Κυριακάτικο κήρυγμα του Μητροπολίτου
1. Στο σημερινό μου κήρυγμα, αδελφοί μου χριστιανοί, στην σειρά των αγίων Πατέρων που βρισκόμαστε, θα σας μιλήσω για τον άγιο Γρηγόριο, τον επίσκοπο Νεοκαισαρείας, τον θαυματουργό. Η Εκκλησία μας τον εορτάζει στις 17 Νοεμβρίου.
Λίγα θα σας πω για τον άγιο αυτό, όσο μου επιτρέπει η ώρα, και παρακαλω πολύ να τα ακούσετε. Ο άγιος γεννήθηκε στην Νεοκαισάρεια του Πόντου. Ω Πόντος, Ω Μικρά Ασία! Μέρη που ανθούσε κάποτε η ορθοδοξία με Εκκλησιές και Μοναστήρια.
Αλλά τώρα τα μέρη αυτά δεν είναι ιδικά μας, δεν είναι ελληνικά, τα πατούνε τα πόδια των παιδιών της Άγαρ. Αλλά ευχηθείτε χριστιανοί, και βαθιά από την καρδιά σας να ανεβεί η προσευχή στην Παναγιά, πάλι με χρόνους με καιρούς, πάλι δικά μας μέρη να γίνουν οι τόποι αυτοί.
Στην Νεοκαισάρεια λοιπόν του Πόντου γεννήθηκε ο άγιος Γρηγόριος ο θαυματουργός, για τον οποίο θα σας μιλήσω σήμερα. Ήταν ειδωλολατρία στα χρόνια που γεννήθηκε ο άγιος, το 210 περίπου μ.Χ., αλλά ο Ιησούς Χριστός κάλεσε τον Γρηγόριο από μικρόν στην αγάπη του και έγινε χριστιανός. Από μικρός πάλι ο Γρηγόριος έμεινε ορφανός από πατέρα, αλλά η καλή του μητέρα αυτόν και τον αδελφό του, τον Αθηνόδωρο, θέλησε να τους σπουδάσει, για να γίνουν καλοί άνθρωποι στην κοινωνία. Σπούδασαν τη ρητορική, το δίκαιο και τα λατινικά.
2. Αλλά οι δύο αδελφοί θέλησαν να συμπληρώσουν την μόρφωσή τους και με νομικές σπουδές και γι᾽ αυτό αποφάσισαν να πάνε στην Βηρυτό, όπου φημιζόταν εκεί η νομική επιστήμη. Πέρασαν από την Καισάρεια της Παλαιστίνης, όπου ήταν η αδελφή τους με την οικογένειά της. Εκεί όμως στην Καισάρεια δίδασκε εκείνα τα χρόνια την θεολογία ο μεγάλος ρήτορας της Εκκλησίας ο Ωριγένης. Οι δύο νεαροί επισκέπτες άκουσαν την φήμη του διδασκάλου αυτού και θέλησαν να τον ακούσουν. Ο Ωριγένης στο μάθημά του εκείνο μιλούσε για τα βάθη της θεολογίας, για ουράνια και υπερουράνια πράγματα, τα οποία έχει κληθεί ο άνθρωπος να τα απολαύσει και γενικά παρουσίασε την θεολογία ως την ανώτερη από κάθε άλλη γνώση και σοφία. Οι νεαροί ακροατές, ο Γρηγόριος και ο Αθηνόδωρος, την έπαθαν! Πρώτη φορά είδαν και απόλαυσαν τέτοιο πνευματικό άλμα εις ύψος, πρώτη φορά γεύθηκαν τέτοια γλυκά χτυποκάρδια για το βάθος και το μεγαλείο της πίστης στο Χριστό. Και ποιό ήταν το αποτέλεσμα; Οι δύο νεαροί επισκέπτες της Καισάρειας λησμόνησαν την πατρίδα τους και την νομική επιστήμη στην Βηρυτό και έμειναν κοντά στον Ωριγένη, για να σπουδάσουν την θεολογία.
3. Βλέπετε, χριστιανοί μου, πόσο μεγαλείο έχει η θεολογία μας, πόσο θαυμασμό προκαλεί ο λόγος γι᾽ αυτήν, αν ξέρει βέβαια κάποιος για να την παρουσιάσει! Η θεολογία είναι η ανώτερη από όλες τις επιστήμες. Και θα σας πω το γιατί: Όλες οι επιστήμες, καλές και αναγκαίες βέβαια, αλλά, όλες λέγω, ασχολούνται με τα κτίσματα. Η θεολογία όμως ασχολείται με τον Κτίσαντα, με τον Θεό. Όλες οι επιστήμες είναι αναγκαίες, ξαναλέγω, αλλά είναι για την παρούσα ζωή. Η θεολογία όμως μας λέει για τα υπερπέραν, για τα πέραν του τάφου, για την αιωνιότητα. Γι᾽ αυτό, γονείς, όσοι έχετε παιδιά που φοιτάνε στην θεολογία ή είναι θεολόγοι να το έχετε χαρά και καμάρι, γιατί σπουδάζουν την ανωτέρα όλων των επιστημών.
