Ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου επίτιμος Δημότης του δήμου Αγρινίου

Ι.Μ.Ναυπάκτου: Με ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αγρινίου ανακηρύχθηκε επίτιμος δημότης Αγρινίου ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου και αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεος.

Η απόφαση ελήφθη κατά την τακτική συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου στις 27 Μαίου 2024, μετά από σχετική εισήγηση του Δημάρχου Αγρινίου, κ. Γεωργίου Παπαναστασίου.

Η απόφαση αυτή του Δημοτικού Συμβουλίου μεταξύ άλλων αναφέρεται, στους «ιδιαίτερους διαχρονικούς δεσμούς από τα έτη της νεότητας [του Μητροπολίτου κ. Ιεροθέου] με το Αγρίνιο, στο υψιπετές πνεύμα και την ξεχωριστή προσωπικότητα, την διαχρονική πνευματική προσφορά [του] από όλες τις βαθμίδες της Ιεροσύνης, τη διακρινόμενη παρουσία ως Αρχιερέως ποιμαίνοντος και τμήματα του Δήμου Αγρινίου, ως η δημοτική ενότητα Παρακαμπυλίων, στην Τοποτηρητεία της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας… και το ανεκτίμητο πολυσχιδές πνευματικό, εκκλησιαστικό, θεολογικό, κοινωνικό και επιστημονικό έργο που διακρίνουν τον Μητροπολίτη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεο». Για τους λόγους αυτούς το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε παμψηφεί να τον ανακύρηξη Επίτιμο Δημότη του Δήμου Αγρινίου και να του απονείμει το Κλειδί της Πόλης σε ειδική εκδήλωση στο πλαίσιο των εορτασμών της 11ης Ιουνίου του 1821, ημέρα απελευθέρωσης της πόλης από τον τουρκικό ζυγό, σε ένδειξη βαθύτατης τιμής, σεβασμού και εκτίμησης εκ μέρους του συνόλου των Δημοτών.

Η επίσημη τελετή της ανακηρύξεως σε δημότη του Δήμου Αγρινίου πραγματοποιήθηκε την Τρίτη, 11 Ιουνίου 2024, στην αίθουσα συνεδριάσεων του δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αγρίνιου, στο παλαιό κτήριο της Τράπεζας της Ελλάδος.

Στην σεμνή και λαμπρή τελετή ήταν παρόντες οι Μητροπολίτες Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνός και Καστορίας κ. Καλλίνικος, ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Εσωτερικών κ. Αθανάσιος Μπαλέρμπας, ως εκπρόσωπος της Κυβερνήσεως, ο Αντιπεριφερειάρχης Αιτωλοακαρνανίας κ. Αθανάσιος Μαυρομμάτης, οι Δήμαρχοι Ναυπακτίας κ. Βασίλειος Γκίζας, Θέρμου κ. Σπυρίδων Κωνσταντάρας και Ξηρομέρου Ιωάννης Τριανταφυλλάκης, οι Βουλευτές Αιτωλοακαρνανίας Αθανάσιος Παπαθανάσης και Χριστίνα Σταρακά, παλαιοί δήμαρχοι του Αγρινίου κληρικοί από το Αγρίνιο, την περιοχή του Αγίου Βλασίου και την Ναύπακτο και λαός από το Αγρίνιο, αλλά και από την Ναύπακτο.

Στην τελετή αναγνώστηκε σύντομο βιογραφικό του Μητροπολίτη και στην συνέχεια η σχετική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου με αριθμό 109/2024. Κατόπιν πήρε το λόγο ο δήμαρχος Αγρινίου κ. Γ. Παπαναστασίου ο οποίος αναφέρθηκε με θερμά λόγια στον τιμώμενο Ιεράρχη. Μεταξύ άλλων είπε:

«Αυτήν την τόσο σημαντική ημέρα επέλεξε το Δημοτικό Συμβούλιο Αγρινίου να τιμήσει έναν σεπτό ιεράρχη, έναν αξιοσέβαστο πνευματικό πατέρα, έναν φωτισμένο κήρυκα της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Ο Μητροπολίτης κ. Ιερόθεος βρέθηκε στο Αγρίνιο από πολύ μικρή ηλικία. Σ’ αυτή τη γη μπήκε ο θεμέλιος λίθος της απόφασης να αφιερωθεί στην υπηρεσία του Θεού. Γνώρισε τον πνευματικό του πατέρα, τον σύγχρονο άγιο της Εκκλησίας μας Καλλίνικο, Μητροπολίτη Εδέσσης και Πέλλης, κοντά στον οποίο ξεκίνησε την εκκλησιαστική και ποιμαντική του διακονία».

