Επιμέλεια: ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ: Ιδιαίτερα καυστικός εμφανίστηκε ο Μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος, κ. Εμμανουήλ για την ουδέτερη στάση που κρατά η ρωσική Εκκλησία όλο αυτό το διάστημα αναφορικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Παραχωρώντας συνέντευξη στον τηλεοπτικό σταθμό TRT και τον δημοσιογράφο Σωτήρη Πολύζο, ο Γέρων Χαλκηδόνος χαρακτήρισε σκανδαλώδη την σιωπή από τον Πατριάρχη Μόσχας. “Ο ίδιος πιστεύω ότι βλέπει την πραγματικότητα, αλλά ίσως να μην είναι ελεύθερος να μιλήσει και να πει αυτά τα οποία ο ίδιος σκέφτεται και που κάθε λογικά σκεπτόμενος άνθρωπος θα μπορούσε να εκφέρει γνώμη”, ανέφερε συγκεκριμένα.
Τι συμβαίνει με τη ρωσική εκκλησία και την παραχώρηση αυτοκεφαλίας στην Ουκρανική Εκκλησία, αρχιτέκτονας της οποίας είστε εσείς;
«Πρώτα να σας πω ότι δεν είμαι οπωσδήποτε ο αρχιτέκτονας, ο αρχιτέκτονας και εκείνος ο οποίος είδε το πόσο επίκαιρο ήταν το να προχωρήσει στο θέμα της αυτοκεφαλίας της εκκλησίας της Ουκρανίας ήταν ο ίδιος ο Πατριάρχης. Εγώ ήμουν απλώς ένας διάκονος που εφήρμοσα εντολές που έλαβα, δεν ήταν δική μου πρωτοβουλία».
Είχατε πίστη όμως σε αυτό το σχέδιο δεν το υπηρετήσατε απλώς
«Αν δεν πιστεύεις σε κάτι δεν θα το φέρεις σε πέρας, σίγουρα ήταν δύσκολες στιγμές τις οποίες ζήσαμε στο Κίεβο, δεν ήταν καθόλου εύκολο το να προχωρήσουμε. Αν δει κάνεις τα γεγονότα, δεν ξύπνησε ένα πρωί ο Πατριάρχης και είπε αύριο θα δώσουμε την αυτοκεφαλία. Υπήρξαν διάφορα στάδια επικοινωνίας και προετοιμασίας και η ενωτική σύνοδος συνεκλήθη στις 15 Δεκεμβρίου του 2018 στην οποία είχαν κληθεί να συμμετάσχουν και οι επίσκοποι οι οποίοι ήταν κάτω από το Πατριαρχείο Μόσχας στην Ουκρανία. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο έστειλε σε όλους προσκλήσεις».
Δεν εξαίρεσε κανέναν;
«Δεν εξαίρεσε τη Μόσχα, εκείνοι θέλησαν να παραμείνω απέξω. Όχι ωστόσο όλοι, υπήρξαν ορισμένοι οι οποίοι θέλησαν, άλλους τους εμπόδισαν τελευταία στιγμή, τελικά ήταν δύο οι Μητροπολίτες οι οποίοι ήταν στην ενωτική σύνοδο. Θυμάμαι τον Τσάτσο που είχε πει ότι «η δημοκρατία καλούσε όλους εδώ, το πείσμα τους έβγαλε έξω», το ίδιο θα μπορούσα να πω και εγώ, ότι η εκκλησία τους κάλεσε όλους, το πείσμα τους και η εμμονή τους, στο να παραμείνουν σε έναν άλλο χώρο, ο οποίος είδαμε τελικά που τους οδήγησε. Η Ρώσικη Εκκλησία και το Πατριαρχείο Μόσχας ήθελε να εθελοτυφλεί. Εμείς βλέποντας όμως μία εκκλησία η οποία είχε ήδη προχωρήσει, είχε τη διάθεση, δεν μπορούσαμε να έχουμε 45 εκατομμύρια πιστούς οι οποίοι ζητούσαν την αυτοκεφαλία τους από το Πατριαρχείο Μόσχας και να κωφεύουμε.
