Κάθε αγιορειτικό καθίδρυμα είναι αφιερωμένο στην μνήμη του αγίου ή της θρησκευτικής εορτής (δεσποτικής ή θεομητορικής) στην οποία τιμάται το καθολικό του. Στις πρώτες σχετικές πληροφορίες που σώζονται το Βατοπαίδι αναφέρεται ως αφιερωμένο στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, αφιέρωση που διατηρείται έως σήμερα.
Στο καθολικό της Μονής σώζονται τα μοναδικά εντοίχια ψηφιδωτά του Αγίου Όρους. Οι παραστάσεις τους συνθέτουν συνολικά τέσσερα θέματα, δυο από τα οποία αναφέρονται στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Ο περιορισμένος αυτός αριθμός πρέπει ασφαλώς να αποδοθεί στην φύση του υλικού που χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή των ψηφίδων και στην δαπανηρή τεχνική τους.
Πρόκειται για τις ακόλουθες παραστάσεις:
Στον κυρίως ναό, στους πεσσούς κάτω από τον τρούλλο, αναπτύσσεται η σκηνή του Ευαγγελισμού που χρονολογείται από τις αρχές του 11ου ως τις αρχές του ΙΒ’ αι. Η παράσταση τοποθετήθηκε σε περίοπτη θέση, για να τονίσει την αφιέρωση του καθολικού στην μνήμη του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.
Μια δεύτερη σκηνή Ευαγγελισμού, που ανάγεται στα τέλη του ΙΓ’ – αρχές του ΙΔ’ αι. πλαισιώνει το ψηφιδωτό της Δεήσεως. Είναι έργο υψηλής ποιότητας και αποδίδεται σε συγγενικό, αν όχι στο ίδιο εργαστήριο με τους Αγίους Αποστόλους Θεσσαλονίκης.
 |
 |
 |
 |
){kind=link}