Όσιος Εφραίμ ο Σύρος: Ανάμεσα στά ολίγα σωζόμενα πνευματικά διαμάντια τής Ορθοδόξου Εκκλησίας, ισάξιος στήν πολυμάθεια μέ τόν Μέγα Βασίλειο, στή γλυκύτητα καί στή γλαφυρότητα τού λόγου μέ τόν Θείο Χρυσόστομο, σύγχρονος καί μέ τούς δύο, είναι ο Όσιος καί Θεοφόρος Πατέρας μας καί Οικουμενικός Διδάσκαλος, Εφραίμ ο Σύρος.
Της γερόντισσας Αικατερίνας – Καθηγουμένης της Ι. Μονής Οσίου Εφραιμ του Σύρου Κονταριώτισσας Πιερίας – Για το ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Γεννήθηκε στήν Νίσιβη τής Μεσοποταμίας, τής Συρίας, τό σημερινό Νισβίν, πρωτεύουσα τής παλαιάς Μυγδονίας, «306 χρόνια ύστερα από τόν αγαπημένο του Κύριο καί ανεχώρησε κοντά Του τό 373 μ.Χ»
Η Εκκλησία τιμά τήν μνήμη Του στίς 28 Ιανουαρίου.
Ο Όσιος Εφραίμ εικονίζεται στήν όψη παράδοξος, υψηλός, λεπτόσαρκος, ολιγογένειος.
Γεννήθηκε από πτωχούς γονείς αλλά χριστιανούς, οι οποίοι μάλιστα κατά τήν περίοδο τών διωγμών τού Διοκλητιανού, ομολόγησαν τόν Χριστό καί καταξιώθηκαν μαρτυρικού τέλους. Γι΄ αυτό, καί ο Όσιος Εφραίμ, όταν αναφερόταν στούς προγόνους Του, έλεγε «Μαρτύρων συγγενής ειμί».
Οι μέν γονείς Του άφησαν σ΄Αυτόν παρακαταθήκη, τήν αγάπη πρός τόν Χριστό, «τόν φόβον τού Κυρίου ενουθέτησαν», ο δέ διδάσκαλός Του, Άγιος Ιάκωβος, άνδρας μεγάλης μορφώσεως καί Μέγας Ιεράρχης τής Νίσιβης, εδίδαξε σ΄ Αυτόν τά «περί Χριστού».
Πολύ νέος, αρχίζει μέ ιδιαίτερο ζήλο καί αυταπάρνηση νά μελετά τίς Άγιες Γραφές, νά ασκείται σέ πνευματικούς
αγώνες, νά αγωνίζεται γιά τήν αληθινή πίστη, νά προκόπτει στήν αρετή, στήν καθαρότητα καί τόν αγιασμό.
Ανήλθε όλη τήν κλίμακα τής αρετής καί τής σοφίας.
Αγαπά τόν Θεό καί γίνεται διδάσκαλος τής ευσεβείας, αλλά καί η αγάπη Του γιά τόν πλησίον είναι τόσο μεγάλη.
Όταν επί Ιουλιανού τού Παραβάτη «361 363» άρχισαν οι επιδρομές τών Περσών στήν Μεσοποταμία καί η Πατρίδα τού Οσίου πολιορκείται από τόν Βασιλέα Σαπώρ Β΄ τόν Μέγα (309 379), ο Όσιος εγκαταλείπει τόν τόπο τής ησυχίας Του καί από αγάπη γιά τόν λαό τού Θεού μεταβαίνει στήν πατρίδα Του καί εκεί ενισχύει καί στηρίζει τόν λαό.
Αργότερα, όταν μετά τόν θάνατο τού διδασκάλου του καί Αρχιεπισκόπου Αγίου Ιακώβου «363 μ.Χ.», η Νίσιβη καταλαμβάνεται από τούς Πέρσες, καί πολλοί χριστιανοί εγκαταλείπουν τήν Νίσιβη καί αναχωρούν γιά τήν Έδεσσα, μαζί τους αναχωρεί καί ο Όσιος Εφραίμ.
Από εκεί, κατόπιν συμβουλής τού ονομαστού Γέροντος Ιουλιανού, αναχωρεί σέ τόπο ερημικό έξω από τήν Έδεσσα, γιά νά ησυχάσει.
Εκεί, ασχολείται μέ τήν ερμηνεία τής Παλαιάς Διαθήκης στήν Συριακή γλώσσα. Αυτή η εργασία Του έγινε αφορμή νά ελκύσει κοντά Του πολλούς Εδεσσηνούς, ώστε νά αναγκασθεί νά απομακρυνθεί από τόν τόπο εκείνο, σέ άλλο τόπο ασκήσεως. Τότε όμως, είδε οπτασία, κατά τήν οποία, εμφανίστηκε στόν Εφραίμ, Άγγελος Κυρίου καί τού λέγει: «Εφραίμ πού φεύγεις», καί, ο Εφραίμ απαντά: «θέλω νά ζήσω εν ησυχία, μακριά από τόν θόρυβο καί τούς δόλους τών ανθρώπων», καί τότε, πάλιν ο Άγγελος Τού λέγει: «Πρόσεξε μή πληρωθεί επάνω σου ο λόγος τής Γραφής πού
λέγει: «Ο Εφραίμ μοιάζει μέ τόν μόσχο εκείνο πού θέλει νά απαλλάξει τόν τράχηλόν του από τόν ζυγόν».
