Γόρτυνος Ιερεμίας: Να ακολουθήσει ο άνθρωπος την παρθενία

Κυριακάτικο κήρυγμα 

Συμπόσιον των δέκα παρθένων ή περί Αγνείας του Μεθοδίου Ολύμπου (2)

Α´ Λόγος. Ομιλεί η παρθένος Μάρκελλα

1. Στην μελέτη των αγίων Πατέρων, αδελφοί χριστιανοί, βρισκόμαστε στον άγιο Μεθόδιο, τον Επίσκοπο Ολύμπου της Λυκίας. Στο προηγούμενο κήρυγμά μας είπαμε ότι ο πατέρας αυτός, κατά απομίμηση του Συμποσίου του Πλάτωνα, έγραψε ένα ωραίο σύγγραμμα, το οποίο επιγράφει «Συμπόσιον των δέκα παρθένων ή περί Αγνείας». 
Το έργο παρουσιάζει ένα διάλογο δέκα παρθένων, ο οποίος έγινε στον ωραίο και ευώδη κήπο της οικοδέσποινας Αρετής κάτω από το δένδρο άγνος, λυγαριά, όπως το λέμε εμείς. Τις αγορεύσεις των παρθένων στον κήπο αυτόν η Θεοπάτρα, που συμμετείχε στο Συμπόσιο, τις διηγήθηκε στην παρθένο Γοργονία, και αυτή πάλι τις είπε σε μία άλλη παρθένο, την Ευβουλία.

2. Αλλά μας κάνει μεγάλη εντύπωση, αγαπητοί μου, το ότι τα ονόματα αυτά στο κείμενό του ο Μεθόδιος δεν τα προφέρει σε θηλυκό άρθρο και θηλυκή κατάληξη, σαν γυναίκες που είναι, αλλά τα λέγει στο ουδέτερο γένος. Τα λέγει  «το Γοργόνιον» και «το Ευβούλιον». «Ευκαιρότατα επέστης, ω Γοργόνιον», λέγει η Ευβουλία καλωσορίζοντας την Γοργονία. Γιατί αυτό; Αυτό θέλει να εκφράσει την υψηλή θεολογική ιδέα ότι ο μοναχός και η μοναχή, οι παρθένοι γενικά, δεν πρέπει να βλέπονται σαν ένας άνδρας και σαν μία γυναίκα, αλλά σαν άγγελοι Θεού. Και οι άγγελοι δεν είναι αρσενικού ή θηλυκού φύλου. Ανήκουν σε ουδέτερο γένος. Έτσι λοιπόν και οι δύο παρθένες εκφωνούνται ως το Γοργόνιον και το Ευβούλιον, σε ουδέτερο γένος. Υπάρχει, αγαπητοί μου, ένα παλαιό λόγιο του Χριστού, το οποίο ανήκει στα «άγραφα»· δεν γράφτηκε δηλαδή στα Ευαγγέλια. Κατά το λόγιο αυτό ο Κύριος ρωτήθηκε πότε θα έρθει η Δεύτερη Παρουσία Του. Και ο Κύριος απάντησε με αυτόν τον ωραίο και δυσερμήνευτο λόγο: «Όταν έσται τα δύο εν, και το έξω ως το έσω, και το άρσεν μετά της θηλείας, ούτε άρσεν ούτε θήλυ». Αλλά ερμηνεύει στην συνέχεια ο Κύριος τον λόγον Του αυτόν.

Ο λόγος σημαίνει ότι η Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα γίνει τότε που θα υπάρχει τόσο μεγάλη αρετή, ώστε «αδελφός ιδών αδελφήν ουδέν φρονεί περί αυτής θηλυκόν, μηδέ αδελφή ιδούσα αδελφόν φρονεί τι περί αυτού αρσενικόν».1 Ενώ δηλαδή από τα άγια Ευαγγέλια γνωρίζουμε ότι ο Ιησούς Χριστός θα έλθει ως Κριτής τότε που οι άνθρωποι θα ζουν σε μεγάλη ασέβεια και ανηθικότητα (βλ. Ματθ. 24,37.38. Λουκ. 17,26 εξ.), από τον άγραφο αυτόν λόγο του Κυρίου μας μαθαίνουμε τώρα ότι τον καιρό της ελεύσεώς Του θα υπάρχουν και πιστοί χριστιανοί, οι οποίοι θα ζουν με καθαρή αγνότητα, ως άγγελοι Θεού. Γι᾽ αυτό λοιπόν στο κείμενό μας εδώ, στο περί Αγνείας έργο του Μεθοδίου Ολύμπου, που αναλύουμε, προσφωνούνται οι παρθένες σε ουδέτερο γένος.