Απευθυνόμενος στο Μητροπολίτη κ. Ιερόθεο, είπε: «στο σεβαστό πρόσωπό σας τιμούμε την 30ετή πνευματική φροντίδα και προσφορά στη διαποίμανση της Ιερής Μητρόπολης Ναυπάκτου και αγίου Βλασίου. Αναγνωρίζουμε την πνευματική συνεισφορά σας στην εξέλιξη της επιστήμης, ιδιαιτέρως της θεολογίας, αλλά και σε κλάδους, όπως η Ιατρική, η Βιοηθική, η Ψυχοθεραπεία. Τιμούμε το σπουδαίο συγγραφικό σας έργο, μοναδικό τόσο ως προς τον όγκο, όσο και ως προς την διάδοσή του σε Ευρώπη, Αφρική, Αμερική και Ασία μέσου μεγάλου αριθμού μεταφράσεων. Κυρίως, όμως, υποκλινόμαστε στην πατρική σας αγάπη, την στήριξη και το ενδιαφέρον σας για την πόλη και τους ανθρώπους κατά την ενδεκάμενη περίοδο της Τοποτηρητείας σας».

Και συμπλήρωσε: «Με συγκίνηση θυμόμαστε την ομιλία σας κατά την ενθρόνιση του Μητροπολίτη Αιτωλίας και Ακαρνανίας κυρίου Δαμασκηνού. Η καρδιά μας ρίγησε, όταν αναφερθήκατε στο “εμόν Αγρίνιο”… Σήμερα το Αγρίνιο με καύχηση σας ανακηρύσσει επίτιμο Δημότη, σας τιμά, όπως το τιμήσατε, και σας αποδίδει το μέγιστο σεβασμό».

Στην συνέχεια ο δήμαρχος Αγρινίου παρέδωσε στον Μητροπολίτης κ. Ιερόθεο το κλειδί της πόλης του Αγρινίου, ως επισφράγισμα της ανακήρυξής του σε επίτιμο δημότη Αγρινίου.

Μετά την απονομή ο Μητροπολίτης κ. Ιερόθεος ευχαρίστησε τον Δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αγρινίου για την ιδιαίτερη τιμή, τον Μητροπολίτη Αιτωλίας και Ακαρνανίας για την ευμενή αποδοχή της απόφασης αυτής, όπως και τον Μητροπολίτη Καστορίας κ. Καλλίνικο για την παρουσία του και τους παρόντας γνωστούς και φίλους.

Στην συνέχεια αναφέρθηκε σε δύο σημεία, πρώτον στην σχέση του με το Αγρίνιο και δεύτερον στον διάλογο της Ορθόδοξης Θεολογίας με τον μετανεωτερικό άνθρωπο, δίνοντας συγκεκριμένα παραδείγματα. Με τον τρόπο αυτό έκανε μια σύνοψη του όλου συγγραφικού του έργου.

Η όλη ατμόσφαιρα ήταν εορταστική και η φιλοξενία του Δήμου Αγρινίου αρχοντική και προς τον τιμώμενο και προς όλους τους παρόντες.

Ακολουθεί ο λόγος του Μητροπολίτη κ. Ιεροθέου

Η Ορθόδοξη θεολογία στην μετανεωτερικότητα
Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου

(Ομιλία κατά την απονομή του τίτλου του επιτίμου Δημότου και του κλειδιού της πόλεως Αγρινίου)