Ένεκα αυτής τής οπτασίας καί εκείνης πού είχε δεί ο Γέροντας Ιουλιανός, ότι ο Εφραίμ είναι ο μόνος από τούς συμπολίτες Του πού έχει τό χάρισμα νά διδάξει τούς ανθρώπους, ο Εφραίμ επέστρεψε στήν Έδεσσα, προκειμένου νά ευαρεστήσει τόν Θεό καί νά ωφελήσει τόν λαό τού Θεού.
Εκεί στήν Έδεσσα, μεγάλη πόλη, βορειοδυτικά τής Μεσοποταμίας, πού υπήρξε γιά πολλούς αιώνες σπουδαίο πολιτιστικό κέντρο, ίδρυσε ο Όσιος Θεολογική Σχολή, όπου εφοίτησαν πολλοί Εδεσσηνοί.
Τούς εδίδασκε μέ λόγια φλογισμένα από Θείο έρωτα καί από τήν μεγαλόπρεπη ταπείνωση. Πολλά βλαστάρια τής ευσεβείας ξεφύτρωσαν από τό ευλογημένο αυτό σχολείο, πού ανεδείχθησαν σπουδαίοι διδάσκαλοι τής Εκκλησίας τών Σύρων, πού τήν εδρόσισαν από τόν λίβα τής ειδωλολατρείας.
Κατά τήν διάρκεια τής ζωής Του, ο Όσιος Εφραίμ επισκέφθηκε τήν Αίγυπτο, τό όρος τής Νιτρίας, γιά νά συναντήσει, νά γνωρίσει καί νά «ωφεληθεί» από τούς μεγάλους αναχωρητές καί ασκητές τής ερήμου. Εκεί, αναγνωρίζουν, όπως γράφει ο Μέγας Παΐσιος, τόν «Μεγάλον μεταξύ τών Σύρων ασκητών Πατέρα», ή «τόν άνθρωπο τού Θεού, τόν μέγα Γέροντα, τόν φωτισμένον καί εις τόν νούν καί εις τήν καρδίαν», όπως λέγει ο αββάς Ιωάννης ο Κολοβός.
Μετά τήν Αίγυπτο επισκέφθηκε περί τό 370 μ.Χ., τήν Καισάρεια τής Καππαδοκίας, προκειμένου νά συναντήσει τόν Μ. Βασίλειο. Καί είναι συγκινητική καί πολύ ωφέλιμη η συνάντηση Αυτή τών δύο Μεγάλων Φωστήρων τής
Εκκλησίας μας, όπως παραστατικά τήν γράφει ο ίδιος ο Όσιος Εφραίμ, σέ εγκωμιαστικό πρός τόν Μ. Βασίλειο λόγο Του, στόν οποίο φανερώνονται οι υψηλές πνευματικές βαθμίδες, στίς οποίες έφθασαν οι δύο αυτοί θεοφόροι Πατέρες.
Ο Όσιος Εφραίμ εχειροτονήθη διάκονος, από τόν Γέροντά Του, Αρχιεπίσκοπο Άγιο Ιάκωβο. Η πληροφορία ότι ο Μ. Βασίλειος, ήθελε μετά τήν συνάντησή Τους, νά τόν χειροτονήσει σέ πρεσβύτερο δέν είναι δυνατόν νά ελεγχθή.
Ο Σωζόμενος μάς πληροφορεί, ότι ο Όσιος δέν αποδέχτηκε, παριστάνοντας μάλιστα τόν τρελλό, τό αξίωμα τού Επισκόπου, ένεκα τής πολλής Του Ταπεινώσεως.
Ο Όσιος Παλλάδιος μαρτυρεί, ότι τό 372 μ.Χ., ο Όσιος Εφραίμ εγκαταλείπει τόν τόπο τής ασκήσεώς Του, όταν πληροφορείται, ότι ενέσκηψε μεγάλος λιμός στήν πόλη τής Έδεσσας, καί γι΄ αυτό, έρχεται νά διακονήσει τούς συνανθρώπους Του. Εδώ, επιπλήττει τούς πλουσίους, πού δέν ευσπλαγχνίζονται τούς πτωχούς καί έτσι επιβαρύνουν τίς ψυχές τους Αλλά, κατορθώνει νά κερδίσει τήν εμπιστοσύνη τους, Τού προσφέρουν ό,τι έχουν καί ο Όσιος δημιουργεί Πτωχοκομείο, Νοσοκομείο, τό μεγαλύτερο τής εποχής εκείνης, 300 κλινών, καί γενικά μέ κάθε τρόπο υπηρετεί καί ανακουφίζει τόν δοκιμαζόμενο λαό.
