Στις 14 Ιουνίου 1985 οι υφυπουργοί της Γερμανίας, της Γερμανίας, του Βελγίου, του Λουξεμβούργου και της Ολλανδίας, υπέγραφαν τη βάση της ελεύθερης κυκλοφορίας μέσα στην Ευρώπη. Η συμφωνία πήρε το όνομά της από το ομώνυμο χωριό του Λουξεμβούργου, όπου υπεγράφη.
Οι 5 υφυπουργοί ανέβηκαν στο πλοίο MS Princesse Marie-Astrid, παρουσία μερικών δημοσιογράφων και μαρτύρων και υπέγραψαν ένα ταπεινό κείμενο, περίπου 10 σελίδων, το οποίο έφερε το όνομα της κοινότητας των 500 κατοίκων που τους φιλοξένησε: Schengen.
Σήμερα, 31 χρόνια αργότερα, η απειλή της εξόδου της χώρας από τους κόλπους της αποτελεί την εύκολη απάντηση στην αδυναμία της Ευρώπης να διαχειριστεί το προσφυγικό ζήτημα. Φωνές που ξεκίνησαν δειλά να κάνουν λόγο για έξοδο της χώρας μας από τη συνθήκη Σένγκεν με το πρόσχημα της αυστηροποίησης των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα Ελλάδας, πλέον έχουν μετατραπεί σε σαφείς πολιτικές τοποθετήσεις ορισμένων εκ των εταίρων μας της ΕΕ. Τι θα γίνει όμως αν πάψει να υπάγεται η χώρα στις προβλέψεις της Σένγκεν;
Ο χώρος Σένγκεν αποτελείται από 26 ευρωπαϊκές χώρες, 22 από τις οποίες είναι κράτη μέλη της ΕΕ. Κάθε χώρα που ανήκει στον χώρο Σένγκεν αξιολογείται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, έτσι ώστε να διασφαλίζεται ότι εφαρμόζει στο ακέραιο τους κανόνες που έχουν συμφωνηθεί από όλους.
Τι προβλέπει η Συνθήκη Σένγκεν για τα μέλη της:
-Ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, αλλά και εμπορευμάτων, υπηρεσιών και κεφαλαίων. Τα εσωτερικά σύνορα μεταξύ των χωρών που έχουν υπογράψει τη Συνθήκη, έχουν ουσιαστικά καταργηθεί και αντικατασταθεί με ενιαία εξωτερικά σύνορα.
-Κοινούς κανόνες όσον αφορά τις θεωρήσεις για διαμονές σύντομης διάρκειας, τις αιτήσεις ασύλου και τους ελέγχους στα σύνορα, οι οποίοι πρέπει να τηρούνται απαρέγκλιτα.
-Την κίνηση πολιτών μέσα στους κόλπους των χωρών που έχουν υπογράψει τη συνθήκη χωρίς να υποβάλλονται σε συνοριακούς ελέγχους, άρα περιορισμένη αναμονή στα αεροδρόμια, θαλάσσια ή χερσαία σύνορα.
-Η διενέργεια αστυνομικών έλεγχων επιτρέπεται μόνο αν η αστυνομία έχει πληροφορίες για πιθανή απειλή στη δημόσια ασφάλεια. Στα λιμάνια και τα αεροδρόμια, οι μοναδικοί έλεγχοι που επιτρέπονται αφορούν στην επαλήθευση της ταυτότητας του νόμιμου κατόχου του εισιτηρίου.
-Σχετικά με τα κοινά εξωτερικά σύνορα, η Σένγκεν είναι η βελτιωμένη συνεργασία και ο συντονισμός μεταξύ των αστυνομικών υπηρεσιών και των δικαστικών αρχών των διαφόρων χωρών που εγγυώνται την ασφάλεια εντός του χώρου Σένγκεν.
-Συνοριοφύλακες μιας χώρας μπορούν να αποσπώνται σε άλλη χώρα στο πλαίσιο κοινών επιχειρήσεων ή να παρέχουν στήριξη σε κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες πιέσεις.
Σε περίπτωση εξόδου από τη Σένγκεν, η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τα πλεονεκτήματα της συνεργασίας ανάμεσα στα κράτη του ενιαίου χώρου, σε μια περίοδο που η απειλή της τρομοκρατίας είναι έντονα παρούσα. Τα κράτη που ανήκουν στη Σένγκεν ανταλλάσσουν πληροφορίες για την καταπολέμηση του οργανωμένου διασυνοριακού εγκλήματος και της τρομοκρατίας.
Η ενισχυμένη αστυνομική συνεργασία καθιστά δυνατή την καταδίωξη εγκληματιών πέραν των συνόρων, τη διασυνοριακή παρακολούθηση, τη σύσταση κοινών αστυνομικών κέντρων και ομάδων, καθώς και τη χρήση του συστήματος πληροφοριών Σένγκεν (SIS), το οποίο βοηθά στη διατήρηση της εσωτερικής ασφάλειας εντός των κρατών του χώρου Σένγκεν. Το SIS είναι έναεκτενές σύστημα πληροφοριών, που παρέχει στην αστυνομία και τις αρμόδιες αρχές της Ελλάδας (και των άλλων κρατών της Σένγκεν) πρόσβαση σε καταχωρίσεις για εξαφανισθέντα πρόσωπα, για πρόσωπα ή αντικείμενα που συνδέονται με ποινικά αδικήματα και για υπηκόους τρίτων χωρών που δεν επιτρέπεται να εισέλθουν ή να παραμείνουν στον χώρο Σένγκεν.