ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑ
Ο ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΥΣΣΗΣ
1. Χθες, αδελφοί μου χριστιανοί, η αγία μας Εκκλησία εόρτασε την μνήμη ενός μεγάλου αγίου πατέρα, του αγίου Γρηγορίου Επισκόπου Νύσσης. Πραγματικά είναι μεγάλος ο πατέρας αυτός, μεγάλος και για την αγία του ζωή και για την θαυμαστή του θεολογία. Αφού, να φανταστείτε!, η Ζ´ Οικουμενική Σύνοδος αργότερα, το 787, τον ονόμασε «πατέρα των πατέρων»! Ήταν αδελφός του Μεγάλου Βασιλείου ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης και χαρακτηρίστηκε ως προς την θεολογία «ο δεύτερος» μετά από αυτόν! Διαφορετικά όμως από τον Μέγα Βασίλειο ο άγιος Γρηγόριος δεν εφοίτησε σε σχολές, αλλά αρκέστηκε στην μαθητεία με δάσκαλο τον αδελφό του και στην κατ᾽ ιδίαν μελέτη. Αγαπούσε πολύ την ησυχία και την μελέτη ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης.
Γι᾽ αυτό και συχνά κατέφευγε στον Πόντο, στο ησυχαστήριο που ίδρυσε ο αδελφός του Βασίλειος παρά τον Ίριν ποταμό. Εκεί, η ροή του ποταμού, τα πολλά εύοσμα λουλούδια και τα ωδικά πτηνά, μαζί με την ησυχία, κινούσαν τον Γρηγόριο σε θαυμασμό και δοξολογία του Δημιουργού, αλλά και σε θεολογική και επιστημονική έρευνα. Ο Γρηγόριος δεν μελετούσε μόνο την Αγία Γραφή, την οποία αγάπησε με πάθος, αλλά και την φιλοσοφία, την έξω παιδεία και παίδευση. Ιδιαίτερα αγαπούσε τον Πλάτωνα, τον οποίο και μελέτησε καλά εκεί στο ερημητήριο του Πόντου. Την φιλοσοφική του δε παιδεία ο Γρηγόριος την χρησιμοποίησε αργότερα για την θεολογική και ποιμαντική του προσφορά στην Εκκλησία, όπως το ίδιο έκαναν και άλλοι άγιοι πατέρες, που είχαν μόρφωση από την έξωθεν παιδεία.
2. Με την προτροπή του αδελφού του Βασιλείου, επισκόπου Καισαρείας, ο Γρηγόριος χειροτονήθηκε επίσκοπος Νύσσης. Αλλά είπαμε ότι ο Γρηγόριος ήταν ησυχαστική φύση και όχι διοικητική. Γι᾽ αυτό, παρά τις καλές του προθέσεις, πολλές φορές έπεφτε σε ποιμαντορικά σφάλματα, για τα οποία ο αδελφός του Βασίλειος τον νουθετούσε στοργικά. Γιά τους αντιαιρετικούς του αγώνες του επετέθηκαν άγρια οι αιρετικοί «ανόμοιοι», οι οποίοι, έχοντας την υποστήριξη του αρειανόφρονα αυτοκράτορα, κατάφεραν ακόμη και να τον εκτοπίσουν από την επισκοπή του, αλλά μετά τον θάνατο του αιρετικού αυτοκράτορα ο Γρηγόριος επανήλθε στην Νύσσα, όπου έγινε δεκτός με ενθουσιασμό. Ο θάνατος του αδελφού του Βασιλείου, που συνέβηκε την 1η Ιανουαρίου του έτους 379, φόρτωσε τον Γρηγόριο Νύσσης με την μεγάλη ευθύνη να γίνει τώρα αυτός, σαν κληρονόμος, ο συνεχιστής του μεγάλου πνευματικού έργου του θανόντος αδελφού. Καί πραγματικά, αδελφοί μου! Ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης κράτησε την παράδοση του αδελφού του αγίου Βασιλείου, αλλά και δεν περιορίστηκε μόνο σ᾽ αυτήν. Την αύξησε.
Έλαβε μέρος στην Β´ Οικουμενική Σύνοδο και μάλιστα αναγνωρίστηκε σ᾽ αυτήν ως μία μεγάλη θεολογική μορφή, γιατί εξέφρασε ενώπιον των πατέρων της Συνόδου ορθά και δυναμικά την τριαδολογία και την πνευματολογία των Καππαδοκών θεολόγων. Αλλά και άλλες αποστολές ανέλαβε ο άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης. Το 383 στην Κωνσταντινούπολη έλαβε μέρος και σε άλλη Σύνοδο, στην οποία εξεφώνησε λόγο για την θεότητα του Υιού και του Αγίου Πνεύματος.