Όταν πέρασε ο δύσκολος αυτός χρόνος τού λιμού, ο Όσιος απεσύρθη στό κελλί Του, καί ένα χρόνο αργότερα τό 373 μ.Χ., στίς 9 Ιουνίου, ανεχώρησε γιά τόν αγαπημένο Του Κύριο, αφού, προηγουμένως, εκάλεσε κοντά Του τούς μαθητές Του καί πολλούς κατοίκους τής Έδεσσας, γιά νά τούς ανακοινώσει τίς τελευταίες Του παρακαταθήκες, τίς οποίες πληροφορούμαστε από τήν Διαθήκη Του.
Ο Όσιος Εφραίμ, άφησε «μνήμη ανδρός φωτισμένου από τό Άγιον Πνεύμα». Γι΄ αυτό, άς αφήσουμε τόν ίδιο νά αναφερθεί σ΄ ένα όραμα πού είδε, όταν ακόμη ήταν παιδί, στά χρόνια τής εφηβείας, όπως τό εμπιστεύθηκε στόν ενάρετο πνευματικό Του Άγιο Ιάκωβο.
«Είδα λέγει, μιά κληματαριά, φορτωμένη μέ πολλά σταφύλια, πού φύτρωσε κάτω από τήν γλώσσα μου. Οι κληματόβεργες έβγαιναν έξω από τό στόμα μου, απλώθηκαν πολύ ψηλά καί σκέπασαν ολόκληρη τήν γή. Πάνω τους κάθονταν τά πετεινά τού ουρανού καί έτρωγαν από τά σταφύλια, κι΄ όσο φιλότιμα χόρταιναν τά πουλιά, τόσο πιό πολύ έδιναν καρπό καί πλήθαιναν τά σταφύλια».
Από τήν ημέρα δέ εκείνη, ο Θεός επλούτισε τόν Όσιο Εφραίμ μέ ευφράδεια καί ένταση λόγου. Τόσο γρήγορα καί πλούσια έρχονταν τά νάματα τού λόγου καί τόσο τόν κατέκλυζε η συνέχεια τών ιδεών καί ο θησαυρός τών υψηλών σκέψεων πού, ούτε η γλώσσα Του πρόφθανε νά εκφράζει τήν ταχύτητα τών νοημάτων Του, παρ΄ όλον πού είχε τόση ευχέρεια λόγου. Μόνον η προσευχή καί τά δάκρυα ήσαν ικανά νά διακόψουν τόν πλούσιο καί γλυκύτερο από τό μέλι λόγον Του.
Αναφέρουν, πώς ο ίδιος κάποτε, παρεκάλεσε τόν Θεό λέγοντας: «Χαλάρωσε Δέσποτα, τά κύματα τής Χάριτός Σου».
Αλλά, καί άλλοι διορατικοί Πατέρες έβλεπαν αποκαλυπτικά όνειρα γιά τόν Εφραίμ. Κάποιος από αυτούς, «Είδε κάποτε, ένα πλήθος Αγγέλων, πού πετούσε από τόν ουρανό ψηλά πρός τήν γή. Οι Άγγελοι κρατούσαν ένα βιβλίο πού ήταν γραμμένο καί από τίς δύο πλευρές, εσωτερικά καί εξωτερικά. Οι άγγελοι συζητούσαν μεταξύ τους σέ ποιόν νά εμπιστευθούν αυτό τό ουρανόγραπτο
βιβλίο, μεταξύ αυτών, βεβαίως, πού ξεχώριζαν γιά τήν ενάρετη καί ευλαβική ζωή τους. Τότε, όλο αυτό τό πλήθος τών Αγγέλων συμφώνησε νά εμπιστευθούν αυτό τό βιβλίο στόν Εφραίμ».
Όταν ξύπνησε αυτός πού είδε αυτό τό αποκαλυπτικό όραμα, έτρεξε μέ φόβο στήν Εκκλησία καί εκεί, βλέπει τόν Εφραίμ νά διδάσκει τούς ανθρώπους, μέ λόγια θεόπνευστα, σοφά καί σωτήρια, πλούσια σέ περιεχόμενο καί γλυκά περισσότερο από τό μέλι. Έτσι εξήγησε καί τό όνειρό του.
Ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης στό εγκώμιό Του πρός τόν Όσιο, τόν ονομάζει «Πνευματικό Ευφράτη τής Εκκλησίας μας». Ο Μ. Βασίλειος μαρτυρεί, ότι στό πρόσωπο τού Οσίου Εφραίμ είναι αισθητή η ενέργεια τής δωρεάς τών χαρισμάτων τού Αγίου Πνεύματος, καί, παρά τήν έλλειψη σημαντικής παιδείας, τό Πνεύμα τό Άγιον τόν ηύρε κατάλληλο σκεύος γιά νά αναπαυθεί στήν καρδιά Του, χαρίζοντάς Του πλούσιο καί τό διδασκαλικό χάρισμα, ούτως ώστε, νά γίνει κάτοχος υψηλών θεολογικών εννοιών καί νά υπερέχει από όλους τούς άνδρες τής εποχής Του.