Κύριε Δήμαρχε, κύριε Πρόεδρε, κύριοι Αντιδήμαρχοι και Μέλη του Δημοτικού Συμβου­λίου της πόλεως Αγρινίου, Μητροπολίτα Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνέ, Μητροπολίτα Καστορίας κ. Καλλίνικε, αξιότιμε Γενικέ Γραμματέα, εκπρόσωπε της Κυβερνήσεως, κύριοι Δήμαρχοι Ναυπάκτου, Θέρμου, Αστακού και Ξηρομέρου, γενναιότατοι εκπρόσωποι των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω ολοκαρδίως τον Δήμαρχο Αγρινίου κ. Γεώργιο Παπα­να­στασίου, ο οποίος έκανε την πρόταση να μου απονεμηθεί ο τίτλος του επιτίμου Δη­μο­του της Πόλεως Αγρινίου και να μου δοθεί το κλειδί της Πόλεως, αλλά να ευχα­ρι­στήσω και τα Μέλη του Δημοτικού Συμβου­λίου για την ομόφωνη απόφασή τους. Και μάλιστα, διότι καθο­ρίστηκε αυτή η τιμητική εκδήλωση να γίνει κατά την επίσημη ημέρα των ελευθερίων της Πόλεως του Αγρινίου.

Είμαι βαθιά συγκινημένος από αυτήν την τιμητική απόφασή σας. Ευχαριστώ τον Δήμαρχο και για τα λόγια του που τεκμηριώνουν αυτήν την απόφαση, ότι συνδέομαι ποικιλοτρόπως με την πόλη του Αγρινίου από τα μέσα του 20ου αιώνος μέχρι σήμερα που είμαι Μητροπολίτης της Ναυπάκτου, αλλά και της περιοχής του Αγίου Βλασίου, η οποία υπά­γεται στον Δήμο Αγρινίου.

Ευχαριστώ και τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμα­σκηνό για την ευμενή αποδοχή της απόφασης αυτής, όπως και τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Καστορίας κ. Καλλίνικο για την παρουσία του, και τους παρόντας γνω­στους και φίλους, ιδιαιτέρως τον παλαιό φίλο μου Παναγιώτη Καραγιώργο.

Επιτρέψτε μου ως πνευματικό αντίδωρο, δηλαδή ως αντιπρο­σφο­ρά στο δώρο σας, να αναφερθώ στην συνέχεια σε δύο σημεία: Πρώτον, «το Αγρίνιο στην ζωή μου» και δεύτερον, «η αποστολή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον σύγχρονο κόσμο».

1. Το Αγρίνιο στην ζωή μου

Γεννήθηκα στα Γιάννενα, από όπου κατάγομαι, αλλά από τα μικρά μου χρόνια συνδέθηκα και με το Αγρίνιο. Αυτό συνδέεται με την θεία μου Παρασκευή (αδελφή της μη­τέρας μου), η οποία για πολλά χρόνια ήταν Διευθύνουσα στο Θερα­πευτήριο «Άγιοι Ανάργυροι» στο Αγρίνιο, ακολουθώντας από τα Γιάννενα τον πνευματικό της π. Βενέδικτο. Με αυτήν την αφορμή ερχόμουν από την ηλικία των έξι ετών στο Αγρίνιο, το Πάσχα και τα Καλοκαίρια, επειδή τότε είχε διαγνωστεί ένα προστάδιο για την εμφάνιση αδενοπάθειας, λόγω των δυ­σκολιών της εποχής εκείνης, και χρειαζόμουν κυρίως κατάλληλη τροφή και υγιεινές συνθήκες διαβίωσης. Έτσι, στο Αγρίνιο ξεπέρασα αυτήν την δυσκολία στην αρχή της βιολογικής μου ζωής.

Στην συνέχεια, κατά την περίοδο της εφηβείας μου, ήλθα στο Αγρί­νιο για να συνεχίσω τις Γυμνασιακές μου σπουδές στο τότε μονα­δικό Εξα­τάξιο Παπαστράτειο Γυμνάσιο (1959-1963) από όπου και αποφοίτησα.

Έτσι, γνωρίζω το Αγρίνιο από την δεκαετία του 1950, μέχρι τις αρχές της δεκαε­τίας του 1960 και έχω μέσα μου ζωηρές εικόνες από το παλιό Αγρίνιο και τους ανθρώ­πους του. Θυμάμαι τον τότε Δήμαρχο Γεώργιο Παπαιωάννου.

Επομένως, πέρα από την υγεία μου και την μαθητεία μου εδώ, το Αγρίνιο με βοή­θησε απο­τελεσματικά στην μετέπειτα εκκλησιαστική εκπαίδευσή μου με δύο συγ­κε­­­κρι­μέ­νους τρόπους.

