταση της ζωής μας μπορεί να μετατραπή σε ευλογία. Μπορεί κανείς να θυμηθή τον Χριστό κατά την διάρκεια των Παθών και του Σταυρού Του, τους Τρεις Παίδες στην Κάμινο του πυρός την καιομένη, τον Ιωνά στην κοιλία του κήτους, τον Ιώβ στους μεγάλους πειρασμούς, τους Αποστόλους, τους Μάρτυρες, τους ασκητές κλπ.
Όμως θα αναφέρω ένα σύγχρονο παράδειγμα.
Η κυκλοφορία και η μετάφραση των βιβλίων μου σε πολλές γλώσσες με φέρνει τακτικά σε επικοινωνία με ανθρώπους απ’ όλο τον κόσμο και θαυμάζω για τον τρόπο της ζωής τους.
Όπως, για παράδειγμα, διατηρώ αλληλογραφία με έναν θανατοποινίτη, που εκτίει την ποινή του σε φυλακή υψίστης ασφαλείας στην Αμερική. Καταδικάστηκε σε θάνατο, έκανε κάποια αίτηση να του δοθή «χάρη» και αναμένει την ημέρα που θα αποφασισθή η εκτέλεση της ποινής του θανάτου. Είναι ένας υποψήφιος νεκρός. Όμως προσπαθεί μέσα στην φυλακή, αναμένοντας την εκτέλεσή του, να περνά τις ημέρες του δημιουργικά, διαβάζοντας, γράφοντας, λαμβάνοντας δε και την κατάλληλη μόρφωση. Βαπτίσθηκε ορθόδοξος, διαβάζει τα βιβλία μου, κυρίως την «ορθόδοξη ψυχοθεραπεία» και θέλει να αξιοποιήση τον χρόνο της ζωής του που του απέμεινε πριν πεθάνη.
Κάποτε θα δημοσιεύσω ολόκληρη την αλληλογραφία που έχω μαζί του, όπου θα φανή το πως αντιμετωπίζη δημιουργικά τον σκληρό περιορισμό του σε μια φυλακή, αναμένοντας τον θάνατό του. Εδώ θα δημοσιεύσω δύο μικρά αποσπάσματα από επιστολές του.
Το πρώτο απόσπασμα είναι:
«Συνεχίζω να διαβάζω αρκετά έργα αγίων, συμπεριλαμβανομένων και αρκετών βιβλίων σας. Οι μελέτες αυτές με κατέστησαν ικανό να συγγράψω τέσσερα βιβλία και το πέμπτο είναι η αυτοβιογραφία δική μου και της συζύγου μου. Είμαι ενθουσιασμένος που μοιράζομαι μαζί σας τον καρπό που επέφερε το βιβλίο σας. Σας ευχαριστώ που συνεργάζεσθε τόσο ολοκληρωμένα με την Χάρη του Θεού. Μια ελπίδα είναι ότι θα μπορούσατε να μου γράψετε ένα γράμμα, καθώς πραγματικά αισθάνομαι παραγματικά πολύ κοντά σας. Η όποια καθοδήγηση από εσάς θα ήταν ανεκτίμητος θησαυρός. Μια άλλη ελπίδα είναι εάν θα μπορούσατε παρακαλώ, να προσευχηθήτε για την σύζυγό μου και για μένα. Ζητούμε προσευχή για ταπείνωση και υπομονή, για να περάσουμε από τα τρομερά τελώνια, και μια νέα έκκληση στο δικαστήριο όχι απαραίτηττα για απελευθέρωση, αλλά για να μου αφήση χρόνο για μετάνοια προτού να εκτελεστώ. Παραμένετε στις νυκτερινές άγρυπνες προσευχές μου και στην καρδιά μου. Αυτή την την στιγμή διαβάζω την «Ιατρική εν Πνεύματι επιστήμη». Παρακαλώ, Γέροντα, τις προσευχές σας και την ευλογία σας».
Είναι πραγματικά συγκινητικό να ζητά παράταση της εκτέλεσής του για να μετανοήση ακόμη περισσότερο.