Καί τό συγγραφικό Του Έργο είναι τεράστιο σέ έκταση καί σημασία. Πλούσιο καί θαυμαστό. Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης στό «εγκώμιο πρός τόν Όσιο Πατέρα Εφραίμ», γράφει «Ο Μέγας Πατήρ ημών καί Οικουμενικός Διδάσκαλος Εφραίμ».
Τά συγγράμματά Του άρχισαν νά μελετώνται μετά τήν Αγία Γραφή. Οι Χριστιανοί ανέφεραν τό όνομά Του μέ θαυμασμό, διότι κατά τόν Γρηγόριο Νύσσης «εις πάσαν τήν γήν τό φέγγος τού βίου καί τής θεωρίας αυτού εξέλαμψεν».
Από τόν τέταρτο καί μέχρι σήμερα αιώνα Σύροι, Έλληνες, Λατίνοι καί άλλοι Άγιοι, Μ. Βασίλειος, Ι. Χρυσόστομος, Μ. Φώτιος, η παγκόσμια Ορθοδοξία,
εκφράζονται μέ μεγάλη υπόληψη καί τιμή τόσο γιά τήν αγιότητα καί τήν αυθεντικότητα τής διδασκαλίας Του, όσον καί γιά τήν αναγνώριση, ότι ο Όσιος Εφραίμ, δέν ήταν απλώς ένας «ακτινοβολών πνευματικός αστήρ στό στερέωμα τής Συριακής Εκκλησίας καί τού Μοναχισμού, αλλά καί ένας Μεγάλος Πατέρας τής καθόλου Ορθοδόξου Εκκλησίας».
Ο Όσιος Εφραίμ έγραψε πολλά καί ποικίλα συγγράμματα, στήν Συριακή, Λατινική καί Ελληνική γλώσσα.
Διακρίνονται σύμφωνα μέ τό περιεχόμενό τους, σέ Υπομνήματα στήν Αγ. Γραφή, σέ ομιλίες, σέ βίους αγίων ανδρών καί γυναικών τής Παλαιάς καί Καινής Διαθήκης, σέ παραινέσεις καί ασκητικές πραγματείες, σέ ομιλίες, σέ διάφορα θέματα πίστεως καί χριστιανικής ζωής.
Πολλά καί διάφορα είναι τά γνωρίσματα τού ζήλου τού Οσίου γιά τόν Θεό καί τών ιδρώτων καί τών κόπων του γιά τήν Ορθοδοξία. Πολέμησε μέ κάθε τρόπο τούς αιρετικούς τής εποχής Του καί τίς πλάνες τους, όπως τόν Βαρδισάνον, τόν Απολλινάριο καί άλλους.
Έγραψε πολλά δογματικά συγγράμματα, πολλούς «αντιρρητικούς λόγους», κατά τών αιρετικών μέ τήν δύναμη καί τήν οξύτητα τού πνεύματός Του καθώς καί μέ τήν συγγραφική Του ικανότητα.
Δέν είναι μόνον υπέρμαχος τής αληθείας, είναι ο Διδάσκαλος τού Χριστιανικού βίου, ο κήρυκας τής μετανοίας καί τής εγρηγόρσεως.
Τά Έργα τού Οσίου Εφραίμ, άρχισαν νά μεταφράζονται από τά Συριακά στά Ελληνικά, ήδη από τόν 4ο μ.Χ., αιώνα. Η Ελληνική γλώσσα έγινε πηγή γιά τήν
Λατινική, Κοπτική, Σλαβική καί Αραβική Μετάφραση. Πολλά έργα Ελλήνων Πατέρων αναφέρονται σέ κείμενα τού Οσίου Εφραίμ, ήδη από τόν 6ον μ.Χ. αιώνα.
Ακόμη, ο Όσιος Εφραίμ ήταν θεοδίδακτος ποιητής μέ πλούσιο ποιητικό τάλαντο. Έγραψε ένα πλήθος ύμνων καί ομιλιών σέ στίχους. Τριακόσιες χιλιάδες στίχους άφησε γραμμένους στή Συριακή γλώσσα. Κι΄ όσα έγραψε, ακόμη καί γιά τά δόγματα τής θρησκείας μας, κι΄ αυτά τά απέδιδε μέ στίχους.
Αλλά, καί κάθε λόγος Του ήταν ένας ύμνος, καθώς τόν στόλιζε μέ τήν απλή, καθαρή, αγγελική γλώσσα Του, πού σαγήνευε κάθε άρρωστο από τήν αμαρτία, κάθε πικραμένο από τήν πίκρα, πού τόν πότισε ο αντίδικος, κάθε ανήσυχο άνθρωπο πού έψαχνε νά βρεί τήν αλήθεια.
Δέν ήταν όμως μόνον ποιητής ο Όσιος, αλλά ήταν στολισμένος καί μέ τό χάρισμα τής μουσικής. Ήταν «τό γλυκόλαλο αηδόνι τής δροσερής Έδεσσας». Η «λύρα η γνωστική, πού μελωδούσε θεία διδάγματα». Όποια μελωδία σύνθετε, τήν έψαλλε.
