ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ ΚΑΝΤΙΩΤΗΣ – Τα έθνη, αγαπητοί μου, έχουν ιστορία. Όπως ιστορία έχουν και τα άτομα. Κάθε άνθρωπος γράφει την ιστορία του πάνω στη γη. Κλείνει μέσα του θεικές δυνάμεις, που η καλλιέργειά τους δημιουργεί μια ποικιλία έργων, δημιουργεί πολιτισμό.
Μικρός θεός αναδεικνύεται ο άνθρωπος αναπτύσσον τας το «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» (Γεν.1,26) που έλαβε. Αλλ᾽ εάν ο άνθρωπος παραμελήση την καλλιέργεια των θεικών στοιχείων του και θάψη τα τάλαντά του στον τάφο της οκνηρίας και πονηρίας, τότε καταντά ένα απλό βιολογικό ον, με φυσικές μόνο ανάγκες, ένας πεπτικός σωλήνας που ακατάπαυστα γεμίζει και αδειάζει, ένα ζώο που βόσκει.
Αλλ᾽ είνε δυνατόν να σβηστή τελείως ο σπινθήρας της θεικής του προελεύσεως; Όσοι άνθρωποι ζούν σαν τα κτήνη, με έμβλημα το επικούρειο «Φάγωμεν και πίωμεν, αύριον γαρ αποθνήσκομεν» (Ησ. 22,13. Α´ Κορ. 15,32), αυτοί που έπνιξαν το πνεύμα στην ύλη, δεν γράφουν ιστορία, αφού ιστορία είνε η εξιστόρησι ευγενών και υψηλών πράξεων.
Λαοί με επικούρεια νοοτροπία, χωρίς ανατάσεις, δεν γράφουν ιστορία. Η διάβασί τους δεν αφήνει ίχνη. Πράξεις αξιομνημόνευτες για τους απογόνους τους δεν υπάρχουν. Σαν αγέλες έρχονται και παρέρχονται, έστω κι αν η ζωή τους αριθμή χιλιετίες. Καμμία λάμψι. Σκοτάδι και έρεβος η ζωή τους.
Πνεύμα σ’ αυτούς δεν υπάρχει «διά το είναι αυτούς σάρκας» (Γεν. 6,3).
* * *
Το δικό μας έθνος, αγαπητοί μου, δεν υπάγεται σ᾽ αυτούς τους λαούς. Από τα αρχαία χρόνια, διακρίθηκε. Ανέπτυξε τέχνες και επιστήμες, δημιούργησε έναν ιδιαίτερο πολιτισμό, που σε πολλές περιπτώσεις έγινε πρότυπο για άλλους λαούς.
Αγωνίστηκε «υπέρ βωμών και εστιών». Αγωνίστηκε κατά της βαρβαρότητος, που έτεινε να κατακλύση την ανθρωπότητα. Το μικρό τούτο έθνος κατέπληξε τον κόσμο με πράξεις αφθάστου μεγαλείου.
Αυτός που μελετά την ιστορία μας διακρίνει τον δάκτυλο της θείας πρόνοιας, η οποία ανέθεσε στην Ελλάδα εξαιρετική αποστολή· να είνε φως γνώσεως και επιστήμης, πρόδρομος του Χριστιανισμού μεταξύ των ειδωλολατρών, κήρυκας και απόστολος και υπερασπιστής της Χριστιανικής πίστεως στα έθνη, σκεύος εκλογής και δεύτερος Ισραήλ στον κόσμο.
Η ιστορία του μικρού τούτου έθνους είνε από τις συγκινητικώτερες και διδακτικώτερες. Αν καταρτιζόταν και δημοσιευόταν ένας χρονολογικός πίνακας όλων των σπουδαίων ενεργειών του ανθρώπου, σημειώνοντας σε παράλληλες στήλες τα επιτεύγματα των διαφόρων εθνών, ποια στήλη θα ήταν η πλουσιώτερη;
Δεν είνε ανάγκη να το πούμε εμείς, το φωνάζει η Ιστορία. Και «οι λίθοι κεκράξονται» (πρβλ. Λουκ. 19,40).
Ένας ιστορικός ημεροδείκτης της πατρίδος μας, που θα συνέτασσαν ειδήμονες, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, στο φύλλο της κάθε ημέρας θα σημείωνε όχι μία μόνο αξιοθαύμαστη πράξι των προγόνων μας αλλά πολλές. Άλλων εθνών οι ιστορικοί ημεροδείκτες θα είχαν τα περισσότερα φύλλα τους λευκά· ο ημεροδείκτης της Ελλάδος θα ήταν κατάμεστος.
