Πατριάρχης Βαρθολομαίος: Η πρόσφατη επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου στο Κιλκίς, για τους εορτασμούς των 100 χρόνων από την αναγνώριση της Επισκοπής Πολυανής ως Ιεράς Μητρόπολης, δημιούργησε διχαστικές εντυπώσεις και προκάλεσε έντονες συζητήσεις στον ορθόδοξο κόσμο.
Του Γιάννη Παπανικολάου – ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Ο Προκαθήμενος της Ορθόδοξης Εκκλησίας έπρεπε να είναι ενωτικός και να διευθετεί με ειρηνικό και ήπιο τρόπο τις διάφορες με άλλες εκκλησίες . Δεν εχουμδ περιθώρια για συγκρούσεις . Αυτό φυσικά αφορά και το Πατριαρχείο Μόσχας που καλείται να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων . Μόνο μέσα από τον εγκάρδιο διάλογο θα έχουμε αποτελέσματα εφόσον δεν υπάρχουν ενδιάμεσα εμπόδια τρίτων χωρών !
Η επίσκεψη αυτή δεν ήταν απλώς εορταστική, καθώς περιείχε και θεολογικές αναφορές που φέρνουν στο προσκήνιο τα βαθιά προβλήματα που απασχολούν την Ορθοδοξία τα τελευταία χρόνια.
Η απουσία της Ρωσικής Εκκλησίας και οι αναφορές του Πατριάρχη
Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Κιλκίς, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος επανέλαβε την ανησυχία του για την απουσία της Ρωσικής Εκκλησίας από την Πανορθόδοξη Σύνοδο που πραγματοποιήθηκε το 2016 στο Κολυμπάρι της Κρήτης χρησιμοποιώντας σκληρές εκφράσεις που παραπέμπουν σε ακραίο πολιτικό λόγο και όχι στον προκαθήμενο της Μητέρας Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης.
Η αναφορά του αυτή εγείρει εύλογα ερωτήματα, καθώς το ζήτημα έχει συζητηθεί εκτενώς και στο παρελθόν, με τη ρωσική πλευρά να αρνείται να συμμετάσχει στη Σύνοδο λόγω διαφωνιών με την οργάνωση και τα θέματα της Συνόδου.
Η επαναφορά αυτού του θέματος, όμως, προκαλεί σκανδαλισμό σε ορισμένα τμήματα του ορθόδοξου κόσμου. Ειδικά σε μια εποχή όπου η Ορθοδοξία βρίσκεται ήδη αντιμέτωπη με σοβαρούς εσωτερικούς διχασμούς, όπως αυτός που σχετίζεται με την ανακήρυξη της αυτοκεφαλίας της Ουκρανικής Εκκλησίας, η συνεχής αναφορά στην απουσία της Ρωσικής Εκκλησίας από τη Σύνοδο του 2016 δημιουργεί νέες εντάσεις. Πολλοί αναρωτιούνται αν τέτοιες δηλώσεις είναι εποικοδομητικές ή αν τελικά διαιωνίζουν τη διαίρεση στον ορθόδοξο κόσμο.
Το ουκρανικό ζήτημα και ο νέος νόμος
Η αναφορά του Πατριάρχη για τη Ρωσική Εκκλησία συνδέεται άμεσα με την κρίση που έχει προκύψει από την αναγνώριση της Ουκρανικής Αυτοκέφαλης Εκκλησίας. Το 2018, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος χορήγησε αυτοκεφαλία στην Ουκρανική Εκκλησία, γεγονός που προκάλεσε την αντίδραση της Ρωσικής Εκκλησίας, η οποία διέκοψε την κοινωνία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Πρόσφατα, στην Ουκρανία ψηφίστηκε ένας νόμος που απαγορεύει τη λειτουργία της Ορθόδοξης Εκκλησίας υπό τον Μητροπολίτη Ονούφριο, η οποία είναι προσκείμενη στο Πατριαρχείο της Μόσχας. Αυτός ο νόμος έχει δημιουργήσει περαιτέρω ένταση και πολώσεις, τόσο εντός της χώρας όσο και στην παγκόσμια Ορθοδοξία. Η σύγκρουση για την Ουκρανική Αυτοκεφαλία συνεχίζει να απασχολεί την Ορθόδοξη Εκκλησία, με πολλούς να θεωρούν ότι η κρίση αυτή δεν έχει ακόμη επιλυθεί. Οι δηλώσεις του Πατριάρχη Βαρθολομαίου στο Κιλκίς για τη Ρωσική Εκκλησία, σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στην Ουκρανία, προσδίδουν νέα διάσταση σε αυτήν την εκκλησιαστική σύγκρουση.