Η ιστορία τής ψαλμωδίας αναφέρει ότι εισηγητής τών «αντιφώνων», στήν Ελληνόφωνη Εκκλησία είναι ο Όσιος Εφραίμ. Καθιέρωσε τό αντιφωνικό σύστημα, χωρίζοντας τό λαό σέ δύο χορούς, ανδρών καί γυναικών.
Γι΄ αυτό, δημιούργησε τόν χορό τών Παρθένων, πού ο ίδιος διεύθυνε, καί τούς δίδαξε μελωδίες καί άσματα.
Γιά νά τιμήσουν, όμως, τόν Όσιο, καί πολλοί υμνωδοί σύνθεσαν οίκους, κοντάκια, καί κανόνες, έχοντας πηγή τό θαυμαστό κάλλος τού Εγκωμίου τού Αγίου Γρηγορίου Νύσσης, πρός τόν μακάριο Εφραίμ. Όπως, ο Θεόδωρος Στουδίτης, ο Θεοφάνης ο Γραπτός, ο Ρωμανός ο Μελωδός, ο Κυπριανός Μοναχός.
α. – Ύπνον σοίς οφθαλμοίς Εφραίμ ουκ εδεδώκεις;
ώ ποταμέ δακρύων /ο βρύσας θείων λόγων,/
καί ζώντων ύπνον ύπνώσας.
β. – Μέγας εν ασκηταίς / φωστήρ εν ιερεύσιν /
ερημιτών λυχνία / τροφή τών νηστευόντων,/
καί όρος πάντων γέγονας.
γ. Νείλος ως ποταμός, / ψυχάς εξηραμμένας /
διά τών σών χειλέων αρδεύων,/ τών λαλούντων
εν βίβλοις άς ανέβλυσας.
Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης στό εγκώμιό Του πρός τόν Όσιο Εφραίμ τόν Σύρο, αναρωτιέται μέ δέος «τί νά πρωτοδιαλέξουμε από τήν ζωή τού Αγίου γιά νά πλέξουμε τό εγκώμιό Του. Θά προβάλλουμε τήν πράξη καί τήν θεωρία πού τίς ακολουθεί πλήθος επί μέρους αρετών: πίστις, ελπίς, αγάπη, ευσέβεια, μελέτη τών θείων γραφών, αγνότης ψυχής καί σώματος, αστείρευτα δάκρυα, ερημική ζωή, αποφυγή τών επιβλαβών «από νήπιο ακόμη απέφευγε τίς επιβλαβείς συναναστροφές», διαρκής διδασκαλία, προσευχή ακατάπαυστος, άμετρη νηστεία καί αγρυπνία, χαμαικοιτία καί σκληραγωγία, πού, υπερβαίνουν τό μυαλό μας, ακτημοσύνη καί ταπείνωση πού έφθασαν στό ακρότατο σημείο, ελεημοσύνη πού τόν έκανε νά υπερβεί τήν ανθρώπινη φύση, θείος ζήλος εναντίον εκείνων πού πολεμούσαν με λύσσα εναντίον τής Ορθοδοξίας. Καί, γενικά, όλα τά γνωρίσματα πού χαρακτηρίζουν έναν άνθρωπο τού Θεού». Μοναδική ελπίδα Του ήταν ο Θεός καί συνήθιζε νά λέγει από τόν
27ο ψαλμό τόν 1ον στίχο «τόν δέ ελπίζοντα επί Κύριον έλεος κυκλώσει ».
Μέ πόση επιμέλεια καλλιέργησε τήν αγάπη πρός τόν Θεό καί τόν πλησίον, ώστε, ο ίδιος πρίν αναχωρήσει από τά γήινα πρός τά επουράνια είπε: «Σέ όλη μου τήν ζωή ποτέ δέν προσέβαλα τόν Κύριο. Απερίσκεπτος λόγος δέν βγήκε από τό στόμα μου. Δέν κακολόγησα ποτέ κανένα ούτε καί φιλονίκησα ούτε καί καταράστηκα κάποιον».
Ήταν υπόδειγμα καθαρής καί ακηλίδωτης αγάπης. Επίσης, κατόρθωσε νά αποκτήσει τόσην αγνότητα στήν ψυχή καί στό σώμα, πού ξεπέρασε καί τά όρια τής ανθρώπινης φύσης, ώστε, νά γίνει δοχείο τού Παναγίου Πνεύματος, τό δέ στόμα Του μέ τήν αστείρευτη πηγή σοφίας. Ενέκρωσε τό σώμα μέ τήν εγκράτεια, τήν αγρυπνία, τήν χαμαικοιτία, τήν σκληραγωγία καί κάθε σωματικό κόπο.