Δεν υπάρχει ημέρα του έτους κατά την οποία η Ελλάδα δεν παρουσίασε διά των ευγενών της τέκνων, των ηρώων και αγίων της, μία αξιομνημόνευτη πράξι. Και αν επρόκειτο όλες αυτές οι πράξεις να πανηγυρίζωνται στην επέτειό τους, η Ελλάδα θα έπρεπε να βρίσκεται σε διαρκή σημαιοστολισμό.
* * *
Απ’ όλες τις χρονολογίες του ιστορικού ημεροδείκτη της Ελλάδος μερικές διακρίνονται, όπως λ.χ. η σημερινή. Είνε οι επέτειοι μεγάλων γεγονότων, που μπορούν να ονομασθούν ορόσημα της εθνικής μας ιστορίας, δείκτες που δείχνουν προς ποιες κατευθύνσεις πρέπει να πορεύεται το γένος μας.
Όταν υπό την ένδοξη ηγεσία του Ιησού του Ναυή ο Ισραήλ κατά θαυμαστό τρόπο πέρασε τον Ιορδάνη και μπήκε στη γη της επαγγελίας, ο Κύριος διέταξε να στήσουν 12 λίθους, όσες και οι φυλές του Ισραήλ, για να διατηρήται ζωηρή η ανάμνησι του θαυμαστού γεγονότος, στο οποίο για μία ακόμη φορά φάνηκε η θεία πρόνοια.
«Για να τους έχετε αυτούς σαν σημάδι που θα μένη εκεί για πάντα, ώστε όταν σε ρωτάη αύριο ο γυιός σου και λέη, Γιατί τους έχουμε αυτούς τους λίθους; εσύ θα εξηγήσης στο γυιό σου και θα πης· Επειδή σταμάτησε ο Ιορδάνης ποταμός εμπρός στην κιβωτό της διαθήκης του Κυρίου όλης της γης, όταν τον περνούσε· και θα σας είνε αυτοί οι λίθοι υπενθύμισι για τους Ισραηλίτες αιωνίως» (Ιησ. Ναυ. 4,6-7).
Και εμείς, όπως ο Ισραήλ, πρέπει να αναζωογονούμε στη μνήμη των νεωτέρων την ανάμνησι του ενδόξου παρελθόντος με κάθε τρόπο· ν᾽ ανοικοδομήσουμε, όπως ο Σολομών και ο Ιουστινιανός, ναό περίλαμπρο με πέτρες απ᾽ όλη τη γη της Ελλάδος, για να εκπληρώσουμε ιερό τάμα των προγόνων μας· να στήνουμε μνημεία, αναμνηστικές στήλες και προτομές ηρώων· να εκδίδουμε βιβλία· να κάνουμε ομιλίες και διαλέξεις· να παρουσιάζουμε στη νεολαία κινηματογραφικά έργα και θεατρικές παραστάσεις, με τις οποίες θ᾽ αναπαριστάνωνται ζωηρά ιστορικές στιγμές του έθνους.
Μόνο εχθροί της πατρίδος αποστρέφονται και μισούν τις εθνικές επετείους. Κρυφή επιθυμία τους είνε αυτές να καταργηθούν. Οπαδοί αυτοί νέων κοσμοθεωριών, ξένοι προς την ιστορία μας, θα ήθελαν να εορτάζουμε άλλες επετείους…
Τα χρόνια της Κατοχής (1941- 1944) οι εχθροί της Ελλάδος δεν ήθελαν να εορτάζεται η 25η Μαρτίου.
Έτρεμαν μήπως η ανάμνησί της ξεσηκώση τους Έλληνες και σπάσουν τα νέα δεσμά.
Οι εχθροί της πατρίδος μας είνε όπως εκείνος ο Αντίγονος που, όταν κατέκτησε διά πυρός και σιδήρου τον Ισραήλ, απηγόρευσε τις εορτές και πανηγύρεις του.
Το διάταγμά του ήταν· «ούτε να τηρούν την αργία του Σαββάτου ούτε να κρατούν τις πατροπαράδοτες εορτές ούτε καν να ομολογούν ότι είνε Ιουδαίοι» (Β΄ Μακκ. 6,6), αλλά να εορτάζουν την …ημέρα των γενεθλίων του τυράννου τους με διονυσιακές εκδηλώσεις.
