Συνέντευξη στον Μότασεμ Τάκλα και Ρόνι Μπου Σάμπα*
“Θα σας πω ένα περιστατικό. Είχα φτάσει στην Βενεζουέλα, γιατί τότε οι διαδικασίες για να μπει ένας μητροπολίτης στο Μεξικό ήταν κάτι το αδύνατο. Περίμενα έξι μήνες για να πάρω βίζα. Ευτυχώς είχα στην Βενεζουέλα τα ξαδέρφια μου και έμεινα σ’αυτούς, γιατί αλλιώς θα είχα ξεμείνει από λεφτά ήδη από την πρώτη εβδομάδα. Ρώτησα: «ποιοί είναι ορθόδοξοι εδώ;». Μου είπαν «εμείς και οι γείτονές μας- με τους οποίους γνωρίζονταν από την Τρίπολη [του Λιβάνου]- δεν υπάρχουν άλλοι». Μέχρι σήμερα έχουμε ανακαλύψει στο Καράκας γύρω στις 1000 οικογένειες.
Στο Μεξικό υπήρχε εκκλησία και δεν υπήρχε ιερέας… Εκεί μου είπαν στην Συνέλευση των Πιστών: «σεβασμιότατε, δεν μπορούμε να σου προσφέρουμε τίποτα, βγάλε άκρη μόνος σου». Τους είπα «έχω 5000$, θα ξοδέψω μέχρι να γίνουν 1000$. Όταν γίνουν 1000$ θα αγοράσω το αεροπορικό εισιτήριο ο ίδιος για να μην ξοδευτείτε για μένα και θα γυρίσω». Αλλά δόξα τω Θεώ, δεν έφτασα στα 1000$. Δεν υπήρχε επισκοπείο, άρχισα να ψάχνω για να βρω ιερέα. Έφερα έναν ιερέα από τον Καναδά. Εκείνοι είχαν σκεφτεί να μου αγοράσουν αμάξι. Μου είπαν: «θα αγοράσουμε αυτοκίνητο, σε ποιανού το όνομα θα το γράψουμε;». Απάντησα στην επόμενη συνάντηση ότι το αμάξι θα είναι στο όνομά μου γιατί θα το αγοράσω με τα δικά μου λεφτά όταν θα έχω. Τώρα δεν το χρειάζομαι. Όταν θα κάνω επίσκεψη θα φωνάξω κάποιον από σας να με πάρει, αν δεν μπορεί παίρνω ταξί, και αν δεν έχω λεφτά παίρνω το λεωφορείο και πηγαίνω, δεν με πειράζει. Προσπάθησα να είμαι κοντά στον κόσμο όχι μακριά τους».
Αυτά μας διηγήθηκε, μεταξύ άλλων, ο Μητροπολίτης Μεξικού του Πατριαρχείου Αντιοχείας ο πολύς Αντώνιος Σεντράουι. Αναμνήσεις από το 1966, τότε που ανέλαβε την Μητρόπολη Μεξικού, Κεντρώας Αμερικής και Καραϊβικής. Μας υποδέχτηκε με μεγάλη αγάπη και οικειότητα στο ξενοδοχείο όπου διαμένει στην Αθήνα για λίγες μέρες. Ο σεβασμιότατος Αντώνιος είναι μια ισχυρή προσωπικότητα που έπαιξε και συνεχίζει να παίζει σημαντικό ρόλο στο Πατριαρχείο Αντιοχείας.
Τον επισκεφθήκαμε λοιπόν για να του πάρουμε συνέντευξη, αλλά μας εξέπληξε μετατρέποντας την συνέντευξη σε μια άνετη και ειλικρινή κουβέντα. Μας άνοιξε την καρδιά του και απάντησε στις ερωτήσεις μας λέγοντας και σκληρές αλήθειες χωρίς περιστροφές, και άκουσε με προσοχή τις ανησυχίες μας. Τα 81 του χρόνια δεν τον εμποδίζουν καθόλου να δείξει, κατά την συζήτηση, την συγκίνηση, την απογοήτευση, την ένταση, τον ενθουσιασμό, την ικανοποίηση, και την ελπίδα.
