ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ
Του Μητροπολίτου Γόρτυνος & Μεγαλοπόλεως Ιερεμία
1. Την περασμένη Τετάρτη, αδελφοί μου χριστιανοί, εορτάσαμε την μεγάλη Δεσποτική εορτή, την Μεταμόρφωση του Σωτήρα μας Ιησού Χριστού. Η εορτή αυτή, σαν μεγάλη που είναι, δεν τελειώνει την ίδια μέρα, αλλά έχει προεόρτια και έχει μεθεόρτια.Τώρα ζούμε τα μεθεόρτιά της. Κάθε Δεσποτική εορτή την υποδεχόμαστε με νηστεία.
Καί η νηστεία των πέντε πρώτων ημερών του Αυγούστου, όπως λέγει ο Βαλσαμώνας, είναι για την μέλλουσα να έρθει εορτή της Μεταμορφώσεως. Καί έπειτα, από την άλλη ημέρα της εορτής, αρχίζει η νηστεία για την Θεομητορική εορτή της 15ης Αυγούστου, αν και στην πραγματικότητα ενοποιήθηκαν οι δύο αυτές νηστείες, θεωρούμενες ως μία για την εορτή της Παναγίας μας.
2. Κατά την εορτή της Μεταμορφώσεως, αγαπητοί μου, φανερώθηκε ότι ο Ιησούς Χριστός είναι Θεός. Αυτή είναι η πίστη μας για τον Χριστό. Πιστεύουμε ότι είναι ο Υιός του Θεού που σαρκώθηκε στην αγιασμένη κοιλία της Παναγίας μας και έλαβε πραγματική ανθρώπινη φύση. Θεός και άνθρωπος, «Θεάνθρωπος» με μία λέξη. Στο ένα Πρόσωπό Του, στην μία «Υπόστασή» Του, όπως το λέμε διαφορετικά, ενώθηκαν δύο φύσεις, η θεία και η ανθρώπινη φύση. Όμως, ότι ο Ιησούς Χριστός ήταν Θεός, αυτό δεν το εγνώριζαν οι άνθρωποι, ούτε και αυτοί οι μαθητές Του, γιατί η θεία φύση Του ήταν καλυμμένη με την ανθρώπινη. Στο όρος Θαβώρ όμως, όπου έγινε η Μεταμόρφωση του Χριστού, φανερώθηκε η θεότητά Του, η θεική Του δόξα. Η Μεταμόρφωση του Χριστού τον κήρυξε για πραγματικό Θεό. Γι᾽ αυτό η εορτή αυτή είναι μεγάλη.
3. Η Μεταμόρφωση του Ιησού Χριστού, αδελφοί χριστιανοί, έγινε πριν από τον σταυρικό Του θάνατο. Αυτό δηλώνει και τον σκοπό για τον οποίο μεταμορφώθηκε ο Χριστός. Μεταμορφώθηκε, έδειξε δηλαδή την θεότητά Του, για να νοήσουν οι Μαθητές, όταν θα τον δούν να πάσχει στον Σταυρό, ότι πάσχει όχι από αδυναμία, όχι γιατί δεν μπορούσε να γίνει διαφορετικά, αλλά πάσχει εκούσια για τη δική μας σωτηρία. Έγινε λοιπόν η Μεταμόρφωση του Χριστού πριν από το πάθος Του, για να φανερωθεί ότι είναι Θεός· και άρα, ξαναλέω, θα πάθει όχι από αδυναμία, αλλά το Πάθος Του θα είναι εκούσιο, με το θέλημά Του για την δική μας σωτηρία. Έτσι λέει και το Κοντάκιο της εορτής: Μεταμορφώθηκε ο Ιησούς Χριστός ενώπιον των Μαθητών Του, «ίνα, όταν (αυτοί οι μαθητές) σε ίδωσι σταυρούμενον, το μεν πάθος νοήσωσιν εκούσιον, τω δε κόσμω κηρύξωσιν» ότι είναι Θεός, «ότι Συ υπάρχεις αληθώς του Πατρός το απαύγασμα»!