Οι γενναίοι όμως Μακκαβαίοι περιφρόνησαν το διάταγμα, αντιστάθηκαν και εώρταζαν τις εορτές τους στα βουνά, και έτσι διέσωζαν τη μνήμη του παρελθόντος τους.
Στα αυτιά των γενναίων εκείνων παιδιών έφθανε η φωνή του προφήτου· «Εόρταζε, Ιούδα, τις εορτές σου, ανάπεμψε τις προσευχές σου» (Ναούμ 2,1).
Και συ, πατρίδα μας Ελλάδα, εόρταζε τις εορτές σου, ανάπεμψε τις προσευχές σου, για να δοξολογήται ο Θεός, για να μνημονεύωνται με ευγνωμοσύνη οι ήρωές σου, για να ευφραίνεται ο λαός σου, για να χαίρωνται οι φίλοι σου και να λυπούνται οι εχθροί σου.
* * *
Η Ελλάδα, αγαπητοί μου, δεν συμπλήρωσε την ιστορία της. Στο βιβλίο της μένουν ακόμη πολλές άγραφες σελίδες. Τι θα φέρη η επομένη ημέρα είνε άγνωστο· ανεξιχνίαστες οι βουλές του Θεού.
Δέος κυριεύει τις ψυχές μας, αλλά και κάποια γλυκειά ελπίδα τις ζωογονεί, όταν αναλογιζώμαστε ότι η Ελλάδα, που βρέθηκε και άλλοτε μπροστά στο χείλος της καταστροφής, σώθηκε με τον ισχυρό βραχίονα του Υψίστου.
Ευλογητός ο Θεός, που δεν εγκατέλειψε την πατρίδα μας. Και να η Ελλάδα, ανάμεσα σε υφάλους και σκοπέλους, ανάμεσα σε κλυδωνισμούς, εσωτερικούς και εξωτερικούς, συνεχίζει την πορεία της.
Το μέλλον της, μετά το Θεό, εμπιστεύεται στα παιδιά της που νιώθουν πίστι στον Κύριο και αγάπη στην πατρίδα, το εμπιστεύεται στις νέες γενιές που έρχονται.
Ας μη λησμονούν οι νεώτεροι ότι χίλια χρόνια αγώνων και θυσιών δεν αρκούν για την ανάστασι και δημιουργία ενός έθνους, ενώ μια στιγμή απροσεξίας, αφροσύνης και εγκληματικότητος μπορεί να το καταστρέψη.
Μοιραίες ονομάζουν κάποιοι ιστορικοί τέτοιες στιγμές. Αλλά δεν υπάρχει μοίρα και τύχη και μοιραία γεγονότα. Η Θεία Πρόνοια διέπει τα ανθρώπινα. Ο Θεός δικάζει τα έθνη, υψώνει και ταπεινώνει.
Η «μοιραία» στιγμή είνε αποτέλεσμα πνευματικής καταπτώσεως, διαβρώσεως του αγνού θρησκευτικού και εθνικού βίου.
Και, για να μιλήσουμε με τη γλώσσα της Γραφής, οι συμφορές η η καταστροφή ενός έθνους είνε το αποτέλεσμα αμαρτιών αρχόν των και αρχομένων. Διότι «η δικαιοσύνη ανυψώνει ένα έθνος, ενώ οι αμαρτίες ελαττώνουν τις φυλές»· και «ο εάν σπείρη άνθρωπος, τούτο και θερίσει», ο,τι θα σπείρη κανείς αυτό και θα θερίση (Παρ. 14, 34. Γαλ. 6,7).
Είθε να μην κυριεύση τις νέες γενεές των Ελλήνων η λησμονιά, αλλά η μνήμη του παρελθόντος να διατηρήται ζωηρή, κίνητρο για μεγαλουργία, για την οποία και πλάστηκαν οι νέοι.
Είθε οι νέοι μας, ενθουσιαζόμενοι από ιερές επιθυμίες και φλογερούς πόθους, να γράψουν νέες σελίδες τιμής και δόξης και να επαναλάβουν το τραγούδι των νέων της αρχαίας Σπάρτης· «Εμείς θα γίνουμε πολύ καλύτεροι».
Πρόλογος βιβλίου που γράφτηκε την 24-2-1970 στην καθαρεύουσα