«Εναποθέτουμε στον καινούργιο πατριάρχη τις ελπίδες μας. Και ελπίζουμε απ’ αυτόν πολλά. Έχουμε λάβει πολύ θετικά μηνύματα συμμετέχοντας στην πρόσφατη συνεδρίαση της Συνόδου, που την θεωρώ από τις καλύτερες συνεδριάσεις στις οποίες έχω συμμετάσχει ποτέ στην ζωή μου, γιατί η οργάνωση ήταν κορυφαία. Για κάθε προς συζήτηση ζήτημα είχε γίνει μια ολοκληρωμένη προμελέτη». -Μήπως ακούγεται αυτό και σαν κριτική;
«Γιατί να μην θεωρηθεί αυτοκριτική; Κάνω αυτοκριτική και δεν σας λέω ψέματα, για πρώτη φορά βλέπουμε να υπάρχει μια προμελέτη για όλα τα θέματα που συζητάμε. Και δίνεται ο λόγος σε όλους ισότιμα. Για πρώτη φορά. Η αυτοκριτκή πρέπει να γίνει, και πιστεύω είναι κάτι καλό. Είναι πια καιρός να κάνουμε αυτοκριτική. Όχι να καθόμαστε και να καυχιόμαστε».
Ζητήσαμε περαιτέρω εξηγήσεις. –Δηλαδή παλαιότερα επί Πατριάρχη Ιγνατίου, πώς ήταν οι συνεδριάσεις;
«Εγώ δεν συγκρίνω το παρελθόν με το τώρα, γιατί συνέχεια προκύπτουν νέα ζητήματα. Δεν υπάρχουν σήμερα όσα υπήρχαν στα χρόνια του μακαριστού Ιγνατίου. Ο μακαριστός Ιγνάτιος, για να μιλήσουμε ειλικρινά, στα τελευταία του, πρόλαβε αυτό τον πόλεμο. Δεν υπήρχε πριν πόλεμος και σφαγή των χριστιανών. Αυτό συνέβη στα τελευταία του. Οπότε σήμερα συζητήσαμε πώς θα αντιμετωπίσουμε την καινούργια αυτή φάση. Τώρα κοιτάζουμε προς το μέλλον, δεν κοιτάζουμε στο παρελθόν. Συζητήσαμε π.χ. το θέμα του ευαγγελισμού (ιεραποστολή), και πολλά άλλα θέματα. Αυτό και παλαιότερα το συζητάγαμε, αλλά δεν εφαρμόζαμε όλα όσα λέγαμε. Δεν υπήρχε κάποιος ελεγκτικός μηχανισμός. Ήταν ο Πατριάρχης. Δεν ήλεγχε. Τι να ζητούσες, άλλωστε, από ένα 93 χρονο άνθρωπο;».
-Εδώ προκύπτει μια εύλογη απορία. Γιατί τότε δεν τίθεται θέμα παραίτησης των αρχιερέων, ή κάτι ανάλογο;
«Γι’ αυτό το θέμα να ρωτήσετε τους αρχιερείς στην πατρίδα σας, μην ρωτάτε εμένα. Γιατί εμείς πήραμε απόφαση το 1997 που ορίζει την ηλικία παραίτησης. Και με το που γυρίσαμε την πλάτη μας εμείς οι μητροπολίτες της Αμερικής και των επαρχιών του εξωτερικού, το ακύρωσαν».