4. Αλλά αν η Μεταμόρφωση του Χριστού έγινε πριν από το Πάθος Του, γιατί την γιορτάζουμε τώρα τον Αύγουστο και δεν την γιορτάζουμε την άνοιξη πριν από τα πάθη του Χριστού; Χριστιανοί μου, και τώρα τον Αύγουστο που γιορτάζουμε την Μεταμόρφωση του Χριστού την γιορτάζουμε πραγματικά πριν από τα Πάθος Του. Ακούστε: Από την Μεταμόρφωση του Χριστού, 6 Αυγούστου, αρχίσαμε μία Τεσσαρακοστή για την μεγάλη γιορτή του Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου. Γι᾽ αυτό και οι Καταβασίες την γιορτή της Μεταμόρφωσης του Χριστού είναι «Σταυρόν χαράξας Μωσής». Υπολογίστε και θα βρήτε ότι από 6 Αυγούστου μέχρι την γιορτή του Σταυρού είναι σαράντα ημέρες. Σαρακοστή λοιπόν έχουμε αρχίσει με την Μεταμόρφωση, η οποία τελειώνει στις 14 Σεπτεμβρίου, τότε που θα τιμήσουμε και θα γιορτάσουμε την σταύρωση του Χριστού μας. Γιατί η γιορτή του Σταυρού είναι σαν την Μεγάλη Παρασκευή· ούτε λάδι δεν καταλύεται την ημέρα αυτή. Άρα η Εκκλησία μας γιορτάζει την Μεταμόρφωση πριν από το Πάθος του Χριστού, όπως τότε πραγματικά έγινε.
5. Αλλά ας πάμε στο Θαβώρ, το όρος όπου μεταμορφώθηκε ο Χριστός. Όταν, χριστιανοί μου, λέμε ότι μεταμορφώθηκε ο Χριστός, μην νομίσετε ότι άλλαξε, ότι έγινε κάτι άλλο. Όχι! Φανέρωσε αυτό που ήταν! Φανέρωσε την θεότητά Του, γιατί πραγματικά ήταν Θεός. Έλαμψε η δόξα της θεότητάς Του.
Αδελφοί μου, γι᾽ αυτή την θεική δόξα είμαστε πλασμένοι. Ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο από αγάπη, τον έκανε «κατ᾽ εικόνα» και «καθ᾽ ομοίωσή» Του, για να μετέχει στην θεική Του δόξα. Ναί! Δεν πλαστήκαμε για να ζήσουμε απλά μια βιωτική ζωή, να παντρευτούμε, να γεννήσουμε απογόνους και μετά να πεθάνουμε, αλλά, μαζί μ᾽ αυτά και πάνω απ᾽ αυτά, βαθύτερο σκοπό της ζωής μας έχουμε το να βρούμε τον Θεό και να ενωθούμε μαζί Του. «Θέωση» την λέμε την ένωση αυτή με τον Θεό μας. Γεννηθήκαμε για να μπούμε μέσα στη δόξα του Θαβωρείου Φωτός. Οι άγιοι, που τα εικονίσματά τους τα έχουμε μπροστά μας, το πέτυχαν αυτό, γι᾽ αυτό και τα πρόσωπά τους τα εικονίζουμε με φωτοστέφανο. Είναι το Θαβώρειο Φως αυτό το φωτοστέφανο. Είναι η δόξα της Μεταμορφώσεως του Χριστού. Οι άγιοί μας λέγονται «δοξασμένοι». Τού αγίου «ενδόξου» πατρός ημών, λέει ο ιερέας, όταν μνημονεύει έναν άγιο. Καί λέγονται «δοξασμένοι» οι άγιοί μας όχι γιατί έχουν στέμματα και γαλόνια, αλλά γιατί έγιναν μέτοχοι της δόξας του Θεού. Αυτή η δόξα του Θεού λέγεται και «μνήμη» Θεού. Γι᾽ αυτό και τον νεκρό μας τον αποχαιρετάμε με το «Αιωνία η μνήμη». Λέγοντας έτσι, όταν προσευχόμαστε για τους πεθαμένους μας, δεν εννοούμε να τους θυμόμαστε για πάντα, γιατί αυτό δεν είναι δυνατόν, αφού και εμείς γρήγορα θα πεθάνουμε. Αλλά το «Αιωνία η μνήμη», που λέμε για τους νεκρούς, είναι η προσευχή μας γι᾽ αυτούς να μπούν στην «μνήμη του Θεού»·(«μετά πάντων των αγίων μνημονεύσαντες» λέγουμε). Να μπούν στην θεική δόξα, να γίνουν δοξασμένοι.
