ΗΠΑ – Τουρκία: Το διπλωματικό κόλπο που χρησιμοποιεί η διακυβέρνηση Τραμπ ως προς τις σχέσεις της με την Τουρκία με επίκεντρο την παρά φύση απόκτηση από την Άγκυρα του ρωσικού πυραυλικού συστήματος S-400 είναι τόσο παλιό όσο και η θεωρία του Μακιαβέλι.
Όταν δηλαδή δεν επιθυμείς να πάρεις μία ξεκάθαρη απόφαση, τότε εφευρίσκεις «εσωτερικές αντιφάσεις» σε επίπεδο των κέντρων λήψης αποφάσεων. Με αυτόν τον τρόπο κερδίζεις χρόνο ελπίζοντας πως οι εξελίξεις θα ξεκαθαρίσουν το τοπίο.
Αυτό το κόλπο χρησιμοποιεί η διακυβέρνηση Τραμπ από την ώρα που, αναπόφευκτα, θα έπρεπε να πάρει μία θέση για το περίφημο ζήτημα των S-400 που παύει πια να είναι ένα απλό οπλικό σύστημα, αλλά είναι ένας διπλωματικός όρος που αφορά στο πλέγμα των σχέσεων μεταξύ Αμερικής-Ρωσίας, ΝΑΤΟ-Ρωσίας και Τουρκίας-Αμερικής.
Ο Τραμπ στα τρία χρόνια της θητείας του δεν φοβήθηκε ποτέ να χαρακτηριστεί ως «αμφιλεγόμενος». Το αντίθετο μάλιστα. Πολλές φορές το επεδίωξε. Αμφιλεγόμενη η πολιτική των ΗΠΑ έναντι της Βορείου Κορέας. Αμφιλεγόμενη η πολιτική των ΗΠΑ έναντι του Ιράν. Αμφιλεγόμενη τώρα η πολιτική των ΗΠΑ έναντι της Τουρκίας.
Ο Τραμπ έχει ανοιχτούς διαύλους με τη Μόσχα. Αυτοί οι δίαυλοι διανοίχτηκαν όταν ως επιχειρηματίας αποφάσισε να κτίσει τον ουρανοξύστη του στη ρωσική πρωτεύουσα. Έκτοτε οι επαφές του με τη νομενκλατούρα του Πούτιν ήταν διαρκείς. Κατηγορήθηκε ο πρόεδρος των ΗΠΑ ότι βρισκόταν σε μία άτυπη συνδιαλλαγή με τη νομενκλατούρα αυτή κατά την περίοδο προ των εκλογών του 2016. Άλλες κατηγορίες κατέπεσαν, ορισμένες βρίσκονται υπό διερεύνηση και κάποιες αναμένουν στο αρχείο. Το ζήτημα ουδέποτε ξεκαθαρίστηκε και πολλά «κεφάλια» έπεσαν από τότε, θυσία στην «ποδιά» του ηγέτη του Λευκού Οίκου. Υπουργοί αποπέμφθηκαν, δικαστικοί αμαυρώθηκαν, αρχηγοί του FBI και της CIA καταποντίστηκαν.
Πριν από περίπου δύο εβδομάδες, στην Οζάκα της Ιαπωνίας, συγκεντρώθηκαν οι ηγέτες των πλουσιοτέρων χωρών του πλανήτη που συμμετέχουν στην ομάδα των G20. Εκεί παρευρέθη και ο Ταγίπ Ερντογάν. Πριν συναντήσει τον Τούρκο ομόλογό του στο περιθώριο των εργασιών της Συνόδου, ο Ντ. Τραμπ είχε συνάντηση με τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Ουδείς έμαθε ποτέ το τι διημείφθη. Την επόμενη μέρα πραγματοποιήθηκε η από καιρό αναμενόμενη συνάντηση του Αμερικανού προέδρου με τον Τούρκο ομόλογό του. Αμέσως μετά ο Ταγίπ Ερντογάν δεν έβρισκε τον τρόπο να εκφράσει την ικανοποίησή του. Επιβεβαίωσε πως δεν αναμένει σοβαρές κυρώσεις από τις ΗΠΑ λόγω της προμήθειας των S-400.
Ξεκαθάρισε πως οι σχέσεις του με τον Ντ. Τραμπ είναι άριστες. Υπονόησε πως οι σχέσεις του με τους υφισταμένους του Ντ. Τραμπ είναι οι χείριστες. Άφησε να εννοηθεί, δηλαδή, πως υπάρχουν «αντιφάσεις» στο κέντρο λήψης αποφάσεων της Ουάσινγκτον. Ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος είχε τότε επισημάνει στην Οζάκα πως η στάση της Αμερικής έναντι της Τουρκίας είναι ένα μεγάλο «UNFAIR». Για αυτήν την «αδικία» έναντι της Τουρκίας υπεύθυνος είναι ο προηγούμενος πλανητάρχης και σάκος του μποξ για τον Ντ. Τραμπ, ο Μπαράκ Ομπάμα. Ο σημερινός Αμερικανός πρόεδρος εξήγησε πως ούτε λίγο ούτε πολύ η Τουρκία αναγκάστηκε να προμηθευτεί ρωσικά οπλικά συστήματα, διότι ο Μπ. Ομπάμα είχε επιβάλει σε αυτήν τη χώρα εμπάργκο ως προς την πώληση του αντιστοίχου αμερικανικού πυραυλικού συστήματος Patriot. Ο Ντ. Τραμπ επέστρεψε στις ΗΠΑ και ο Ταγίπ Ερντογάν στην Τουρκία.
Τα αμέσως επόμενα 24ωρα το αμερικανικό Πεντάγωνο συνέχισε το «βιολί» του, ξεκαθαρίζοντας πως θα επιβληθούν σοβαρές κυρώσεις στην Τουρκία για τους S-400. Δεν ίδρωσε κανενός το αφτί στην Άγκυρα. Αντιθέτως, υπήρξε «βροχή» δημοσιευμάτων τόσο εντός όσο και εκτός Τουρκίας που εξηγούσαν πως η Άγκυρα δεν θα πρέπει να ανησυχεί για το ενδεχόμενο επιβολής σοβαρών κυρώσεων με ευρύ οικονομικό υπόβαθρο από τις ΗΠΑ προς τη σύμμαχο Τουρκία.
ΗΠΑ – ΤΟΥΡΚΙΑ: S-400
Οι S-400 υπό τους ήχους ανατολίτικων τυμπάνων άρχισαν να καταφθάνουν σταδιακά σε κιτ σε στρατιωτικό αεροδρόμιο πλησίον της Άγκυρας με τα τεράστια στρατιωτικά μεταγωγικά της Ρωσίας, τα περίφημα «Αντόνοφ». Τρεις μέρες αργότερα ο Ντ. Τραμπ «δέησε» να δημοσιοποιήσει τις απόψεις του για αυτό το ζήτημα. Είπε, λοιπόν, το βράδυ της Τρίτης προς την Τετάρτη πως οι ΗΠΑ δεν θα πουλήσουν μαχητικά F-35 στην Τουρκία, συμπληρώνοντας πως η Αμερική βρίσκεται σε μια πρωτόγνωρα δύσκολη κατάσταση, διότι η συμπεριφορά της έναντι της Άγκυρας είναι άδικη.
Ο Ντ. Τραμπ δεν εξήγησε βεβαίως το εάν ή όχι θα αποπεμφθεί από το πρόγραμμα παραγωγής των F-35 η τουρκική πολεμική βιομηχανία, η οποία έως τώρα έχει επενδύσει δισεκατομμύρια δολάρια σε αυτήν την υπόθεση. Ούτε ξεκαθάρισε εάν οι ΗΠΑ κάποια στιγμή θα ανατρέψουν την απόφαση αυτή και θα καταλήξουν να πουλήσουν F-35 στην Άγκυρα. Κουβέντα δεν είπε ο Ντ. Τραμπ για τις «συμμαχικές σχέσεις» της Τουρκίας με τη Ρωσία, ούτε και για τις «θερμότατες σχέσεις» με τον βασικό εχθρό των ΗΠΑ που είναι το Ιράν. Δεν ανέφερε ούτε λέξη για τις διαταραγμένες σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ. Δεν είπε τίποτα για την πειρατική διπλωματία της Άγκυρας στην ανατολική Μεσόγειο και τα κοιτάσματα των υδρογονανθράκων. Δεν ασχολήθηκε καν με τον «σύμμαχο» Ελλάδα.
Ποιος, άραγε, πλήρωσε τους ρωσικούς S-400; Οι φήμες που κυκλοφορούν στα διπλωματικά γραφεία της Δύσης αναφέρουν μία πολύ μικρή χώρα στον Περσικό Κόλπο, το Κατάρ. Πού θα καταλήξουν οι S-400; Οι φήμες που κυκλοφορούν στα γραφεία των στρατιωτικών ακολούθων των μεγάλων πρεσβειών στη Δύση αναφέρουν και πάλι αυτήν τη μικρή χώρα. Το Κατάρ. Τι συμβαίνει λοιπόν; Βρισκόμαστε μπροστά σε μία εξελισσόμενη διπλωματική μπλόφα καλοστημένη και καλολαδωμένη; Βρισκόμαστε μπροστά σε ένα σύμπλεγμα αμηχανίας της αμερικανικής διπλωματίας; Αντιμετωπίζουμε ένα διπλωματικό παράδοξο που καταδεικνύει το μέγεθος της αναρχίας που κυριαρχεί στην παγκόσμια διπλωματία;
Η διακυβέρνηση Ντ. Τραμπ από τα τέλη Δεκεμβρίου και μετά θα εισέλθει στην προεκλογική περίοδο για τη μεγάλη αναμέτρηση του Νοεμβρίου του 2020. Με λίγα λόγια, ο Λευκός Οίκος και τα δύο μεγάλα κόμματα θα βάλουν τα μολύβια κάτω και θα αρχίσουν να ασχολούνται εκ νέου με τα social media, τις αναρτήσεις στο Twitter και τις γιγαντιαίες προεκλογικές συγκεντρώσεις, κυρίως στις μεγάλες μεσοδυτικές Πολιτείες. Ο Ντ. Τραμπ θα επιδιώξει να επανεκλεγεί και θα χρησιμοποιήσει τα μέσα τα οποία γνωρίζει καλά. Τα ΜΜΕ. Οι προτεραιότητες της εξωτερικής πολιτικής καθώς και οι στρατιωτικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ στο εξωτερικό θα υποβιβαστούν σε δεύτερη μοίρα. Η προεκλογική εκστρατεία του σημερινού προέδρου των ΗΠΑ θα χαρακτηριστεί για άλλη μία φορά από μία καμπάνια οικονομικού τύπου που θα στοχεύει τα εσωτερικά οικονομικά προβλήματα της Αμερικής καθώς και τις οικονομικές σχέσεις της Ουάσινγκτον με τον υπόλοιπο κόσμο. Οι εκλογές στις ΗΠΑ θα διεξαχθούν και πάλι «με το χέρι στην τσέπη του μέσου Αμερικανού πολίτη».
Είναι προφανές σε ό,τι αφορά στην ελληνική πραγματικότητα πως οι όποιες εξελίξεις στην ανατολική Μεσόγειο, ενδεχομένως και στο Αιγαίο, θα αντιμετωπιστούν σε ένα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, μεταξύ του Ιουλίου 2019 και του Δεκεμβρίου 2019. Είναι πολλοί εκείνοι οι οποίοι το τελευταίο διάστημα διακινούν την πληροφορία περί άμεσης ενεργοποίησης και μάλιστα με γοργούς ρυθμούς της διαδικασίας επίλυσης του Κυπριακού υπό το καθεστώς της οσμής των υδρογονανθράκων. Το νέο Ελ Ντοράντο καθορίζει τις προτεραιότητες κι όχι ο πολιτικός πυρήνας του προβλήματος. Εάν η πληροφορία αυτή επιβεβαιωθεί, τότε η Λευκωσία καλείται να διαπραγματευθεί την πολιτική-θεσμική επίλυση του Κυπριακού σε ένα καθεστώς ιδιότυπης ομηρίας. Η ομηρία αυτή έχει να κάνει με την πίεση που ασκούν οι πετρελαϊκές εταιρείες και τα κονσόρτσιουμ εμπορίας πετρελαιοειδών που ζητούν τη θεσμική επίλυση της εκκρεμότητας προκειμένου να σχεδιάσουν το τελευταίο στάδιο εφαρμογής των γιγαντιαίων επενδύσεων που χρειάζονται για την εξόρυξη και μεταφορά των κοιτασμάτων φυσικού αερίου της ανατολικής Μεσογείου προς την Ευρώπη και αλλού.