Πρώτον, ο τότε διευθυντής του Οικοτροφείου στο οποίο έμενα Ηλίας Ξένος μετέβη στην Νέα Σκήτη του Αγίου Όρους, όπου έγινε μοναχός με το όνομα Σπυρίδων. Συνέπεσε αυτό το γεγονός με την φοίτησή μου στην Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης, οπότε επισκεπτό­μουν το Άγιον Όρος και έμενα για πολύ καιρό στην Νέα Σκήτη.

Έχοντας ορμητήριο την Νέα Σκήτη ανίχνευα την έρημο του Αγίου Όρους, ανα­ζητώντας την ζωή των ασκητών της ερήμου. Εκεί γνώρισα πολλούς ερημίτες ασκητές, μεταξύ των οποίων τα μέλη της Συνοδείας του αγίου Ιωσήφ του Ησυχαστού, ήτοι τον άγιο Εφραίμ Κατουνακιώτη, τον Ιωσήφ τον Βατοπαιδινό, τον Εφραίμ τον Φιλοθείτη, μετέπειτα Αριζονίτη της Αμερικής, τον π. Θεοφύλακτο και εισήχθηκα στην νηπτική και ησυχαστική παράδοση της Εκκλησίας. Καρπός αυτής της έρευνας είναι το βιβλίο μου «Μια βραδιά στην έρημο του Αγίου Όρους» και πολλά άλλα παρόμοια βιβλία.

Δεύτερον, στο Αγρίνιο γνώρισα τον τότε Πρωτοσύγκελλο της Ιε­ράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας Αρχιμ. π. Καλλίνικο Πούλο, που, όταν ήμουν φοιτητής της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης, εξελέγη Μη­τρο­πολίτης Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας, νυν άγιος της Εκκλησίας. Με την πρό­σκλησή του τον ακολούθησα στην Έδεσσα, έμενα μαζί του στο Επι­σκοπείο για δεκαπέντε χρόνια, με χειροτόνησε Διάκονο και Πρεσβύ­τερο και ασκού­σα το έργο του Ιεροκήρυκος.

Στην Έδεσσα, κοντά στον άγιο Καλλίνικο, γνώρισα έναν ασκητή Επίσκοπο, ο οποίος με ανέπτυξε εκκλησιαστικά με αγάπη και ελευθε­ρία. Με την δική του ευλογία συνδέθηκα πνευματικά με τον άγιο Παί­σιο τον Αγιορείτη και τον άγιο Σωφρόνιο τον Αθωνίτη, που εκείνον τον καιρό μόναζε στην Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ Αγγλίας. Αυ­τούς τους δύο αγίους επισκεπτόμουν συχνά και ωφελήθηκα στην ζωή μου. Αργότερα, με αξίωσε ο Θεός να εκλεγώ Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου και να είμαι εδώ στην Αιτωλοακαρνανία περίπου 30 χρόνια, και συνδέομαι ιδιαίτερα με το Αγρίνιο, λόγω του ότι ο Άγιος Βλάσιος ανήκει στον Δήμο Αγρινίου, και διετέλεσα σχεδόν ένα χρόνο Τοποτηρητής της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας.

Έτσι, αξιώθηκα από τον Θεό να μεγαλώσω βιολογικά και εκκλη­σιαστι­κά, συνανα­στρεφόμενος με αγίους ανθρώπους, και αυτό ήταν πράγματι μια «εκκλησιαστική πολυτέλεια» στην ζωή μου. Μέσα από την ζωή των Αγίων αυτών και την μελέτη των έργων των Αγίων Πατέρων εισέδυσα στο βάθος της θεολογίας της Εκκλησίας και με αυτήν προσπαθούσα να βοηθήσω τον σύγχρονο άνθρωπο. Καρπός αυτής της προσπά­θειας είναι η συγγραφή των πολλών (126) βιβλίων μου.