3. Στο Συμπόσιο του Μεθοδίου πρώτη παίρνει τον λόγο, για να υμνήσει την παρθενία, η Μάρκελλα, επειδή αυτή, όπως λέγει το κείμενο, «πρώτη ανάκειται και έστιν άμα πρεσβυτέρα». Αυτή λέγει ότι η παρθενία είναι «μεγάλη υπερφυώς και θαυμαστή και ένδοξος». Είναι το «ούθαρ της Εκκλησίας», δηλαδή ο μαστός της. Πραγματικά, αδελφοί, η Εκκλησία μας τρέφεται από την παρθενία, από τον Μοναχισμό, σαν από μαστό, γιατί αυτός δίνει το καθαρό γάλα της ιερής παράδοσης. Όλα τα ωραία που έχει η Εκκλησία μας και τα απολαμβάνουμε στην θεία λατρεία Της, είναι μοναχικά δημιουργήματα. Ναι, ο Μοναχισμός είναι το «ούθαρ» της Εκκλησίας! Όλα τα ωραία απ᾽ αυτόν!

4. Η παρθενία, εξακολουθεί να λέγει η Μάρκελλα, «δείται ερρωμένων και γενναίων φύσεων». Απαιτεί, δηλαδή, αυτοί που την ακολουθούν να είναι δυνατοί στην ψυχή, ώστε να μπορέσουν το «ρεύμα της ηδυπαθείας», που έλκει την ψυχή προς τα κάτω, αυτοί, με μία σβέλτα και επιτυχή πνευματική κίνηση («οξυτάτῳ διανοίας τάχει»!), να το αναγάγουν προς τα άνω και να πετούν με την ψυχή τους, σαν σε όχημα, πάνω από τον κόσμο, κατευθυνόμενοι στον ουρανό. Από εκεί, από τον Θεό, τον κατοικούντα εν ουρανοίς, προέρχεται η παρθενία. Όπως γνωρίζουμε, ο παρθένος Πατήρ εγέννησε παρθενικά τον Υιό Του προ πάντων των αιώνων, ο Οποίος εγεννήθη εν χρόνῳ, παρθενικά πάλιν, εκ παρθένου Μαρίας! Η παρθενία είναι ποτό που πηγάζει όχι από την γη, αλλά από τον ουρανό. «Τούτο το πόμα γεννάν ουκ εχώρησε η γη· μόνος αυτό πηγάζειν οίδεν ο ουρανός»! Η παρθενία βιώνεται μεν στην γη, αλλά εγγίζει τα άστρα, τον ουρανό. «Παρθενία βαίνειν μεν επί γης, επιψαύειν δε των ουρανών ηγητέον», λέγει επί λέξει η Μάρκελλα.

5. Ακόμη λέγει η Μάρκελλα ότι η παρθενία δεν αρκείται στην καθαρότητα του σώματος, αλλά σκοπεύει την απάθεια της ψυχής. Η ψυχή και το σώμα έχουν μεταξύ τους σχέση, όποια σχέση έχει ο ναός με το άγαλμα, που είναι σ᾽ αυτόν. Δεν νοείται να φροντίζουμε για την καθαρότητα του ναού και να αφήνουμε ακάθαρτο το άγαλμα. Έτσι και δεν αρκεί μόνο να είναι το σώμα καθαρό από αμαρτήματα, αλλά πρέπει να καθαρεύει και η ψυχή, να καθαρεύει ο νους από κακούς λογισμούς. Για την επιτυχία αυτών χρειάζεται γνώση. Η γνώση αποκτάται από την μαθητεία στην διδασκαλία των Αγίων Γραφών και στην ακρόαση των θείων λόγων.

Γι᾽ αυτό και η παρθένος οφείλει να καταφεύγει στους διδασκάλους της θεολογίας και να διδάσκεται από αυτούς τα μαθήματα περί της παρθενίας για να αυξάνεται περισσότερο η επιθυμία της για την σωφροσύνη. Η θεολογική γνώση είναι αναγκαία στην παρθενική ζωή. Η παρθενία είναι μία θυσία ολοκαυτώσεως στον Θεό. Αλλά ο Θεός στην Παλαιά Διαθήκη διέταξε τα προς θυσία σφάγια του ολοκαυτώματος να είναι αλατισμένα (Λευϊτ. 2,13). «Άλας» στην θυσία της πνευματικής ζωής είναι η θεολογική γνώση, για να είναι προσφορά με επίγνωση. «Άλας ημίν το δηκτικόν και προς ωφέλειαν αποστύφον η πνευματική πάσα των Γραφών εδόθη μελέτη, ης δη χωρίς αδύνατον τω παντοκράτορι διά του λόγου προσενεχθήναι ψυχήν»!

6. Η παρθενία, συνεχίζει να λέγει η Μάρκελλα, δεν αποκαλύφθηκε στις πρώτες γενεές των ανθρώπων. Οι άνθρωποι ήταν ατελείς και δεν θα μπορούσαν να αντέξουν ένα τέτοιο υψηλό μάθημα. Έπειτα οι άνθρωποι τότε ήταν ολίγοι και ο Θεός ήθελε να αποκαλύψει σε πολλούς το υψηλό χάρισμα της παρθενίας. Η παρθενία αποκαλύπτεται στην ανθρωπότητα, κατά το σχέδιο του Θεού, σταδιακά. Στην αρχή ο Θεός επιτρέπει τους γάμους και μεταξύ των αδελφών. Στην συνέχεια όμως απαγορεύει την αδελφομιξία, αλλά επιτρέπει την πολυγαμία. Από την πολυγαμία τώρα πηγαίνουμε στην μονογαμία και από αυτήν στην εγκράτεια στον γάμο. Μετά από αυτήν την προπαρασκευή και την προετοιμασία και μετά από την πλήρωση της γής από ανθρώπους παρέδωσε ο Θεός στην ανθρωπότητα το υψηλό μάθημα της παρθενίας. Ανάλογα, λοιπόν, με το ηθικό ποιόν των ανθρώπων, έχουμε μία ανοδική πορεία από την αδελφομιξία μέχρι την εγκράτεια στον γάμο και από αυτήν στην παρθενία.

Παρόμοια μέθοδο με αυτή που εφήρμοσε ο Θεός, λέγει η Μάρκελλα, εφαρμόζουν και οι άνθρωποι πατέρες στα παιδιά τους. Στην αρχή, στην προσχολική ηλικία, επιτρέπουν στα παιδιά τους να χαίρονται τα παιχνίδια τους, αλλά μετά τα στέλνουν σε δασκάλους. Εκεί τα παιδιά μαθαίνουν να αποβάλλουν τον νηπιώδη τρόπο τους και γίνονται ικανά για να παρακολουθήσουν υψηλά μαθήματα και αργότερα παρακολουθούν άλλα υψηλότερα ακόμη μαθήματα. Έτσι λοιπόν και ο Θεός δεν αποκάλυψε από την αρχή το μάθημα της παρθενίας στην ανθρωπότητα, γιατί  οι άνθρωποι ήταν σε χαμηλό ηθικό επίπεδο και δεν θα το άντεχαν. Η παρθενία είναι των τελείων και τελειότητα δεν υπήρχε παλαιά. Έλλειπε το αρχέτυπο προς το οποίο θα προσέβλεπαν οι άνθρωποι για να συμμορφώσουν τον εαυτόν τους. Η διδασκαλία του υψηλού μαθήματος της παρθενίας αφέθηκε στον Ιησού Χριστό, τον Οποίο η Μάρκελλα καλεί «Αρχιπάρθενον»! Ο Ιησούς Χριστός όπως είναι «αρχιποιμήν» και «αρχιπροφήτης», έτσι είναι και «αρχιπάρθενος»! Οι παρθενεύοντες έχουν Αυτόν ως Αρχηγόν στην πορεία τους.

7. Το χαρακτηριστικό της ζωής του Χριστού ήταν η παρθενία. Αν λοιπόν ο άνθρωπος θέλει να επιτύχει το «καθ᾽ ομοίωσιν» προς τον Θεό σε τέλειο βαθμό, οφείλει να ακολουθήσει την παρθενία. Στην Αποκάλυψη ο Ιωάννης παρουσιάζει, με την εικόνα του Αρνίου, τον Κύριο Ιησού Χριστό ως Αρχιπάρθενο, ως προεξάρχοντα του χορού των παρθένων, ως περιστοιχιζόμενον από τις 144.000 πιστών, «οι μετά γυναικός ουκ εμολύνθησαν· παρθένοι γάρ εισιν» (Αποκ. 14,1). Το ότι το αξίωμα της παρθενίας είναι «μέγιστον παρά τω Θεώ», φαίνεται, όπως παρατηρεί η Μάρκελλα, από τους λόγους της Αποκαλύψεως περί αυτών των παρθένων στην συνέχεια: «Ούτοι ηγοράσθησαν από των ανθρώπων απαρχή τω Θεώ και τω αρνίω. Και εν τω στόματι αυτών ουχ ευρέθη ψεύδος· άμωμοι εισίν. Ακολουθούσι τω Αρνίω όπου αν υπάγη» (Αποκ. 14,4-5).
Από το σημερινό κήρυγμα κρατήστε, αγαπητοί μου, ιδιαίτερα το ότι η παρθενία, ο Μοναχισμός δηλαδή, είναι το «ούθαρ» (= ο μαστός) της Εκκλησίας και ότι ο Ιησούς Χριστός καλείται «Αρχιπάρθενος»!

Με πολλές ευχές,
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας

1. Β´ Κλήμεντος Ρώμης, κεφ. ΧΙΙ.