Η πρόσφατη «εμπλοκή» στις θάλασσες της Κύπρου, με τα τουρκικά γεωτρύπανα να τρυπούν την κυπριακή ΑΟΖ και την Τουρκία να αδιαφορεί για τις φλύαρες προειδοποιήσεις της Ευρώπης ή τις ακόμη πιο φλύαρες και περιορισμένου βεληνεκούς απειλές των ΗΠΑ προς την Άγκυρα, θυμίζει πολύ «θεατρικό σκηνικό». Είναι, ωστόσο, περίεργο πως μία κυπριακή εφημερίδα που εκφράζει τον πυρήνα του πολιτικού κατεστημένου της Κύπρου, η εφημερίδα «Φιλελεύθερος», δημοσίευσε, μόνη αυτή, την πληροφορία πως το τουρκικό γεωτρύπανο «Πορθητής» εντόπισε κοίτασμα φυσικού αερίου 60 χλμ. δυτικά της Πάφου, του οποίου ο όγκος υπολογίστηκε σε 170 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα.
Η πηγή στην οποία αναφέρεται ο «Φιλελεύθερος» είναι ένας ανώνυμος κοινοτικός αξιωματούχος από τις Βρυξέλλες. Η είδηση αυτή έμεινε ορφανή. Δεν υπήρξε καμία αναπαραγωγή της από τα τουρκικά ΜΜΕ, δεν ακούστηκε ούτε μία θριαμβολογία από την τουρκική νομενκλατούρα ή τον Ταγίπ Ερντογάν που θα είχαν κάθε συμφέρον να προκαλέσουν διεθνές show με μία τέτοια πληροφορία. Την είδηση του «Φιλελεύθερου» αναπαρήγαγαν μόνο κάποια ελληνικά ΜΜΕ. 24 ώρες πριν από τη δημοσίευση της πληροφορίας αυτής, ο πρόεδρος του «ψευδοκράτους» Μουσταφά Ακιντζί με επίσημο αίτημά του στον ΟΗΕ ζητούσε τη συγκρότηση ενός κοινού φορέα στη μεγαλόνησο, ελληνοκυπριακού και τουρκοκυπριακού, που θα αναλάμβανε συνολικά και συγκροτημένα την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων εντός της ΑΟΖ του νησιού. Χρειάστηκαν τρεις ημέρες για την πολική ηγεσία της Λευκωσίας για να απορρίψει το αίτημα αυτό.
Η σύμπτωση μεταξύ του αιτήματος του Ακιντζί και του δημοσιεύματος του «Φιλελεύθερου» δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη. Πρόκειται για τα προεόρτια μιας άμεσης ενεργοποίησης της διαδικασίας διαπραγμάτευσης για την επίλυση του Κυπριακού; Πρόκειται για τη διαμόρφωση ενός γενικότερου κλίματος στην κοινή γνώμη πως κάποια στιγμή θα πρέπει η Λευκωσία και άρα ο ελληνικός παράγων να αποδώσουν στην Τουρκία και στους Τουρκοκυπρίους κάποιο μερτικό από το νέο Ελ Ντοράντο; Μήπως κάποιος προϊδεάζει για μία επερχόμενη γενική διαπραγμάτευση μεταξύ του ελληνικού και του τουρκικού παράγοντα για τη συνολική διευθέτηση των διαχρονικών εκκρεμοτήτων στο Αιγαίο, τον εναέριο και θαλάσσιο χώρο, τις ΑΟΖ, τα πιθανά κοιτάσματα υδρογονανθράκων νοτίως, βορείως, δυτικά και ανατολικά της Κρήτης και βεβαίως για την ανατολική Μεσόγειο; Αργά ή γρήγορα, κάποιες απαντήσεις στα ερωτήματα που έχουν ήδη διατυπωθεί θα δουν το φως της δημοσιότητας. Είτε ως επίσημες ανακοινώσεις είτε ως ενέργειες στην πράξη. Μόνο που, όπως συμβαίνει συνήθως στις συμβάσεις, επιχειρηματικές ή διεθνείς, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες.