Ήταν πρότυπο ακτημοσύνης. Ο Ίδιος, ολίγον πρίν αναχωρήσει πρός τά ουράνια μάς άφησε μέ τήν γλυκύτατη καί μακαρία Του φωνή, σάν οδηγό ακτημοσύνης αυτό πού είπε: «Δέν είχε ποτέ ο Εφραίμ βαλάντιο, ούτε ραβδί, ούτε σάκκο. Ούτε ασήμι, ούτε χρυσάφι, ούτε τίποτε άλλο απέκτησα επάνω στή γή. Γιατί άκουσα τή φωνή τού αγαθού Βασιλέως, καθώς λέγει στούς μαθητάς Του, τούς Αποστόλους, στό Άγιο Ευαγγέλιο, νά μήν αποκτήσουν τίποτε επάνω στή γή. Γι΄ αυτό, καί εγώ, ουδέποτε απέκτησα τό πάθος νά συγκεντρώσω υλικά αγαθά».
Ήταν ευσπλαγχνικός, στοργικός, φιλάνθρωπος. Φίλος τών πτωχών καί ασθενών. Μέ τήν σοφία τής γλώσσας Του καί μέ τήν φρόνησή Του, μέ τήν μορφή του πού συγκινούσε, μέ τήν γλυκύτητα τής εκφράσεώς Του, πού άλλαζε τίς ψυχικές διαθέσεις τών ακροατών καί μέ τήν μετριοφροσύνη Του, άνοιξε πολλών πλουσίων τό χέρι καί τά σπλάγχνα καί τά χρηματοκιβώτια καί μέ αυτά φρόντιζε, όσους είχαν ανάγκη. Κάθε άνθρωπο τόν αγαπούσε σάν αδελφό Του καί πάντα η καρδιά Του φλογιζόταν νά τόν υπηρετήσει. Κοντά Του, ο άρρωστος γιατρευόταν, ο οργισμένος καταπραϋνόταν, ο λυπημένος παρηγοριόταν καί μέ ένα λόγο δέν βγήκε στόν κόσμο άλλος τέτοιος άνθρωπος.
Τόσο είχε φυτευθεί καί καρποφορήσει στήν ψυχή του κάθε αρετή, ώστε, θά μπορούσαμε νά τόν ονομάσουμε πηγήν πού αναβλύζει κάθε είδους ιάματα, ή λειβάδι στολισμένο μέ ποικιλόχρωμα άνθη καί ρόδα· ή ακόμη, καί ουρανό δεύτερο πάνω στή γή, καταστολισμένο από παντού μέ πλήθος αστέρων.
Άν θέλεις δέ, ακόμη, η ψυχή τού Οσίου Εφραίμ, έμοιαζε καί μέ Παράδεισο, ολάνθιστο καί χαρούμενο πάντοτε, χωρίς ποτέ νά μαραίνεται, αλλά, συνέχεια, νά είναι στολισμένος μέ καρποφόρα καί αμάραντα φυτά. Όμως απ΄ αυτόν τόν Παράδεισο τής ψυχής τού Οσίου Εφραίμ, έλειπε καί δέν τόν άγγιξε καθόλου, ο φθονερός Όφις, πού επιβουλεύεται καί φθονεί τήν σωτηρία μας.
Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης εκτός από τήν σπάνια συγγραφική δεινότητα τού Οσίου εξυμνεί καί ομολογεί τήν ευεργετική επίδραση, πού ασκούν οι λόγοι Του, σέ όσους τούς μελετούν.
Ο Όσιος Εφραίμ ο Σύρος είναι ο έμπειρος Διδάσκαλος τού Χριστιανικού Βίου καί τής ηθικής
τελειότητος. Είναι ο κατ΄ εξοχήν Διδάσκαλος καί Κήρυκας τής συντριβής καί τής μετανοίας.
Κάθε λόγος Του οδηγεί στήν αυτομεμψία, στή συντριβή, στήν κατάνυξη, στήν μετάνοια. Συνηθισμένα θέματα τών ομιλιών Του είναι ακόμη, η μνήμη τού Θεού καί η μνήμη τού θανάτου, η ταπείνωση, η προσευχή, η αγάπη πρός τόν Θεό καί τόν πλησίον, η Μέλλουσα Κρίσι, η Δευτέρα Παρουσία καί η έλευση τού Αντιχρίστου. Είναι ο δεύτερος Άγιος μετά τόν άγιο Ιππόλυτο, ο Οποίος θέλει νά μάς προετοιμάσει γιά τό Χάραγμα τού Θηρίου, τόν Αντίχριστο, καί, έτσι αναδεικνύεται προφήτης τής εσχατολογικής εποχής μας, προφήτης τής Αποκαλύψεως.
Τά μηνύματα τού Οσίου Εφραίμ τού Σύρου, καθώς αυτά απαυγάζουν από τόν ιερό πόθο Του γιά τήν πνευματική τελειότητα τού ανθρώπου καί τή σωτηρία του, είναι ιδιαίτερα επίκαίρα γι΄ αυτήν τήν εποχή πού ζούμε, τήν εποχή τού ευδαιμονισμού, τής ελευθερίας ηθών καί τής αλλοτριώσεως τού ανθρώπου καί τής αποστασίας του από τόν Θεό.