Για το φλέγον ζήτημα των διωγμών των χριστιανών στην Μέση Ανατολή ο σεβασμιότατος κάνει μια αναδρομή στην πρόσφατη ιστορία της περιοχής. «Σύμφωνα με όσα ξέρω ο Χένρι Κίσινγκερ, ο μεγάλος σιωνιστής, το 1973 ήρθε στο Λίβανο και συνάντησε τον αείμνηστο πρόεδρο της Δημοκρατίας Σουλεϊμάν Φρανζίε και του είπε: «να ο 6ος στόλος, και τα πλοία. Και είναι σε ετοιμότητα να μεταφέρουν τους χριστιανούς και να τους μοιράσουν στην Αμερική». Η απάντηση του προέδρου Σουλεϊμάν Φρανζίε τότε ήταν «η γη είναι δική μας και είναι δική μας η πατρίδα, και είμαστε πανέτοιμοι να θυσιάσουμε την τελευταία σταγόνα αίματος υπερασπιζόμενοι αυτή τη γη». Το αποτέλεσμα ήταν ότι πυροδότησαν τον πόλεμο του 1975 [τον εμφύλιο πόλεμο του Λιβάνου που διήρκησε μέχρι το 1990]. Και άρχισε η μετανάστευση των χριστιανών. Σήμερα δυστυχώς, οι ΗΠΑ και η ΕΕ έχουν σχέδιο να αδειάσουν την Μέση Ανατολή από τους χριστιανούς.
Όταν αναφερόμαστε στο θρόνο της Αντιοχείας, που βρίσκεται σε δύσκολη θέση σήμερα- χάσαμε ιερείς μάρτυρες και έχουμε σήμερα ένα μητροπολίτη μάρτυρα εν ζωή και αυτός, απήχθη πριν περισσότερο από δυόμιση μήνες και δεν ξέρουμε τίποτε γι’αυτόν, διερωτώμαι: Πού είναι οι Ορθόδοξες Εκκλησίες σ’ όλο τον κόσμο και δεν σηκώνονται με μιας και να αποδείξουν ότι υπάρχουν βοηθώντας τα παιδιά της Παλαίφατης Ορθόδοξης Αντιοχειανής Εκκλησίας; Άλλωστε καμία τοπική εκκλησία δεν έχει προσφέρει όσο το Πατριαρχείο Αντιοχείας στην Ορθόδοξη Εκκλησία γενικά. Ο Χρυσόστομος ξεκίνησε από την Αντιόχεια και πολλοί άλλοι πατέρες, και η περίφημη Σχολή της Αντιόχειας…
Ελπίζουμε να αναζητήσουμε την ενότητα των Ορθοδόξων, πριν αναζητήσουμε την ηγεσία και το πρωτείο, και τα τοιαύτα ανούσια πράγματα που ουδεμία σχέση έχουν με την ορθοδοξία. Θέλουμε πράξεις και όχι λόγια. Θέλουμε έργο και όχι θεωρία. Αυτή είναι η ορθοδοξία που καταλαβαίνουμε».
Ρωτήσαμε για την αντιμετώπιση του σχεδίου εναντίον των χριστιανών της Μέσης Ανατολής.
«Δεν υπάρχει αντιμετώπιση, ακούστε με που σας το λέω! Εμείς θα αντιμετωπίσουμε με κάθε δύναμη, θα δουλεύουμε όσο μπορούμε και θα προσφέρουμε βοήθειες. Καλούμε τον κόσμο να μείνει στην γη του. Εμείς δεν κατακτήσαμε τους μουσουλμάνους, αλλά οι μουσουλμάνοι είναι αυτοί που κατέκτησαν εμάς. Είμασταν εκεί πριν απ’ το Ισλάμ. Όταν λέω θα υπερασπιστούμε την γη μας, εννοώ ότι θα καλέσουμε τον κόσμο να μείνει στον τόπο του, και δεν απευθύνω το κάλεσμα μόνο στους ντόπιους, αλλά καλώ και τους μεταναστεύσαντες. Γι’ αυτό κάνουμε ό,τι μπορούμε για να μην πουλήσουν οι μεταναστεύσαντες τη γη τους».
-Η Εκκλησία τι μπορεί να τους πει; Μπορεί να τους δώσει λεφτά για να μην πουλήσουν; Μπορεί να τους προστατέψει από το θάνατο ή την απαγωγή;
«Ας μην μιλήσουμε θεωρητικά. Είναι υποχρέωση της Εκκλησίας, και είναι υποχρέωση δική σας. Είναι κοινή η υποχρέωση. Ας μην φορτώσουμε στην Εκκλησία τα πάντα. Αυτό είναι το λάθος, όταν τα ρίχνουμε όλα στην Εκκλησία, και δεν ρίχνουμε το λάθος και σε μας τους πιστούς γενικά. Σήμερα υπάρχει μια άγρια επίθεση στην Εκκλησία από τον ισλαμικό φονταμενταλισμό που δεν έχουμε ξαναζήσει. Σήμερα πολλοί εμπορεύονται την θρησκεία. Στα πλαίσια των δυνατοτήτων μας δουλεύουμε. Προσπαθούμε να κινητοποιήσουμε τις Εκκλησίες, για παράδειγμα εγώ επισκέφτηκα την Ρωσική Εκκλησία πέρυσι, και είχαμε εκτενή συζήτηση-και με την ρωσική κυβέρνηση. Σήμερα, αν δεν υπήρχε η πίεση της Ρωσίας δεν θα είχε μείνει ούτε ένας χριστιανός και δεν θα μπορούσες να είχες βγει απ’την χώρα ούτε εσύ ούτε κανένας άλλος. Δίνουμε βοήθειες. Για παράδειγμα εμείς στο εξωτερικό, μόνο η ενορία του Μεξικού προσέφερε 270 χιλιάδες δολάρια πέρυσι. Μην νομίσετε ότι είμαστε αναίσθητοι, προσπαθούμε να σταθούμε πολιτικά και ηθικά δίπλα στα παιδιά μας, δεν τους εγκαταλείπουμε. Δεν υπάρχει καμία μητρόπολη στο εξωτερικό που δεν στέλνει λεφτά».
Μιλώντας για τις επαρχίες του εξωτερικού σταθήκαμε στην κατάσταση της μητρόπολης Μεξικού και Κεντρώας Αμερικής. Μας διηγήθηκε με ενθουσιασμό και ικανοποίηση πως «όταν ανέλαβα την μητρόπολη… ήταν ανύπαρκτη! Είχα μόνο ένα ιερέα μακριά από μένα στην Ονδούρα. Στο κέντρο της μητρόπολης δεν υπήρχε κανενας ιερέας. Άρχισα να κάνω περιοδείες, και εδώ θέλω να επισημάνω την αναγκαιότητα του να δώσουμε έμφαση στην ποιμαντική. Ο μητροπολίτης πρέπει να νιώσει ότι είναι στο ίδιο επίπεδο με τον λαό. Πρέπει να πάψουμε να έχουμε την αίσθηση ότι είμαστε θεοί, αυτή την αίσθηση που βλάπτει την Εκκλησία. Πριν ολοκληρώσω το πρώτο χρόνο είχα αγοράσει σπίτι και το κάναμε επισκοπείο- πριν ολοκληρώσω τον πρώτο χρόνο! Έφτασα στα τέλη του 1966, τον Δεκέμβριο, και το 1967 είχα αγοράσει σπίτι. Το φτιάξαμε. Και κατοίκησα εκεί το ‘68».
Σήμερα στην μητρόπολη Μεξικού διακονούν ο μητροπολίτης Αντώνιος με τον βοηθό επίσκοπο Ιγνάτιο, και 25 ιερείς από τους οποίους 23 είναι ντόπιοι, και δυο διάκονοι. Η Εκκλησία στο Μεξικό δεν κληρονόμησε περιουσία, «ο πιστός λαός είναι η περιουσία μας» θα πει χαρακτηριστικά ο σεβασμιώτατος Αντώνιος.
Ο ίδιος με περηφάνια αναφέρει ότι η μητρόπολή του έχει και ένα νεοσύστατο μοναστήρι, και εκδίδει θρησκευτικά βιβλία για όλες τις ηλικίες και συνεχίζει να προσελκύει στην Ορθοδοξία και χριστιανούς από άλλα δόγματα. Στο Μεξικό έχτισε έναν ιερό ναό του οποίου η εσωτερική έκταση είναι 1500 τμ, και με το τρούλο να έχει ύψος 36μ, και το καμπαναριό 45μ. Αυτά σε τέσσερα χρόνια, και αντί να έχουν οφειλές περίσσεψε ενάμισι εκατομμύριο δολάρια. «Ο Θεός είναι μεγάλος. Δεν αφήνει κανένα. Μας έρχονται τα λεφτά και μας περισσεύουν. Το ότι είμαστε κοντά στον πιστό λαό μας κάνει να καταφέρνουμε να κάνουμε έργα». Το επόμενο βήμα είναι ένα γηροκομείο, και άλλα πολλά σχέδια.
Τον ρωτήσαμε για το πρόσφατο πρόβλημα που προέκυψε με το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων για την δικαιοδοσία στο Κατάρ. Ήταν κάθετος και κατηγορηματικός. «Μακάρι να καθόντουσαν [στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων] να κρατήσουν τους άραβες ορθοδόξους στα Ιεροσόλυμα. Κατηγορώ το Οικουμενικό Πατριαρχείο γι’ αυτό. Δεν υπάρχει διασπορά σήμερα. Όλοι οι πιστοί μας είναι πέμπτης ή έκτης γενιάς. Εκεί γεννήθηκαν. Είναι εκεί η γη τους. Το Μεξικό δεν είναι διασπορά. Η πρώτη Εκκλησία που φρόντισε τους πιστούς στο εξωτερικό είναι η Αντιοχειανή. Από το 1870. Στο Μεξικό οι Έλληνες είναι 35 οικογένειες που οι περισσότεροι έρχονται στην δική μας εκκλησία. Στην Βραζιλία πήγαμε να κάνουμε τον εσπερινό στην ελληνική εκκλησία, ήμασταν 9 αρχιερείς και 5 πιστοί. Την επόμενη στην Θεία Λειτουργία στην αντιοχειανή εκκλησία ήρθαν 1500 πιστοί. Παλαιότερα είχε προκύψει πρόβλημα με τους Ιεροσολυμίτες στην Βόρειο Αμερική, και παρενέβην ο ίδιος μιλώντας με τον συμφοιτητή μου στην Αθήνα τον Πατριάρχη Διόδωρο. Αποχώρησαν οι ιεροσολυμίτες και πήραν την θέση τους κληρικοί του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Και στην Χιλή όταν προέκυψε το πρόβλημα ανάμεσα στον μητροπολίτη Σέργιο και την ενορία του, αντί να παρέμβει το Οικουμενικό Πατριαρχείο για να λύσει το πρόβλημα, έστειλε ένα αρχιμανδρίτη να καταλάβει την εκκλησία. Και όταν επικράτησε πάλι η ομόνοια διώχτηκε ο αρχιμανδρίτης και γύρισε ο μητροπολίτης Σέργιος. Εδώ ενοχλήθηκε σφόδρα το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Γι’ αυτό εμένα δεν θα με εξέπληττε να είναι η αιτία πίσω από το πρόβλημα του Κατάρ, γιατί έχουμε συνηθίσει να χρησιμοποιείται το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων για άλλους λόγους».
Αυτή η έντονη κριτική και ο ανεβασμένος τόνος, όπως φαίνεται από πρώτη ματιά, δεν αποκλείουν το γεγονός ότι οι μητροπολίτες του Πατριαρχείου Αντιοχείας στο εξωτερικό «είναι ολοπρόθυμοι να συνεργάζονται με το Οικουμενικό Πατριαρχείο σεβόμενοι το πρωτείο του Αποστολικού Θρόνου της Κωνσταντινουπόλεως, ως πρώτος μεταξύ ίσων, όπου δεν κυριαρχεί κανείς στους άλλους σύμφωνα με τους ιερούς κανόνες. Έχουμε την καρδιά ορθάνοιχτη να συνεργαστούμε πάνω στην βάση της αγάπης και του σεβασμού».
Η μακρά κουβέντα θα μπορούσε να συνεχίζεται και να συμπεριλάβει άλλα τόσα ζητήματα που προκύπτουν όταν κάποιος συνδιαλέγεται με μια σπάνια προσωπικότητα αρχιερέα, μάλιστα της παλαιάς φρουράς του Πατριαρχείου Αντιοχείας, αλλά κάπου έπρεπε να μπει τελεία. Ελπίζοντας σε μια άλλη ευκαιρία!
*θεολόγοι από το Πατριαρχείο Αντιοχείας
){kind=link}