3. Θα ήθελα τώρα τελειώνοντας, αδελφοί χριστιανοί, να σας πω κάτι από την διδασκαλία του αγίου Γρηγορίου Νύσσης, που την μνήμη του εορτάσαμε χθες:
(α) Κατά τον άγιο Γρηγόριο ο Θεός είναι ο Ων, είναι το όντως Ον, διότι είναι άκτιστος. Ο χαρακτηρισμός αυτός για τον Θεό βρίσκεται στην Αγία Γραφή, αλλά ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης τον βρήκε και στα συγγράμματα του Πλάτωνος, ο οποίος έτσι και αυτός ονομάζει το θείον. Εμείς οι άνθρωποι είμαστε κτιστοί και η ζωή μας λαμβάνει νόημα μόνο όταν μετέχουμε στον Όντα Θεό. Έτσι είναι, χριστιανοί μου. Πριν από 100 χρόνια δεν υπήρχαμε και μετά από 100 χρόνια πάλι δεν θα υπάρχουμε στον κόσμο αυτό. Αλλά πριν από 100 και πριν από χιλιάδες χρόνια και προ πάντων των αιώνων υπήρχε ο Θεός. Εμείς γινόμαστε παρελθόν, αλλά ο Θεός είναι πάντοτε παρών. Ο σκοπός της ζωής μας είναι να βρούμε τον Θεό και να ενωθούμε μαζί Του. Καί είναι βεβαίως δυνατόν ο άνθρωπος να ενωθεί με τον Θεό, γιατί ο Θεός ενώθηκε με τον άνθρωπο και εορτάσαμε τα Χριστούγεννα.
(β) Αλλά για την ένωσή μας με τον Θεό, που ο άγιος Γρηγόριος την λέγει με τον όρο «ανάκραση», χρειάζεται η καθαρότητα της καρδιάς μας. Γιατί, όπως θα μας το πούν και άλλοι αργότερα άγιοι πατέρες, για τον Θεό είναι αδύνατο να ενωθεί με ακάθαρτο. Καί ο Κύριός μας είπε: «Οι καθαροί τη καρδία τον Θεόν όψονται» (Ματθ. 5,8). Ως πρότυπο στον αγώνα μας για την καθαρότητα της καρδιάς μας παρουσιάζει ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης τον βίο του Μωυσέως. Κατά τον άγιο Γρηγόριο η ζωή του Μωυσή μπορεί να γίνει «υπόδειγμα βίου» και «αρετής υποθήκη»! Όπως δηλαδή ο Μωυσής έφυγε από την Αίγυπτο και πήγε στην έρημο, έτσι και κάθε ψυχή, που σαν κι᾽ αυτόν διψά να βρεί και να δεί τον Θεό, πρέπει να αποχωριστεί από τον θόρυβο και την ταραχή του κόσμου και να αγαπήσει την ησυχία. Γιά την θεογνωσία είναι απαραίτητος ο ησυχασμός. Καί όπως ο Μωυσής ανέβηκε στο όρος και εκεί στην κορυφή του είδε τον Θεό, έτσι και η ψυχή πρέπει να ανυψωθεί από τα γήινα, από τα χαμαίζηλα, να νεκρώσει τις γήινες επιθυμίες, να ανέλθει σε ύψη αρετής και τότε θα λάβει θεοπτία και θα έχει γνώση του Θεού.
4. Αδελφοί χριστιανοί! Ας το παραδεχθούμε ότι η ζωή μας, έτσι όπως την ζούμε, δεν είναι ωραία, γιατί δεν έχει θεικά ενδιαφέροντα. Τα λόγια μας και οι πράξεις μας είναι όλο για τα γήινα και όλο για τα σωματικά. Καί όμως, αδελφοί, έχουμε και ψυχή, που έχει γίνει για τον Θεό και ευφραίνεται μόνο σ᾽ Αυτόν. Αλλοίμονό μας δε αν και την φετεινή χρονιά μείνουμε πίσω και δεν προχωρήσουμε καθόλου στην θεογνωσία. Ο άγιος Γρηγόριος, επίσκοπος Νύσσης, μας δείχνει τον δρόμο για να βρούμε και να χαρούμε τον Θεό μας. Είναι το να αρχίσουμε όλοι ένα ευλογημένο αγώνα εναντίον των κακιών μας και τότε, με τον αγώνα αυτόν, όλο και θα καθαρίζεται η καρδιά μας και θα έχει όλο και υψηλότερες αναβάσεις προς τα όρη της θεογνωσίας. Αυτή, χριστιανοί μου, είναι η ζωή που έζησαν και ζούν οι άγιοι, οι όντως μακάριοι. Είναι ζωή ευτυχισμένη και αιώνια. Σας την εύχομαι να την αποκτήσετε, ΑΜΗΝ.
Με πολλές ευχές,
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας
-120x86.jpg)