Ο Όσιος Εφραίμ συνοπτικά, μάς συμβουλεύει καί μάς νουθετεί. Κατά πρώτον, νά μελετούμε καθημερινώς τήν Αγία Γραφή, γιατί αυτή είναι η πηγή τής θείας γνώσεως. Πνευματικά μας όπλα άς έχομε τήν τέλεια αγάπη πρός τόν Θεό καί τόν πλησίον. Καί βεβαίως πρόκειται γιά τήν ολοκληρωμένη πίστη πρός τόν Θεό, χωρίς νά περιεργαζόμαστε πώς τούτο καί πώς εκείνο. Γιατί, αναλογικά πρός τήν πίστη, πού έχει καθένας, υπάρχει καί η χάρη στήν ψυχή του.
Όλα τά έργα μας, οι σκέψεις μας, οι λογισμοί μας νά ενδυθούν μέ τό πνευματικό ένδυμα τής ταπεινοφροσύνης,
πού είναι ισχυρό όπλο κατά τών σκοτεινών δυνάμεων καί η θύρα γιά τήν απόκτηση όλων τών αρετών, ιδιαίτερα τής ειρήνης καί τής πραότητος τής καρδίας, πού τόσο λείπει από τίς καρδιές τών ανθρώπων σήμερα, καθώς είναι αιχμαλωτισμένοι μέ τά γήινα, μέ τήν απόκτηση υλικών αγαθών, μάλλον, ανέσεων καί απολαύσεων. Καί εδώ, λέγει ο Όσιος: «Αγαπητοί μου, μήν πνίξει τό νού σας η πολλή φροντίδα τής ζωής. Άς τρέξουμε γιά τίς ανάγκες μας καί όχι γιά τίς απολαύσεις. Άν ακολουθήσετε στήν ζωή σας τήν αυτάρκεια, θά έχετε ανάπαυση. Άν όμως επιδιώξετε τήν απόλαυση καί τήν πλεονεξία, επηρεασμένοι από τίς κοσμικές φροντίδες, τόν πλούτο καί τίς ηδονές τής ζωής, τότε, θά είναι πολύς ο κόπος καί αβέβαιος ο δρόμος καί ατέλειωτη η θλίψι καί ανήσυχη η ζωή. Δόσε στή ψυχή τίς τροφές τής ψυχής καί στό σώμα τίς τροφές τού σώματος. Μή θρέψεις μόνον τό σώμα σου καί τήν ψυχή σου τήν αφήσεις έρημη καί πεινασμένη. Τροφή καί ζωή τής ψυχής είναι τά θεία λόγια, πού δροσίζουν τήν ψυχή, τά αναγνώσματα μέ ψαλμούς, ύμνους καί ωδές πνευματικές, οι νηστείες, οι αγρυπνίες, αδιάλειπτες προσευχές, μέ ελπίδα, καί δάκρυα συντριβής καί μετανοίας.
Ο Αγιός μας, ο Όσιος Εφραίμ ο Σύρος, παρουσιάζεται παντού, μέ δάκρυα καί στεναγμούς. Τά δάκρυά Του γεννούσαν στεναγμούς καί οι στεναγμοί Του έφερναν δάκρυα, ο χρόνος δέν τά εχώριζε. Μαζί μέ τούς στεναγμούς τής ψυχής Του έκανε νά τρέχουν τά ρυάκια τών ματιών Του. Ή μάλλον, μέ τό τρέξιμο τών ματιών Του, προκαλούσε τούς στεναγμούς.
Εάν εντρυφήσουμε στά συγγράμματά Του, εκεί, θά παρατηρήσουμε, ότι κάθε θεόπνευστος λόγος του, είναι ζυμωμένος μέ δάκρυα.
Χαρακτηριστικώς, ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης, ο Οποίος, όπως προαναφέραμε, έπλεξε τό εγκώμιο τού Οσίου Εφραίμ, αναφέρει σ΄ αυτό, ότι, «ως γάρ πάσιν ανθρώποις, σύμφυτον τό αναπνείν, καί αεί ενεργούμενον ούτως Εφραίμ τό δακρυρροείν», δηλαδή, όπως όλοι οι άνθρωποι έχουν μέσα τους φυσική καί συνεχώς σέ ενέργεια τήν αναπνοή, έτσι καί ο Εφραίμ έχει τό δάκρυ. Καί ποτέ, ούτε ημέρα ούτε νύκτα, ούτε μεσάνυκτα ούτε γιά μιά στιγμή, δέν φαινόταν στεγνό τό ανύστακτο μάτι Του.
Ο φόβος τού Θεού, η μνήμη τού θανάτου, η αυτομεμψία μέ τήν βαθύτατη καί διακεκριμένη ταπείνωσή Του, κυριαρχούν στόν θεοφιλή βίο Του. Γίνεται ο κατ΄εξοχήν «θρηνητικός Μοναχός». Έχει πένθος καί δάκρυα καί στάση υγιή σέ μιά αρμονική συμφωνία μέ όλες τίς ενέργειες τού Αγίου Πνεύματος.
Είναι «ο Άγιος τών Δακρύων».