Το δεύτερο απόσπασμα είναι από ένα άλλο γράμμα:
«Τα βιβλία σας με δίδαξαν για την διάσπαση του νοός στον κόσμο και για την ανάγκη μας να τον επιστρέψουμε να συγκεντρωθή μόνο στον Θεό διά της ευχής του Ιησού. Δυστυχώς, η περισσότερη από την γνώση αυτήν για μένα παραμένει στην λογική και αποτυγχάνει να κατέβη στην καρδιά. Ακολουθώ τον κανόνα της προσευχής που μου δόθηκε από τον πνευματικό μου – 4:30 με 6:30 το πρωί 300 μετάνοιες με σταυρό και την ευχή, 200 «Μητέρα του Θεού σώσον με», λειτουργικά (Τρισάγιο, Πάτερ ημών, Σύμβολο της Πίστεως, Ν´ Ψαλμό, κλπ) και προσωπικές καθημερινές προσευχές, ακόμη να προσεύχομαι με τις Ώρες και να γεμίζω τους χρόνους αναμονής με την ευχή. Πέρα από το να συγκεντρώνω όλη μου την προσοχή σε λέξεις/πράξεις, μπορείτε να με διδάξετε κάτι που θα με βοηθήση περαιτέρω;».
Ο άνθρωπος αυτός μέσα στην φυλακή υψίστης ασφαλείας για θανατοποινίτες ζη ως ησυχαστής μοναχός! Γράφει:
«Ο Θεός μου έδωσε με αφθονία την χάρη Του, αλλά η αμέλειά μου με μαστίζει. Καταλήγοντας ως θανατοποινίτης, καταδικασμένος να εκτελεστώ, ήταν ένα δύσκολο φορτίο και μόνο η συνεργασία με την χάρη του Θεού μετέτρεψε αυτήν την αντιξοότητα σε καταπληκτική ευλογία. Ο σκοπός μου εδώ είναι να δείξω ότι αυτό που ο κόσμος βλέπει ως σωστό και δίκαιο (με το οποίο κατακλυζόμαστε, αναλωνόμαστε), συχνά, με τον Θεό, είναι αντίστροφο – όπως με την διαμονή μου στους καταδικασμένους θανατοποινίτες να είναι μία ευλογία. Αυτό χαρίζει τόσο μεγάλη πίστη/εμπιστοσύνη στον Θεό!».
Είναι εκπληκτικό το να θεωρή την διαμονή του στους καταδικασθέντες θανατοποινίτες ως ευλογία Θεού!!
Ο ευλογημένος αυτός επιστολογράφος μου, ο φίλος μου, χωρίς να τον γνωρίσω προσωπικά, με τον οποίο ανταλλάξαμε μέχρι τώρα δεκατρία (13) γράμματα, μετέτρεψε την φυλακή σε ασκητήριο ερημικό και ενώ είναι θανατοποινίτης και περιμένει την εκτέλεσή του, τον ενδιαφέρει πως να μετανοήση, πως θα ταπεινωθή, πως θα αποκτήση νοερά προσευχή, για να συναντήση τον Χριστό.
Πρέπει να ομολογήσω ότι ήταν από τις πιο δύσκολες στιγμές της ποιμαντικής μου διακονίας, να συνομιλώ με επιστολές με έναν θανατοποινίτη! Είναι όντως ένα ακραίο παράδειγμα, που δείχνει τις δυνατότητες που έχουμε. Πρέπει να μάθουμε ότι και τις πιο τραγικές καταστάσεις της ζωής μας, μπορούμε να τις μετατρέπουμε σε ευλογία. Επομένως, το σύνθημα «μένω στο σπίτι» είναι καλό στις παρούσες συνθήκες ζωής, αλλά πρέπει να συμπληρωθή με το «τι κάνω ή πως ζω στο σπίτι» δημιουργικά.
Ο άγιος Σωφρόνιος ο αγιορείτης και ησυχαστής συνιστούσε: «Για να μη χάνετε την ευλογία που σας έδωσε ο Θεός, αγωνισθείτε ν’ αφομοιώνετε κάθε σκέψη που σας εμπνέει και να διώχνετε κάθε λογισμό που σας φονεύει».