2. Η αποστολή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον σύγχρονο κόσμο

Η μετάφραση των 118 βιβλίων μου σε 27 γλώσσες, που σημαίνει ότι το μήνυμα της Ορθοδόξου θεολογίας αγγίζει όλους τους ανθρώπους, όπου γης, μου έδωσε την δυνατότητα και την ευκαιρία να κληθώ να αναπτύξω τις απόψεις μου σε διάφορες πόλεις του κόσμου και σε Πανε­πιστήμια και να έλθω σε επικοινωνία με τα σύγχρονα θρησκευτι­κά, φιλοσοφικά, ψυχολογικά, κοινωνικά και επιστημονικά ρεύματα της επο­χής μας και να κάνω διάλογο μαζί τους. Πράγματι, πολλές φορές διερωτήθηκα τι είναι εκείνο που κάνει, όχι μόνον το Ευρωπαίο, τον Αμερικανό, και Βόρειο άνθρωπο, αλλά τον άνθρωπο στην Αφρική, την Ασία, την Κίνα και την Κορέα να ενδιαφέρεται να δια­βάσει κείμενα ενός Ορθοδόξου Κληρικού. Κατάλαβα ότι η Ορθόδοξη θεολογία έχει λόγο και διαλέγεται με όλα τα σύγχρονα ρεύματα σε όλη την οικουμένη, και μάλιστα δίνει συγ­κε­κριμένες απαντήσεις που ανα­παύ­ουν τον ταραγμένο άνθρωπο της εποχής μας, όπου γης.

Πριν αναφερθώ στον διάλογο της Ορθοδόξου θεολογίας με τα σύγχρονα ρεύματα, θα ήθελα να σημειώσω ότι υπήρξε μια τομή στην ιστορία της Ευρώπης που ονομάστηκε νεώτεροι χρόνοι ή νεωτερι­κότητα, κατά τον 17ο και κυρίως 18ο αιώνα, κατά την οποία ασκή­θη­κε ισχυρή κριτική στην κατάσταση που επικρατούσε στην Ευρώπη κατά τους Μεσαιωνικούς χρόνους, εννοώ την σχολαστική θεο­λογία με την φεουδαλιστική κοινωνική και πολιτιστική νοοτροπία της.

Έτσι, στους νεωτέρους χρόνους με τον διαφωτισμό ανατράπηκε το κοσμοείδωλο της μεταφυσικής που επικρατούσε στην Ευρώπη μέχρι τότε και δημιουργήθηκε το νέο κοσμοείδωλο, δηλαδή διατυπώθηκε ότι ο άνθρωπος πρέπει να στηρίζε­ται στον ανθρώ­πινο λόγο και την παρατήρηση διά των αισθήσεων.

Όμως, μετά τους νεωτέρους χρόνους, τον διαφωτισμό, ακολού­θη­σαν οι μετανεω­τερικοί χρόνοι, στους οποίους ο άνθρωπος υπερέβη την νεωτερικότητα (δια­φω­τισμό) και εισήλθε στην μετανεωτερικότητα, με διάφο­ρες αντιλήψεις. Ο Kenneth Gergen, Κα­θη­γητής Ψυχολογίας στο Κολλέγιο Σουόρθορ, θα δώσει τα χαρακτηριστικά στοιχεία της μετα­νεω­τε­ρικής εποχής, που είναι «η αμφισβήτηση της αυθεντίας», «η κα­ταρ­ρευση της λογικής τάξης», «η απώλεια του αναγνωρίσιμου», δηλα­δή η επικράτηση του πλου­ρα­λισμού. Σήμερα στον Δυτικό κόσμο κυριαρχεί το Woke culture κίνημα που συνιστά μια αφύπνιση, όπως θεωρούν και επανάσταση στις απαράδεκτες διακρίσεις που τους επιβάλλει ο δυτικός πολιτισμός και «ο λευκός άνδρας». Έτσι, προσπαθούν να αποδο­μήσουν όλο το σύγχρονο κατεστημένο των διακρίσεων.

Σε αυτήν την εποχή βρισκόμαστε και η Ορθόδοξη θεολογία κα­λείται να διαλεχθεί με τον μετανεωτερικό άνθρωπο, χωρίς, βέβαια, να αποκλείεται η ύπαρξη και νεωτε­ρικών απόψεων.

Θα αναφέρω με συντομία μερικά ενδεικτικά παραδείγματα για να φανεί ότι η Ορθό­δοξη θεολογία διαλέγεται με τον σύγχρονο μετανεωτε­ρικό κόσμο.