Γι’ αυτό και το Οικουμενικό Πατριαρχείο προχώρησε με αυτόν τον τρόπο χωρίς να δημιουργήσει συνθήκες εκβιασμού διότι ποτέ δεν χρησιμοποιεί η εκκλησία αυτή την πρακτική. Τουλάχιστον το Οικουμενικό Πατριαρχείο, έδωσε τη δυνατότητα μιας ομαλής εξελίξεως. Η ενωτική Σύνοδος ήταν δύσκολο να οργανωθεί, μέχρι την τελευταία στιγμή ήταν αμφίβολο αν θα τελειώναμε, είχα μεγάλη αγωνία μέχρι να μπορέσουμε να περάσουμε όλες τις αποφάσεις με τρόπο δημοκρατικό, ειρηνικό, χωρίς προβλήματα. Επίσης να γίνει η εκλογή του πρώτου της εκκλησίας, και εξελέγη ο Μητροπολίτης Επιφάνιος, και αργότερα στις 6 Ιανουαρίου να δώσει ο Παναγιώτατος τον τόμο αυτοκεφαλίας στο Φανάρι, στο νέο Μητροπολίτη.
Τα πράγματα εκεί ήταν σαν να μπαίνεις σε ένα μικρό ρυάκι το οποίο αργότερα γίνεται ποτάμι και δεν μπορείς να γυρίσεις πίσω, πηγαίνεις μπροστά, το νερό και η ροή σε οδηγεί εμπρός, δεν γυρίζει ποτέ πίσω το ποτάμι, μία φορά γύρισε στον Ιορδάνη όταν έγινε η βάφτιση.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν έκανε κάτι αντικανονικό, ήταν μέσα στο πλαίσιο της δικαιοδοσίας που έχει, διότι η Μητέρα Εκκλησία δίνει το αυτοκέφαλο, από αυτήν την Μητέρα Εκκλησία πήραν το αυτοκέφαλο και το Πατριαρχείο Μόσχας και το Πατριαρχείο της Σερβίας και τα Πατριαρχεία Ρουμανίας, Βουλγαρίας, Γεωργίας και όλες οι αυτοκέφαλες εκκλησίες οι νεότερες, ας μην το ξεχνούμε αυτό. Το Πατριαρχείο έκοβε κατά διαστήματα εδάφη του για να γίνονται αυτοκέφαλες εκκλησίες. Το Πατριαρχείο της Μόσχας όταν έγινε αυτοκέφαλη εκκλησία και έλαβε την πατριαρχική αξία ας μη ξεχνούμε τι λέει ο τόμος».