Ο Όσιος Εφραίμ ο Σύρος, διακεκριμένος Νηπτικός Πατήρ της Εκκλησίας μας, είναι ο χαρακτηριστικώτερος προφήτης της εποχής μας, καθώς αυτή αποδεικνύεται σαφέστατα εσχατολική και παρουσιάζει έκδηλα τα σημεία του Αντιχρίστου»
Ενώπιον της προσδοκίας της ένδοξης επιφάνειας της ημέρας του Χριστού, κηρύττει την μετάνοια και σαλπίζει την προετοιμασία για την υποδοχή του Κυρίου Φωνάζοντας σε όλους το «Μετανοείτε!».
Στούς πρόβουνους τού Ολύμπου, στήν θέση «Παναγία», στόν υψηλότερο γήλοφο, στή ράχη τού Αδριανού τής Αρχαίας Πιερίας, στήν κορυφή τού τριγώνου Δίον – Κατερίνη – Μοναστήρι, στά σύνορα τών υπωρειών τού Ολύμπου καί τών Πιερίων, κοντά στό χωριό Κονταριώτισσα Κατερίνης, βρίσκεται κτισμένο τό Μοναστήρι τού Οσίου καί Θεοφόρου Πατρός ημών καί Οικουμενικού Διδασκάλου Εφραίμ τού Σύρου τού Θαυματουργού.
«Ως πόλις επάνω όρους κειμένη», μεγαλόπρεπα στέκει μέ τήν αγιορείτικη αρχιτεκτονική του καί τήν παλιά παραδοσιακή όψη του, τό Μοναστήρι τού Οσίου Εφραίμ τού Σύρου.
Η Ιερά Μονή τού Οσίου Εφραίμ τού Σύρου έχει τήν ιδιαίτερη ευλογία νά είναι η μοναδική Μονή στόν Ορθόδοξο κόσμο πού τιμά τόν θαυματουργό τούτο Νηπτικό Πατέρα τής Εκκλησίας μας καί δέχεται έτσι «αποκλειστικά» τίς συχνές θαυματουργικές μυστικές καί αθόρυβες ευεργεσίες του.
Επειδή, όπως λέγει ο Άγ. Μάξιμος ο Ομολογητής, « κάθε άσκηση, δίχως αγάπη είναι ξένη του Θεού », και όπως ονομάζει τα μοναστήρια ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, « πόνων ασκητικών φυλακτήρια και σχολεία αρετής», και θέλει τους Μοναχούς, « ιατρούς ψυχών, φίλους της τελειότητος» , έτσι και η Αδελφότης της Ιεράς Μονής μετά της Σεβαστής Γεροντίσσης τους, αγωνίζεται και προσπαθεί με την βοήθεια της Υπεραγίας Θεοτόκου και με τις πρεσβείες και το υπόδειγμα του Προστάτου των Οσίου Εφραίμ του Σύρου, στο κατηχητικό και πνευματικό έργο, θεμελιωμένο στο Ευαγγέλιο και την Ιερά Παράδοση. Γιατί
τα Μοναστήρια είναι τα θεραπευτήρια του πόνου, η λύτρωση του ανθρώπου και των δεινών η απαλλαγή. Τα καταφύγια των πιστών στους εσχάτους χρόνους.
Η Ιερά Μονή του Οσίου Εφραίμ του Σύρου πανηγυρίζει μεγαλοπρεπώς τον Προστάτη της Όσιο στις 28 Ιανουαρίου, και κατά την ημέρα αυτή ιδιαίτερα, πλήθη προσκυνητών συρρέουν, που ενισχύονται και παραμυθούνται από τη Χάρη του Οσίου Εφραίμ, δέχονται τις θαυματουργικές Του πρεσβείες και προσκυνούν με ευλάβεια και πίστη τη χαριτόβρυτη εικόνα Του και τα ευωδιάζοντα Άγια Λείψανά Του.
Είναι άπειρα τά θαύματά του στή Μονή, γι΄ αυτό καί ιδιαίτερα στή μνήμη του, – 28 Ιανουαρίου -, κατακλύζεται η Μονή μέ προσκυνητές από πολλά μέρη τής Ελλάδος καί τού εξωτερικού, γιά νά τόν προσκυνήσουν καί νά τόν παρακαλέσουν, νά τόν ευχαριστήσουν καί νά εναποθέσουν τά τάματά τους.
Ιδιαίτερα θαυματουργεί σέ παθήσεις τών ματιών, διαφόρων όγκων, τού λαιμού, αφού καί τών ψαλτών συμπροστάτης είναι, ως καί τής ατεκνίας πρεσβευτής καί παίδων προστάτης. Αλλά καί σέ όσους πιστούς επικαλούνται τό άγιο όνομά Του, προστρέχει ταχύτατα καί τούς προσφέρει τήν ψυχική καί σωματική υγεία, τήν χαρά, τήν παρηγοριά, τήν επίλυση τών προβλημάτων τους.
Όσιε τού Θεού Εφραίμ πρέσβευε υπέρ ημών.