Η άφιξη στη Θεσσαλονίκη και οι νέες προκλήσεις
Μετά την επίσκεψη στο Κιλκίς, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος έφτασε στη Θεσσαλονίκη την Τρίτη, 24 Σεπτεμβρίου 2024, για να συμμετάσχει σε σειρά εκδηλώσεων. Η επίσκεψή του στην πόλη αυτή είναι εξίσου σημαντική, καθώς αναμένεται να χοροστατήσει σε θρησκευτικές τελετές, να εγκαινιάσει νέα ιδρύματα και να συμμετάσχει σε επιστημονικές εκδηλώσεις, όπως αυτή του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης και του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που γιορτάζει τα 100 χρόνια από την ίδρυσή του.
Ωστόσο, το ερώτημα που αιωρείται είναι τι θα πει ο Πατριάρχης στη Θεσσαλονίκη, μετά τις δηλώσεις του στο Κιλκίς. Οι δηλώσεις για τη Ρωσική Εκκλησία έχουν δημιουργήσει αναστάτωση, και πολλοί αναμένουν να δουν αν θα υπάρξει συνέχεια στις τοποθετήσεις του γύρω από τα ζητήματα της εκκλησιαστικής ενότητας και της αυτοκεφαλίας.
Οι επερχόμενες εκδηλώσεις
Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Θεσσαλονίκη, ο Πατριάρχης θα εγκαινιάσει το Διεθνές Ογκολογικό Κέντρο του Ιατρικού Διαβαλκανικού Θεσσαλονίκης και τις νέες εγκαταστάσεις του οργανισμού «Βυζαντινή Θεσσαλονίκη». Επιπλέον, θα χοροστατήσει στον Ιερό Ναό του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, την Πέμπτη 26 Σεπτεμβρίου, κατά τον Όρθρο και τη Θεία Λειτουργία για τον εορτασμό του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου.
Οι εκδηλώσεις αυτές, παρά το θρησκευτικό τους πλαίσιο, έχουν και έναν ισχυρό κοινωνικό και επιστημονικό χαρακτήρα. Το Διεθνές Ογκολογικό Κέντρο αναμένεται να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην παροχή προηγμένης ογκολογικής φροντίδας, ενώ η «Βυζαντινή Θεσσαλονίκη» θα συμβάλει στη διατήρηση και προώθηση της βυζαντινής πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης.
Ο αντίκτυπος της επίσκεψης
Η επίσκεψη του Πατριάρχη Βαρθολομαίου στη Θεσσαλονίκη έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή για την Ορθοδοξία. Οι δηλώσεις του στο Κιλκίς έχουν ήδη προκαλέσει συζητήσεις, και είναι πιθανό να συνεχίσουν να απασχολούν την επικαιρότητα. Με τη Ρωσική Εκκλησία να παραμένει απούσα από την Πανορθόδοξη Σύνοδο και τις σχέσεις μεταξύ των δύο Πατριαρχείων να είναι τεταμένες, ο εκκλησιαστικός κόσμος αναμένει με ενδιαφέρον τα επόμενα βήματα του Πατριάρχη.
Οι αναφορές για την ενότητα της Ορθοδοξίας και η διαχείριση των διαφωνιών που έχουν προκύψει, ιδίως με το ζήτημα της Ουκρανίας, θα συνεχίσουν να βρίσκονται στο επίκεντρο των τοποθετήσεων του Πατριάρχη. Εν αναμονή των νέων δηλώσεων στη Θεσσαλονίκη, το ερώτημα παραμένει: Θα καταφέρει η Ορθοδοξία να ξεπεράσει τις διαφορές της και να προχωρήσει σε ενότητα, ή οι διαιρέσεις θα συνεχίσουν να ταλαιπωρούν την Εκκλησία;