6. Παρακαλώ, χριστιανοί μου κοιτάξτε την εικόνα της Μεταμορφώσεως του Χριστού. Έχει τον Χριστό να λάμπει, να αστράπτει το Πρόσωπό Του, αλλά λάμπουν και τα ιμάτιά Του ακόμη. Κοιτάξτε όμως το περίεργο ότι οι μαθητές δεν βλέπουν προς τον Χριστό, παρά σκύβουν προς τα κάτω και σκεπάζουν με τα χέρια τους το πρόσωπό τους. Γιατί; Γιατί δεν αντέχουν αυτό το Φως, το Θαβώρειο Φως. Δεν το αντέχουν, γιατί δεν το έχουν μέσα τους, αλλά τους ήρθε απέξω. Δεν είχαν λάβει ακόμη την Πεντηκοστή. Γι᾽ αυτό οι μαθητές το Φως της Μεταμορφώσεως το έλαβαν «καθώς ηδύναντο», λέει το Απολυτίκιο. Όσο μπορούσαν, δηλαδή. Καί δεν μπορούσαν πολύ, γιατί δεν είχαν λάβει ακόμη την Χάρη του Αγίου Πνεύματος, ξαναλέω. Γι᾽ αυτό και από την Δόξα της Μεταμορφώσεως του Χριστού φοβήθηκαν οι Μαθητές «εφοβήθησαν σφόδρα», όπως λέει το Ευαγγέλιο της περικοπής (Ματθ. 17,6).
Εμείς όμως, αγαπητοί μου, το έχουμε λάβει αυτό το Φως, έχουμε λάβει αυτή τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος. Την πήραμε με το Βάπτισμά μας. Τότε πήραμε Φως, θεικό Φως! «Φωτίστηκες, παιδάκι μου», λέει η γιαγιά στο εγγονάκι της, όταν βαπτίζεται. Γι᾽ αυτό και στο Βάπτισμα ανάβουμε λαμπάδες, για να δηλώσουμε την αλήθεια αυτή, ότι δηλαδή ο βαπτιζόμενος παίρνει το Θαβώρειο Φως, την Χάρη του Αγίου Πνεύματος. Το κακό όμως που παθαίνουμε, χριστιανοί μου, είναι ότι την χάνουμε αυτή την Χάρη του Βαπτίσματος, γιατί τα έργα μας είναι ακάθαρτα. Καί λέγουν οι άγιοι Πατέρες – και το έχουμε επαναλάβει και εμείς πολλές φορές αυτό – ότι δεν μπορεί το καθαρό να ενωθεί με το ακάθαρτο.
Είναι αδύνατο αυτό για τον Θεό. Βέβαια! Με τέτοιες βομπεριές και κακίες που έχουμε, με τέτοιες βρωμερές σκέψεις και επιθυμίες, που έχει η καρδιά μας, δεν μπορεί να σταθεί το Πνεύμα το Άγιο σ᾽ αυτήν. Έτσι, λοιπόν, για τα πονηρά μας έργα που κάνουμε και μετά το Βάπτισμά μας, χάνουμε το θείο Φως και γινόμαστε σκοτεινοί. Καί ο σκοπός μας τώρα, σαν χριστιανοί, πρέπει να είναι να καθαρίσουμε την καρδιά μας από τα αμαρτωλά πάθη, για να έρθει να λάμψει πάλι το θείο Φως σ᾽ αυτήν. «Κάθαρση» πρώτα και «έλαμψη» έπειτα. Να καθαριστεί η καρδιά μας και έπειτα ο Χριστός, που είπε «Εγώ ειμί το Φως» (Ιωάν. 8,12), έρχεται και κατοικεί σ᾽ αυτή την καθαρή καρδιά και την κάνει φωτεινή. «Έλλαμψη»!
7. Αδελφοί μου, Η πνευματική μας ζωή πρέπει να είναι όλο μεθεόρτια της Μεταμορφώσεως του Χριστού: Να κρατιόμαστε από την εορτή αυτή και να αγωνιζόμαστε να πετύχουμε τον σκοπό μας, την μετοχή μας δηλαδή στην δόξα του Χριστού, στο θείο Φως. – Όλα τα θεικά γεγονότα, που έγιναν για την σωτηρία μας, τα ζούμε, αδελφοί, στην Θεία Λειτουργία. Καί την Μεταμόρφωση του Χριστού την ζούμε και την απολαμβάνουμε – ανάλογα βέβαια με την καθαρότητα της καρδιάς του ο καθένας –, την ζούμε λέγω την Μεταμόρφωση του Χριστού στην θεία Λειτουργία. Ναί! Αν σας ρωτήσει κανείς, που δεν έρχεται στην θεία Λειτουργία, αν σας ρωτήσει τι είδατε και τι πήρατε στην θεία Λειτουργία που πήγατε, να του πείτε: «Είδαμε το Φως το αληθινό, ελάβαμε Πνεύμα επουράνιο»! Ζήσαμε την Μεταμόρφωση του Χριστού!
Σας εύχομαι, χριστιανοί μου, στον παραμορφωμένο από την κακία κόσμο που ζούμε εσείς να είστε μεταμορφωμένοι λάμποντες από την Χάρη και το Φως του Χριστού, ΑΜΗΝ.
Mε πολλές ευχές,
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας
