Αρχιεπισκοπή Αμερικής: Τους τελευταίους μήνες, η ελληνική ομογένεια στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και το Οικουμενικό Πατριαρχείο στο Φανάρι, βιώνουν έντονες αναταράξεις και προβληματισμό για τα οικονομικά ζητήματα και τις διοικητικές αλλαγές που προωθεί ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος.
Του Γιάννη Παπανικολάου-ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Αν και η προσπάθεια για την αλλαγή του καταστατικού της Αρχιεπισκοπής είχε αρχικά την υποστήριξη του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, οι αντιδράσεις που προέκυψαν από μητροπολίτες της Αμερικής και άλλους κύκλους της Εκκλησίας οδήγησαν σε σημαντικές καθυστερήσεις και τελικά σε αναστολή του σχεδίου.
Οι Προθέσεις του Ελπιδοφόρου και οι Αντιδράσεις
Ο Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος, που ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2019, από την αρχή της θητείας του έθεσε στο τραπέζι την ανάγκη για αλλαγές στο Καταστατικό της Αρχιεπισκοπής Αμερικής, με στόχο τη μεταρρύθμιση του τρόπου λειτουργίας των Μητροπόλεων και της διοίκησης γενικότερα. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Ελπιδοφόρος επιδίωξε την κατάργηση της αυτονομίας των Μητροπόλεων και την ένταξή τους σε μια κεντρική διοικητική δομή που θα προσομοίαζε σε περιφέρειες υπό την προσωπική του εποπτεία.
Οι προτάσεις του Ελπιδοφόρου για τη διοίκηση της Αρχιεπισκοπής, που περιλάμβαναν την κατάργηση των παραδοσιακών Μητροπόλεων και τη δημιουργία «Περιφερειών» υπό την καθοδήγησή του, αντιμετώπισαν σοβαρές αντιδράσεις από πλευράς μητροπολιτών στην Αμερική. Ο Μητροπολίτης Νέας Ιερσέης Ευάγγελος και ο Μητροπολίτης Βοστώνης Μεθόδιος ήταν δύο από τους βασικούς αντιφρονούντες, οι οποίοι, λόγω των θέσεών τους και της αντίστασής τους στο σχέδιο, υπέστησαν τιμωρίες. Ο Μητροπολίτης Ευάγγελος απομακρύνθηκε από τη Μητρόπολη Νέας Ιερσέης, ενώ ο Μητροπολίτης Μεθόδιος τέθηκε σε προσωρινή αργία.
Η κίνηση του Ελπιδοφόρου να περιορίσει την αυτονομία των Μητροπόλεων και να ενισχύσει την κεντρική εξουσία της Αρχιεπισκοπής θεωρήθηκε από πολλούς ως αποδυνάμωση της Εκκλησιαστικής δομής της Αμερικής και προκαλούσε έντονες αντιδράσεις όχι μόνο σε τοπικό επίπεδο, αλλά και στο Φανάρι.
Η Αντίθεση από το Φανάρι και η Αναστολή του Σχεδίου
Αρχικά, το Οικουμενικό Πατριαρχείο είχε δώσει την έγκρισή του για τις προτεινόμενες αλλαγές, ωστόσο οι διαρκείς αντιδράσεις από τη βάση της Εκκλησίας και οι ενστάσεις των μητροπολιτών της Αμερικής, αλλά και άλλων κληρικών στο Φανάρι, ανάγκασαν τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο να αναστείλει τη διαδικασία.
Σύμφωνα με πληροφορίες από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, οι προτάσεις του Ελπιδοφόρου για τη νέα δομή της Αρχιεπισκοπής και τη λειτουργία των γυναικών δεν βρήκαν υποστηρικτές ούτε από το Πατριαρχείο ούτε από την ομογένεια. Ο Πατριάρχης, αφού συζήτησε το θέμα με τα μέλη της Ιεράς Συνόδου της Αρχιεπισκοπής, αποφάσισε να αναβάλλει την εφαρμογή των τροποποιήσεων, διαπιστώνοντας την ανάγκη για περαιτέρω ωρίμανση των προτεινόμενων αλλαγών.
Οι Εξελίξεις στο Φανάρι και οι Επιφυλάξεις των Μητροπολιτών
Η τελευταία συνάντηση του Ελπιδοφόρου με τα μέλη της Ιεράς Συνόδου στο Φανάρι, όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση, κατέληξε στην αναγκαιότητα περαιτέρω επεξεργασίας των προτάσεων για το καταστατικό και την οργανωτική δομή της Αρχιεπισκοπής Αμερικής. Οι ενστάσεις που διατυπώθηκαν από μητροπολίτες όπως ο Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Εμμανουήλ, ο οποίος είναι και πρόεδρος της μεικτής επιτροπής για το Καταστατικό, και ο Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων Νικήτας, εκφράζουν σοβαρές αμφιβολίες σχετικά με τη σκοπιμότητα των προτεινόμενων τροποποιήσεων.
Ειδικότερα, ο Ελπιδοφόρος φέρεται να επιχείρησε να επιβάλει την υποχρέωση μνημονεύσεως του ονόματός του στις Ακολουθίες, υποστηρίζοντας ότι αυτή η ενέργεια θα διασφάλιζε την ενότητα της Αρχιεπισκοπής. Ωστόσο, η κίνηση αυτή δεν βρήκε την απαραίτητη αποδοχή, καθώς πολλοί μητροπολίτες και κληρικοί θεώρησαν ότι θα έθετε σε κίνδυνο την αυτονομία των τοπικών μητροπόλεων και τη λειτουργία τους σύμφωνα με τις παραδοσιακές εκκλησιαστικές δομές.
Το σχέδιο του Ελπιδοφόρου περιλάμβανε τη δημιουργία «Περιφερειών» εντός των Μητροπόλεων, με την εισαγωγή βοηθών επισκόπων που θα υπάγονταν απευθείας σε αυτόν και όχι στους τοπικούς μητροπολίτες. Αυτή η κίνηση αποσκοπούσε στη μείωση της επιρροής των Μητροπόλεων και στην ενίσχυση του κεντρικού ελέγχου από την Αρχιεπισκοπή, κάτι που προκάλεσε την αντίδραση των τοπικών ηγετών.
Η προσπάθεια του Αρχιεπισκόπου Ελπιδοφόρου για αλλαγές στο καταστατικό της Αρχιεπισκοπής Αμερικής φαίνεται να έχει βρει ισχυρή αντίσταση, τόσο από την πλευρά των μητροπολιτών της Αμερικής όσο και από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Παρά τις προθέσεις του για μεταρρύθμιση και την ενίσχυση του κεντρικού ελέγχου, το σχέδιο δεν φαίνεται να προχωράει με την ίδια ταχύτητα και ένταση που επιθυμούσε ο ίδιος.
Η αναστάτωση και οι εντάσεις που δημιουργούνται γύρω από τα οικονομικά και διοικητικά ζητήματα της Αρχιεπισκοπής Αμερικής αποτελούν ένα κρίσιμο σημείο καμπής για τον Ελπιδοφόρο και την κοινότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Αμερική. Το μέλλον της Αρχιεπισκοπής και η δυνατότητα για μια ουσιαστική μεταρρύθμιση εξαρτώνται από την ικανότητα του Αρχιεπισκόπου να βρει ισχυρούς συμμάχους τόσο εντός της ομογένειας όσο και στο Πατριαρχείο, ενώ παράλληλα θα πρέπει να εξασφαλίσει την εμπιστοσύνη και την υποστήριξη των τοπικών εκκλησιαστικών ηγετών.
Τα οικονομικά
Τους τελευταίους μήνες, η ελληνική ομογένεια στις Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκεται σε αναταραχή, καθώς έχουν προκύψει σοβαρές ανησυχίες γύρω από τα οικονομικά της Αρχιεπισκοπής Αμερικής, η οποία διοικείται από τον Αρχιεπίσκοπο Ελπιδοφόρο. Αν και η Αρχιεπισκοπή έχει διαδραματίσει πάντοτε κεντρικό ρόλο στη ζωή των Ελληνοαμερικανών, οι πρόσφατες αναταραχές σχετικά με τη διαχείριση των οικονομικών της έχουν προκαλέσει έντονες αντιπαραθέσεις, ενώ η εμπιστοσύνη της κοινότητας έχει κλονιστεί.
Οικονομικές Δυσχέρειες και Αντιφάσεις στη Διαχείριση
Η Αρχιεπισκοπή Αμερικής, μια από τις σημαντικότερες θρησκευτικές οργανώσεις για τους Έλληνες της διασποράς, έχει πάντα βρεθεί υπό το μικροσκόπιο λόγω της οικονομικής της διαχείρισης. Αν και το πρόβλημα υπήρχε και πριν το 2019!
Ωστόσο, οι τελευταίοι μήνες έχουν φέρει στο προσκήνιο σοβαρά ερωτήματα για τον τρόπο που διαχειρίζονται οι πόροι της, με τους πιστούς να εκφράζουν έντονες ανησυχίες. Η οικονομική κατάσταση της Αρχιεπισκοπής, που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις δωρεές της ομογένειας, έχει επιδεινωθεί λόγω της πανδημίας, της οικονομικής ύφεσης και της μειωμένης συμμετοχής των πιστών στις εκκλησιαστικές δραστηριότητες.