α) Η θρησκεία, όπως εκδηλώθηκε σε όλους τους αιώνες, εκφράζεται ως μαγεία (εξιλέωση του Θεού) δεισιδαιμονία (ταύτιση κτιστού και ακτίστου) και μυστικισμός (επιστροφή της ψυχής στον αγέννητο κόσμο των ιδεών). Στους μετανεωτερικούς χρόνους η θρησκεία εκφράζεται ως συγ­κρι­τισμός και ως χρησιμοποίηση ψυχοτεχνικών μεθόδων για την από­κτηση της ψυχικής ηρεμίας και πολλές φορές εργαλειοποιείται για γεωπολιτικούς σκοπούς.

Η Ορθόδοξη θεολογία διδάσκει ότι η Εκκλησία δεν είναι θρησκεία με τα χαρα­κτη­ριστικά που ανέφερα προηγουμένως, αλλά η Θρησκεία είναι ασθένεια και η Εκκλησία είναι η θεραπεία της. Ο Χριστός δεν ενηνθρώπησε για να ιδρύσει μια Θρη­σκεία, αλλά για να κάνη Εκκλησία, δηλαδή μια κοινω­νία με­τα­ξύ Θεού και ανθρώπου, για να διακηρύξει την φιλαν­θρω­πία του Θεού προς τον άνθρωπο και την φιλανθρωπία του ανθρώπου προς τον κάθε πλησίον. Η Εκκλησία είναι πνευματικό θεραπευτήριο που θεραπεύει τον άνθρωπο, ώστε ο άνθρωπος να διακρίνεται από την φιλοθεία και την φι­λαν­θρωπία.

β) Η σύγχρονη δυτική θεολογία προσαρμοζόμενη στην μετανεωτε­ρι­­κότητα ανέ­πτυξε τον νεοθωμισμό που τον συνδέει με τον περσο­να­λισμό και την Βιβλική κριτική, με τον συγκριτισμό-σχετισκισμό-ρελα­τι­βισμό.

Η ορθόδοξη θεολογία παραμένει στις βάσεις της αποκαλυπτικής θεολογίας που συνδέει τον άνθρωπο με τον Θεό και ομιλεί για το κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση μέσα από την θεολογία της καθάρσεως, του φωτισμού και της θεώσεως.

γ) Η μετανεωτερική φιλοσοφία αποδεσμεύθηκε από την μεταφυ­σική και έγινε υπαρξιακή, ασχολείται κυρίως με τα όρια της ύπαρξης, την ζωή και τον θάνατο.

Έτσι, ενώ στους νεωτερικούς χρόνους επικρατούσε η λογικο­κρα­τία (Ντεκάρτ) και η αισθησιοκρατία (Τζων Λοκ, Ντέιβιντ Χιούμ), ο Καντ ομίλησε για την «υπερβατολογική αρχή», που είναι πέρα από την λογική και τις αισθήσεις και ο άνθρωπος ενδιαφέρεται για την ελευθερία της ύπαρ­ξης. Επίσης, να θυμίσω τον Γερμανό φιλόσοφο Χάιντεγκερ που έκανε λόγο για το «είναι» και το «παρείναι» (ζάιν και νταζάιν), για τα τρία γνωρίσματα του ανθρώπου, δηλαδή την «εγκατά­λειψη», την «έκσταση», την «παρον­τικότητα». Ακόμη, να θυμίσω τον Σαρτ που προέβαλε την ύπαρξη, η οποία προηγείται της ουσίας, τόνιζε την ελευθερία της επι­λογής του ατόμου, γι’ αυτό έλεγε ότι ο άνθρωπος «είναι καταδικασμένος να είναι ελεύθερος».

Η θεολογία μπορεί να διαλεχθεί με την σύγχρονη υπαρξιακή φιλο­σοφία, διότι είναι εναντίον της μεταφυσικής και επί πλέον ασχολείται με τον πυρήνα της ύπαρξης που είναι ο νους, διά του οποίου μπορεί να αποκτήσει κανείς εμπειρία του Θεού, ο Οποίος δεν είναι μεταφυσικό Ον, αλλά Θεός αγάπης, ο Οποίος ενηνθρώπισε, ενώ­νον­τας το άκτιστο με το κτι­στό.

δ) Η μετανεωτερική ψυχολογία αποδεσμεύτηκε από την φιλοσοφία και την βιολογία και έγινε εσωτερική, υπαρξιακή. Έτσι, αναπτύχθηκαν οι διάφορες ψυχανα­λυτικές θεωρίες. Να θυμίσω τις τρεις ψυχολογικές σχολές της Βιέννης, ήτοι την «θε­ληση για ηδονή» του Φρόϋντ, την «θέληση για δύναμη» του Άντλερ και την «θε­ληση για νόημα» του Φράνκλ. Επίσης, να θυμίσω ότι στην εποχή μας η γνωσιακή ψυχολογία συνδέθηκε με τις νευροεπιστήμες.

Στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχουμε μια ιδιαίτερη ψυχοθεραπεία, που αχολείται με το λεγόμενο υποσυνείδητο και ασυνείδητο, δηλαδή τον νου που τώρα είναι σκοτεινός και πρέπει να φωτισθεί, να γίνει υπερ­συνείδητος.

ε) Η μετανεωτερική κοινωνιολογία είναι εναντίον του Φεου­δα­λι­σμού, όπως ανα­πτύχ­θηκε στην Δύση, κατά τον Μεσαίωνα, σύμφωνα με τον Μαρκ Μπλόχ στο περίφημο βιβλίο «η φεουδαλική κοινωνία», ο οποίος φεουδαλισμός όχι μόνον αλλοίωσε την Δυτική Κοινωνία, αλλά και την ίδια την δυτική θεο­λογία. Είναι χαρακτηριστικό το έργο του Μαξ Βέμπερ «η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του καπιταλισμού», ο οποίος δείχνει πως το πνεύμα του καπιταλισμού έχει σχέση με την προτεσταντική ηθική. Επί­σης, η μετα­νεωτερική κοι­νω­­νιολογία συνδέεται με την παγκοσμιοποίηση και την πολυπο­λιτι­σμικό­τη­τα.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει μια ιδιαίτερη κοινωνιολογία που είναι καρπός της εμπειρίας του Θεού, όπως φαίνεται στις «Πράξεις των Απο­στόλων», ότι η Εκκλησία ζούσε με κοινοκτημοσύνη και κοι­νο­χρη­σία, μετατρέποντας την φιλαυτία σε φιλοθεία και φιλανθρωπία, την ιδιο­τελή αγάπη σε ανιδιοτελή, και δεν έχει καθόλου σχέση με φεουδαλι­στικά κοινωνικά συστήματα.

Τέλος, στ) η μετανεωτερική επιστήμη αντιλαμβάνεται ότι πρέπει να θέση κανείς κανόνες ηθικής, ώστε η γνώση που παράγεται να ωφελεί τους ανθρώπους και να μη τους βλάπτει. Έτσι, για παράδειγμα, η επιστήμη της Μοριακής Βιολογίας που συναν­τή­θηκε με την Γενετική Μηχανική, συν­δέθηκε με τις θεωρητικές επιστήμες και αναπτύχ­θηκε η επιστήμη της Βιοηθικής.

Η Ορθόδοξη θεολογία δεν έρχεται σε αντιπαλότητα με την επι­στήμη, διότι θεο­λογία και επιστήμη κινούνται σε δύο διαφορετικά επίπεδα και χρησιμοποιούν δι­πλή μεθοδολογία γνώσης, άλλη είναι η γνώση του νου και άλλη είναι η γνώση της λογικής. Έτσι, δεχό­μενος την επιστήμη της Μοριακής Βιολογίας και την επιστήμη της Βιοη­θικής, αντιμετωπίζω όλα τα σύγχρονα προβλήματα με την λεγό­μενη Βιοθεολογία.

Γενικά, στον σύγχρονο μετανεωτερικό κόσμο η Ορθόδοξη Εκκλη­σία με την θεο­λογία της έρχεται δημιουργικά σε διάλογο μαζί του, χωρίς φανα­τι­σμό και αντιπαλότητα, αλλά με ηρεμία και νηφαλιότητα για το καλό του ανθρώπου.

Έτσι διδάσκω και ομιλώ, και μέσα σε αυτήν την προοπτική καλ­λιεργώ τα θεολο­γικά γράμματα και διαλέγομαι με τον σύγχρονο άν­θρω­πο.

Και πάλι ευχαριστώ για την τιμή να είμαι επίτιμος δημότης αυτής της δημιουργικής πόλεως του Αγρινίου, την οποία γνώρισα από την νηπιακή μου ηλικία, και να μου δοθεί το κλειδί της πόλης, αφού προηγουμένως είχα λάβει το κλειδί της καρδιάς σας, που είναι το μεγαλύτερο δώρο.