Το πρώτο τυπογραφείο του Αγίου Όρους

Το πρώτο τυπογραφείο του Αγίου Όρους λειτούργησε στην Μεγίστη Λαύρα στα μέσα του 18ου αιώνα. Το 1759 εκδίδεται εκεί “συνδρομή και δαπάνη του Πανοσιωτάτου Αρχιμανδρίτου της Μεγίστης Λαύρας Κυρίου Κοσμά επιδαυρίου” ένα και μοναδικό βιβλίο: “Εκλογή του ψαλτηρίου παντός”.

Το τυπογραφείο αυτό δεν ευδοκίμησε και, όπως φαίνεται, διαλύθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα. Μία δεύτερη αγιορείτικη έκδοση, η “Αθωνιάς”, σύντομη περιγραφή του Αγίου Όρους, που τυπώθηκε έναν αιώνα αργότερα, το 1863, αποδόθηκε στην ανασύσταση του λαυριώτικου τυπογραφείου από τον ηγούμενο της Μονής Αγίου Παύλου, Σωφρόνιο Καλλιγά. Όμως, σύμφωνα με νεώτερη έρευνα, το βιβλίο αυτό τυπώθηκε στη Σμύρνη.
Η δεύτερη περίοδος της αγιορειτικής τυπογραφίας εγκαινιάζεται το 1930 στις Καρυές, όπου εγκαθίσταται το “Καλλιτεχνικόν Τυπογραφείον της Ιεράς Κοινότητος”, ή “Αγιορειτικόν Τυπογραφείον”, στο κατεδαφισμένο λαυριώτικο κελλί του Αγ. Αθανασίου, το οποίο γειτνίαζε με το Πρωτάτο από νότου. Ιδιοκτήτης και διευθυντής του ήταν ο μοναχός Νεκτάριος Κατσάρος.

Τον τελευταίο χρόνο της λειτουργίας του το “Αγιορειτικό Τυπογραφείο” μεταστεγάστηκε στο σιμωνοπετρίτικο κελλί του Αγ. Γεωργίου “του Καλαθά”. Το επίπεδο πιεστήριο του “Αγιορειτικού Τυπογραφείου”, που κατασκευάστηκε στη Γερμανία το 1882, ήταν το πρώτο πιεστήριο της εφημερίδας “Ακρόπολις” των Αθηνών.

Από τις εκδόσεις του τυπογραφείου αυτού έχουν συγκεντρωθεί μέχρι σήμερα σαράντα περίπου βιβλία, φυλλάδια και μονόφυλλα, αγγελίες, αποδείξεις και άλλο υλικό, που μαζί με το πιεστήριο, τα κλισέ και τα κοσμήματα, είναι ένα μουσειακό σύνολο που αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο για τη νεώτερη αγιορειτική ιστορία. Σήμερα το πιεστήριο και το αρχείο του Αγιορειτικού Τυπογραφείου φυλάσσονται στο Σιμωνοπετρίτικο αντιπροσωπείο στις Καρυές.