Στο εξωτερικό όταν ο πατέρας πει ότι το παιδί μου σπουδάζει την θεολογία, οι άλλοι που τον ακούν του λέγουν: «Μπράβο! Τόσο έξυπνο παιδί έχεις, ώστε να σπουδάζει θεολογία;». Εμείς εδώ υποτιμούμε την θεολογία, οι δε άρχοντές μας, ακόμη χειρότερα, θέλουν να αποφασίσουν να μας βγάλουν το μάθημα των θρησκευτικών από τα σχολεία. Και ένας υπουργός παλαιότερα είπε με θρασύτητα σε φοιτητές της θεολογίας: «Δεν έπρεπε να σπουδάσετε την θεολογία. Η Ελλάδα έχει ανάγκη από μηχανικούς και ηλεκτρολόγους και όχι από θεολόγους». Σαν δεν ντρεπόταν και αυτός και οι όμοιοί του σήμερα…
4. Αφού για πέντε χρόνια ο Γρηγόριος σπούδασε με τον αδελφό του την θεολογία στον Ωριγένη, έφυγε έπειτα και επέστρεψε στην πατρίδα του, την Νεοκαισάρεια του Πόντου. Ήταν τότε περίπου στην ηλικία των είκοσι οκτώ ετών. Προτού όμως να φύγει από την Καισάρεια, το ένοιωσε ως ανάγκη του να εκφωνήσει λόγο ευχαριστήριο στο διδάσκαλό του τον Ωριγένη. Είναι ο περίφημος «Χαριστήριος» λόγος του, στον οποίον εκφράζει την ευγνωμοσύνη του σ᾽ αυτόν, αλλά ο λόγος αυτός είναι και ύμνος για την σοφία του διδασκάλου του. Ήταν ευγνώμων μαθητής. Με τον λόγο του όμως αυτόν ο Γρηγόριος εγκαινίασε ένα νέο είδος στην χριστιανική γραμματεία, είδος που καλλιεργήθηκε στον επόμενο αιώνα. Είναι τα λεγόμενα Εγκώμια και οι Επιτάφιοι και οι Βίοι των Αγίων της Εκκλησίας μας.
5. Όταν επέστρεψε ο Γρηγόριος στην πατρίδα του, σε σύντομο διάστημα έγινε Επίσκοπος σ᾽ αυτήν. Επίσκοπος στην Νεοκαισάρεια του Πόντου. Η δράση του εκεί ήταν πολύ θαυμαστή και η φήμη του ξεπέρασε τα όρια της περιοχής. Ζούσε βίο ασκητικό και οσιακό. Και μαζί με την άγια ζωή του πρόσφερε σαν ποιμένας την θεολογία στον λαό του. Τα θεολογικά μαθήματα, που άκουσε από τον διδάσκαλό του τον Ωριγένη, καθαρμένα από κάποιες εσφαλμένες αντιλήψεις του, ο άγιος Γρηγόριος τα μετέφερε στην Καππαδοκία. Έδωσε σ᾽ όλη την ποίμνη του υψηλή θεολογική κατήχηση και έκανε πολλούς να αγαπήσουν την θεολογία. Η γιαγιά του Μεγάλου Βασιλείου και του αγίου Γρηγορίου Νύσσης, η οποία διαπαιδαγώγησε τα άγια αυτά εγγόνια της, ήταν μαθήτρια του αγίου για τον οποίο μιλάμε, του αγίου Γρηγορίου Νεοκαισαρείας του Πόντου.
6. Η Εκκλησία μας τον είπε θαυματουργό, γιατί πραγματικά, για την αγιότητα της ζωής του ο Θεός του έδωσε την Χάρη του και έκανε πολλά θαύματα. Θα σας πω σύντομα ένα μόνο θαύμα. Ο άγιος ήταν πολύ ελεήμονας. Δυό άνθρωποι που τον είδαν να διέρχεται από έναν δρόμο ήθελαν να τον εκμεταλλευτούν και να του πάρουν τον μανδύα που φορούσε. Ακούστε τί έκαναν: Ο ένας από τους δυό ξάπλωσε κατά γης και έκανε τον πεθαμένο. Και ο άλλος δίπλα του έκανε ότι κλαίει για τον θάνατό του. Όταν πλησίασε ο άγιος ρώτησε αυτόν που τάχα έκλαιε, τί συμβαίνει. Και αυτός του είπε ότι πέθανε αυτός ο φτωχός άνθρωπος και δεν έχει ούτε ένα ένδυμα να τον ενταφιάσω. Τότε ο άγιος έβγαλε τον μανδύα του και σκέπασε μ᾽ αυτόν τον τάχα πεθαμένο. Αλλά όταν έφυγε ο άγιος, διεπίστωσε αυτός που έκλαιε ψεύτικα ότι ο φίλος του πέθανε στην πραγματικότητα! Δεν κουνιόταν καθόλου! Το δίδαγμα από αυτό το συμβάν είναι ότι οι άγιοι δεν εμπαίζονται! Ναι άνθρωπε, αν δεν μπορείς να θαυμάσεις τον άγιο και να τον μιμηθείς, τουλάχιστον να τον φοβάσαι και να μην παίζεις μ᾽ αυτόν.
7. Ο άγιος Γρηγόριος, αδελφοί μου, ο Επίσκοπος Νεοκαισαρείας του Πόντου, ήταν μεγάλος ιεραπόστολος. Θα σας πω μόνο αυτό, που έχει μείνει στην εκκλησιαστική ιστορία, ως εκπληκτικό γεγονός: Όταν έγινε Επίσκοπος στην Νεοκαισάρεια, που ήταν μεγάλη πόλη, ήταν δεκαεπτά μόνο χριστιανοί. Όλοι οι άλλοι ήταν ειδωλολάτρες. Όταν όμως πέθανε, το 270 περίπου, ήταν δεκαεπτά μόνο ειδωλολάτρες. Όλοι οι άλλοι είχαν γίνει χριστιανοί. Το συμπέρασμα είναι ότι, για να γίνουν οι άνθρωποι συνειδητοί χριστιανοί και να χαρούμε μια αγγελική κοινωνία, έχουμε ανάγκη από αγίους Επισκόπους. Ευχηθείτε το, χριστιανοί μου!
Mε πολλές ευχές,
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας
