του Αχιλλέα Πατσούκα
Η επίσκεψη του Βλαντίμιρ Πούτιν και η προετοιμασία της, τα είχε όλα: τους ρωσικούς δορυφόρους στραμμένους πάνω από τη Χαλκιδική, ρωσικά υποβρύχια, βατραχανθρώπους, Ρώσους πράκτορες, με αρκετούς μάλιστα να είναι ντυμένοι με ράσα και να ελέγχουν ακόμα και τα κουνούπια του Άγιου Όρους, αλλά και την απομυθοποίηση ενός δημόσιου προσώπου στην Ελλάδα, που για χρόνια είχε καλλιεργήσει το μύθο πως ο ίδιος ήταν η πρώτη και τελευταία σκέψη του Πούτιν κάθε πρωί που ξυπνούσε.
Προηγήθηκε η επένδυση πολλών δισεκατομμυρίων σε εργασίες αναστήλωσης και η κλασική διαμάχη ανάμεσα στα δυο ορθόδοξα πατριαρχεία, της Ρωσίας και το οικουμενικό της Κωνσταντινούπολης. Πέντε ολόκληρα χρόνια προετοιμάζονταν οι Ρώσοι για την επέτειο της χιλιετούς παρουσίας του ρωσικού μοναχισμού στο Άγιον Όρος, για μια γιορτή που η κορύφωσή της διάρκεσε πέντε ώρες, όσο περίπου η παραμονή του Βλαντίμιρ Πούτιν στο Άγιον Όρος.
Οι άρρηκτοι δεσμοί των Ρώσων με το Όρος
Στη διάρκεια της πενταετούς προετοιμασίας έπεσαν πάρα πολλά δισεκατομμύρια ευρώ, με το ακριβές ύψος τους να είναι δύσκολο να προσδιοριστεί. Τα χρήματα αυτά πήγαν στις αναστηλώσεις των τριών κέντρων του ρωσικού μοναχισμού στο Άγιον Όρος: της Ιεράς Μονής Παντελεήμονος, της Μονής του Ξυλουργού (σημερινή Σκήτη του Ξυλουργού, από την οποία ξεκίνησε ο ρωσικός μοναχισμός) και του Παλαιομονάστηρου (ενδιάμεσος σταθμός του ρωσικού μοναχισμού στο Άγιον Όρος). Ιδιαίτερα η ρωσική Μονή Παντελεήμονος, σε αντίθεση με τις άλλες μονές του Αγίου Όρους, έχει την τύχη να λαμβάνει χρήματα από πολλές πηγές. Συγκεκριμένα παίρνει χρήματα από το ρωσικό και το ουκρανικό κράτος, το ελληνικό (όπως και οι υπόλοιπες 19 μονές), την ΕΕ, και από πολλούς Ρώσους και Ουκρανούς ολιγάρχες. Eπειδή πίσω από τους αριθμούς υπάρχει και η ουσία, οι αναστηλώσεις των τριών μονών ήταν απαραίτητες και το αποτέλεσμά τους υπήρξε εξαιρετικό. Στα θετικά που επίσης μπορούμε να κρατήσουμε είναι πως, ύστερα από μια περίοδο έντασης που υπήρξε το 2005 στη Μονή Παντελεήμονος ανάμεσα σε Ρώσους και Ουκρανούς μοναχούς, εδώ και αρκετό καιρό τα πνεύματα στο μοναστήρι έχουν ηρεμήσει.
Ένα εύλογο ερώτημα που θέτουν αρκετοί είναι γιατί ήταν τόσο σημαντικό το Άγιον Όρος και οι εορτασμοί των 1.000 χρόνων για τη Ρωσία και συγκεκριμένα για τον Πούτιν. Το Άγιον Όρος έχει μυθική διάσταση στο μυαλό ενός λαού που επί πολλά χρόνια του απαγόρευαν να περνάει ακόμα και έξω από εκκλησίες, ενώ δεν πρέπει να παραβλέπουμε πως αποτελεί και τη ζωντανή συνέχεια του Βυζαντίου, κάτι που για τους Ρώσους έχει ιδιαίτερη αξία, καθώς ήταν ένας βυζαντινός αυτοκράτορας, ο Βασίλειος Β΄ο Βουλγαροκτόνος, που βάφτισε χριστιανό το 988 μ.Χ. τον βασιλιά Βλαδίμηρο των Ρως, δίνοντάς τους τη σημερινή θρησκεία τους. Υπάρχει μια ακόμα παράμετρος, η οποία τονίστηκε ελάχιστα κατά τη διάρκεια των εορτασμών. Από το Άγιον Όρος και συγκεκριμένα από τον Άγιο Σάββα, ουσιαστικά μεταλαμπαδεύτηκε ο μοναχισμός στη Ρωσία και συγκεκριμένα στη Λαύρα του Κιέβου. Όλα λοιπόν αυτά τα ιστορικά και κοινωνικά γεγονότα, σε συνδυασμό με το συντηρητικό ορθόδοξο προφίλ που έχει καλλιεργήσει ο Ρώσος πρόεδρος μαζί με την κυβέρνηση του στα μάτια της ρωσικής κοινωνίας, εξηγούν το γιατί η Ρωσία ξόδεψε τόσο χρόνο και χρήμα για την προετοιμασία της επετείου.
Επικίνδυνες αποστολές σε παραδεισένιο τοπίο
Πολλές μέρες πριν φτάσουν διαδοχικά στο Άγιον Όρος ο Πατριάρχης Μόσχας και πασών των Ρωσιών Κύριλλος και ο Πούτιν, είχε εγκατασταθεί στο Περιβόλι της Παναγίας η ελίτ των πρακτόρων τους. Μια “ομάδα προστασίας”, μάλιστα πολύ σκληρότερη από εκείνη του Βλαντίμιρ Πούτιν, διαθέτει και ο Κύριλλος. Με τα χρονόμετρα στα χέρια έλεγχαν τις αποστάσεις όλων των διαδρομών. Τόσο της διαδρομής από την οποία θα ερχόταν ο Πούτιν στη Δάφνη (λιμάνι του Αγίου Όρους), όσο και των εσωτερικών διαδρομών που πιθανόν να έκανε. Όλες αυτές οι πρόβες γίνονταν σε συνεργασία με τους δορυφόρους. Ήταν μια διαδρομή υψηλής επικινδυνότητας σε σχέση με αυτές που κάνει συνήθως ο Ρώσος πρόεδρος, αφού έφτασε σε μια πόλη που δεν ήταν η πρωτεύουσα, μπήκε σε αυτοκίνητο και διένυσε 120 χιλιόμετρα σε δασώδη περιοχή που ήταν πολύ δύσκολο να ελεγχθεί, ενώ μετά έπρεπε να μπει και σε πλοίο, σε μια θαλαμηγό της σχολής Ναυτικών Δοκίμων, που τον οδήγησε στον τελικό του προορισμό. Ενδεικτικό είναι το γεγονός πως το πρόγραμμα του Πούτιν στο Άγιον Όρος άλλαξε τουλάχιστον τρεις φορές.
Μέχρι και την Τετάρτη, επρόκειτο να φτάσει στη Δάφνη από το Πόρτο Καρράς, το απόγευμα όμως της Πέμπτης αποφασίστηκε να επιστρέψουν στο αρχικό πλάνο και ο Ρώσος πρόεδρος να ξεκινήσει από το λιμάνι της Τρυπητής, καθώς η συγκεκριμένη διαδρομή θεωρήθηκε ασφαλέστερη. Βέβαια ουδείς γνωρίζει αν η διαρροή περί Πόρτο Καρράς έγινε εσκεμμένα. Άλλη μια ξαφνική αλλαγή έγινε μέσα στο ίδιο το Όρος: ενώ μέχρι τις αρχές της προηγούμενης εβδομάδας επρόκειτο, ύστερα από την απαραίτητη από το πρωτόκολλο επίσκεψη του στις Καρυές (πρωτεύουσα Αγίου Όρους), να πάει οδικώς στην Ιερά Μονή Παντελεήμονος και ενδιάμεσα να σταματήσει στη Μονή του Ξυλουργού και το Παλαιομονάστηρο (στον ίδιο δρόμο είναι όλα), τελικά οι μυστικές υπηρεσίες αποφάσισαν να κάνει έναν ολόκληρο κύκλο, να επιστρέψει δηλαδή στη Δάφνη και από εκεί δια θαλάσσης να επισκεφθεί το ρωσικό μοναστήρι.
Ρωτήσαμε την πλέον έγκυρη πηγή από το Κρεμλίνο να μας εξηγήσει για ποιο λόγο το συγκεκριμένο ταξίδι του Πούτιν στο Άγιο Όρος τους βασάνισε πολύ περισσότερο από το αντίστοιχο του 2005. Η απάντηση ήταν αποστομωτική: «Η Τουρκία είναι πολύ κοντά σας και η σχέση μας μαζί της δεν έχει καμία σχέση με εκείνη του 2005». Πέραν την εξήγησης αυτής από το Κρεμλίνο, γίνεται αντιληπτό πως αν κάποιος ήθελε να δολοφονήσει τον Ρώσο πρόεδρο θέλοντας ταυτόχρονα να δώσει και έναν συμβολισμό, το Άγιον Όρος αποτελούσε το ιδανικό μέρος.
Ταυτόχρονα λοιπόν με τους ρωσικούς δορυφόρους που χτένιζαν την ευρύτερη περιοχή της Χαλκιδικής, αλλά και το ρωσικό υποβρύχιο που έπλεε στα νερά της, οι άνδρες των μυστικών υπηρεσιών έκαναν φύλλο και φτερό τις Καρυές. Συγκεκριμένα, τα ελάχιστα μαγαζάκια που έχει ο μήκους πενήντα μέτρων δρόμος στην πρωτεύουσα της μοναστικής πολιτείας χτενίστηκαν από καλά εκπαιδευμένους άνδρες, οι οποίοι έλεγχαν ακόμα και τα ξύλινα κουφώματα για να δουν αν υπάρχει κάποια βόμβα εντός τους. Σε ρόλο πρακτόρων και Ρώσοι “ιερείς” που από χιλιόμετρα έκαναν μπαμ ότι δεν ήταν αληθινοί ιερωμένοι. Μάλιστα, όσοι ηγούμενοι παρευρέθηκαν στη θεία λειτουργία της Κυριακής στην Ιερά Μονή Παντελεήμονος, στην οποία προεξάρχων ήταν ο Ρώσος Πατριάρχης, δεν πίστευαν στα μάτια τους όταν αντίκρισαν Ρώσους ιερείς με άμφια και ακουστικά ενδοσυνεννόησης μέσα στο ιερό, ενώ μια αγκωνιά έφαγε και ο υπογράφων από “ιερέα”, μέλος της συνοδείας του Πατριάρχη Κυρίλλου, την στιγμή που ο τελευταίος έμπαινε στο ναό του Πρωτάτου, το μεσημέρι της Πέμπτης.
Οι “εκλεκτοί” του Πούτιν και οι άλλοι
Τα δρακόντεια μέτρα ασφαλείας είχαν ως αποτέλεσμα να απαγορευτεί η είσοδος εντός της εκκλησίας του ρωσικού μοναστηριού στον Ιβάν Σαββίδη, αλλά και σε μεγάλο οινοπαραγωγό, στη δοξολογία που έγινε το Σάββατο παρουσία του Πούτιν. Ο Σαββίδης, που ούτε στην Ιερά Κοινότητα κατάφερε να προσεγγίσει τον Πούτιν, όπως διακαώς επιθυμούσε, “έχασε” αρκετά από την εικόνα που θέλει να παρουσιάζει στην Ελλάδα σχετικά με τη σχέση του με τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Ο τελευταίος φυσικά και γνωρίζει τον πρόεδρο του ΠΑΟΚ, αλλά εδώ και τέσσερα περίπου χρόνια τον κρατάει αρκετά μακριά του.
Ο μοναδικός ηγούμενος που ήταν στη δοξολογία με τον Πούτιν στο ρωσικό μοναστήρι ήταν ο γέροντας της Μονής Βατοπαιδίου, Εφραίμ, με τον οποίον ο Ρώσος πρόεδρος είχε θερμότατο τετ-α-τετ στις Καρυές. Τι ειπώθηκε; Επειδή η συνωμοσιολογία κυλάει στο αίμα του λαού μας, οφείλουμε να ξεκαθαρίσουμε ότι η συζήτησή τους δεν εστιάστηκε στο πώς θα πάρουμε πίσω την Πόλη και την Αγιά Σοφιά, αλλά είχε καθαρά πνευματικό χαρακτήρα.
Οι πέντε περίπου ώρες της επίσκεψης του Βλαντίμιρ Πούτιν στο Άγιον Όρος σίγουρα υπήρξαν η πιο ευχάριστη επίσκεψή του στο εξωτερικό την τελευταία δεκαετία. Το μοναδικό που σίγουρα τον κούρασε, ενδεχομένως τον εξόντωσε, ήταν η προσφώνηση που του έκανε ο εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, Μητροπολίτης Μιλήτου Απόστολος, η οποία πέραν του ότι ήταν κάτι παραπάνω από ξύλινη, δεν είχε τελειωμό. Αρκετοί από τους παρόντες μάλιστα αστειεύονταν, λέγοντας πως αυτό που δεν κατάφερε η Δύση με τις κυρώσεις, να βγάλει δηλαδή νοκ άουτ τον Πούτιν, το κατάφερε ο Μιλήτου με την ατελείωτη ομιλία του. Παρά τις πολλές διαφωνίες ανάμεσα στους Πατριάρχες Βαρθολομαίο και Κύριλλο, στα θετικά που μπορούμε να κρατήσουμε είναι τα πολύ καλά λόγια για τον Οικουμενικό Πατριάρχη που μετέφερε ο Πούτιν στους αγιορείτες πατέρες, όπως μας είπαν Ρώσοι διπλωμάτες. Καλά λόγια τα οποία είπε περισσότερες από δύο φορές.
Ηρεμία πριν την καταιγίδα
Η επίσκεψη του Πούτιν έγινε και για να λάβει προσωπικά δύναμη, καθώς μπροστά του έχει να ανέβει Γολγοθά, μιας και η περίοδος που διανύει η Ρωσία και αυτή που ακολουθεί είναι εξαιρετικά δύσκολες. Από τη μια βλέπει να χάνει από τη Δύση τη μάχη της Λατινικής Αμερικής, καθώς μετά την Αργεντινή και τη Βραζιλία, οι οποίες πέρασαν ξανά στη σκεπή των ΗΠΑ μετά από πέντε περίπου χρόνια που τις έλεγχε η Μόσχα, η επιρροή της και στη Βενεζουέλα φαίνεται να σιγοσβήνει. Την ίδια στιγμή, με τη ρωσική οικονομία να δέχεται πολύ σοβαρούς κραδασμούς και τα μέτωπα της Συρίας και της Ουκρανίας να μένουν ορθάνοιχτα, ο Πούτιν ελπίζει να περάσει το προσωπικό crash test των κοινοβουλευτικών εκλογών του Σεπτεμβρίου.
Οι ελληνορωσικές σχέσεις, ρεαλιστικά
Σε πολιτικό επίπεδο, αν πρέπει να κάνουμε μια αποτίμηση για το τι τελικά άφησε η επίσκεψη Πούτιν στην Ελλάδα, μπορούμε να πούμε πως, αφού σταμάτησαν τα χονδροειδέστατα ψέματα της κυβέρνησης για τα 5 δισεκατομμύρια ευρώ που από μέρα σε μέρα θα έφταναν, όπως και για την ένταξη της Ελλάδας στους BRICS, πλέον οι διμερείς μας σχέσεις εστιάζονται στον τουρισμό και τον πολιτισμό, τους μοναδικούς τομείς που πραγματικά μπορούν να προχωρήσουν χωρίς πιέσεις από τη Δύση.
Όσο για ορισμένους που φαντάζονται αγωγούς και ρωσικές βάσεις στο Αιγαίο, όσο πιθανόν είναι να γίνει μοναχός στο Άγιον Όρος ο Αλέξης Τσίπρας, άλλο τόσο πιθανόν είναι να δούμε ποτέ αγωγούς και ρωσικές βάσεις στη χώρα μας. Όσο για το τι κράτησε ο υπογράφων από την πενθήμερη παραμονή του στο Άγιον Όρος, αυτό δεν είναι άλλο από την ασκητική-βιβλική μορφή του υπεραιωνόβιου ηγούμενου του ρωσικού μοναστηριού, γέροντα Ιερεμία.