Τι λέει;
«Θα έχεις σαν κεφαλή τον Οικουμενικό Πατριάρχη όπως και οι λοιποί Πατριάρχες, εννοώντας της Αλεξανδρείας, της Αντιοχείας και των Ιεροσολύμων. Όταν δέχεσαι αυτόν τον τόμο της αυτοκεφαλίας, και έρχεται το Πατριαρχείο της Μόσχας να σταματά το μνημόσυνο του Οικουμενικού Πατριάρχου, δεν χάνει ο Πατριάρχης, εκείνοι χάνουν οι οποίοι αποκόπτονται από το σώμα της εκκλησίας. Η ορθόδοξη εκκλησία δεν είναι ένα σύστημα ομοσπονδιακό εκκλησιών, συνδέονται μεταξύ τους δια του πρώτου και ο πρώτος είναι ο Οικουμενικός Πατριάρχης. Όταν κόβεις το μνημόσυνο του πρώτου, πώς συνδέεσαι με τις άλλες εκκλησίες; Πώς κοινωνείς με τις άλλες εκκλησίες; Αυτό είναι ένα θέμα που ίσως να μην το έχουν καταλάβει ακόμα και οι ίδιοι. Είναι πολύ εύκολο να λες «κόβουμε το μνημόσυνο γιατί είναι σε σχίσμα», εμείς δεν θεωρήσαμε ποτέ ότι έχουμε σχίσμα με τη Μόσχα, δεν έχουμε ένα πραγματικό ζήτημα για το οποίο να δημιουργηθεί ένα σχίσμα. Υπήρχε σχίσμα με την Καθολική Εκκλησία διότι υπήρχαν προβλήματα όταν έγινε το σχίσμα το 1054 αλλά με το Πατριαρχείο της Μόσχας ποιο ήταν το δογματικό ζήτημα το οποίο δημιουργήθηκε για να αποκοπεί από το σώμα της ορθοδόξου εκκλησίας; Νομίζω ότι δεν πρέπει να φτάνουμε σε ακρότητες, έχουμε δυνατότητες ακόμα να αξιοποιήσουμε και να φτάσουμε στο διάλογο, εμείς τους καλέσαμε πάντοτε και είμαστε πρόθυμοι σαν Οικουμενικό Πατριαρχείο να δεχτούμε τον καθένα να καθίσει γύρω από το ίδιο τραπέζι και να βρούμε μία ειρηνική λύση η οποία θα είναι συμφέρουσα για όλη την εκκλησία γιατί η ορθόδοξη εκκλησία μπορεί να περνάει από δυσκολίες κατά διαστήματα, αλλά βγαίνει πάντοτε νικήτρια διότι είναι μία εκκλησία που πιστεύει στο διάλογο και εμείς πιστεύουμε πραγματικά ότι μόνο μέσω του διαλόγου μπορούμε να φτάσουμε στη δυνατότητα να μην υπάρχει αυτή η κατάσταση που βιώνουμε σήμερα. Βλέπουμε ότι το Πατριαρχείο Μόσχας οδηγείται πολλές φορές σε απόρριψη από τους ίδιους τους ανθρώπους του. Και αυτό το βλέπουμε όταν σταματούν το μνημόσυνο αρκετοί από τους Μητροπολίτες και τους Επισκόπους ακόμα και μέσα στην Ουκρανία, κοινότητες εκτός Ρωσίας και Ουκρανίας, στη δυτική Ευρώπη και αλλού, υπάρχει ένα θέμα σήμερα με τον τρόπο που αντιμετωπίζουν την εκκλησία οι άνθρωποι, που ανήκουν σε αυτή.
Στις πολιτικές αναλύσεις που γίνονται σε αυτόν τον ένα μήνα που έχουμε την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και αυτές τις φρικτές εικόνες που λαμβάνουμε καθημερινά, πολλοί βλέπουν μία συνεισφορά της ρωσικής εκκλησίας σε αυτόν τον πόλεμο με μία φονική ουδετερότητα, δεν έχει ψελλίσει μία κουβέντα για αυτό που εξελίσσεται.
Θα έλεγα ότι είναι σκανδαλώδης η σιωπή από τον Πατριάρχη Μόσχας. Ο ίδιος πιστεύω ότι βλέπει την πραγματικότητα, αλλά ίσως να μην είναι ελεύθερος να μιλήσει και να πει αυτά τα οποία ο ίδιος σκέφτεται και που κάθε λογικά σκεπτόμενος άνθρωπος θα μπορούσε να εκφέρει γνώμη. Με τον τρόπο με τον οποίον αντιμετωπίζει το Πατριαρχείο Μόσχας αυτή την ωμή πολεμική σύρραξη στην Ουκρανία, το γεγονός ότι σκοτώνονται καθημερινά άμαχοι, ότι βλέπουμε μία άνιση πολεμική σύρραξη, βλέπουμε τον όγκο των στρατευμάτων από τη μία και τις δυνατότητες τις οποίες έχει η Ρωσική κυβέρνηση και βλέπουμε και από την άλλη τις δυνατότητες που έχει η Ουκρανία. Με εκπλήσσει το γεγονός ότι αυτός ο λαός πίστεψε τελικά ότι έχει ένα μέλλον, ο Ουκρανικός λαός πολέμησε και συνεχίζει να μάχεται για αυτό.
