ΟΠΕΚΕΠΕ: Σε ένα ήδη τεταμένο διεθνές περιβάλλον, η αιφνίδια επιβολή δασμών ύψους 20% από τις Ηνωμένες Πολιτείες σε εισαγόμενα ευρωπαϊκά προϊόντα από τις 9 Απριλίου, βάζει φωτιά στις ελπίδες χιλιάδων Ελλήνων αγροτών και μεταποιητών για διατήρηση της ανταγωνιστικότητας των εξαγωγών τους.
News: Το νέο εμπορικό δόγμα της κυβέρνησης Τραμπ, που μεταφράζεται σε επιπλέον οικονομική επιβάρυνση για προϊόντα όπως οι επιτραπέζιες ελιές, το ελαιόλαδο, τα τυροκομικά, οι κομπόστες και το κρασί, επηρεάζει άμεσα εξαγωγικές ροές που πλησιάζουν τα 500 εκατομμύρια ευρώ ετησίως.
Το μέγεθος του πλήγματος αναμένεται να αποτυπωθεί σύντομα, ιδιαίτερα σε προϊόντα που έχουν αναπτύξει ισχυρή εξαγωγική παρουσία στις ΗΠΑ. Η επιτραπέζια ελιά αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα: από τα 700 εκατ. ευρώ συνολικής αξίας εξαγωγών, τα 200 εκατ. ευρώ προέρχονται μόνο από την αμερικανική αγορά. Η ξαφνική επιβάρυνση κατά 20% στην τιμή, είναι πολύ πιθανό να μειώσει τη ζήτηση, οδηγώντας σε αναζήτηση εναλλακτικών προμηθευτών από χώρες εκτός Ε.Ε., όπως η Τουρκία και η Αίγυπτος, που δεν υπόκεινται στους νέους δασμούς.
Η ανησυχία στην αγροτική παραγωγή και μεταποίηση
Η εξέλιξη αυτή προκαλεί ανησυχία στην ελληνική ύπαιθρο, ιδίως σε περιοχές με μεγάλη εξάρτηση από την αγροτική εξαγωγική δραστηριότητα. Οι παραγωγοί κονσερβοποιημένων και κατεψυγμένων φρούτων βλέπουν τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεών τους να απειλείται. Όπως δήλωσε ο πρόεδρος της Ένωσης Κονσερβοποιών Ελλάδας (ΕΚΕ), «οι νέοι δασμοί προστίθενται στους ήδη υφιστάμενους 17% και δημιουργούν ένα εκρηκτικό κοκτέιλ κόστους». Αυτό μεταφράζεται άμεσα σε απώλεια ανταγωνιστικότητας και πιθανή συρρίκνωση των παραγγελιών από τις ΗΠΑ, που απορροφούν σχεδόν το 20% της εξαγωγικής παραγωγής του κλάδου.
Οι γαλακτοβιομηχανίες βρίσκονται επίσης σε αμηχανία. Παρά το θετικό ιστορικό των εξαγωγών φέτας την προηγούμενη τετραετία, η γενική αβεβαιότητα και η έλλειψη ξεκάθαρων εξαιρέσεων από τους δασμούς, έχουν σημάνει συναγερμό. Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Μεβγάλ, οι ελληνικές εταιρείες προσπαθούν να αποκωδικοποιήσουν τη νέα πραγματικότητα σε συνεννόηση με τους αμερικανούς συνεργάτες τους.
Στον αντίποδα, κάποιες ελπίδες διαφαίνονται για το ελληνικό κρασί. Η υψηλή τιμή των γαλλικών και ιταλικών κρασιών ενδέχεται να στραφεί εναντίον τους, δίνοντας έδαφος στα ποιοτικά και πιο προσιτά ελληνικά. Οι Έλληνες οινοποιοί, όπως το Κτήμα Άλφα, βλέπουν στο νέο περιβάλλον μια πιθανότητα ενίσχυσης της παρουσίας τους, αρκεί να κινηθούν με έξυπνη στρατηγική και επιθετική προώθηση.