Μια από τις βασικότερες καταγγελίες αφορά τη διαχείριση των χρημάτων που προορίζονται για τις ανάγκες της Αρχιεπισκοπής. Ειδικότερα, υπήρξαν αναφορές για μη δικαιολογημένες δαπάνες, οι οποίες σχετίζονται με τις δημόσιες σχέσεις και εκδηλώσεις, χωρίς να υπάρχει πλήρης και διαφανής καταγραφή των εξόδων. Οι επικρίσεις από μέλη της ομογένειας τονίζουν τη συχνή απουσία σαφήνειας στις εκθέσεις της Αρχιεπισκοπής, οι οποίες σύμφωνα με κάποιες πηγές, δεν καλύπτουν επαρκώς τις ανάγκες της κοινότητας για διαφάνεια.
Οι Αντιδράσεις στην Ομογένεια
Η ελληνική ομογένεια στις Ηνωμένες Πολιτείες, που υπήρξε παραδοσιακά υποστηρικτής της Αρχιεπισκοπής και της διοίκησής της, είναι πλέον διχασμένη σχετικά με τα οικονομικά της ζητήματα. Πολλοί πιστοί και οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στην ομογένεια εκφράζουν την απογοήτευσή τους για την έλλειψη διαφάνειας και την αίσθηση ότι τα χρήματα της Αρχιεπισκοπής δεν χρησιμοποιούνται προς όφελος των πραγματικών αναγκών της κοινότητας.
Ειδικότερα, η έλλειψη επικοινωνίας σχετικά με τις αποφάσεις που αφορούν τις οικονομικές πρακτικές της Αρχιεπισκοπής έχει εντείνει την απογοήτευση. Έχουν υπάρξει εκκλήσεις για αλλαγή στον τρόπο διαχείρισης των πόρων, ενώ αρκετοί ηγέτες της ομογένειας ζητούν από τον Ελπιδοφόρο να αναλάβει προσωπική ευθύνη και να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις.
Η κατάσταση επιδεινώνεται από τις συνεχείς αναφορές για την έλλειψη σαφήνειας γύρω από τη χρήση των χρημάτων που προορίζονται για μεγάλες εκδηλώσεις και την εξωτερική προβολή της Αρχιεπισκοπής. Αν και ο Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος είχε υποσχεθεί κατά την ανάληψη των καθηκόντων του ότι θα ενισχύσει τη διαφάνεια και τη λογοδοσία, οι τελευταίες εξελίξεις δείχνουν ότι η κοινότητα παραμένει σε αμφιβολία.
Αλλαγές και Απαντήσεις από την Αρχιεπισκοπή
Από την πλευρά της, η Αρχιεπισκοπή Αμερικής προσπαθεί να ανταποκριθεί στις επικρίσεις, με τον Αρχιεπίσκοπο Ελπιδοφόρο να έχει δεσμευτεί για μια σειρά μεταρρυθμίσεων. Ειδικότερα, επισημαίνει τη βούλησή του να ενισχύσει τις οικονομικές αναφορές και τη διαφάνεια της Αρχιεπισκοπής, προκειμένου να κερδίσει ξανά την εμπιστοσύνη της ομογένειας. Εξάλλου, η Αρχιεπισκοπή δεν είναι απλώς ένας θρησκευτικός οργανισμός, αλλά και ένα κεντρικό σημείο συνάντησης και υποστήριξης για πολλούς Έλληνες της διασποράς, κάτι που καθιστά τις οικονομικές ανισορροπίες ακόμη πιο ανησυχητικές.
Ο Ελπιδοφόρος, αν και προσπάθησε να θέσει νέες βάσεις για τη διαχείριση των εκκλησιαστικών υποθέσεων, αντιμετωπίζει τη δύσκολη αποστολή να συνδυάσει την πίστη με την πρακτική και να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη σε μια κοινότητα που έχει βιώσει αρκετές αναταράξεις τα τελευταία χρόνια. Η Αρχιεπισκοπή ενδέχεται να βρεθεί μπροστά σε μεγαλύτερες προκλήσεις αν δεν καταφέρει να επιλύσει τα τρέχοντα οικονομικά ζητήματα και να αποκαταστήσει τη διαφάνεια στις οικονομικές της διαδικασίες.
Προοπτικές
Προκειμένου να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη, η Αρχιεπισκοπή Αμερικής πρέπει να προχωρήσει σε πραγματικές μεταρρυθμίσεις, διασφαλίζοντας ότι οι πόροι της χρησιμοποιούνται με διαφάνεια και προς όφελος της κοινότητας. Ο Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος, για να ξεπεράσει αυτές τις αντιφάσεις, θα πρέπει να ενισχύσει τη συνεργασία του με τους Ελληνοαμερικανούς και να αποδείξει ότι η Αρχιεπισκοπή μπορεί να είναι ηθικά και οικονομικά υπεύθυνη, ανταποκρινόμενη στις ανάγκες της ομογένειας και των πιστών.