Βλέπουμε έναν Πρόεδρο τον οποίο κατηγορούσαν ότι ήταν ηθοποιός, αλλά τελικά διαπιστώνουμε ότι κατάφερε να συσπειρώσει όλον το λαό του».
Τον έχετε γνωρίσει τον Ζελένσκι. Τι εντυπώσεις σας άφησε;
«Τις φορές που τον συνάντησα με τον Παναγιότατο κατά την επίσκεψή του στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και μία φορά σχετικά πρόσφατα τον Αύγουστο στην Ουκρανία, έδειξε μεγάλο σεβασμό προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη προς το θεσμό του Οικουμενικού Πατριαρχείου και στην δυνατότητα την οποία είχε να βοηθήσει τη νέα εκκλησία στα πρώτα της βήματα. Είναι ένας άνθρωπος ο οποίος έδειξε μεγάλη ωριμότητα και σεβασμό προς τη μητέρα εκκλησία, αυτό μπορώ να μνημονεύσω. «Αρχή άνδρα δείκνυσι» όπως λένε και μπορεί να μην ήτανε ένας πολιτικός γεννημένος από οικογένεια με παράδοση στην πολιτική, αλλά βρέθηκε αυτή τη στιγμή να είναι σεβαστός από όλον τον κόσμο, τον βλέπουμε καθημερινά στις ομιλίες που κάνει στα διάφορα κοινοβούλια και αυτό δείχνει ότι την Ουκρανία από εκεί που ίσως λίγοι την ήξεραν, τη γνωρίζει σήμερα ολόκληρος ο κόσμος».
Δεν θέλω να βάλω αυτές τις λέξεις στο δικό σας στόμα, αλλά επειδή ακούγεται συχνά, δεν βλέπει η ηγεσία της ρωσικής εκκλησίας ότι σκοτώνονται αδέλφια της στην πίστη;
«Νομίζω ότι σε ένα πόλεμο είναι αδύνατο να πεις ότι θα κάνουν επιλεκτικές κινήσεις και θα χτυπήσουν μόνο σε ορισμένα μέρη, είναι αδύνατον όταν ζει ένας λαός σε πόλεις που ήταν μοιρασμένοι, δεν ήταν όλοι με τη Ρωσική πλευρά ή με την Ουκρανική, για αυτό και βλέπουμε ναούς οι οποίοι έχουν καταστραφεί και από τις δύο εκκλησίες και από την πλευρά του Πατριαρχείου Μόσχας και της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας, βλέπουμε Μοναστήρια να έχουν καταστραφεί.
Είναι κάτι αδικαιολόγητο, σίγουρα κάποια μέρα θα υπάρξει απόδοση δικαιοσύνης και εύχομαι να μην είναι αργά, και σίγουρα εύχομαι να μην είναι αργά η μέρα αυτή που θα σταματήσει αυτός ο πόλεμος διότι πρέπει να σταματήσει.
Δεν μπορούμε να οδηγούμαστε επ’ άπειρο σε αυτή την πολεμική σύγκρουση και δεν ξέρουμε επίσης εάν κρατήσει παραπάνω, ποιές θα είναι οι συνέπειες, σε όλους τους τομείς, δεν είναι μόνο στην Ουκρανία, δεν περιορίζεται μόνο εκεί, βλέπουμε τις επιπτώσεις ήδη στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο, τις οικολογικές επιπτώσεις ενός πολέμου, βλέπουμε τις οικονομικές επιπτώσεις, βλέπουμε το πόσο μπορεί αυτή η σύρραξη να έχει δραματικές επιπτώσεις για ολόκληρο τον κόσμο».