Αγωνία και στα χωράφια: Εκκρεμότητες και πληρωμές ΟΠΕΚΕΠΕ
Παράλληλα, η αβεβαιότητα γύρω από το εμπορικό καθεστώς επιβαρύνει μια ήδη εύθραυστη καθημερινότητα για τους αγρότες και κτηνοτρόφους, που περιμένουν με κομμένη την ανάσα τις επόμενες πληρωμές από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, τόσο για να καλύψουν άμεσες ανάγκες όσο και για να προγραμματίσουν τη νέα καλλιεργητική περίοδο.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του ΟΠΕΚΕΠΕ, εντός του Απριλίου δρομολογούνται:
• Η εξόφληση της βασικής ενίσχυσης και του πρασινίσματος για εκκρεμείς περιπτώσεις που παρουσιάστηκαν προβλήματα στους ελέγχους.
• Η πληρωμή μέτρων του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) όπως τα βιολογικά, η εξισωτική αποζημίωση και τα οικολογικά σχήματα.
• Ενισχύσεις για το μέτρο της πρόωρης συνταξιοδότησης σε δικαιούχους προηγούμενων ετών.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον υπάρχει για τις προκαταβολές του ΕΛΓΑ λόγω των ζημιών από παγετούς τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο. Η διοίκηση του ΕΛΓΑ έχει διαβεβαιώσει πως εξετάζεται η επίσπευση της διαδικασίας, αν και η τελική έγκριση παραμένει σε εκκρεμότητα. Πάντως, αγροτικοί φορείς πιέζουν για πληρωμές μέχρι τα μέσα Απριλίου, ώστε να μην καθυστερήσουν οι ανοιξιάτικες σπορές.
Διπλός ασφυκτικός κλοιός – και από τις αγορές
Η ελληνική αγροτική οικονομία κινδυνεύει να βρεθεί σε διπλό κλοιό: από τη μία οι απώλειες εξαγωγών και από την άλλη η καθυστέρηση στις πληρωμές, εντείνουν την οικονομική ασφυξία. Οι διεθνείς αγορές έχουν ήδη αντιδράσει στη νέα εμπορική πολιτική Τραμπ με βουτιά τιμών, αύξηση πληθωριστικών πιέσεων και αποδυνάμωση του δολαρίου. Σε αυτό το πλαίσιο, η Τράπεζα της Ελλάδος σημείωσε σε πρόσφατη ανάλυσή της ότι «ο εξωτερικός τομέας της χώρας χρειάζεται αναδιάταξη στρατηγικής, ώστε να στηριχθούν οι τομείς με μεγαλύτερη ανθεκτικότητα».
Αυτό σημαίνει ότι στο νέο σκηνικό, η Ελλάδα καλείται να αναπτύξει γρήγορα νέες αγορές, να ενισχύσει την ποιότητα και την πιστοποίηση των προϊόντων της και να αξιοποιήσει στο έπακρο τα ψηφιακά εργαλεία και τις στρατηγικές branding. Οι παραγωγοί, από τη Μακεδονία ως την Κρήτη, περιμένουν πλέον με ανυπομονησία όχι μόνο τις αποφάσεις της Ουάσιγκτον αλλά και τα χρήματα από την Αθήνα. Γιατί χωρίς ρευστότητα, χωρίς προβλέψιμο περιβάλλον και χωρίς οδικούς χάρτες στις εξαγωγές, η ελληνική ύπαιθρος δεν μπορεί να αμυνθεί – πολλώ δε μάλλον να επιτεθεί.
Το μεγάλο ερώτημα είναι αν η Ελλάδα, μέσα από αυτό το παγκόσμιο εμπορικό σοκ, θα καταφέρει να ανασυντάξει τον πρωτογενή της τομέα ή αν θα βρεθεί για άλλη μια φορά στη γωνία του διεθνούς ανταγωνισμού, χωρίς τα κατάλληλα μέσα.
